Презентация на тему Функцияны? аны?талу облысы ж?не м?ндеріні? жиыны
Алгебра 10 сынып.
П‰н мaCалімі: Акбанбаева М.У
СабаKтыS таKырыбы
Функция. ФункцияныS аныKталу облысы ж‰не м‰ндер жиыны. ФункцияныS берілу т‰сілдері.
СабаKтыS маKсаты мен міндеттері
ОKушыларCа функция aCымыныS дамуы тарихынан маCлaматтар беріп, олардыS функция aCымы бойынша жалпы к™зKарастарын кеSейту, байыта т_су;
ОKушылардыS функцияныS берілуі ж™ніндегі наKты к™зKарастарын ж‰не оны іс ж_зінде Kолдана білу бейімділіктерін Kалыптастыру;
ФункциялардыS берілу т‰сілдерін амалдарды аныKталу облыстарымен бірге Kарастыру Kажеттілігін т_сіндіру;
ФункцияныS аныKталу облысы мен с‰йкес ™рнектіS м_мкін м‰ндері жиыныныS (ММЖ) айырмашылыCын к™рсету.
ОKып-_йренуден к_тілетін н‰тиже
Білім мен біліктілік:
ФункцияныS аныKталу облысы мен м‰ндер облысын табуды меSгереді;
ФункцияныS берілу т‰сілдерін біледі.( аналитикалыK, графиктік, кестелік)
МатематикалыK тілдерін дамыту міндеттері
Осы таKырып бойынша терминологияларды жаKсы меSгереді(функция, функцияныS аныKталу облысы, функцияныS м‰ндер облысы, с‰йкестік, аналитикалыK, графиктік, кестелік ), терминдердіS маCынасын т_сінеді ‰рі математикалыK тілде с™йлеу м‰дениеттері дамиды.
ОKытуда Kолданылатын ‰діс –т‰сілдер
Салыстыру-талдау, ™з бетінше жaмыс істеу , диалогтыK оKыту, сыни тaрCыдан ойлауCа _йрету, деSгейлік тапсырмаларды орындау, оKыту _шін баCалау.
Ресурстар (дерекк™здер)
1.Шыныбеков €.Н. Алгебра ж‰не анализ бастамалары-10 сынып (Атамaра)
2.Шыныбеков €.Н. Алгебра ж‰не анализ бастамалары-10 сынып ,
дидактикалыK материалдар
3.А.Е.€білKасымова Алгебра ж‰не анализ бастамалары-10 сынып (Мектеп)
4. Шыныбеков €.Н. Алгебра ж‰не анал. баст.-10 сынып, ОKыту ‰дістемесі
5. А.Е.€білKасымова. Алгебра ж‰не анализ бастамалары, ДидактикалыK материалдар. (JоCамдыK- гуманитралыK баCыт)
6. А.Е.€білKасымова. Алгебра ж‰не анализ бастамалары, Есептер жинаCы. А.Е.€білKасымова. Алгебра ж‰не анализ бастамалары,€дістемелік нaсKау.
СабаKтыS т_рі
ЖаSа сабаKты меSгеру сабаCы
СабаKтыS эпиграфы
Математикада формулаларды жаттау емес , олардыS шыCу жолын т_сіну маSызды.
СабаKтыS ‰дістемелік нaсKауы
Функция aCымын неCaрлым наKты т_сіну _шін оKулыKта, алдымен тaраKты ж‰не айнымалы шамалардыS аныKтамалары, олардыS т_рлері ж‰не оCан мысалдар беріліп, соныS негізінде функцияныS аныKтамасы мен белгіленуі келтіріледі. Функция aCымын аныKтаудыS маSызды _ш жаCы арнайы б™ліп к™рсетілген. Оны оKушылар саналы т_рде тереS меSгеруі тиіс.
Осы маKсатта функцияныS аныKталу облысын табуCа арналCан ‰р т_рлі мысалдар іріктеліп алынCан.
Сондай – аK оKулыKты берілген ‰р т_рлі функциялардыS аныKталу облысын табу жайында жасалCан KорытындыCа баса назар аудару керек. Оны оKушылардыS немKaрайлы жаттап алуына емес, есеп шыCару _шін Kолдану білік, даCдыларын меSгеруіне Kол жеткізу Kажет.
ТаKырыпты т_сіндіру барысында оKушылар функцияныS Kай уаKытта беріледі деп есептелетіні ж™нінде наKты к™зKарас Kалыптастырулары Kажет. Функция берілген болып есептелуі _шін оныS аныKталу облысы мен ‰сер ету заSдылыCы берілуі Kажетті ж‰не жеткілікті екенін айKын сезінулері керек.
СабаK жоспары
СабаKтыS этаптары
ОKыту материалыныS мазмaны
ДидактикалыK міндеттер
1. СабаKты aйымдастыру
сынып оKушыларыныS назарын сабаKKа аудару;
б_гінгі сабаKтыS маKсатымен таныстыру, оKыту т‰сілдерін талдау;
( сыныпта ынтымаKтастыK атмосферасын Kалыптастыру.
Жaптастырып, топпен жaмыс істеу.
2. ЖаSа таKырыпты
баяндау кезеSі
МатематикадаCы маSызды ж‰не к_рделі aCымдардыS бірі- функция aCымы. Функция aCымына Kатысты шамалар тaраKты ж‰не айнымалы болып екіге б™лінеді. ТaраKты шамалар абсолют тaраKты ж‰не параметр, айнымалылар т‰уелді ж‰не т‰уелсіз болып б™лінеді.
АныKтама. Кез-келген жаCдайда, тек Kана бір сандыK м‰нді Cана Kабылдайтын шаманы абсолют тaраKты шама деп атайды.
Мысалы, кез келген _шбaрыштыS ішкі бaрыштарыныS Kосындысы 1800 –Kа теS.
АныKтама. Берілген жаCдайда Cана тaраKты, толыK аныKталCан сандыK м‰нін саKтайтын тaраKты шаманы параметрдеп атайды.
АныKтама. €рт_рлі сандыK м‰ндер Kабылдайтын шаманы айнымалы шама деп атайды.
АныKтама. Х жиынындаCы х-тіS ‰рбір м‰ніне У жиынныS наKты бір у м‰нін с‰йкес Kоятын ереже немесе заSдылыK функция деп аталады.
Функцияны y=f(x), y=
·(x), y=g(x) ж‰не т.с.с белгілейді, мaндаCы х-т‰уелсіз айнымалы немесе функцияныS аргументі; у-т‰уелді айнымалы немесе функция; f,
·,g, т.с.с – ереже немесе заSдылыK. f(x) функциясы белгілі бір м‰н Kабылдайтын т‰уелсіз айнымалыныS наKты м‰ндер жиынын функцияныS аныKталу облысы D(f(x)), ал аныKталу облысынан алынCан ‰рбір т‰уелсіз айнымалыCа с‰йкес табылCан функцияныS м‰ндерін оныS м‰ндер жиыны E(f(x)) деп атайды.
ЖаSа таKырыпты т_сіндіру барысында т™мендегі мысалдарды Kарастыру:
1 мысал: 13 EMBED Equation.3 1415функцияныS аныKталу облысын табыSдар.
Шешуі:13 EMBED Equation.3 1415 теSсіздігін шешеміз. 13 EMBED Equation.3 1415 демек, квадрат теSдеудіS т_бірі жоK ж‰не болCандыKтан, теSдеудіS графигі Ox осініS жоCарCы жаCында орналасатын парабола. СондыKтан 13 EMBED Equation.3 1415 _шм_шесініS м‰ні x -тіS кез келген м‰нінде оS болады. Осыдан 13 EMBED Equation.3 1415 .
2 мысал: Кіші табаныныS aзындыCы 3см ж‰не ауданы 5 см13 EMBED Equation.3 1415 болатын трапеция биіктігініS _лкен табанына т‰уелділігін беретін функцияныS формуласын жазыSдар.
Шешуі. Алдымен трапеция ауданын есептеу формуласын еске т_сіреміз, яCни 13 EMBED Equation.3 1415 , мaндаCы a,b- трапецияныS табандары, h - биіктігі. Берілгені бойынша S=5 см13 EMBED Equation.3 1415a=3 см. Енді трапецияныS _лкен табынын b=x деп алсаK, онда 5=13 EMBED Equation.3 1415 шыCады.
СоSCы теSдіктен трапецияныS h биіктігін x табаны арKылы ™рнектейміз.
Сонда 13 EMBED Equation.3 1415 . Демек, трапеция биіктігініS _лен табаны x - ке т‰уелділігін беретін функцияны келесі т_рде жазамыз:13 EMBED Equation.3 1415.
3 мысал: СектордыS центрлік бaрышыныS радиандыK ™лшемі x- ке, ал радиусы R - ге теS. сектор периметрініS x бaрышына т‰уелділігін беретін функцияныS формуласын жазыSдар.
Шешуі. 9 - сыныпта ™ткен сектор aCымын ж‰не доCаныS aзындыCын табу формуласын Kайталау Kажет. Одан кейін сектордыS периметрін табу формуласын аныKтап алCан ж™н, яCни 13 EMBED Equation.3 1415 (1-сурет). МaндаCы R - сектордыS радиусы, 13 EMBED Equation.3 1415формуласымен есептеледі. 13 EMBED Equation.3 1415-ты x деп белгілейміз ж‰не 13 EMBED Equation.3 1415 екені белгілі. Сонда центрлік бaрышKа т‰уелділігін беретін сектордыS периметрін келесі функция т_рінде жазамыз. P(x)=2R+Rx немесе P(x)=R(2+x) .
13 SHAPE \* MERGEFORMAT 14151-сурет
4 мысал:13 EMBED Equation.3 1415 функциясыныS аныKталу облысын табыSдар.
Шешуі. Функция 13 EMBED Equation.3 1415 т_рінде берілген. ОныS аныKталу облысы 13 EMBED Equation.3 1415 ж‰не 13 EMBED Equation.3 1415 функцияларыныS аныKталу облыстарынS Kиылысуына теS болады. 13 EMBED Equation.3 1415 функциясыныS аныKталу облысын табу _шін оKулыKтыS 7- бетіндегі 3) - ж‰не 2) - Kорытындыларды Kолданамыз. Сонда 13 EMBED Equation.3 1415 болу керек. Б™лшектіS алымы 13 EMBED Equation.3 1415 - тіS кез келген м‰нінде н™лден _лкен, сондыKтан б™лшектіS таSбасы б™лімініS таSбасына т‰уелді болады. Енді 13 EMBED Equation.3 1415 теSдеуініS т_бірлері екім_шеніS таSбасын аныKтаймыз. 13 EMBED Equation.3 1415 . Енді сан т_зуін осы н_ктелер арKылы _ш интервалCа б™ліп, ‰р интервалдаCы екім_шеніS таSбасын аныKтаймыз(2- сурет). Бізге екім_шеніS оS болатын аралыCын алу керек, яCни
13 EMBED Equation.3 1415
-4 4 x
Ал 13 EMBED Equation.3 1415 функциясы 13 EMBED Equation.3 1415 аралыCында аныKталCан.
Демек, 13 EMBED Equation.3 1415
ОKулыKты математикадаCы ж‰не наKты процестердегі айнымалы шамалардыS функционалдыK т‰уелділігі туралы оKушылардыS т_сінігі бекітетін , функцияныS аныKталу облыстарын, м‰ндері мен м‰ндер жиынын есептеу білік, даCдыларын Kалыптастыратын жаттыCулар іріктелген.
Функция аныKтамасын меSгеруге Kатысты жaмыс оныS графиктік кескіні ж‰не функционалдыK т‰уелділіктіS ‰рт_рлі берілу т‰сілдерімен айKындалатын басKа компоненттерді енгізумен Kатар ж_реді.
3. ПрактикалыK кезеS
Сыныпта № 59-№62 В тобыныS есептерін шыCару.
4.^йге тапсырма
1.№51-№54 А тобы.14 бет.
2. Функция. ФункцияныS аныKталу облысы ж‰не м‰ндер жиыны. ФункцияныS берілу т‰сілдері таKырыбын оKу.
5. СабаKты Kорыту(
1. СабаKтыS маKсатKа жетуіне баCа Kою.
2. СабаKтыS соSындаCы оKушыныS к™Sіл-к_йін аныKтау .(рефлексия)
R
Рисунок 1Root EntryEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation NativeEquation Native