Рабочая программа по башкирскому языку 5 класс (фгос)

№ 5б
Дәрестең темаһы
Сәғәт һаны Дата Контр. төрө
Төп
төшөнсәләр Уҡыу ресурстары
(ЭУР) УУЭ
(Коммуникатив
регулятив, танып-белеү, шәхси)
план. 9тк. 1 Белем көнө. Баш6орт теленең өн һәм хәрефтәре. Алфавит. 1 4.09 Тасуири уҡыу Уҡыу йылы алфавит, китаптары, һүрәттәр Коммуникатив: мәҙәниәтле аралашыу; регулятив: маҡсат ҡуйыу, планлаштырыу, уҡыу мәсьәләһен сисә белеү; танып-белеү: кәрәкле мәғлүмәт таба белеү, эҙләнеү эшен алып барыу;
шәхси: үҙеңде үҙең тәрбиәләй белеү.
2 Этикет 39881ре. @нд1ше9 т2р81ре. 1 8.09 Д2р24 2нд1ше9 Дала,тантана, б1хет, с1й1х1т һүрәттәр 3 Ф.Ғөбәй8уллина “Рәйфә мәктәпкә бара”. :алын һәм н18ек һуҙынҡылар. 1 11.09 тасуири у6ыу Тылсымлы,
еле9,б1пемб1 Һүрәттәр, портрет, таблица 4 Ш9лг1нташ м1мерй13е. Исем. 1 15.09 Орфоэпик
күнегеүҙәр К2нья6,6урсаулы6, 6орал презентация 5 Ша7ир. Исемдең күплек ялғауы. 1 18.09 Һорауҙарға яуаптар Ватан, туған ил д1реслек, гр. таблица 6 Бе88ең мәктәп. Исемдең күплек ялғауы. 1 22.09 Т1ржем1 Ауырыу, иген Дид.материал,слайд 7 Контроль диктан «К28г2 урман” 1 25.09 Д2р24 я8ыу Йыйынты6 8 Хаталар 24төндә эш. Ду4тар.
Һөйләмдә һү88әр тәртибе. 1 29.09 2лг2л2 у6ыу Бер81м, 7аил1 Презентация,39р1тт1р 9 Ү8ем тураһында.Исемдең килеш менән 98гәреше. 1 2.10 Б1йл1нешле
32йл19 Таныш, шу7а, 1лег1 гр.таблица 10 Мәктәп.Исемдең килеш менән 98гәреше. 1 6.10 Килешт1рг1 т2рл1ндере9 Йыйылыш,
ише,донъя м161лд1р, таблица 11 Бе88ең 7аил1.№98лек мен1н эш. 1 13.10 Текст т1р-
жем1 ите9 У4а6, са7ан, 32ж9м 398лект1р 12 Р.Ис6ужина“Мине5 6устыларым”. 1 16.10 Тасуири у6ыу С15гелд1к, б19ет1, фатир Электрон д1реслек 13 Был минең бүлмәм. Яңғы8лы6 һәм урта6лы6 исемдәр. 1 20.10 Проект эше 6уна6,т2рк2м, слайдтар, гр.таблица д1реслек 14 (телг1нд1р8е 6абатлау. Изложение7а 18ерлек. 1 23.10 Д2р24 я8ыу Текст буйынса 39881р 2лг2л2 текст 15 Изложение“!с1 йыры” 1 27.10 Бәйләнешле текст төҙөү Текст буйынса 39881р Йыйынты6 16 Хаталар 24т2нд1 эш. К2н режимы. :ылым. 1 30.10 Текст уйлау Юл аша, 6атнаша Электрон д1реслек, таблица 17 Сыбар тауы6. Сифат. 1 3.11 План т2829 М17л9м1т,к9р Презентация, схема 18 Минең әсәйем. Алмаш. Зат алмаштары. 1 6.11 Й2км1тке
32йл19 алмаштар 32йл1мд1р, алфавит 19 Мине5 ял к2н2м. Зат алмаштарының килеш менән 98гәреше. 1 10.11 диалог 6ы8ы63ыныу, елкене9 39р1тт1р, д1реслек Коммуникативмәҙәниәтле аралашыу; регулятив: маҡсат ҡуйыу, планлаш-
тырыу, уҡыу мәсьәләһен сисә белеү; танып-белеү: кәрәкле мәғлүмәт таба белеү, эҙләнеү эшен алып барыу;
шәхси: үҙеңде үҙең тәрбиәләй белеү.
20 Баш6ортостан флагы. К-г,6-ғ,п-б тартын6ыларының сиратлашыуы. 1 13.11 3ы7ымта я3ау Ырыу,герб,су6
к9гем схема-2лг2,белешм1,
флаг 21 Ш1ж1р1.Эй1лек алмаштары. 1 17.11 32йл1мд1р т2829 Ш1ж1р1,бурысйылъя8ма презентация 22 Контроль диктант “Яңғы8 6айын”. 1 27.11 Д2р24 я8ыу Йыйынты6 23 Хаталар 24т2нд1 эш. Йыл ми8гелд1ре. №орау алмаштары. 1 1.12 3орау8ар7а яуап К9с1ренд1,мул, саф, ялан ая6 Презентация,39р1тт1р 24 :оштар-бе88е5 ду4тарыбы8. ”Тейеш”398ене5 6улланыуы. 1 4.12 Фекер алышыу Оя,б2ж1к,
фай8а,сик3е8. 6оштар тура3ында презентация 25 Был 6ай3ы ва6ыт? К9р31те9 алмаштары. 1 8.12 Проект эше Тау бите, быяла,79мер Йыл ми8гелд1ре слайдтары 26 К.Ушинский “Д9рт тел1к”. 1 11.12 Ролл1п у6ыу 6уйын д1фт1ре, тел1к Йыл ми8гелд1ре слайдтары 27 Ф.Р1хим7олова “:ай8ан белде5”. Билд13е8лек алмаштары 1 15.12 Д2р24 интонац. Хикм1тле,шыйлатып Грамматик таблица 28 Я8 ай8ары. Билд13е8лек алмаштары 1 18.12 Бер-бере5де тикшере9 К1м1, ны7ын7ан Я8 билд1л1ре 29 Бабай мен1н 3ыу ин13е. Ю6лы6 алмаштары 1 22.12 Й2км1тке
32йл19 Балта, 3ыу ин13е,ябай Д1реслек 30 Баш6ортостанды бел13е5ме? :абатлау. 1 25.12 Текст т2829 Май8аны,к9л1м Презентация,39р1тт1 31 В.Э.Меос“З.Исм17илевты5 тыу7ан я6тары.Серм1н”. Инша 1 29.12 Картина бу- йынса инша План буйынса 2лг2л2 инша, картина 32 Тыу7ан ерем –Баш6ортостан.
:ушма исемд1р. 1 11.01 98 аллы эш 6ушма,6ыштыр Д1реслек, 33 Баш6ортостан символдары.№ан. 1 13.01 План т2829 План буйынса Символдар, слайд 34 Баш6ортостан флагы.:ушма 3ан. 1 18.01 32йл.3айлау Улай3а,д19л1т Видеоя8ма, д1реслек 35 С.Юлаев ижады. Я57ы8лы6 исемд1р. 1 20.01 проект Нур, суйын, к2м2ш. презентация 36 Баш6ортостан Республика3ыны5 баш 6ала3ы – Өф2. (телг1нде 6абатлау. 1 25.01 Бер-бере5де тикшере9 Сит илд1р презентация 37 И.?9м1рова “У57ан 6ы8” 1 27.01 т.а7заларыны5 функ-3ы Ете8, ирт1, у57ан Д1реслек,йыл7алар тема3ына слайдтар 38 Тән ағзалары. Баш6орт телендә эйәлек төшөнсәһе. 1 1.02 т.а7заларыны5 функ-3ы Ма5лай, ш1хси Д1реслек 39 А5латмалы диктант “Грипп”. 1 3.02 Берг1л1п эшл19 Д2р24 я8ыу Презентация,
д1реслек 40 Дарыу үләндәре.
Баш6орт телендә эйәлек заты. 1 8.02 Диалог т2829 Юл япра7ы, ме5ьяпра6 Д1реслек, Дарыу 9л1нд1ре 39р1тт1ре, презентация Коммуникатив: мәҙәниәтле аралашыу; регулятив: маҡсат ҡуйыу, планлаштырыу, уҡыу мәсьәләһен сисә белеү, танып-белеү кәрәкле мәғлүмәт таба белеү, эҙләнеү эшен алып барыу
41 1 10.02 42 1 15.02 43 Ф.И41н7олов “Алда6сы йондо88ар”. Исемде5 к9плек ял7ауы. 1 17.02 Бер-бере5де тикшере9 Елдере9, сатнама Д1реслек 44 З.Биишева “Ауырыу8ан 6отолдо” 1 22.02 32йл1ше9 6ороу К9м1кл1шеп Портрет, д1реслек 45 Яуа 6арҙар. :отлау открытка3ын я8ыу 1 29.02 Смс-х1б1р я8ыу Тел1йем, 6отлайым 6отлау текстары 46 Телм1р 94тере9. (телг1нде 6абатлау. 1 2.03 Текст т2829 Й1мле, г2р 39р1тт1р, д1реслек 47 Контроль к9сереп я8ыу “?инуар”. 1 7.03 Текстк9сере9 Сел,6ор,3уйыр Д1реслек 48 А8ыҡ-түлек. 1 9.03 Тасуири у6ы Эремсек,бу8а таблица, слайд 49 Кейем-3алым. Синонимдар. 1 14.03 Синонимик рәт төҙөү Килеш1,3айлау таблица, слайд, синонимдар 398леге 50 Икм1к 9тк1н юл.:ылым тема3ын ны7ытыу 1 16.03 Диалог т2829 2лг2р1,3у7алар, й2881рс1 Д1реслек, презентация 51 8 март-6атын ҡыҙҙар көнө. Антонимдар. 1 21.03 Аңлы уҡыу, һөйләү Халы6-ара, йо6о3о8 т2н 39р1тт1р, видеоя8ма, антонимдар һүҙлеге 52 Минең әсәйем. Интонация буйынса һөйләм төр81ре. 1 23.03 Геройға характеристика 6апыл,тул6ын
ланыу Презентация, 53 Эш бөткәс, уйнарға ярай.Антоним, синонимдар8ы 6абатлау. 1 28.03 Антоним,синоним7а айырыу 3ы7ымта, м161лд1р йыйынты7ы 54 Я8 етте. Омонимдар. 1 30.03 Яҙ билдәлә
рен билдәләү Яр,ирей, таша омонимдар һүҙлеге, 39р1тт1р Коммуникативмәҙәниәтле аралашыу; регулятив: маҡсат ҡуйыу, планлаш-
тырыу, уҡыу мәсьәләһен сисә белеү; танып-белеү: кәрәкле мәғлүмәт таба белеү, эҙләнеү эшен алып барыу;
шәхси: үҙеңде үҙең тәрбиәләй белеү.
55 :айтығы8, 6оштарым. Алмаш. 1 4.04 Проект эше 6амасаулай презентация 56 1 май – я8 байрамы. 1 6.04 һүрәтләү сара лары табыу Тал7ан, 2м1, 7ариза Видеоя8ма 57 Изложение “Юлбары4 мен1н т2лк2”. 1 13.04 Д2р24 я8ыу Йыйынты6 58 Хаталар 24т2ндә эш. 9 май – Еңеү байрамы. Исем. 1 18.04 Яттан 32йл19 618ер-х2рм1т, 3а6лау,х1рби Презентация, д1реслек 59 Муса Г1р1ев.Я57ы8лы6 исемд1р8е 6абатлау. 1 20.04 Аңлы уҡыу, һөйләү М17л9м1т,
6омарт6ы Портрет, презентация, д1реслек 60 Ба6са эштәре.ЙЫ,ЙЕ,ЙО,ЙӨ,ЙҮ 6ушымсалары. 1 25.04 Һүҙлектәр менән эш Ба6сасылы6
6оралдар Һүҙлектәр, таблица 61 Суфия – я6шы табип. Һан. 1 27.04 Геройға характеристика Бота6,йылымыс,тир1к,6от6ар Һүҙлектәр,д1реслек 62 Я87ы эштәр.Телм1р 94тере9 “Эшт1н 3у5” 1 2.05 План т2829 94енте,т9т1л, Картина, портрет 63 Я87ы сәскәләр. №98лек мен1н эш. 1 4.05 Үҙ аллы эш 6ал6ыулы6 Һүҙлектәр,д1реслек 64 Й1й8е 6аршылайбы8.(телг1нде 6абатлау. 1 11.05 Тасуири у6ыу Йыл7асы6,31л1к Д1реслек, кроссворд 65 Май айы. №ан тема3ын 6абатлау. 1 16.05 Үҙ аллы эш 6у87ала6, балтыр7ан Таблица, д1реслек 66 Й1йге каникулымды нисек 9тк1р1м. 1 18.05 проект Йыуа,Науруз
Тиге8л1ш1 Й1й тема3ына слайдта 67 Контроль диктант «К2л1с бул3ын 1с1й81р!» 1 23.05 Д2р24 я8ыу Йыйынты6 68 Хаталар 24төндә эш.Кластан тыш у6ыу. 1 25.05 План т2829 Ан3ат,кей19 69 Йом7а6лау. 1 30.05 Уҡыу - уҡытыу методик ҡулланмалар исемлеге.
Ғәбитова З.М. Телмәр үҫтереү дәрестәре. Башҡорт телен дәүләт теле итеп өйрәнеүселәр өсөн. – Өфө: Китап, 2009. – 128 бит.
Усманова М. Г. Башҡорт теле грамматикаһы таблицаларҙа һәм схемаларҙа.
Аслаев Т. Х., Атнағолова С.В. Телмәр үҫтереү буйынса сюжетлы картиналар.-Өфө:Китап, 1996.
Башҡорт әҙәбиәте буйынса аудио-видеоәсбап.- Өфө: Башҡортостан Республикаһының Мәғариф министрлығы. 2005.
Әхмәтов М.Х. Омонимдар (аҙаш һүҙҙәр) һүҙлеге.- Өфө:Китап,2006.
Ураҡсин З.Ғ.Башҡорт теленең фразиологик һүҙлеге. - Өфө“Китап”,Усманова М.Г., Саяхова Л.Г.,
Хисаметдинова Ф.Г. , Сиразетдинов З.А. Русско - башкирский словарь - справочник названий населенных пунктов Республики Башкортостан.- Уфа: Китап, 2001.
Усманова М.Г., Саяхова Л.Г., Киньягулова З.И. Башкирско-русский, русско-башкирский учебный словарь. Уфа-2006.
Хисаметдинова Ф.Г., Р.З. Шакуров, З.А. Сиразетдинов, Ю.Х.Юлдашбаев. Русско-башкирский словарь водных объектов Республики Башкортостан. - Уфа: Китап,2005.
Ф.Ф. Асадуллина,З.Г.Сахипова. Русско - башкирский учебный словарь. –Уфа: Китап.2003.
Материал - техник ҡулланмалар.
телевизор; видеомагнитофон, мультимедия проекторы, компьютер, электрон дәреслектәр, магнитофон, музыкаль уҙәк.
Әҙәбиәт исемлеге.
1. Башҡорт теле: Уҡытыу урыҫ телендә алып барылған мәктәптәрҙең 5 синыф уҡыусылары өсөн дәреслек. Усманова М.Ғ., Ғәбитова З.М. һ.б. – Өфө: Китап, 2014
Ғәбитова З.М. Телмәр үҫтереү дәрестәре. – Өфө: Китап, 2009.
Башҡортса – русса мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүҙлеге. – Өфө: Китап, 1994.
Башҡорт теле таблицаларҙа, схемаларҙа hәм ҡағиҙәләрҙә. Әүбәкирова З.Ф.– Өфө, 2006.
Тел төҙәткестәр, тиҙәйткестәр, һанамыштар. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтғолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.
Журналдар: «Башҡортостан уҡытыусыһы», «Аҡбуҙат», «Аманат».
Ял минуттары өсөн күнегеүҙәр. Методик ҡулланма. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтғолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008. Интернет- ресурстар исемлегеСайт, посвященный изучению башкирского языка - http://tel.bashqort.com/homeЭлектронный журнал учителей башкирского языка и литературы - http://ostaz.ru/Башкирский языковой портал - http://bashkort-tele.narod.ru/Башкирский форум - http://www.bashforum.net/ http://bashkort-tele.livejournal.com/www.morb.ru Официальный сайт Министерства образования Республики Башкортостан
www.edu.ru     Федеральный портал "Российское образование"
www.минобрнауки.рф.минобрнауки.рф Министерство образования и науки РФhttp://www.pravitelstvorb.ru/  Официальный сайт Правительства Республики Башкортостан
www.apkpro.ru  Академия повышения квалификации и профессиональной переподготовки работников образования
www.ege.edu.ru официальный информационный портал ЕГЭ.
Аңлатма яҙыу.
Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 5-се класы өсөн башҡорт (дәүләт) теленән эш программаһы.
Эш прогаммаһы 68 сәғәткә бүленгән (аҙнаға 2 сәғәт).
Төҙөүсе: Ш1мсуллина Г.Н.
Дәреслек: М.Ғ.Усманова,З.М.Ғәбитова. Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 5-се класы уҡыусылары өсөн дәреслек. – Өфө : Китап, 2014.
Программа кимәле : базис
Уҡытыусының тел буйыса уҡыу- уҡытыу методик комплекты:
З.М.Ғәбитова, Х.А.Толомбаев. Урыҫ мәктәптәрендә башҡорт телен уҡытыуҙы ойоштороу буйынса методик кәңәштәр.Өфө – 2006.
М.Ғ.Усманова, З.М.Ғәбитова. Башҡорт теленән диктант һәм изложениелар йыйынтығы. Өфө – Китап – 2009.
Уҡыусылар өсөн тел буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплекты:
Дәреслек: М.Ғ.Усманова,З.М.Ғәбитова. Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 5-се класы уҡыусылары өсөн. – Өфө : Китап, 2014.
Программа үҙенсәлектәренең характеристикаһы: Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланған «Башҡорт теленән программа» (Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I-IX кластары өсөн) нигеҙендә төҙөлдө. Төҙөүселәре Толомбаев Х. А., Дәүләтшина М.С., Ғәбитова З. М., Усманова М. Г.- Ижевск: «Книгоград», 2008.
Башҡортостан Мәғариф Министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән программа «Й1рм1к1й урта дөйөм белем биреү мәктәбе» муниципаль бюджет дөйөм белем биреү учреждениеhының «Уҡыу планы»на ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.
Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла«Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» законы, Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы, «Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» законы, Башҡортостан Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы.
Программаның йөкмәткеһе 3 йүнәлештә төҙөлгән
- телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу;
- тел менән әҙәби материалдары бергә ҡушып өйрәнелә (интеграция).
- лингвистик һәм әҙәби күренештәр, уҡыу материалы нигеҙендә, практик ҡулланыу маҡсатынан сығып өйрәнелә (коммуникатив йүнәлеш).
Башҡорт теленә өйрәтеүҙең маҡсаттары һәм бурыстары:
Уҡыусыларҙа башҡорт телендә һөйләгәнде, уҡығанды, радио-телетапшырыуҙар тыңлағанды аңлау күнекмәләре булдырыу (аудирование).
Башҡорт теленең өндәрен, һүҙҙәрен дөрөҫ әйтеп,үҙ-ара һөйләшергә, тәҡдим ителгән темалар, ситуациялар буйынса һөйләргә өйрәтеү.
Дәреслектәге, уҡыу ҡулланмаларындағы текстарҙы, башҡорт телендә сыға торған “Йәншишмә”, “Аҡбуҙат”, “Аманат” гәзит-журналдарын үҙ аллы һәм аңлы уҡыу күнекмәләрен биреү.
Аралашыуҙа кәрәк була торған типик һөйләмдәрҙе күсереп,үҙ фекерҙәрен билдәле кимәлдә үҙ аллы яҙыу күнекмәләрен булдырыу.
Башҡорт телен өйҙә, йәмәғәт тормошонда, хеҙмәт процесында практик файҙаланырға өйрәтеү.
Уҡытыу предметының төп йөкмәткеһе.
Һаумы, мәктәп! (8 сәғәт)
Был тема (1 сентябрь – Белем көнө.Мәктәп, уҡыу, белем алыу, тел өйрәнеү) башлыса “Көҙ” темаһы менән бергә үрелеп бара. Бер үк ваҡытта, уҡыусыларҙың йәйге каникулды нисек үткәреүе тураһында әңгәмә үткәреү, фекер алышыуҙар ойошторола. Был темаларға ҡағылышлы һүҙҙәр, һүҙбәйләнештәр, һөйләмдәр иҫкә төшөрөлә, һүҙлек запасын байытыу йәһәтенән яңылары үҙләштерелә.Башҡорт теленең өн-хәрефтәре, ҡалын һәм нәҙек һуҙынҡылар. Исем. Исемдәрҙең һан менән үҙгәреше. Һөйләмдә һүҙ тәртибе. Сифат.
Үҙем тураһында (8 сәғәт)
Был теманы үҙләштереү барышында уҡыусы үҙе тураһында,үҙенең ғаилә ағзалары, яҡындары тураһында һөйләргә өйрәнергә тейеш. Исемдәрҙең килеш менән үҙгәреше. Алмаш. Зат алмаштары. Зат алмаштарының килеш менән үҙгәреше. к-г,ҡ-ғ тартынҡыларының сиратлашыуы.
Йыл миҙгелдәре (8 сәғәт)
Йыл миҙгелдәре, һәр йыл миҙгеленә хас үҙенсәлектәр менән танышыу. Йыл миҙгелдәрен, һәр миҙгелгә ҡараған ай исемдәрен дөрөҫ әйтә һәм телмәрҙә ҡуллана белеү. Һорау алмаштары.Күрһәтеү алмаштары. Күрһәтеү алмаштарының килеш менән үҙгәреше. Билдәһеҙлек алмаштары. Билдәләү алмаштары.
Башҡортостанды беләһеңме? (7 сәғәт)
Уҡыусыларҙы үҙҙәре йәшәгән республиканың үткәне, бөгөнгөһө, киләсәге менән таныштырыу. Уҡыусы аңына үҙе йәшәгән ерҙең – Башҡортостандың тарихы, уның байлығы, күренекле шәхестәре һ.б. хаҡында бер бөтөн тыуҙырыу һәм ул турала һөйләй белеүҙәренә өлгәшеү. Яңғыҙлыҡ һәм уртаҡлыҡ исемдәр. Юҡлыҡ алмаштары.
Кеше. Тән ағзалары.шәхси гигиена. (6 сәғәт)
Был тема кешенең тән ағзалары, эске органдарының атамаларын белеү менән бергә шәхси гигиена, көн тәртибе, һаулығы менән берлектә алып барыла. Кешегә һау-сәләмәт булыу өсөн нимә эшләргә кәрәклеге тураһында әңгәмәләр үткәреү, әҫәрҙәр уҡыу. Башҡорт телендә эйәлек төшөнсәһе. Ҡылым.
Яңы йыл менән. (8 сәғәт)
Яңы йыл темаһы ҡыш темаһы менән берлектә алып барыла. Ҡыш миҙгеленең үҙенсәлектәрен билдәләү, Яңы йыл менән туғандарҙы, яҡын кешеләрҙе ҡотларға өйрәтеү, һәр байрамдың үҙенә генә хас күренештәре тураһында һөйләтеү. Ҡылымдың зат һәм һан менән үҙгәреше.
Аҙыҡ-түлек.Кейем-һалым. Өй . Магазин. (6 сәғәт)
Аҙыҡ-түлек, кейем-һалым атамаларын өйрәнеү, һатып алыу этикеты менән таныштырыу, һөйләшергә, аралашырға өйрәтеү. Синоним.
8 март – Ҡатын-ҡыҙҙар көнө. (4 сәғәт)
Әсәй тураһында шиғыр, хикәйәләр уҡыу. Әсәйҙең донъяла иң ҡаҙерле кеше икәнен, уны ихтирам итергә, яратырға, ҡаҙерләргә кәрәклекте аңлатыу. Был тема ғаилә темаһы менән берлектә бара, шуның өсөн алдағы кластарҙа үтелгән ғаилә темаһы ҡабатлана. Ҡотлау открыткалары яҙырға, ҡотлау һүҙҙәрен әйтә белергә өйрәтеү. Антоним.
Яҙ етте. ( 6 сәғәт)
Яҙ билдәләрен күрә һәм яҙ миҙгеленең үҙенсәлектәрен әйтә белергә өйрәтеү. 1 май, 9 май байрамдары, дуҫлыҡ тураһында һөйләшеү. Омоним.
Яҙғы эштәр.(5 сәғәт)
Яҙғы эштәр, яҙғы баҡса эштәре,баҫыу эштәре тураһында һөйләшеү. Һан. Үтелгәндәрҙе ҡабатлау.
Яҙғы байрамдар. (2 сәғәт)
Башҡорт халҡының, Башҡортостанда йәшәүсе башҡа халыҡтарҙың яҙғы тәбиәғәт менән бәйле ғөрөф-ғәҙәттәре һәм матур йолалары тураһында һүҙ алып барыла. Уҡыусыларға уларҙың кеше тормошондағы әһәмиәте, мәғәнәләрен, уларҙы тергеҙеү кәрәклеген еткереү. Грамматика буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау.
V класс уҡыусыларының белем кимәленә талаптар.1.Уҡытыусы уҡыған йәки һөйләгән, үҙең уҡыған тексты аңлай алыу; 3-6 һөйләмдән торған диалогты аңлау, уны дауам итә белеү;
2. Уҡыған әҫәр, картина, экскурсия, ҡараған диафильм буйынса әңгәмәлә ҡатнашыу;
- предметны, күренеште элементар рәүештә һүрәтләү, уға үҙ мөнәсәбәтеңде булдырыу;
- хәбәр, һорау, өндәү һөйләмдәрҙе, поэтик әҫәрҙәрҙе дөрөҫ интонация менән һөйләү;
- 5 – 7 шиғырҙы яттан тасуири һөйләй белеү;
- тиҙәйткестәрҙе, һынамыштарҙы шыма итеп әйтә белеү.
3.Тексты шыма, аңлы, тасуири уҡыу;
-текстың өлөштәренә, иллюстрацияларына исем биреү;
-текстан аңлашылмаған һүҙҙәрҙе табыу, мәғәнәләрен аңлатыу, һүҙлектәр менән эш итеү;
-хикәйә, әкиәт, мәҡәл, йомаҡ жанрҙарын айыра белеү.
4. Ҙур булмаған һөйләмдәрҙе күсереп һәм яттан яҙыу;
- текст буйынса һорауҙарға яуап яҙыу;
- 6-10 һөйләмдән торған текстың йөкмәткеһен яҙыу;
-бер телдән икенсе телгә тәржемә итеү;
-өйрәтеү характерындағы изложение, иншалар яҙыу.
Уҡыу-уҡытыу программаһында планлаштарылған һөҙөмтәләрҙе үҙләштерелеүен баһалау
Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.
Уларға түбәндәгеләр инә:
башҡорт теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;
тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);
дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;
һорауҙарға яҙма яуаптар һәм иншалар;
тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар һ.б. төҙөү.
Башҡорт теленең ағымдағы, сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеү диктанты, ҙур темаларҙан һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.
Уҡыу йылы башында инеү диктанты, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.
Программа материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән һәр класта түбәндәге күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарала:
Яҙма эштәрҙең төрҙәре:
Күсереп яҙыу-1
Һорауҙарға яуаптар-1
Диктант-5
Изложение-2
Инша-2
V- IX класс уҡыусыларының башҡорт теле буйынса белемдәрен баһалау нормалары
Телдән биргән яуаптарҙы билдәләү нормалары
үтелгәндәрҙе ҡабатлау, уҡыусыларҙан яуап алыу, уларҙың башҡорт теле буйынса белемдәрен, белеүҙәрен һәм күнекмәләрен тикшереү, иҫәпкә алыу, шуның менән бергә, алған белемдәргә таянып, тел берәмектәренә, күренештәренә аңлатма бирергә өйрәтеү алымдарының береһе иҫәпләнә. Уҡыусының яуабын баһалағанда,түбәндәге критерийҙар менән эш ителергә тейеш:
яуаптың тулы һәм дөрөҫ булыуы;
үтелгәнде аңлы үҙләштереү,аңлау кимәле;
яуаптың телмәр тө6өлөшө, әҙәби тел нормаларына ярашлы булыуы.
Уҡыусының телдән биргән яуабы үтелгән материалдың уҡытыусы тәҡдим иткән өлөшөнә логик эҙмә-эҙлекле аңлатманы эсенә алған бәйләнешле телмәр булырға,яуап биреүсе баланың өйрәнелгән ҡағиҙәләргә,билдәләмәләргә таянып эш итә белеүен күрһәтергә тейеш. әгәр уҡыусы:
тәҡдим ителгән теманы тулы аңлатһа,тел төшөнсәләренә дөрөҫ билдәләмә бирһә;
үтелгән материалды тулы аңлауын,белемдәрен практик ҡуллана белеүен күрһәтһә;
материалды эҙмә-эҙлекле һәм әҙәби тел нормаларына ярашлы аңлатһа, уның яуабы «5» билдәһе менән баһалана.
әгәр уҡыусы «5» билдәһен ҡуйыу талаптарына ярашлы яуап бирһә,ләкин һирәк яҙыла торған хаталар ебәреп тә уҡытыусы иҫкәртеүенән һуң уларҙы төҙәтеп барһа,телендә,телмәр төҙөлөшөндә һирәк-һаяҡ яңылышлыҡтар китһә,уның яуабы «4» билдәһе менән баһалана. әгәр уҡыусы тәҡдим ителгән темаға ҡараған төп төшөнсәләрҙе аңлауын һәм белеүен күрһәтһә, ләкин
материалды тулы аңлата алмаһа,төшөнсәләрҙең һәм ҡағиҙәләрҙең билдәләмәһендә хаталар ебәрһә;
әйткән фекерҙәрен тулы һәм иҫбатлауҙы нигеҙләй белмәһә, үҙ миҫалдарын килтерә алмаһа;
яуабында эҙмә-эҙлелек һаҡланмаһа,телмәр төҙөлөшөндә хаталар булһа,уның яуабы «3» билдәһе менән баһалана.
әгәр уҡыусы һоралған материалдың күберәк өлөшөн белмәүен,билдәләмәләрҙе һәм ҡағиҙәләрҙе әйткәндә уларҙың төп фекерен боҙоуға килтерә торған хаталар ебәрһә, материалды икеләнеүҙәр менән системаһыҙ аңлатһа, уның яуабы «2» билдәһе менән баһалана. Диктанттарҙы баһалау
Контроль диктантты тикшергәндә, түбәндәге хаталар төҙәтелә, ләкин баһалағанда иҫәпкә алынмай:
1) мәктәп программаһына индерелмәгән ҡағиҙәгә яҙылыштар;
2) әле үтелмәгән ҡағиҙәгә яһалған хаталар;
3) автор ҡуйған ҡатмарлы пунктуацияға хаталар;
4) механик рәүештө бер хәреф урынына икенсеһен яҙыу (мәҫәлән: ата урынына аша).
Диктантҡа билдә ҡуйғанда шулай уҡ хаталарҙың характерына иғтибар итергә кәрәк. Хаталарҙы иҫәпләгәндә тупаҫ булмағандары, йәғни грамоталылыҡты билдәләү өсөн әһәмиәте юҡтары, айырым билдәләнә. Бындай хаталарҙың икеһе берәүгә иҫәпләнә.
Түбәндәге хаталар тупаҫ булмаған хаталарға инә:
1) ҡағиҙәләрҙең иҫкәрмәләренә ҡараған хаталар;
2) бәйләү юлы менән яһалған ҡушма яңғыҙлыҡ атамаларҙа ҙур хәрефтең яҙылышына хаталар;
3) бер тыныш билдәһе урынына икенсеһен ҡуйыу;
4) үҙләштерелгән һүҙҙәрҙең ялғауҙары яҙылышына хаталар.
Диктант бер генә билдә менән баһалана.
«5» билдәһе хатаһыҙ йә иһә аҙ булмаған орфографик йәки пунктуацион хата ебәрелгән эшкә ҡуйыла.
«4» билдәһе 2 орфографик һәм 2 пунктуацион, йәки 1 орфографик һәм 3 пунктуацион (2/2 йәки 1/3) хатаһы булған диктанҡа ҡуйыла.
«3» билдәһе 4/4, йәки 3/5 хаталы эшкә ҡуйыла, әгәр эштә өс бер типтағы хата ебәрелһә, 6/6 хаталы эшкә лә «3» билдәһен ҡуйып була.
һаналғандарҙан күберәк хаталар ебәрелгән эшкә ыңғай баһалана алмай.
Инша һәм изложениеларҙы баһалау.
«5» билдәһе эштең йөкмәткеһе темаға тулыһынса тап килә. 2. Фактик хаталар юҡ. 3. Йөкмәтке эҙмә-эҙлекле яҙылған. 4. Эштең һүҙлеге бай, һүҙҙәр урынлы ҡулланыла, морфологик категориялар һәм синтаксик конструкциялар күп төрлө. 5. Стиль һәм мәғәнәүи яҡтан текст камил. Эштең йөкмәткеһе һәм телмәре буйынса берәр хата булыуы мөмкин. Грамоталылыҡ: 1 орфографик йәки 1 грамматик хата булыуы мөмкин.
«4» билдәһе эштең йөкмәткеһе, нигеҙҙә, темаға тап килә (бер ни тиклем ситкә тайпылыштар булыуы мөмкин). 2. Йөкмәтке дөрөҫ, ләкин ҡайһы бер фактик хаталар бар. 3. Фекер ебендә бер ни тиклем эҙмә-эҙлеклелек боҙолған. 4. Телмәрҙең лексик һәм грамматик төҙөлөшө, дөйөм алғанда, шаҡтай төрлө. 5. Эштең стиле ярайһы уҡ төҙөк һәм мәғәнәле. Эш йөкмәткеһендә 2 һәм телмәрендә 3 кәмселек булыуы мөмкин. Грамоталылыҡ: 2 орфографик һәм 2 пунктуацион йәки 1 орфографик һәм 3 пунктуацион йәки 4 пунктуацион, шулай уҡ 2 грамматик хата булыуы мөмкин.
«3» билдәһе эш теманан байтаҡ ҡына ситкә тайпылған. 2. Эштең йөкмәткеһе, нигеҙҙә, дөрөҫ, ләкин фактик хаталар бар. 3. Эҙмә-эҙлелек тулыһынса һаҡланмай. Телмәр байлығы түбән, синтаксик конструкциялар бер төрлө, һүҙҙәрҙең ҡулланылышында хаталар бар. 5. Эштең стиле бик үк төҙөк, телмәре тасуири түгел. Эш йөкмәткеһе яғынан 4 һәм телмәре буйынса 5 хата булыуы мөмкин. Грамоталылыҡ: 4 орфографик һәм 4 пунктуацион, йәки 3 орфографик һәм 5 пунктуацион, йәки 7 пунктуацион, шулай 4 грамматик хата булыуы мөмкин.
«2» билдәһе эш теманы асмай. 2. Бик күп фактик хаталар ебәрелгән. 3. Эштең бөтә өлөштәрендә лә фекерҙең эҙмә-эҙлелеге боҙолған, бәйләнеш юҡ, эш планға тура килмәй. 4. Эштең һүҙлеге бик ярлы. Ул бер типтағы ҡыҫҡа һөйләмдәр менән яҙылған, һөйләмдәр араһында бәйләнеш бик йомшаҡ, һүҙҙәрҙе ҡулланыуҙа хаталар бик күп. 5. Текстың стиль берҙәмлеге боҙолған. Дөйөм алғанда эштең йөкмәткеһендә – 8, телмәрендә 7 хата ебәрелгән. Грамоталылыҡ: 7/7, 6/8, 5/9, 8/8 нисбәтендәге орфографик һәм пунктуацион, шулай уҡ 7 грамматик хата булыуы мөмкин.
Уҡыу тиҙлеген тикшереү
Башланғыс кластарҙан алып, һәр бала билдәле бер кимәлдә, тиҙлектә шыма итеп уҡый белергә лә бурыслы. Ғөмүмән, етеҙ, дөрөҫ, тасуири уҡыу, уҡырға өйрәтеү әҙәбиәт дәрестәренең тәүге мөһим талаптарының береһе. Уны, йәғни уҡыу тиҙлеген, 1 бала минутына күпме һүҙ укыуына ҡарап билдәләйҙәр. Һәр сирек һайын бер тапҡыр уҡыу тиҙлеге тикшерелә. Баһалар класс журналына ҡуйыла.
Баһалар
Баһалар
кластар «5» «4» «3» «2»
V 100 90 80 80-дән кәмерәк
VI 110 100 90 90-дан кәмерәк
VII 120 110 100 100-ҙән кәмерәк
VIII 130 120 110 110-дан кәмерәк
IX 140 130 120 120-нән кәмерәк