Выступление Мое педагогическое кредо
Татар теле k‰м ‰д‰бияты д‰ресл‰ренд‰ укучыларны х‰зерге заманга яраклы ш‰хес итеп т‰рбиял‰_”
Югары категорияле татар теле
k‰м ‰д‰бияты укытучысы
Макарова Ирина Александровна
Казан
Бер меS тугыз й™з д‰ Gитмеш д_ртт‰
Бер кыз бала туган д™ньяга.
Ирина дип исем кушканнар да
Тел‰г‰нн‰р б‰хет балага.
Бала _ск‰н, укып белем алган,
Хыялы зур булган кызкайныS:
Укытучы булып, белем бир_,
Яхшы кешел‰рне т‰рбиял‰_ .
Мен‰ инде 23 ел м‰кт‰пт‰
Татар телен балаларга ™йр‰т‰,
Х‰зер Совет районыныS
144 нче м‰кт‰бенд‰ белем бир‰.
Бу педагог _з эшен‰ максат куя:
Яхшы укытучы булырга,
Балаларга ныклы белем биреп,
Камил ш‰хес т‰рбиял‰рг‰.
Бу максатка иреш_ ™чен мин _з эшемд‰ бер система булдырдым. Сезг‰ х‰зер шул турыда с™йл‰п кит‰сем кил‰. Эш-гам‰лл‰рем д‰_л‰т программасына нигезл‰неп т™зелг‰н. Мин татар т™ркемн‰ренд‰ д‰, рус т™ркемн‰ренд‰ д‰ укытам.
j‰р яктан да камил ш‰хес ‰зерл‰_ ™чен мен‰ мондый бурычлар куйдым:
татар теленеS орфоэпик, орфографик, лексик, грамматик нигезл‰рен системалы _зл‰штер_;
укучыларныS иGади k‰м м™ст‰кыйль фикерли алу м™мкинлекл‰рен _стер_, _з фикерл‰рен д‰лилл‰рг‰ к_нектер_;
татар д™ньясы турында м‰гъл_мат бир_;
укучыларда татар телен ™йр‰н_ мотивациясен арттыру.
с‰л‰тле балалар бел‰н иGади эшл‰_.
т‰рбияле балалар ‰зерл‰_.
^з эшемд‰ Я.А.КоменскийныS шушы с_зл‰рен к_з алдында тотып эшлим: «Белем бир_ методы с‰нгатьк‰ ‰йл‰ндерелерг‰ тиеш!”
Бурычларны _т‰р ™чен т™рле принциплар сайлап алдым:
Психологик принцип (укучыларда татар телен ™йр‰н_ мотивациясен арттыру, k‰р бала ш‰хесенеS индивидуаль _зенч‰лекл‰рен ис‰пт‰ тоту, яшь _зенч‰лекл‰рен ист‰ тоту);
Гомумдидактик принциплардан ф‰ннилек, системалылык, GиSелд‰н авырга таба белем бир_, теория k‰м практиканыS б‰йл‰неше, аSлылык k‰м активлык, аSлаешлылык, _стерешле белем k‰м т‰рбия бир_, к_рс‰тм‰лек куллану принципларын актив кулланам. Болардан башка интенсивлык (кыска вакыт эченд‰ тел k‰м с™йл‰м материалын максималь к_л‰мд‰ куллану ) k‰м оптимизация (оптималь вариантны сайлап алу) принципын кулланам;(k‰р сыйныфта да)
Методик принциплардан коммуникатив (тыSлау, с™йл‰_, уку, язу аша белем бир_), туган телнеS _зенч‰лекл‰рен ис‰пк‰ алу, ситуатив-тематик, дифференциаль k‰м интеграль белем бир_ принциплары бел‰н эш ит‰м;
Лингвистик принциплардан системалылык k‰м аSа б‰йл‰нг‰н комплекслылык принципларын, функциональ-семантик k‰м культурологик принциплар (халкыбызныS милли культурасы) кулланам.
Бу принципларны т™рле метод, алымнар k‰м технологиялар аша тормышка ашырам.
а) табигый метод (тир‰-яктагы предмет k‰м к_ренешл‰р бел‰н турыдан туры танышып белем алу);
б) т‰рGем‰ ит_ яки ике телне чагыштырып ™йр‰н_ методы;
в) аSлы - практик метод (лексик-грамматик бер‰млекл‰рне аSлы р‰вешт‰ с™йл‰мд‰ куллану);
г) интенсив методлардан: резерв м™мкинлекл‰рен активлаштыру, эмоциональ – м‰гън‰ле метод, интеграль метод;
д) имитация методы;
Шулай ук аудиовизуаль метод, с_зле, таныштыру методлары. 5 нче сыйныфта Нигматуллина , Фаезова методикасы бел‰н эш ит‰м. Монда к_бр‰к коммуникатив методлар кулланам.
Д‰ресл‰р н‰тиG‰ле булсын ™чен т™рле д‰рес формалары k‰м чаралар кулланып укытырга туры кил‰. Т™п чаралардан программа, д‰реслек, ярд‰мче чаралардан методик кулланмалар, татар теленд‰ т™рле газет-журналлар, техник чаралар, таблицалар, р‰сем-картиналар, таратма дидактик материаллар, белешм‰, с_злекл‰р, к_рс‰тм‰лект‰н k.б. файдаланам. Х‰зерге заманда видеомагнитофон, компьютер, мультимедиалар куллану да бик отышлы. Компакт-дисклар да д‰рест‰ кызыксынуны арттыра.
Камил ш‰хесне k‰ркем т‰рбияле, з‰выклы итеп к_з алдына китер‰. МоSа иреш_д‰ мин халык педагогикасы, К.Насыйри, ХуGи‰хм‰тов €.Н. k‰м В.Казыйханов методикаларын кулланып эшлим.
Т‰рбия эшл‰рен ™ч т™рг‰ б_леп башкарам: чаралар, эш-гам‰лл‰р, уеннар. Алар кыска вакытлы, озак вакытлы k‰м традицион булалар. КатнашучыларныS саны буенча: индивидуаль, т™ркемл‰п k‰м массак_л‰м формаларын кулланам.
Т‰рбия бир_неS диалоглы формалары (дискуссия k‰м диспут) миSа аеруча ошый. Бу балаларда аралашу к_некм‰л‰ре, кешел‰рг‰ k‰м аларныS фикерл‰рен‰ карата ихтирам, толерантлык, такт формалаштыра, фикерл‰_ с‰л‰тен, _з фикерен аргументлап ‰йтеп бир_ осталыгын _стер‰.
Д‰ресл‰рд‰ ген‰ бала ш‰хесен
Т‰рбиял‰п бетереп булмый
ШуSа к_р‰ д‰ресл‰рд‰н соS да
Fыелабыз балалар бел‰н.
Т™рле кич‰, конкурс, б‰йр‰мн‰р,
Музей k‰м т_г‰р‰кт‰ эшч‰нлек,
БалаларныS ф‰нни оешмасы
Бар да бир‰ безг‰ кан‰гатьлек.
Т™рле класстан тыш чаралар _тк‰р‰м: кич‰л‰р, атналыклар, танылган k‰м кызыклы кешел‰р бел‰н очрашулар, конкурс k‰м смотрлар, олимпиадалар, к_рг‰зм‰л‰р, экскурсиял‰р.
Мен‰ 2 нче ел инде мин “Илkам чишм‰се” т_г‰р‰ген Gит‰клим. Монда т™п эш-алымнарым:
Информация алу (лекциял‰р, ‰Sг‰м‰л‰р, т_г‰р‰к ™ст‰л янында с™йл‰ш_л‰р,б‰х‰сл‰ш_л‰р);
К_рг‰зм‰ ‰сбаплар аша эш ит_ (т™рле плакатлар, кинофильмнар, диафильмнар карау);
Практик эшч‰нлек алып бару ;
ИGади эшч‰нлек алып бару;
Н‰тиG‰не тикшереп – к_з‰теп бару (уSышларны, Gитешсезлекл‰рне к_рс‰т_, анкеталар уздыру, эш турында сочинение, иншалар яздыру k.б.)
Баланы камил ит‰р ™чен гаил‰ бел‰н эшл‰_ бик м™kим. Ч™нки бала беренче т‰рбияне анда ала. Монда мин ата-аналар Gыелышы, гаил‰ б‰йр‰мн‰ре, ата-аналар ™чен ачык д‰ресл‰р, чаралар, ата-аналар арасында т™рле конкурслар, гаил‰ ярышлары _тк‰р‰м. Мен‰ яSа ел алдыннан гына шаулатып ата-аналар алдында с‰хн‰л‰штерг‰н концерт куйдык.
Инде мен‰ нич‰ ел д‰вамында музей бел‰н эш алып барам. Бу беренчед‰н, укучыларда тарих k‰м культура ™лк‰сенд‰ белем бирс‰, икенчед‰н, балаларны м™ст‰кыйльлекк‰, эзл‰н_г‰ эт‰р‰ . Кызыксыну тудыра. Монда нинди ген‰ кич‰л‰р, очрашулар уздырылмады:
“Шура” ветераннар оешмасы бел‰н очрашу, язучылардан- Г.Ахмадуллина-Архипова, Р.Ш‰рипов, Ф.Яруллин; артистлардан З.С‰х‰биева, Р.Ибраkимова, актерлардан Дусил Касымов; шулай ук сугыш ветераннары бел‰н очрашулар, башка музейлар бел‰н б‰йл‰нешт‰ тору k.б. j‰р юбиляр язучыга багышлап к_рг‰зм‰ оештыру, экскурсиял‰р алып бару эше д‰ бик н‰тиG‰ле.
Бу д‰рест‰н тыш эшл‰рг‰ мин _зем укыткан сыйныф укучыларын G‰леп ит‰м. ШуSа к_р‰ме ик‰н балалар минем д‰ресл‰рем‰ д‰ бик тел‰п й™рил‰р. АларныS гел мондый чаралар оештырасылары килеп тора.
Белг‰негезч‰, мен‰ мондый притча бар: Бер карт _л‰р алдыннан улларын чакырып алган да аларга себерке тоттырган. Башта берьюлы сындырып карарга кушкан-сындыра алмаганнар, аннан бер‰мл‰п k‰р ботагын сындырганнар. “К_р‰сезме”,- диг‰н карт. “Берд‰м булмасагыз, сезне д‰ шундый язмыш к™т‰”.
Минем н‰рс‰ ‰йт‰сем кил‰. Югарыда с™йл‰г‰нн‰р барысы берьб™тен булганда гына, аларны уSышлы кулланганда гына максатка ирешеп була.
j‰м мин _земнеS бу метод, алым, технологиялар кулланып укыту н‰тиG‰се итеп сезг‰ укучы моделен т‰къдим ит‰м. Инде н‰тиG‰л‰р бар дис‰к т‰ була. Ч™нки минем чыгарган укучыларымныS к_бесе югары уку йортларында укыйлар, яныма килеп х‰лл‰ремне белеп торалар. Мин аларны кешелекле ш‰хесл‰р итеп к_р‰м. € бу- иS м™kиме. Бар кешене д‰ югары белемле итеп булмый, ‰ кешелекле итеп була.
15