Методическое пособие Дипломды? жобалау ?дістемесі
Сарсенбаев Бахытбек Абаевич
«Жас ™ркен» колледжініS «ТехникалыK» п‰ндер бірлестігініS оKытушысы
К У Р С Т Ы J ж‰не Д И П Л О М Д Ы J Ж О Б А Л А У.
1. ДипломдыK жобалаудыS маKсаты.
ДипломдыK жобалау оKушылардыS алCан білімініS Kорытындысы. ДипломдыK жобаныS негізгі маKсаты – оKу мерзімінде барлыK п‰ндерден алCан біліміне с_йене отырып, _йсімді KaрылCан Cылыми aCымын пайдалану. ДипломдыK жобалауда оKушы ™з бетімен дербес техникалыK шешімдер Kабылдап, техника – экономикалыK есептерге с_йене отырып Kaрылыстарды салу ‰дістерін болжамдайды. Диплом жобалауыныS сапасы, болашаK маманныS KабілеттігініS, техникалыK д‰режесін, алCан білімін іске асыра алатынын сипаттайды.
Диплом жобалауында KабылданCан шешімдер еSбектіS ™німділігін арттырып, жaмсалатын к_рделі Kаржы шыCындарын кемітіп, Kaрылыс салу мерзімін KысKартып, озат ‰дістерді пайдалану жолы к™рсетіледі.
Bылыми – техникалыK жетістіктерге с_йене отырып, aзаK жылдар бойы сыннан ™ткен озат технологиясын пайдалану оKушылардыS алдына KойылCан міндеті.
Jaрылыс технологиясын дамытудыS бір жолы – жобаCа индустриялыK ‰дістерді ™ндіру, яCни Kaрылысты заводтарда ірілендіріліп жасалCан б™лшектермен жинаKтау.
Жобада Kaрылыс материалдарын, машина механизмдерін тиімді пайдалану т‰сілдері к™рсетіледі. Диплом жобалауында дайындыK, жалпы Kaрылыс ж‰не инженерлік ж_йелер салу жaмыстарыныS реті мен орнату мерзімдері к™рсетіледі.
2. Диплом жобалауын aйымдастыру жaмыстары.
ДипломдыK жобалауCа 3–ші курстан дайындалу Kажет. Себебі ол творчестволыK, к™п ойланып табылатын шешімдер ( 3-ші курстыS екінші жартысында «Jaрылыс ™ндірісініS технологиясы» п‰нінен курстыK жобасыныS б™лімінде Kaрылыс процессініS технологиялыK картасын орындайды.). СондыKтан болашаK диплом жaмыстарыныS таKырыптары т™ртінші курста ( диплом алдындаCы т‰жірибені игеру алдында ) бекітіліп, практикада оKушылар диплом таKырыптарын талCап, іс ж_зіне с‰йкестігін салыстырып, ™зініS техник – Kaрылысшы д‰режеде дипломдыK жобалауCа дайындыCын ныCайтады.
Диплом жобасына Kажетті Kaжаттар: объектініS типтік паспорты, с‰улеттік жобаныS жоспары ж‰не Kимасы т.б. алынады. Дипломант типті жобаны Kолданса, оCан ™згерістер енгізу Kажет, яCни жобаланатын жергілікті жерге байланастыру. Диплом жобасыныS жетекшісі ‰р оKушыCа жеке тапсырма таCайындап колледжініS оKу ісі ж™ніндегі директордыS орынбасарына бекітеді. Ол тапсырма диплом жaмысыныS мазмaнына Kарай беріледі. Практикада жинаCан Kaжаттарды, дипломант т‰жірибені игеру есебі ретінде жазып цикл алдында KорCап, баCаланып колледж мaражайына ™ткізеді. Есепте дипломCа кіретін б™лімдерге Kажетті Kaжаттар болуы тиіс. Jaжаттар толыK жиналCаннан кейін оKушы жетекшісімен бірге диплом ж_ргізу кестесін жасап, циклде бекітеді. Кестеде диплом жобасын бастау, аяKтау мерзімдері ж‰не б™лімге Kажетті уаKыттар к™рсетіледі. ДипломныS ‰р б™ліміне аKылдасушы ( арнайы п‰ндер оKытушылары ) таCайындалады.
Мысалы, есептік – конструкциялыK б™лімге «Jaрылыс конструкциясын есептеу негіздері» п‰нініS оKытушысы, с‰леттік – Kaрылыс б™ліміне «Bимараттар мен _ймереттер Kaрылымы» п‰нініS оKытушысы, технологиялыK ж‰не еSбек KорCау б™ліміне «Jaрылыс ™ндірісініS технологиясы мен aйымдастыру» п‰нініS оKытушысы ж‰не экономикалыK б™ліміне «Экономика негіздері мен ™ндірісті басKару» п‰нініS оKытушысы тексеріп ж™нін к™рсетіп Kол Kоюы Kажет.
Диплом жобалауын ‰дістемелік ( методикалыK ) кабинеттерде, оKу залдарында ж‰не диплом жобалау кабинеттерінде орындалCан тиімді, себебі кабинеттерде керекті оKулыKтар, Kaжаттар, аныKтамалар ж‰не диплом жобасыныS _лгісі болады.
Диплом жобасыныS барысын жетекші ж‰не цикл комиссиясы тексеріп отырады. Цикл алдында дипломанттар график бойынша орындаCан жaмыстарына есеп беріп отырады. Цикл комиссиясы жасаCан жaмыстыS сапасын тексеріп, дайындыCын аныKтап б™лім меSгерушісіне м‰лімет беріп отырады.
3. ДипломдыK жобаныS графикасын сызу ж‰не
есептік т_сініктеме жазбасын орындау.
ЖобаныS графикасын сызып, есептік-т_сініктемесін толтырCанда мемлекеттік стандарттыS ережелерін бaлжыттпай орындау Kажет. А-1-ші ватман форматына Kаламaшпен сызылады. БaларCа Kойылатын талап « КонструкторлыK KaжаттардыS біріккен ж_йелеріне ( Единная система конструкторской документации ») с‰йкес болуы Kажет.
Есептік-т_сініктеме жазбасыныS к™лемі 70-80 Kолжазбалы беттен немесе 50-60 бетті компьютерлік жазбадан, графикалыK б™лімі жоба к™леміне Kарай А-1 форматты 5 немесе 6 ватман KаCазына сызылады.
€р б™лімге арналCан Kолжазба параKтарыныS саны:
кіріспе- 2-3 параK ( жобаланатын объектініS халыKшаруашылыCына Kажеттілігі, мaндай объектілерді салуCа отандыK, шет елдерде салыну т‰жірибиелері ж‰не мемлекетке келтіретін пайдасы к™рсетіледі );
жалпы б™лім -2-3 параK ( жобаланатын Cимарат жайлі жалпы м‰ліметтер – климатикалыK жаCдайы, салынатын мекен жайы, CимараттыS категориялары, жылумен ауыз су ж‰не аяK су Kaбырларымен Kамтамасыздануы, электр жарыK ж_йелері);
с‰улеттік-Kaрылыс б™лімі-15-20 параK ( к™лемді жоспарлау шешімдері Kабылданады, оныS Kaрамына кіретіндері: а) KaрылысKа б™лінген жердіS бас жоспарын / генплан / баяндау; б) CимараттыS KaрылымдыK шешімдерініS жазбасы - іргетастары, KабырCалары, KабатаралыK ж‰не т™бе жабындылары, баспалдаKтары, KалKалары, шатыры мен т™бе жабыны, есік-терезелері, едендері, ішкі ж‰не сыртKы ‰рлеуі;
есептік-KaрылымдыK б™лімі-15-20 параK ( CимараттыS _ш KaрылымдыK элементін / темірбетонды, Kыш –кесекті немесе аCаш Kaрылымды / шекті Kалпы ‰дісініS бірінші тобымен есептеу, арматураларыныS жиынтыCы, спецификациясы );
технологиялыK-aйымдастыру б™лімі-20-25 параK ( бір жaмыс процессініS технологиялыK картасы орындалу процессі ж‰не жaмысшы орынын аныKтау, жaмыс к™лемініS жинаCы, еSбек шыCындарыныS калькуляциясымен ТЭК, к™тергіш механизмдерді Kабылдау, K_нтізбек / мерзімдік / жоспары оныS маCынасы, Kaрамы ж‰не орындау жолы ТЭК, бас Kaрылыс жоспары, Kaрылыс алаSыныS жaмыстарын aйымдастыру, уаKытша инженерлік KондырCыларымен жабдыKтарын есептеу, уаKытша Cимараттармен Kойма алаSдарын есептеу;
еSбек KорCау-5-6 параK ( Kaрылыс жaмыстарыныS ‰сіресе толыCымен тоKталып, орындалатын технологиялыK картаныS жaмыс процессініS техника Kауіпсіздігі, ™рт Kауіпсіздігі);
экономикалыK б™лімі-5-6 параK ( объектілік смета, жалпы KaрылыстыK локальдыK смета ж‰не ТЭК ).
Графикасы сызылCан ватмандардыS саны:
с‰улетті-жоспарлау-2-3 параK ( 1-ші ватманына CимараттыS к™ше ж‰не Kора бетініS Kасбеттері / М-1:100 немесе М-1:200 / ж‰не бас жоспар / М-1:500 немесе М-1:200 /, 2-ші ватманына іргетастар, 0.000 деSгейдегі ж‰не типтік KабаттыS, KабатаралыK ж‰не т™бе жабындыныS т_сірмелері мен І-І Kимасы / М-1:100 немесе М-1:200 /, 5-6 KaрылымдыK элементтерініS байланысKан буындары / М-1:10 немесе М-1:20 ж‰не М-1:50 / симай KалCан жаCдайда 3-ші А-2 форматты ватманды Kолданады);
есептік-конструкциялыK б™лімі -1 параK ( иілгіш, сыCылу элементтерімен темірбетонды тізбекті немесе тaCырыKты / Kaрамалы немесе Kaймалы / іргетастыS сызбасы ж‰не арматуралар спецификациясы);
технологиялыK – aйымдастыру – 2 параK ( 1-ші А-1 форматты ватманына 1 Kaрылыс процессіне технологиялыK картасы мен бас Kaрылыс алаSыныS жоспары, симай Kалса 3-ші А-2 форматты ватманды Kолданады, 2-ші А-1 форматты ватманына к_нтізбе / мерзімдік / жоспары ж‰не ТЭК).
Графика Kаламaшпен к™рнекі сызылып астыSCы оS жаK бaрышында Ф-1 штампы толтырылады , дипломанттыS Kалауы бойынша (АutoCAD) автокатп
·ен плоттер арKылы орындауCа болады, біраK масштаптарды (ЕСКД) KатаS саKтау Kажет.
Т_сініктеме жазбасы к™к пастамен немесе компьютермен теру арKылы аK KаCазCа ( 297 х 210 мм ) штампталCан рамка ішіне жоCарCы жаCынан 20 мм т_сіп, ал т™менгі штамп _стінен 20 мм ж‰не солжаK - оSжаCынан 5 мм, ‰р абзацы 10-12 мм басталып жазылады. €р б™лімніS бірінші беттерінде Ф-2а ( 40 миллиметрлік ) штамп толтырылып ж‰не б™лім таKырыбы 10 мм шрифтпен жазылып, б™лімше параKтары таKырыпшаларыныS бас ‰ріпі 7 мм KалCан ‰ріптері 5 мм-лік шрифтпен орындалады да астына Ф-2б ( 15 мм-лік) _зындыCы 130 мм штамп толтырылады.
Т_сініктеменіS параKтары н™мірленіп, кітапша к_йінде типографияда тігіліп, Kатты KаCазбен Kапталады. Бірінші бетіндегі титулдыK KаCазCа дипломант, жобалыK кеSесшілері, негізгі жетекшініS, м™лшерлік баKылаушыныS, сараптамашыныS ж‰не т™менгі жерінде б™лімше меSгерушініS Kолы Kойылып, Мемлекеттік аттестациялыK комиссиясында ( МАК) KорCауCа рaKсат береді.
4. КурстыK жобалаудыS маKсаты.
КурстыK жобалау оKушылардыS семестр бойынша алCан білімініS Kорытындысы. КурстыK жобаныS негізгі маKсаты – семестр мерзімінде барлыK п‰ндерден алCан біліміне с_йене отырып, _йсімді KaрылCан Cылыми aCымын пайдалану. КурстыK жобалауда оKушы ™з бетімен дербес техникалыK шешімдер Kабылдап, техника – экономикалыK есептерге с_йене отырып Kaрылымдарды есептейді. КурстыK жобалау келешек диплом жобасыныS б™лімдерін ™з бетінше жетекшілердіS баKылауымен орындай алатынын сипаттайды.
2. КурстыK жобалауды aйымдастыру жaмыстары.
КурстыK жобалаудыS таKырыптарын п‰н оKытушысы жетекші ретінде алдын-ала талKыCа салып оKушылар таKырыпты таSдап алCаннан кейін жинаKтап цикл комиссиясына Kаралып маKaлдануына aсынылады.
КурстыK жобалауын арнайы курстыK жобалау кабинеттерде, оKу залдарында орындалCан тиімді, себебі кабинеттерде керекті оKулыKтар, Kaжаттар, аныKтамалар ж‰не курстыK жобасыныS _лгісі болады.
КурстыK жобасыныS орындалу барысын сабаK бойынша жетекші ж‰не арнайы б™лім меSгерушісі бекіткен кесте бойынша цикл комиссиясы тексеріп отырады. Цикл комиссиясы жасаCан жaмыстыS сапасын тексеріп, дайындыCын аныKтап б™лім меSгерушісіне м‰лімет беріп отырады.
5. КурстыK жобаныS графикасын сызу ж‰не
есептік т_сініктеме жазбасын орындау.
ЖобаныS графикасын сызып, есептік-т_сініктемесін толтырCанда мемлекеттік стандарттыS ережелерін бaлжыттпай орындау Kажет. А-1-ші ватман форматына Kаламaшпен сызылады немесе оKушыныS Kалауы бойынша AutoCAD арKылы плоттермен шыCару арKылы орындауCа болады.
БaларCа Kойылатын талап «КaрылылымдыK KaжаттардыS біріккен ж_йелеріне» міндетті т_рде ( Единная система конструкторской документации -/ЕСКД/) с‰йкес болуы Kажет.
Есептік-т_сініктеме жазбасыныS к™лемі 15-20 бетті Kолжазбалы немесе компьютерлік жазбадан, графикалыK б™лімі ‰р Kaрылыс п‰ндердіS жобалау к™леміне Kарай А-1 (А-24) форматты 1 параK ватман KаCазына «Jaрылыс Kaрылымын есептеу негіздері» п‰нінен, 2-2,5 параK «^йм‰реттер мен CимараттардыS Kaрылымы» п‰нінен ж‰не 2-2,5 параK ватман KаCазынан «Jaрылыс ™ндірісініS технологиясы мен aйымдастыру» п‰ндері Kaралады.
€р б™лімге ( п‰ндерге Kарай) арналCан Kолжазба беттерініS саны:
Кіріспе- 1-1,5 бет / барлыK курстыK жобалар _шін /( жобаланатын объектініS халыKшаруашылыCына Kажеттілігі, мaндай объектілерді салуCа отандыK, шет елдерде салыну т‰жірибиелері ж‰не мемлекетке келтіретін пайдасы к™рсетіледі );
«^йм‰реттер мен CимараттардыS Kaрылымы» п‰нінен -10-15 бет (к™лемдік жоспарлау шешімдері Kабылданады, оныS Kaрамына кіретіндері: а) KaрылысKа б™лінген жердіS бас жоспарын / генплан / баяндау; б) CимараттыS KaрылымдыK шешімдерініS жазбасы - іргетастары, KабырCалары, KабатаралыK ж‰не т™бе жабындылары, баспалдаKтары, KалKалары, шатыры мен т™бе жабыны, есік-терезелері, едендері, ішкі ж‰не сыртKы ‰рлеуі;)
«Jaрылыс Kaрылымын есептеу негіздері» п‰нінен 10-15 бет ( CимараттыS _ш KaрылымдыK элементін /«Темірбетон Kaрылымы» б™лімінен / шекті Kалпы ‰дісініS бірінші тобымен есептеу,);
«Jaрылыс ™ндірісініS технологиясы мен aйымдастыруы» п‰нінен 10-15 бет ( бір жaмыстыS технологиялыK картасын орындау процессі ж‰не жaмысшы орынын аныKтау, жaмыс к™лемініS жинаCы, еSбек шыCындарыныS калькуляциясымен ТЭК, к™тергіш механизмдерді Kабылдау, K_нтізбек / мерзімдік / жоспары оныS маCынасы, Kaрамы ж‰не орындау жолы ТЭК, бас Kaрылыс жоспары, Kaрылыс алаSыныS жaмыстарын aйымдастыру, уаKытша инженерлік KондырCыларымен жабдыKтарын есептеу, уаKытша Cимараттармен Kойма алаSдарын есептеу ж‰не еSбек KорCау;)
Графикасы сызылCан ватмандардыS саны:
«^йм‰реттер мен CимараттардыS Kaрылымы» п‰нінен-2-2,5 параK ( 1-ші ватманына CимараттыS к™ше ж‰не Kора бетініS Kасбеттері / М-1:100 немесе М-1:200 / ж‰не бас жоспар / М-1:500 немесе М-1:200 /, 2-ші ватманына іргетастар, 0.000 деSгейдегі ж‰не типтік KабаттыS, KабатаралыK ж‰не т™бе жабындыныS т_сірмелері мен І-І Kимасы / М-1:100 немесе М-1:200 /, 5-6 KaрылымдыK элементтерініS байланысKан буындары / М-1:10 немесе М-1:20 ж‰не М-1:50 / симай KалCан жаCдайда 3-ші А-2 форматты ватманды Kолданады);
«Jaрылыс Kaрылымын есептеу негіздері» п‰нінен -1 параK ( иілгіш, сыCылу элементтерімен темірбетонды тізбекті немесе тaCырыKты / Kaрамалы немесе Kaймалы / іргетастыS сызбасы ж‰не арматуралар спецификациясы);
«Jaрылыс ™ндірісініS технологиясы мен aйымдастыруы» п‰нінен екі курстыK жоба орындалады, біріншісі 2-ші курста «Jaрылыс ™ндірісініS технологиясы» б™лімінен – 1 параK (А-1 форматты ватманына бір Kaрылыс процессіне технологиялыK картасы мен еSбек шыCындарыныS калькуляциясы ) , екіншісі 3–ші курста «Jaрылыс ™ндірісініS aйымдастыруы» б™лімінен 1,5 параK, яCни бас Kaрылыс алаSыныS жоспары А-2 ватман форматына ж‰не А-1 форматты ватманына к_нтізбе / мерзімдік / жоспары ж‰не ТЭК).
Графика Kаламaшпен к™рнекі сызылып астыSCы оS жаK бaрышында Ф-1 штампы толтырылады / техникалыK штамтан ерекше / , оKушыныS Kалауы бойынша (АutoCAD) автокатпен плоттер арKылы орындауCа болады, біраK масштаптарды (ЕСКД) KатаS саKтау Kажет.
Т_сініктеме жазбасы к™к пастамен немесе компьютермен теру арKылы аK KаCазCа ( 297 х 210 мм ) штампталCан рамка ішіне жоCарCы жаCынан 20 мм т_сіп, ал т™менгі штамп _стінен 20 мм ж‰не солжаK - оSжаCынан 5 мм, ‰р абзацы 10-12 мм басталып жазылады. €р б™лімніS /мазмaны, кіріспе, с‰улеттік ,немесе KaлылымдыK ж‰не технологиялыK , KолданCан ‰дебиеттер тізімі / бірінші беттерінде Ф-2а ( 40 миллиметрлік ) штамп толтырылып ж‰не б™лім таKырыбы 10 мм шрифтпен жазылып, б™лімше параKтары таKырыпшаларыныS бас ‰ріпі 7 мм KалCан ‰ріптері 5 мм-лік шрифтпен орындалады да астына Ф-2б ( 15 мм-лік) KысKа 130 мм aзындыKты штамп толтырылады /штамтар _лгілері келтірілген/
Т_сініктеменіS параKтары н™мірленіп, кітапша к_йінде тігіліп, Kатты KаCазбен Kапталады. Бірінші бетіндегі титулдыK KаCазCа оKушыныS, жоба жетекшініS Kолы Kойылып, цикл комиссиясында соSCы сабаKтан кейін KорCау к_йінде Kабылданады.
JабылданCан курстыK жобалар жетекшініS сарапталуынан кейін 3 данамен актіленіп колледж мaражайына, цикл комиссиясына ж‰не оKу б™ліміне ™ткізіледі.
Резюме
В статье автор представляет