«Жол ж?не орын ауыстыру.Бір?алыпты ж?не бір?алыпты емес ?оз?алыстар»

ОKушылардыS физикаCа деген KызыCушылыCын арттыру маKсатында сабаKты жаSа технологиялыK ‰дістерді Kолданып, т_рлендіріп ™ткізуге болады.

СабаKтыS таKырыбы: «Жол ж‰не орын ауыстыру.
БірKалыпты ж‰не бірKалыпты емес KозCалыстар»
СабаKтыS маKсаты:
а) Білімділік:
Жол дегеніміз не? Орын ауыстырудыS жолдан айырмашылыCы неде? БірKалыпты ж‰не бірKалыпсыз KозCалысKа мысалдар келтіре білу.
б) ДамытушылыK:
ОKушыларды KозCалыстыS т_рлерімен таныстыру, ойлау Kабілеттерін дамыту, білім деSгейін тереSдету.
в) Т‰рбиелік:
ОKушылардыS білім деSгейін к™рсете алуы, шыCармашылыK Kабілеттерін дамыту.
К™рнекілігі: штатив, ж_ктер, серіппе, ойыншыK машина, саCат, Cаламшарлар моделі, портрет, плакаттар.
СабаKтыS барысы:

І. `йымдастыру б™лімі.

ІІ. «`шKыр ойдан – aтымды жауап» ™тілген материалдарды тексеру:
«фюзис», табиCат грек тілінен алынCан. Jандай маCына береді? Жауабы: физика.
ЕS соSында б™лінбейтін б™лшек? Жауабы: атом.
Затты aсаK б™лшектерден тaрады деген идеяны aсынCан грек Caламасы кім? Жауабы: Демокрит.
Бір заттыS молекулаларыныS екінші заттыS молекулаларымен араласуы. Жауабы: диффузия.
ДененіS немесе дене б™ліктерініS уаKыт ™туіне Kарай бір-бірімен салыстырCандаCы орныныS ™згеруі Kалай аталады? Жауабы: механикалыK KозCалыс.
СанаK денесі, координата ж_йесі мен саCаттан тaратын ж_йені Kалай айтамыз? Жауабы: санаK ж_йесі.
КоперниктіS ілімін жаKтаушылар кімдер? Жауабы: Кеплер, Галилей, Бруно, Ньютон, т.б.
МатериялыK н_кте дегеніміз не? Жауабы: МатериалыK н_кте деп – KозCалыстыS Kарастырылып отырCан жаCдайында ™лшемдерін ескермеуге болатын денені айтады.
JозCалыстыS траекториясы деп нені айтамыз? Жауабы: ДененіS немесе материялыK н_ктеніS санаK денесімен салыстырCандаCы KозCалысы кезінде сызыK т_рінде KалдырCан ізі KозCалыс траекториясы деп аталады.
СаCат тілі aшыныS KозCалыс траекториясы Kандай? Жауабы: KисыK сызыKты KозCалы
·с (шеSбер бойымен).

ІІІ. ЖаSа сабаK.
Б_гінгі сабаKта:
Жол ж‰не орын ауыстыру ж‰не олардыS айырмашылыCы туралы танысамыз. Сонымен Kатар бірKалыпты ж‰не бірKалыпсыз KозCалыс.
Біз математикадан білетініміздей KозCалыс жылдамдыCы V, жол S ж‰не t уаKыт арасындаCы байланысты жаза аламыз. V = S / t.
Формуланы магнит арKылы жапсырамыз. S = V * t.
t = S / V.
А - н_ктесі дененіS бастапKы орны;
В – белгілі бір уаKыт ™ткеннен кейінгі соSCы орны;
l – орын ауыстыру.
В
орын ауыстыру
13 SHAPE \* MERGEFORMAT 1415 А
траектория

АйырмашылыCы: ж_рілген жол орын ауыстырудыS aзындыCынан _лкен болады, тек т_зу сызыKты KозCалыс кезінде Cана д‰л келеді. Алуан т_рлі KозCалыстардыS арасында дененіS кез-келген теS уаKыт аралыKтарында бірдей орын ауыстыратын KозCалысы да кездеседі.
Мысал келтіру:

БірKалыпты KозCалыс: Поезд темір жолдыS aзын тегіс б™лігінде бірKалыпты KозCалады, терезеден KараCанда километрлік баCандар да бірдей уаKыт аралыKтарында тaсымыздан ™тіп артта Kалады, автомобиль жолдыS т_зу б™лігінде, конькиші ж_гіру аралыCыныS орта тaсында, жаSбыр тамшысыныS, парашюты ашылCаннан кейінгі парашютшініS KозCалысы, т.б.
БірKалыпсыз KозCалыс: ТабиCатта бірKалыпсыз KозCалыс к™п кездеседі. ПоездіS, автомобильдіS, спортшыныS KозCалысы, т.б.

Т‰жірибе жасау: 47 – сурет. Кішкентай арбашаныS _стіне тамызCыш орнатылCан (баяндау).

ІV. Бекіту: «Іздеген жетер мaратKа»

СемантикалыK карта


температура
зат
метр
секунд
дене
жол/уаKыт

жол







уаKыт







термометр







шойын







сызCыш







жылдамдыK








V. Кім жылдам?

10 – тапсырма: ауызша талдау.

VІ. ОKушыларды баCалау.




























15