Разработка Традиционный тувинский костюм


Традиционный тувинский костюм
Традиционная одежда тувинцев различается по своему назначению:
Повседневная
Праздничная
Культовая
Ритуальная
Сезонная
Чайгы тоннар:
Терлиг тон (эр улустун чуга тону);
Шыва тон (праздниктерде кедер тон);
Эдектиг тон (огленген соонда);
Куску, часкы тоннар:
Ховенниг тон (сырып каан тон);
Хаш тон (ан кожазындан даарап каан тон);
Кышкы тоннар:
Ой тон (чайын кыргаан хойнун кежинден даараан тон);
Хураган кежи тон (25-30 хураган кежи);
Сесиирге хураган кежи тон (5-6 айлыг хураган кежинден);
Чаргаш тон (часкы та сошку кежинден);
Куу тон (негей тон, аскыр негей тон (эр улустун) дадары чок алгы тон)
Тарбаган кежи тон (Овур, Монгун-Тайга)
Чучак тон (анай кежи-биле даарап каан бичи чаштарнын кедер тону (10 кештен даараан))
Чени чоктар (без рукавки):
Кандаазын (эр кижинин шыва тон кырындан кедер чени чогу)
Шегедек (бичии узун кыс кижинин кедер чени чогу)
ХоректээшЧолдак тон (хой кадарар улус кедер)
Тыва борттер:
Чайгы малагай (эр куску, часкы борт, савыя торгу, шекпен майныдан каастап даараан. Шаанда улуг могелер, улгады берген кижилер кедер. Чинчилер-биле каастап тургаш даараар).Кышкы борт (ону улуг чайзан кижи кедер турган. Кырза, диин, дилги кежинден болгаш киш кежинден даараар. Эн унелиг 100 киштин кудуруундан даараан турар. Тей кырынга ой борт).Огууза (эр куску, часкы борт. Дугун кыдып каан ой алгы азы оюп каан чуга кидис ишти, дашты пос тодарлыг ургулчунун кедер боргу. Шаанда колдуу араттар кедип чораан)Малагай борт (эр кышкы борт дилги, дырбактыг кежинден даараар. Эрги шагда шериг чамзан кижи кедер турган. Бо шагда ог-булелиг эр кижи кедер).Чинзелиг борт (дужумет феодал кижинин кедер боргу. Манчжур кыдаттардан укталып келген. Одагазын павлин чуу биле кылып каан. Ынчангаш ук борт тову одагалыг чайзан дужаал дужуметтин кедер боргу).Хартыга борт (эр кышкы борт. Улуг хой азы куску дукур хураган кежинден даараар. Ой чартыын оннеп каан болур. Аныяктарнын ажылдап кедер боргу. Каастанып кетпес).Кыс борт (торгу савыя шепкен чуга кидис ой алгыдан даараар, хар-назы чокка кедер).
Тумак борт (кышкы эр борт, дилги, дырбактыг, ирбиш, бору кежинден даараар. Хой кежинден даарап болбас. Бо борту даараары тускай. Анны тулуптай сояр. Оваадайнын тодары торгу хорагай манныг. Шаанда анчылар, чылгычылар кедип чораан).Довурзак борт (чайын кедер торгу, шекпен ойген чуга кидис, аргаан чун-биле даараар. Эр кижинин боргунун артынга 2 кызыл мех турар, а кыс кижинин чаваа дээр кызыл удазын азы хендирлер турар. Оон утказы олчейлиг аас-кежикти кузээр, багай чуулдерден камгалаар).Тыва идиктер:
Кадык идик (бажы хертеш идик)
Чымчак идик (бопук ышкаш, ишти кидис даштын кожадан даарап каан идик).