Материал научно-практической конференции Артыштый, тынду торол тилим, алтындый баалу алтай 1оным

Сакылта-1арат деп туу1ыда сакылтанын учуры.
Јӱрӱм – ол сакылта.Сакылта јӱрӱмниҥ учурын тереҥжидип, 1урумди улаалтып ичкеери алтаарга ижем1и берет. 1урумнин кандый да айалгазында сакылта деп немее каруузышкан, суушкен улустын коксинде ижем1и артызып, 1урумге 1илбузин ойгозот.Коп- коп алтай бичиичилер, поэттер, 1урукчылар, бойынын чумдемелдеринде сакылтанын терен учурын ачкан. Темдектезе Л.В.Кокышев, Ш.П.Шатинов, И.И.Ортонулов ло о.о. Кижи 1уруми бар тушта сакылта да качан да болзо болор деп мен сананадым.
Онын да учун Санина Наталья Николаевна «Сакылта – 1арат» деп ,чындык сууш керегинде туу1ызында сакылтанын терен учурын ачкан.
Туу1ынын тос геройлоры Тожыла ла Толунай 1ап-1аштан алала коштой озуп, суунын эки башка 1арадында 1адала, кажызы ла бойынын 1арадында ойноп тура, кичинектен ле ала билдирбезинен бой-бойына тартылып, кызычак бойынын колында чечегин уулдын балкаш айылына кадаганы, байла олордын салымы бир болорынын темдеги болгон. Качан баштапкы ла катап школго барала олор эку 1аныс партага отурып, канча 1ылдарын кожо откургилеп, бой-бойлорын суушкенине , суунын 1араттарыбиригип, сууштин 1арады боло берген.
Андый да болзо, 1урум ичкерлеп, ойлор одуп, каруузышкан 1ииттер 1аанап, 1урумнин уур кучтериле колбой сууштин 1арады «Сакылта – 1арат» боло берет. Качан Толунай олумнин 1ерине атанган суугенин уйдежип ийеле, 1иит кыс 1аныс ла сакылтала кожо артып калат. Эбире сакылта, 1аныс ла сакылта, оны бу 1олдыктар иле керелейт…
Канайдарын, Толунай,
Куч ле эмтир 1урумин.
Эр 1ажына сакылтаЭжин болор билип 1ур.
Сары танда сакылтаСанааркадып ойгозор.
Айрылышкан 1аратка
Канча катап экелер.
Чойилип барган 1олдорго
Колын уулап коргузер.
Кайра 1анбас 1уучылды
Чокотпостон сакыдар.
Эрей соккон эрикчелЭжигинди катандаар.
Суунчини тозып,эжиккеКурчек салып, боктонор.
Тулуреген укулерУуктегилеп чочыдар.
Кууктер уни соогилепБурылбазын белгелеер.
Эки суушкен 1урек бой-бойлорын сакыжып, сууп 1урген де болзо, 1уу-чак олордын суужин олтурип салды. Андый да болзо 1аркынду сууш ле 1урум туней ле тугенбей 1ат…
Толунай соогинен канча 1ылдардан
Терек агаш 1ажарып чыгыптыр.
1уу 1еринде 1уучылдын соогинде1аскыда чейне чечектер кызарат.
Сууш качан да 1оголбос, суушкен 1уректер качан да болзо суужип ле сакыжып 1урер. Откон уйени 1аны уйелер солуп сууштин Сакылта-1арадына келип, тандакты уткыгылап, 1иит уулдар Тожыла ла чылап, арчуулдар чыгарып, ууре кыстарга кереестеп сыйлайт.
Тожула ла Толунайдын чындык ла агару суужинин 1арады 1ажын чакка Сакылта-1арат ла болуп артат. Онын да учун сакылта 1огынан 1урум байла ол 1урум эмес болор. Айдарда 1урумде сууп ле сакып билер керек.