Рабочая программа по якутскому языку 5-9 классы

5-9 кылаастарга саха тылын _™рэтиигэ _лэлиир программа
5-9 кылаастарга саха тылыгар _™рэтиигэ _лэлиир программаны Сахалыы оскуола программата, Саха тыла, 5-11 кылаас, Саха РеспубликатынааEы ^™рэх министерствота 2000 сыллаахха бигэргэппит программатыгар олоEуран оUоkулунна.
Саха тылын орто оскуолаEа _™рэтии маннык сыалы-соругу туруорар:
Саха тылын барEа баайын,тутулун,уратытын оEо ™й_гэр-с_рэEэр тиийэр курдук арыйан к™рд™р__.
Орто оскуоланы б_тэрэр _™рэнээччигэ араас эйгэEэ араас наадаEа сахалыы сатаан саUарар,суруйар дьоEуру иUэрии.
Саха тылын талыы- талба кэрэтин биллэрэн,ийэ тылын с™б_л__р, харыстыыр,т™р_т культуратын биkириир,омугун сыаналыыр,убаастыыр ыччаты иитэн таkаарыы.

Орто оскуолаEа саха тылын чааkа маннык _ллэрилиннэ:
Кылааkа
5
6
7
8
9

Уопсай чааkа
68
68
68
68
68


Тыл _™рэEэ
53
48
48
50
34

Киирии тиэмэ
1
1
1
1
1


Хатылааkын
3
2
2
2
1


Лексика
23
4





Фонетика уонна таба саUарыы
12






Морфология уонна таба суруйуу

28
44




Синтаксис уонна сурук бэлиэтэ
18


48


Сахалыы этии стилистиката




32

Ситимнээх саUа
15
20
20
18
34


Саха тылын 5-9 кылааска _™рэтии ис хоkооно икки чааска арахсар:
Тыл _™рэEэ, ол аата тыл тутулун,_гэс буолбут салааларын: лексиканы, фонетиканы, морфологияны ,синтаксиkы _™рэтии;
Ситимнээх саUа ,ол аата тиэкис тутулун,саUарар саUа тиибин уонна истиилин билии.
Т_м_к ситиkиилэр.
9 кылааkы б_тэрэр _™рэнээччи т™р™™б_т тылын туттар эйгэтэ лаппа кэUиэхтээх,норуот б_тт__н кэпсэтэр тылын ылыныыта саEаланыахтаах.Кини тыла-™k™ оонньуунан,киинэнэн,оскуола _™рэEинэн уонна олохтоох теманан эрэ муUурданара ааkан Саха сирин айылEатын ,нэkилиэнньэтин олоEун, республика хаkаайыстыбатын,норуот культуратын, исскуствотын,наука ,техника тиkэх ситиkиилэрин уо.д.а. тустарынан кылааkыгар да кылаас таkынан даEаны ис хоkоонноохтук иUнигэkэ суох кэпсиир, холбоkон кэпсэтиигэ кыттар, к™E_лэkэр буолуохтаах, м™кк_™р_ с_р_ннэkэр _™р_йэхтэниэхтээх.
СаUарарыгар утумнаан-ситимнээн этэри сатыахтаах, кэпсээнин ис хоkоонун таба биэрэр курдук с™пт™™х тыллары булуохтаах,тоEоостоох т_гэннэргэ т™р™™б_т тылын ,ордук этигэн ™тт_н сэдэхтик да буоллар туkаныахтаах,эбэтэр кэпээнин биллэ тупсарар курдук туттуохтаах,оттон литературнай айымньыны ордук чаEылхай уус-уран ойуулааkынын к™т_ппэккэ,айымньы тылын с_р_н уус-уран уратытын истээччигэ тиэрдэр курдук кэпсиэхтээх.
БилиUUи тылга _™р_йэEин таkынан эргэрбит тыллары билиэхтээх уонна былыргы алгыkы ,андаEары ™йд__р буолуохтаах.^™рэнээччи литературнай тыл _™р_йэхтэрин ылыныыта бигэтийэн иkиэхтээх .Диалектнай тыллары тумнан литературнай эквиваленнарынан солбуйары ™йд_™хтээх.Этиилэрэ бэйэ-бэйэлэриттэн утумнаах-ситимнээх буолуохтаахтар.Этии тылларын ордук тупсаEай ™тт_нэн сааkылаан оUорору _ч_гэйдик ™йд_™хтээх,этиигэ тыллар ситимнэkиилэригэр,тыл бэрэээдэгин тутуkууга алEаkыа суохтаах.
^™рэнээччи дь_k_ннээн, хоkуйан этэр кылгас уус-уран ойуулааkыннаах этиилэри эмиэ оUортуур буолуохтаах.

Ытык ™йд™б_ллэри иUэрии т_м_гэ.
Саха тылын оскуолаEа _™рэтии кэмигэр оEо маннык ытык ™йд™б_ллэри иUэриннэEинэ т™р™™б_т тыла сайдарыгар бэриниилээх,эппиэтинэстээх буоларыгар,бэйэтин кыаEын толору туkанарыгар эрэниэххэ с™п.
Т™р™™б_т тыл-омугу сомоEолуур тыл буоларын ™йд__р.
Т™р™™б_т тыл т™р_т айылгыта ,_йэлээх _гэkэ,этигэн кэрэтэ норуот тылынан уус-уран айымньытыгар уонна уус-уран литератураEа с™Uм_т_н билэр.
Т™р™™б_т тылын сайыннарар, кэлэр к™л_™нэEэ тириэрдэр ытык иэстээEин,ийэ тыл _йэлэргэ ч™л туруктаах буоларыгар тус оруоллааEын ™йд__р.
Т™р™™б_т тыл иитиллэр,_™рэнэр,айар-сайдар тыл буоларын итэEэйэр.
Т™р™™б_т тыл элбэх омук алтыkан бииргэ олорор кэмигэр икки эбэтэр элбэх тылланыы усулуобуйатыгар хас биирдии киkиттэн харыстабыллаах сыkыаны эрэйэрин ™йд__р.
^™рэх сатабылларын сайыннарыы т_м_гэ
Бэйэни салайынар –дьаkанар сатабыл.
Тылын сайыннарар сыалы-соругу таба туруорунар ,сатаан былаанныыр ,туох-ханнык т_м_ккэ кэлиэхтээEин быkа холоон билэр.
Тылы сэрэйэр дьоEуру сайыннарыы.Бэйэтин сааkыгар с™п т_бэkэр тиэкиkи тылынан да суругунан да таUар буолуохтаах.
Тылын сайыннарар баEаны _™скэтии.
Хонтуруолланыы
Билэр-к™р™р сатабыл. С_р_н _™рэнэр сатабыл.
^лэ сыалын-соругун таба туруоруу.
Билиини-к™р__н_ кэUэтэр араас матырыйаалы туkаныы.
Билиини сааkылааkын
Тобулук ™й_ сайыннарар _™р_йэхтэр.Саха тылын лингвистическэй матырыйаалыгар тирэEирэн ,™й _лэтин араас дьайыыларын кэбэEэстик толорор:тэUнээkин,ырытыы,холбооkун,т_м_ктээkин,ханыылатан сааkылааkын,майгыннатыы,сааkылаан ситимнээkин.
Рефлексия.
Бэлиэни-символы туkанар _™р_йэхтэр.
Бодоруkар сатабыл.
Бииргэ _лэлиир _™р_йэх-пааранан,б™л™E_нэн,хамаанданан.
Кэпсэтэр _™р_йэх.
Кэпсэтии сиэрин тутуkар _™р_йэх. .
Т™р™™б_т тылы _™рэтии предметин ис хоkооно
Т™р™™б_т тылы _™рэтии ис хоkоонугар маннык с_р_н научнай хайысхалар киирэллэр:
1.Бодоруkуу култуурата.
2.СаUа к™р_Uэ:истии,саUарыы,ааEыы,суруйуу.
3.Тыл _™рэEин тутаах салааларын туkунан уопсай ™йд™б_лэ:фонетика,лексика,морфология,синтаксис
4.Сурук-бичик култуурата:таба суруйуу уонна сурук бэлиэтэ.
5.Ситимнээх саUаны сайыннарыы-тиэкис туkунан с_р_н ™йд™б_л.

Туттуллар _™рэтэр- методическай литература
Сахалыы оскуола программата,2000с.
Кылаастарынан _™рэнэр учебниктар.
Саха тыла.Эрчиллии хомуурунньуга.Е.В. Сивцева, Ф.Н. Болдовская. 1996с.
6 кылааска саха тылын, литературатын _™рэтии.Н.Н.Неустроев,Е.М.Поликарпова,Т.И.Яковлева.
7 кылааска саха тылын _™рэтии.Н.Н.Неустроев.1993с.
Ситимнээх саUа.Г.М.Слепцова,М.А.Борисова,Т.К.Матвеева.1996с.
Саха тылын синтаксиkын _™рэтии методиката.Н.Н.Неустроев.1990с.
Саха тылыгар уонна литературатыгар тирэх бэлиэлэри туkаныы.В.В.Скрябин.1993с.
Аахпыттан суруйуу уонна диктант тиэкистэрэ С.С.Семенова, Н.П.Парфенова, Н.Н.Васильева,С.Г.Хардарысов.2004с.
Саха тылын оскуолаEа _™рэтии методиката.Г.И.Гурьев.2009с.
К™дь__стээх _™рэххэ суолу тэлэн...2009с.
Саха тыла ,тургутук.М.С.Винокурова,И.П.Винокуров,М.Е.Филиппова.2007с.
Саха тыла, синтаксис.Г.Г.Филиппов,И.П.Винокуров.2007с.
Саха билиUUи тыла.И.П.Винокуров,Н.И.Винокурова. 2009с.
Аахпыттан суруйуу текстэрэ.С.С.Семенова,Н.П.Парфенова.1999с.
Саха тылын _™рэтии методиката.Г.Г.Филиппов.1987с.
Т™лк™н_ т_ст__р т™р™™б_т тыл. П.А.Слепцов.1999с
Саха билиUUи тыла.Морполуогуйа.Н.К.Антонов,Е.И.Коркина,Г.Г.Филиппов...2009с.
Ийэ тылбыт эрчимэ эстибэтин: айымньыны уонна истиили ырытыы.Г.Г.Торотоев.2009с.
ОEоEо бэйэтигэр туkаайыылаах _™рэх.Шишигина В.Р,Кузьмина М.П,Кривошапкина В.С . 2004с.
Формирование ключевых компетенций: знание.опыт,личностное отношениеучащихся к образованию. 2010г.
Тылдьыттар
1.Саха тылын орфографическай тылдьыта.Л.Н.Харитонов,Н.Е.Петров.1975с.
2.Саха т_™лбэ тылын тылдьыта.М.С.Воронкин,М.П.Алексеев,Ю.И.Васильев.1995с.
3.Сахалыы таба суруйуу тылдьыта.П.А.Слепцов...2002с.
4.Саха тылын антонимнарын тылдьыта.1969с.
5.Саха тылын синонимнарын кылгас тылдьыта.Н.А.АаллааEыскай,Х.Х.Луковцев.1982с.
6.Саха тылын омонимнарын тылдьыта.Н.А.АаллааEыскай.1979с.
7.СомоEо домохтор.И.К.Попов.2010с.

^™рэнээччилэр туттар пособиелара.
1.Ситимнээх саUаны сайыннарыы.Н.Н.Неустроев,А.Г.Ядрихинская.1990.
2.Ситимнээх саUа.Е.В.Сивцева,Ф.Н.Болдовская.1995с.
3.Ситимнээх саUа. Г.М.Слепцова,М.А.Борисова,Т.К.Матвеева.1996с.
4.Аман ™с.Н.И.Филиппова,М.Т.Гоголева.1994с.
5.Саха бэргэн тыла –™k™.И.И.Стручкова.1997с.
6.Тыл оонньуута.У.Ф.Кондакова.2002с.
7.Саха тылын грамматиката.Н.Н.Ефремов,С.С.Семенова.-ИКТ пособие.
^™рэтэр кылаастарым уратылаkар ™р_ттэрэ.
6 кылаас-14 оEо,_с таkымнаах _™рэтии ирдэнэр.Бабанова СарданаEа-7к™р_Uнээх программа оUостон;Бытыкова СайыынаEа-8 к™р_Uнээх программанан _™рэтэбин.Кылаас иллээх-эйэлээх,_™рэнэр баEалара _рд_к,толоругастар,сорудах араас к™р_Uэ солбуkа сылдьан уларыйарын с™б_л__ллэр .
8 кылаас-16оEо, _с таkымнаах _™рэтии с™п т_бэkэр.Бытыкова ШураEа-7к™р_Uнээх программа оUостон _™рэтэбин.Саастара уларыйар кэмэ буолан уолаттар _™рэххэ к™хт™р™ арыый намыkах,кыргыттар толоругастар.Чинчийэр,ырытар хабааннаах сорудахтары с™б_лээн толороллор.
9 кылаас-17оEо,_с таkымнаах _™рэтии ирдэнэр.Чахова СардаанаEа-8 к™р_Uнээх программа оUостон _™рэтэбин. Быйыл экзаменнаахтарын быkыытынан ситимнээх саUаны сайыннарыыга ,стиль араастаkыытын уратытын чуолкайдык быkаарар буоларга хайысхалаах программанан _™рэтэбин.Текст синтаксиkын хатылыыр араас сорудахтаах суругунан улэ элбэхтик ыытыллар.ОEолор сайдыыларын таkымын учуоттаан тус туkаайыылаах сорудахтарынан _лэлииллэрин тэрийэбин.

Кылаастарынан оEолор _лэлэрин тэрийии араастара
1. 6 кылаас
Б™л™E_нэн,пааранан, тус туkаайыылаах.
Оонньуу к™р_Uэ,бырайыактааkын ньымата.
Биирдиилээн, кылааkынан бары бииргэ _лэлээkин.
Дьыл т_™рт кэмин ойуулуур,дь_k_йэр тылы сайыннарар сыаллаах экскурсиялар.

2.8 кылаас
Б™л™E_нэн,пааранан, тус туkаайыылаах.
Оонньуу к™р_Uэ,бырайыактааkын ньымата.
Биирдиилээн, кылааkынан бары бииргэ _лэлээkин.
Дьыл т_™рт кэмин ойуулуур,дь_k_йэр тылы сайыннарар сыаллаах экскурсиялар.
3.9 кылаас.
Б™л™E_нэн,пааранан, тус туkаайыылаах.
Оонньуу к™р_Uэ,бырайыактааkын ньымата,чинчийэр улэ,айар _лэлэр.
Биирдиилээн, кылааkынан бары бииргэ _лэлээkин.
Дьыл т_™рт кэмин ойуулуур,дь_k_йэр тылы сайыннарар сыаллаах экскурсиялар
Бэрэбиэркэлиир,хонтуруоллуур _лэлэр.
1.Уруок аайы ыытыллар хонтуруол:чиUэтэр ,хатылыыр ыйытыктар;тэттик тиэкистэри суруйуу;араас эрчиллиилэр тиkиктэрэ.
2.Хас саUа тиэмэ б_ттэEин аайы араас сорудахтаах бэрэбиэркэлиир _лэлэр;тургутуктар;суругунан _лэлэр.
3.Чиэппэр,сыл т_м_г_нэн т_м_кт__р,хонтуруоллуур _лэлэр:истибиттэн суруйуу,бырайыактары к™м_скээkин,™йт™н суруйуу.













15