Биологиядан ашы? саба? Витаминдер ж?не оларды? ма?ызы 8 сынып

Күні: 13.03.2017 ж Сынып: 8
Сабақтың тақырыбы: Витаминдер және оның маңызы
Сабақтың мақсаты: Витаминдер және олардың маңызы, ағзадағы биологиялық рөлі және витаминдер жетіспеуінен болатын аурулар, олардың алдын-алу. Витаминдердің өсімдік пен мал өнімдерінен алынатынын, азық - түліктерде болатынына тоқтала отырып білім беру.
Күтілетін нәтиже: Оқушылар витаминдер түрлерін біледі; оларды ажырата алады; адам ағзасындағы маңызды рөлін біледі
Көрнекілігі: Биология 8 сынып, витаминдер жайлы суреттер, картотекалар, слайд
Сабақтың түрі: Ізгілендіру сабағы
Сабақтың әдісі: жұптық, жеке,дәптермен, кітаппен жұмыс, тест жұмысы
Сабақтың типі : Жаңа материалды меңгерту.
І. Сабақтың барысы: Психологиялық дайындық. Смайликтер арқылы оқушылардың көңіл-күйін анықтау
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау
Тағамның негізгі құрамы (минералдық заттар, витаминдер, су)
Асқорыту мүшелері (ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, асқазан,ашішек және тоқішек)
Тістің негізгі бөлігі (дентин)
Ересек адамдарда тұрақты тістер саны (28-32)
Асқорыту мүшелерінің негізгі қызметін ашты (И.Павлов)
Бауырдың қызметі (қанның түзілуіне қатысады, қанттың артық мөлшерін қорға жинайды,қан арқылы ішектен түскен зиянды улы заттарды залалсыздандырады)
Сапасы төмен немесе сақтау мерзімі біткен азық-түліктерді пайдалану (улануға әкеп соқтырады)
Негізгі қауіпті ауруларға (дизентерия, іш сүзегі, холера)
Тамақтан уланғанда негізгі белгілері(іш ауырады, лоқсиды, құсады, іш өтеді, әлсіздік пайда болады.)
Дұрыс тамақтануд туралы ғылым (диетология)
Тамақтану ережесі
Сілекейді анықтауда Павлов алғаш неге тәжірибе жасады?
ІІІ. Жаңа сабақ
Терминдер кабинеті
Гипервитаминоз – витаминдерді артық мөлшерде пайдалану.
Авитаминоз – витаминдердің адам ағзасына жетіспеуінен болатын ауру.
Гиповитаминоз – қандайда бір витамин жетіспегенде организмнің әлсіреуіне себепші.
Витаминдер – организмнің тіршілік әрекетіне қажет органикалық заттардың жеке тобы. Витамин –тіршілік(лат. тілі) Витаминдерді 1880 жылы орыс дәрігері Николай Иванович Лунин ашты.
Витамин топтары , түрлері.
суда еритіндер майда еритіндер
С,РР ,В, В1,В2,В6,В12 А,Д,К,Е
Шығармашылық жұмыс
1-топқа Витаминдер тарихы 10ұпай
2-топқа Витаминдер сақтау қоймасы 10ұпай
IV.Бекіту
Симантикалық кесте
р/с Ауру түрлері А В1 С Д Е К РР
1 Құрқұлақ ауруы(цинга) + 2 “Бери- бери” + 3 Ақшам соқыр + 4 Мешел (Рахит) + 5 Асқорыту қызметінің бұзылуы 6 Тері ауруына ұшырауы +
7 Қаңқа қызметі бұзылады 8 Қанның ұюына әсер етеді + 9 Қан аздық( анемия) + 9 ұпай
Тест жұмысы
1.«С» витманині қай тағамда көп мөлшерде.
А) Лимонда В) Айранда С) Балықта
2.Қай витамин құрқұлақ ауруын емдейді
А) А витамині В) С витамині С) Д витамині
3.Ақуыздың 1 тәуліктегі қажетті мөлшері
А) 10-20г В) 80-120г С) 100-150г
4. Асқазанда негізінен ыдырайтындар
А) Ақуыздар В) МайларС) Көмірсулар
5. Адамға 1 тәулікте көмірсудың қажетті мөлшері
А) 200г В) 600 С) 500г
6. Ақызды қай фермент ыдыратады?
А) Амилаза В) ПепсинС) Липаза
7.Ақшам соқыр қай витамин жетіспегеннен пайда болады?
А) А витамині В) С витамині С) Д витамині
8. «Бери-бери»ауруы қай витамин жетіспегеннен пайда болады
А) А витамині В) В1 витамині С) Д витамині
Дұрыс жауаптары 1) А 2)В 3) А 4) С 5) А 6)А 7)А 8)В
8 ұпай
Сергіту сәті Би Қара жорға
Сәйкестендәру тестісі
С витамині Тиамин
А витамині Кальцийферол
В 1 витамині Токоферол
В2 витамині Никотин қышқылы
В6 витамині Пиридоксин
В12 витамині Аскорбинқышқылы
РР витамині Ретинол
Д витамині Филлохинон
Е витамині Цианкобаламин
К витамині рибофлавин
10ұпай
«Менен сұрақ сеннен тез жауап»
1)Витаминдер дегеніміз не?
2)Витаминді ашқан кім?
3)Организм үшін витаминдердің қандай маңызы бар?
4)Витаминдер қандай топтарға және түрлерге бөлінеді?
5)Суда еритін витаминді атаңыз ?
6)Авитаминоз деген не?
7)Гиповитаминоз деген не?
8)Гипервитаминоз деген не?
9)С витамині жетіспегенде қандай ауруға ұшырайды?
10)В тобы витаминдерінің маңызы қандай?
11)Витаминдер тарихы жөнінде не білесіңдер?
12)Тағамдағы витаминді қалай сақтауға болады? 12ұпай
V.Бағалау
Р/с Оқушының
аты-жөні Шығармашылық жұмыс Симантикалық кесте Тест
жұмысы Сәйкестендіру тестісі Сұрақ жауап Қорытынды
1-12 - «2» баға
13-25 – «3» баға
26-36- «4» баға
37-49- «5» баға
VI. Үй тапсырмасы: §51оқу Кітап соңындағы кесте толтыру
р/с Ауру түрлері А В1 С Д Е К РР
1 Құрқұлақ ауруы(цинга) 2 “Бери- бери” 3 Ақшам соқыр 4 Мешел (Рахит) 5 Асқорыту қызметінің бұзылуы 6 Тері ауруына ұшырауы 7 Қаңқа қызметі бұзылады 8 Қанның ұюына әсер етеді 9 Қан аздық( анемия) р/с Ауру түрлері А В1 С Д Е К РР
1 Құрқұлақ ауруы(цинга) 2 “Бери- бери” 3 Ақшам соқыр 4 Мешел (Рахит) 5 Асқорыту қызметінің бұзылуы 6 Тері ауруына ұшырауы 7 Қаңқа қызметі бұзылады 8 Қанның ұюына әсер етеді 9 Қан аздық( анемия) 9 ұпай
9 ұпай
Тест жұмысы
1.«С» витманині қай тағамда көп мөлшерде.
А) Лимонда В) Айранда С) Балықта
2.Қай витамин құрқұлақ ауруын емдейді
А) А витамині В) С витамині С) Д витамині
3.Ақуыздың 1 тәуліктегі қажетті мөлшері
А) 10-20г В) 80-120г С) 100-150г
4. Асқазанда негізінен ыдырайтындар
А) Ақуыздар В) МайларС) Көмірсулар
5. Адамға 1 тәулікте көмірсудың қажетті мөлшері
А) 200г В) 600 С) 500г
6. Ақызды қай фермент ыдыратады?
А) Амилаза В) ПепсинС) Липаза
7.Ақшам соқыр қай витамин жетіспегеннен пайда болады?
А) А витамині В) С витамині С) Д витамині
8. «Бери-бери»ауруы қай витамин жетіспегеннен пайда болады
А) А витамині В) В1 витамині С) Д витамині 8 ұпай
Тест жұмысы
1.«С» витманині қай тағамда көп мөлшерде.
А) Лимонда В) Айранда С) Балықта
2.Қай витамин құрқұлақ ауруын емдейді
А) А витамині В) С витамині С) Д витамині
3.Ақуыздың 1 тәуліктегі қажетті мөлшері
А) 10-20г В) 80-120г С) 100-150г
4. Асқазанда негізінен ыдырайтындар
А) Ақуыздар В) МайларС) Көмірсулар
5. Адамға 1 тәулікте көмірсудың қажетті мөлшері
А) 200г В) 600 С) 500г
6. Ақызды қай фермент ыдыратады?
А) Амилаза В) ПепсинС) Липаза
7.Ақшам соқыр қай витамин жетіспегеннен пайда болады?
А) А витамині В) С витамині С) Д витамині
8. «Бери-бери»ауруы қай витамин жетіспегеннен пайда болады
А) А витамині В) В1 витамині С) Д витамині 8 ұпай
Сәйкестендіру тестісі
10ұпай
С витамині Тиамин
А витамині Кальцийферол
В 1 витамині Токоферол
В2 витамині Никотин қышқылы
В6 витамині Пиридоксин
В12 витамині Аскорбинқышқылы
РР витамині Ретинол
Д витамині Филлохинон
Е витамині Цианкобаламин
К витамині рибофлавин
Сәйкестендіру тестісі
10ұпай
С витамині Тиамин
А витамині Кальцийферол
В 1 витамині Токоферол
В2 витамині Никотин қышқылы
В6 витамині Пиридоксин
В12 витамині Аскорбинқышқылы
РР витамині Ретинол
Д витамині Филлохинон
Е витамині Цианкобаламин
К витамині рибофлавин

Р/с Оқушының
аты-жөні Шығармашылық жұмыс Симантикалық кесте Тест
жұмысы Сәйкестендіру тестісі Сұрақ жауап Қорытынды
Р/с Оқушының
аты-жөні Шығармашылық жұмыс Симантикалық кесте Тест
жұмысы Сәйкестендіру тестісі Сұрақ жауап Қорытынды
Р/с Оқушының
аты-жөні Шығармашылық жұмыс Симантикалық кесте Тест
жұмысы Сәйкестендіру тестісі Сұрақ жауап Қорытынды
Р/с Оқушының
аты-жөні Шығармашылық жұмыс Симантикалық кесте Тест
жұмысы Сәйкестендіру тестісі Сұрақ жауап Қорытынды
Күні: 28.02.2017 ж Сынып: 10
Сабақтың тақырыбы: Хром және темір оның қосылыстары
Сабақтың мақсаты: Хром және темір қосылыстарын, химиялық қасиеттерін меңгерту
Күтілетін нәтиже: Оқушылар хром және темір элементтеріне сипаттама бере біледі; олардың қосылыстарының химиялық қасиеттеріне реакция теңдеулерін жаза біледі; реакция теңдеулерін теңестіру арқылы есептер шығара алады.
Көрнекілігі: плакаттар, сызбалар, картотекалар, слайд, периодтық кесте
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: топтық жұмыс, жеке жұмыс
І. Сабақтың барысы: амандасу, түгендеу
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау (сұрақ- жауап)
Мыс және мырыш металдарының периодтық жүйедегі орнын сипаттаңыз?
2. Мыс қандай металл?
3. Мырыш қандай металл?
4. Мыс пен мырыштың балқу температуралары?
5. Мыстың қандай қосылыстарын білесіз?
6. Мырыштың қандай қосылыстарын білесіз?
ІІІ. Жаңа сабақ (Қазақстанның 7 кереметі)-++-
(Сабақтың тақырыбы суреттер арқылы ашылады)
Есептер: Формуланы табу
Хром тобына Темір тобына
W (К) –26,5% W(Ғе) –51,9%
W(Cr) – 35,4% W(О) –45,3%
W(О) – 38,1% W (Н) – 2,8%
КхСrуОz -- ? ҒехОуНz -- ?
“Хром ” тобы “Темір ” тобы
Жауабы: Жауабы:
KCrO4 Fe (OH)3
Мұғалім дәлізден жыртылған қағаз тауып алды. Қағазда төмендегідей реакция теңдеулері бар еді. Осыны аяқтаңыздар:
“Темір” тобына
Fe+ H2O = FeO.+ H2
FeO+ H2SO4 = FeSO4+ H2O
Fe2O3+ 2NaOH= 2Na FeO2+ H2O
“Хром ” тобына
2Cr+ N2 = 2CrN
2Cr+ 3H2SO4 = Cr2 (SO4)3+ 3H2
CrCl2+ 2NaOH= Cr (OH)2+ 2NaCl
IV.Бекіту сұрақтары
d – элементтер қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді?
а) оң в) теріс с) екі жақты
2. CrO қосылысында хром қандай тотығу дәрежесін көрсетеді?
а) +3 в) +2 с) +1
3. Хромның балқу температурасы
а) 10830С в) 18550С с) 15390С
4. Қай реакция жүрмейді?
а) Zn+НСІ→ в) Сu+НСІ→ с) Ғе+НСІ→
5. Сутектермия әдісімен алынатын металл?
а) сутек в) хром с) темір
6. Темір (ІІ) гидроксиді әрекеттесуі мүмкін зат
а) О2 в) НСІ с) NаОН
7. Қазақстандағы темір кен орны:
а) Рудныйда в) Хромтауда с) Маңғыстауда
8. Ең қатты металл
а) алюминий в) мыс с) хром
9. Тұз қышқылымен әрекеттеседі:
а) күміс в) сынап с) хром
10. d - элементтерді табыңыз:
а) Na,Zn,K,Са в) Cu,Mg,AI,К с) Zn,Cu,Fe,Cr
1 а 6 в
2 в 7 а
3 в 8 с
4 в 9 с
5 с 10 с
V.Бағалау
VI. Үй тапсырмасы: “Хром, темір қосылыстары”
184 бет №4 есеп
190 бет №7 есеп

Күні: Сынып: 9
Сабақтың тақырыбы: Темір және оның қосылыстары
Сабақтың мақсаты: Темірдің физикалық және химиялық қасиеттерін, қосылыстарын меңгерту
Күтілетін нәтиже: Оқушылар темірдің физикалық және химиялық қасиеттерін ажырата алады; темірдің қосылыстарына реакция теңдеулерін жаза біледі; реакция теңдеулері арқылы есептер шығара алады.
Көрнекілігі: плакаттар, картотекалар, слайд
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: топтық жұмыс, жеке жұмыс, ДЖИГСО элементі
І. Сабақтың барысы: сергіту сәті ( топқа бөлу)
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау
Сұрақ- жауап
d – элементтер қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді?
d - элементтерді атаңдар.
CrO қосылысында хром қандай тотығу дәрежесін көрсетеді?
Қазақстандағы темір кен орны?
ІІІ. Жаңа сабақ
Жалпы сипаттама. Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы
Темір – VIIIБ топ элементі, d - элемент. Темірдің валенттік электрондары сыртқы s-e және сырттан санағанда екінші деңгейдегі d-e болып табылады, сондықтан ол ауыспалы тотығу дәрежелерін көрсетеді.
Темір химиялық реакцияларда 2 немесе 3 электрон беріп, өзінің тұрақты қосылыстарында +2 және +3 тотығу дәрежелерін көрсетеді:
Fe0 – 2e Fe2+
Fe0 – 3e Fe3+
Темірдің тотығу дәрежесі +6 (K2FeO4 – калий ферраты) болатын тұрақтылығы төмен қосылыстары белгілі.
Темір – табиғатта таралуы бойынша екінші металл. Оның жер қыртысындағы үлесі 5,1%. Көптеген метеориттердің құрамында темір бар, сондықтан оны ертеде “аспан” және “жұлдыз” тасы деп атаған. Жер қыртысында темір көптеген минералдар түзеді. Темірдің маңызды өнеркәсіптік кендері: қызыл теміртас (Fe2O3), магниттік теміртас (Fe3O4), пирит (FeS2). Елімізде темір кендерінің үлкен қоры Рудный темір кені бассейінінде және Орталық Қазақстанда бар.
Минералдың аты Химиялық формуласы
(негізгі құрам бөлігі) Маңызды кен орындары
Магнетит Fe3O4, (Fe2O3 ∙ FeO) (72 процентке дейін Fe болады). Оңтүстік Орал (Магнитогорск), Курск магнит аномалиясы
Гематит Fe2O3 (65 процентке дейін Fe болады) Кривойрог аймағы
Лимонит Fe2O3 ∙ nH2O (60 процентке дейін Fe болады) Қырым (Керч кен орны)
Пирит FeS2 (47 процентке дейін Fe болады) Урал
Жай заттармен әрекеттесуі:
Темір оттекте жанғанда екі тотығу дәрежесін де (+2, +3) көрсетеді, ұшқын шашыратып жанады:
3Fe + 2O2 = Fe3O4
Ылғалды ауада тат түзеді:
4Fe + 2H2O + 3O2 = 4FeO(OH)
Белсенді бейметалдар темірді тотықтырады:
2Fe + 3Cl2 = 2Fe3+ Cl3-
Fe + S = FeS
3Fe + C = Fe3C
1.Ғажайып тапсырма
Тотияйын ерітіндісіне (СuSO ) темір шеге салынады,
біраз уақыттан кейін шегенің бетін қызғылт мыс қабаты қаптайды.
Реакция теңдеуін жазып,осы құбылысты түсіндіріңіз.
2.Менің мекен- жайым қандай?(кесте бойынша толтыру)
Химиялық таңбасы, аталуы Химиялық элементтің периодтық
жүйедегі орны, салыстырмалы
атомдық масса Атом құрамы, құрылысы Қасиеті Оксид, гидроксид, ұшқыш
сутекті қосылыстарының
формуласы IV.Бекіту сұрақтары
Химиялық шытырман
Периодтық жүйеде 8 период бар.Топ бойынша бейметалл қасиет артады.І топ сілтілік топІ,ІІ,ІІІ периодтарүлкен периодтарПериодтық жүйеде 8 топ барNa-бейметаллҒ активті бейметаллГалогендер бейметалдарПериод бойынша эелементтердің металдық қасиеті кемиді.мәреиәиәиәиәиәиәжоқжоқжоқжоқжоқиәиә123456789
V.Бағалау
VI. Үй тапсырмасы: Темір және оның қосылыстары оқып келу.