Методическая разработка Работа с одаренными детьми на казахском языке
Дарынды балаларды аныKтау, олардыS Kабілеттерін жетілдіру ж‰не Kолдау к™рсету
Адам баласы есін білгелі ™зініS жаCдайын жасап, ™зі ™мір с_ріп жатKан ортада ерекшеленгенді жаKсы к™реді. Адам баласы алдына KойCан маKсатына Kол жеткізу _шін аянбай еSбек етеді. Сол еSбектену жолында ол ™зініS туа біткен ж‰не ж_ре пайда болCан Kабілеттерін пайдаланады. Адам бойындаCы осындай бір даралыKты, дарындылыKты аныKтау _шін олардыS аныKтамаларына жеке тоKталып, т_сініктеме беру керек.
ДарындылыK дегеніміз не? Дарынды балаларды Kалай аныKтау керек ж‰не олармен Kалай жaмыс жасау керек? Білім беру ордаларында дарынды балаларCа Kандай Kолдау к™рсету керек деген сaраKтар мені ж‰не меніS ‰ріптестерім, яCни жас aстаздарды толCандыратын м‰селелердіS бірі болып табылады.
€рKайсысына аныKтама беріп, осы сaраKтарCа жауап беру _шін педагогикалыK энциклопедияCа ж_гінгім келеді. «ДарындылыK» aCымы «сый» («дар») деген с™зден шыKKан, дамудыS Kолайлы ішкі алCышарттарын білдіреді. Бaл aCымCа педагогикалык энциклопедияда т™мендегіше аныKтама берілген: «ДарындылыK - белгілі бір іс-‰рекет саласында ерекше жетістікке жеткізетін адам Kабілеті дамуыныS жоCарCы деSгейі»
Б_гінгі таSда дарынды балалар м‰селесін зерттеуге Kатысты философиялыK, психологиялыK, педагогикалыK, ‰дістемелік ‰дебиеттерде маSызды ой-пікірлер жинаKталCан. Бaл м‰селеніS т_п тамыры Cасырлар тереSінде жатыр. АдамныS психологиялыK ерекшеліктері ж™ніндегі идеялар, оныS ішінде Kабілеттілік туралы ойлар сонау ертедегі грек философтарыныS еSбектерінде, Kайта ™рлеу д‰уірі CалымдарыныS ж‰не алдыSCы Kатарлы ‰р елдіS озыK ойлы педагогтерініS еSбектерінде кездеседі.
Бойында дарындылыK Kасиеті бар бала мектеп KабырCасында ™зініS ерекше Kасиетін к™рсете білуі керек. Кейбір балалар осындай KасиеттерініS арKасында Kатарластарынан оза шабад
·ы.
Дарынды балалар оздерініS ерекше екендігін жастайынан білдіреді. Ерте с™йлеп, кітап оKып ж‰не есептер шыCара бастайды. Дарынды бала екенін білгеннен кейін, осы оKушымен Kалай жaмыстану керек? Дарынды бала ересектерге KараCанда, ‰лі адам ретінде KалыптаспаCанын, болашаCы алдында, Kабілеттерін ашуды Kажетсінетінін естен шыCармаCан ж™н. Бала Kабілеті арнайы Kaбылыс, дарынды балалар жаSа жаCдаяттарда аса сезімтал болады. СондыKтан да, дарынды оKушылармен жaмыс істейтін мaCалімдердіS де арнайы даярлыCы болуы тиіс деп ойлаймын.
БіздіS Батыс JазаKстан облысы Орал KаласыныS № 26 жалпы орта білім беретін мектебіміз де заман талабына сай ™скелеS aрпаKты т‰рбиелеу міндетін атKарып жатыр. `стаздар дарынды балалармен олардыS икемдеріне Kарай жaмыстанып жатыр. ОKушыларымыз KалалыK, облыстыK олимпиадалардыS ж_лделі орын иегерлері. €р aстаз ™зініS еSбегініS жемісін к™ріп жатыр. Дарынды балалардыS дер кезінде ерекше Kасиеттерін аныKтаCан жаCдайда олар биік шыSдарды баCындырады.
Jорыта келгенде, ‰ріптестеріме айтарым: дарынды баламен мaCалімніS ™зара ‰рекет етуіндегі ™те тиімді бір ‰діс баланыS материалмен ™зіндік жaмыс істеуіне басты м‰н бере отырып, жеке-дара сабаKтар aйымдастыру; баланыS ™зініS білім д‰режесіне орай, бейімділігіне орай ж‰не психикалыK ерекшеліктерін ескере отырып сабаK жоспарын Kaрастыру, Kиын ‰рі шатасKан сaраKтар бойынша кеSес беру таKырыптарын аныKтау, белгілі бір уаKыт аралыCында берілген білімніS н‰тижесін тест тапсырмалары арKылы тексеріп отыру, алдындаCы оKушыCа немKaрайлылыK танытпай, оныS жан-д_ниесіне _Sіле білу.