Методический материал по татарскому языку и литературе на тему:Обучение русскоязычных учащихся татарскому языку и литературе на уроках и внеурочное время

ЯSартып укыту юлында.

j‰р м‰гариф учреждениесе б_ген яSача яш‰рг‰,яSача эшл‰рг‰ омтыла.Шул уSайдан, укыту процессына д‰_л‰т укыту стандартлары керт_ шартларында , k‰р коллективтан, k‰р укытучыдан рухи k‰м физик с‰лам‰т, югары эрудицияле, конкурентлыкка с‰л‰тле, укырга тел‰ге булган , б_генге тормышта _з урынын таба ,максатына иреш‰ ала торган балалар т‰рбиял‰_ ™чен т™рле гам‰ли юллар табу сорала. Бу юн‰лешт‰ татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучылары максатчан эш алып баралар. ЯSа эш формаларын k‰м методларын кулланып эшл‰_г‰, уSышлы алымнарны эзл‰_г‰ k‰м куллануга ‰k‰мият бир‰л‰р.
КешелекнеS иS зур байлыгын милл‰тл‰р т‰шкил ит‰. j‰р милл‰т _з теле, м‰д‰нияте бел‰н яш‰ешне бизи, баета k‰м _зе д‰ башка халыклар бел‰н аралашып _с‰, алга кит‰. Башка милл‰т балаларына татар теле k‰м ‰д‰биятын укыту эчт‰леге k‰м формасы ягыннан яSарырга k‰м заман ихтыяжларына жавап бирерлек булырга тиеш.
БезнеS 95 нче м‰кт‰п - аерым ф‰нн‰рд‰н тир‰нтен белем бир_ м‰кт‰бе. € милл‰тл‰р т™рлелеген‰ килг‰нд‰, безнеS м‰кт‰пт‰ бик к_п алар: татарлар, руслар, чуваш, грузин, ‰рм‰н, еврей, _зб‰к, корея,тадGик k.б. милл‰т балалары.Барлык ф‰нн‰р д‰ рус k‰м татар теленд‰ алып барыла. М‰кт‰бебезд‰ сигез татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучысы эшли. j‰ркайсы туган телг‰ м‰х‰бб‰т, т™рле милл‰т балаларында _зара дустан‰ м™н‰с‰б‰т т‰рбиял‰рг‰ тырыша. Укыту методикасын k‰м теориясен яхшы белг‰н м™галимн‰ребез укучыларныS ихтирамын яулап алдылар, ата-аналар арасында абруй казандылар. j‰рбер укытучыбызныS педагогик эшч‰нлеге k‰рвакытта да класс Gит‰кчелеге бел‰н _релеп бара. Укучыларыбыз, т™рле конференциял‰рд‰, олимпиадаларда иGади конкурсларда катнашып, k‰рчак алдынгылар р‰тенд‰ булдылар.Укытучылар k‰р балага индивидуаль якын кил‰ бел‰л‰р, аларныS м™мкинлекл‰ренн‰н, с‰л‰тенн‰н чыгып эш ит‰л‰р, бурыч-максатларны да шуларны ист‰ тотып билгелил‰р. ШуSа к_р‰ д‰ югары н‰тиG‰л‰рг‰ иреш‰ алды м™галим‰л‰ребез. Хезм‰тт‰шл‰рем, белем k‰м т‰рбия бир_д‰ уSай н‰тиG‰г‰ иреш_ ™чен, б_генге педагогика ф‰не казанышларын, яSалыкларны кулланып эшлил‰р, яSача укыту экспериментларын бик тел‰п кабул ит‰л‰р. Балаларга белем k‰м т‰рбия бир_ юлы - туган нигезг‰, т™б‰кк‰, халыкка, аныS гореф-гад‰тл‰рен‰, йолаларына ихтирам т‰рбиял‰_, моныS ™чен т™рле чаралардан киS k‰м н‰тиG‰ле файдалану, шулар ярд‰менд‰ укучыларда югары ‰хлак сыйфатлары булдыру, белем алуга, с‰лам‰т яш‰ешк‰ омтылыш уяту, _зара k‰м башка кешел‰р бел‰н иркен аралаша бел_ к_некм‰л‰ре _стер_. Укучыларда татар ‰д‰биятына, халык авыз иGатына, татар халкыныS бай тарихына k‰м традициял‰рен‰, милли с‰нгатен‰ k‰м м‰д‰ниятен‰ ихтирам хисе т‰рбиял‰_ - башка милл‰т балаларына ‰д‰бият укытуныS т™п максаты булып тора.УкучыныS яхшы итеп татар ‰д‰би телен _зл‰штер_ен‰ ирешерг‰ тырышабыз. €д‰би текстны аSлап, д™рес, с‰нгатьле итеп, й™герек укуга, ‰д‰би тел нормаларын саклап т™рле темаларга с™йл‰шерг‰ k‰м с™йл‰м ‰д‰бен‰ ™йр‰т‰без. Балаларда кызыксыну уяту ™чен халык педагогикасыныS нигезенд‰ яткан авыз иGаты, с‰нгать ‰с‰рл‰ре, йолалар бел‰н ныклап таныш булу зарур.Табышмак, м‰кальл‰р, шигъри ‰с‰рл‰р яратып укыла, алардагы образлылык чаралары укучыныS актив с™йл‰мен‰ GиSеллек бел‰н _теп кер‰. €д‰би ‰с‰рл‰р, ™зекл‰р сайлаганда укучыларныS яшь _зенч‰лекл‰ре, лексик k‰м грамматик белем д‰р‰G‰л‰ре иск‰ алына. С™йл‰м теле д‰рест‰ге ™зек яис‰ текст ™стенд‰ эшл‰_ юлы бел‰н _стерел‰.
Татар теле д‰ресл‰ренд‰ ике д‰_л‰т теленеS кагыйд‰л‰ре чагыштырып _зл‰штерел‰, ‰д‰бият д‰ресл‰ренд‰ укучыларда милли горурлык, туган телг‰ м‰х‰бб‰т т‰рбиял‰_, _з халкыбызныS м‰д‰ниятен, гореф-гад‰тл‰рен, иS к_рк‰м йолаларын, халкыбыз тарихын, G‰мгыятьт‰ тир‰н эз калдырган ш‰хесл‰рен х™рм‰т ит‰рг‰ ™йр‰т_ эше бара. УкучыларныS тел ф‰не бел‰н кызыксынуларын арттыруда интеллектуаль уеннар зур ‰k‰миятк‰ ия. ЭшнеS бу т™ре укучыныS телл‰р ™йр‰нерг‰ омтылышын арттыра. Балалар бик д‰ртл‰неп, зур тел‰к бел‰н мондый чараларда катнашалар. Интеллектуаль уеннар барышында т™рле биремн‰рг‰ Gавап эзл‰_ укучыларныS белемен тагын да тир‰н‰йт‰, рус телле балаларныS татар с™йл‰мен кызыксынып, н‰тиG‰ле _зл‰штер_д‰ нигез булып тора, укучыларныS белем - к_некм‰л‰рг‰ ни д‰р‰G‰д‰ ия булуына Gавап бир‰.
€д‰бият д‰ресл‰ренд‰ укучыларны иGади эшч‰нлекк‰ эт‰р‰ торган проектларныS k‰р елны яSа формалары эшл‰н‰. “Тере картина” проекты буенча бер‰р р‰ссамныS картинасын с‰хн‰д‰ киемн‰р, костюмнар, декорация аша чагылдырыла.
€с‰р буенча мини спектакль куела ,яис‰ видеодан “Беренче театр” спектален‰ тавыш булдырыла, _зл‰ре рольг‰ кереп укый. М‰кт‰пнеS этнографик музее нигезенд‰ “Яучылау”,”Аулак ™й” кич‰л‰ре _тк‰рел‰.Театр,спектакль карау-болар барысы да татар телен талантлы ш‰хесл‰р авызыннан ишетерг‰ м™мкинлек бир‰.Композиторлар,Gырчылар иGатына багышланган д‰ресл‰рд‰ аларныS ‰с‰рл‰рен тыSлау, концертларда булу игътибар _з‰ген‰ куела. Укучыларга ятлап с™йл‰_ ™чен шигырьл‰р, хик‰ял‰рд‰н ™зекл‰р т‰къдим ител‰.Д™рес интонацияд‰, образлы итеп ятлап с™йл‰_ укучы теленеS баюына булыша дип саныйбыз.
Татар телен, ‰д‰биятын укыту- ‰с‰рл‰рне укучы к_Sелен‰ сеSдер_, к_рк‰м сыйфатлар т‰рбиял‰_, к_ренекле язучыларныS башка ‰с‰рл‰рен, б™тен иGатын белерг‰ тырышу тел‰ге кузгату.Болай эшл‰г‰нд‰ ген‰, татар телен k‰м татар ‰д‰биятын башка милл‰т балаларына укыту н‰тиG‰ле булачак диг‰н фикерд‰ калабыз.


Заголовок 115