Саба? ж?спары 8 сынып. Ішкі энергия ж?не оны ?згерту т?сілдері, конвекция, с?уле шы?ару. Жылу ??былысыны? тірі организмдегі ролі.

8 сынып № 5 сабаK ____________________
СабаKтыS таKырыбы: Ішкі энергия ж‰не оны ™згерту т‰сілдері, конвекция, с‰уле шыCару. Жылу KaбылысыныS тірі организмдегі ролі.
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік маKсаты: дененіц ішкі энергиясы aCымын беру ж‰не ішкі энергияныS ™згеру жаCдайларын Kарастыру; оKушылардыS сaрау, талдау жасау Kабілеттерін дамыту;.
ДамытушылыK маKсаты: ОKушылардыS білім деSгейін ж‰не білім мазмaныныS тaраKтылыCы мен оны игерудегі іскерлік пен даCдыны баKылау.
Т‰рбиелік маKсаты: Адамгершілікке, aKыптылыKKа, алCырлыKKа, отанс_йгіштікке, табиCатты аялауCа, сыйластыK пен ‰дептілікке баулу.
СабаKтыS т_рі:жаSа білімді Kалыптастыру, жалпылау
СабаKтыS ‰діс-т‰сілдері: €Sгіме, лекция, дискуссия, кітаппен жaмыс.
СабаKтыS к™рнекіліктері: плакаттар, суреттер,
СабаKтыS барысы:
І. ДК. `йымдастыру кезеSі:
1. С‰лемдесу;
2. ОKушыларды т_гендеу;
3. Сынып болмесініS тазалыCын тексеру;
4. ОKушылардыS сабаKKа дайындыCын тексеру (жaмыс орны, отырыстары, сыртKы т_рлері);
5. ОKушылардыS назарын сабаKKа аудару.
ІІ. ДК. ^й тапсырмасын тексеру, Kайталау.
А) теориялыK білімдерін тексеру.
€) практикалыK тапсырмаларын тексеру.
Б) есептерін тексеру.
ІІІ.ДК Білімді жан-жаKты тексеру./ ІV. ДК. ЖаSа материалды KабылдауCа ‰зірлік, маKсат Kою.
Жеке молекуланыS KозCалысы ж™нінде не айтуCа болады?
Суда еріген бояу б™лшектерініS KозCалыс траекториясы Kандай? Неліктен?
3) Дене температурасы мен оныS молекулаларыныS KозCалыс жылдамдыKтары Kалай байланысKан?
ЖылулыK KозCалыстыS аныKтамасын бер.ОныS механикалыK KозCалыстан ерекшелігі Kандай?
Газдар, сaйыктар ж‰не Kатты денелердегі жылулыK KозCалысKа сипаттамабер.
6) ЗаттыS ішкі Kaрылысы ж‰не жылулыK KозCалыс ж™ніндегі білімніS маSызы неде?мысалдары(серіппелі ж‰не математикалыK маятниктердіS тербелістері)
V. ДК.ЖаSа материалды меSгерту:
СабаKтаCы негізгі aCымдар.
МеханикалыK энергия жэне оныS екі т_рі: кинетикалыK ж‰не потенциялдык энергия.
МеханикалыK энергияныS бір т_рден екінші т_рге айналуы. Осындай т_рленулердіS мысалдары(серіппелі ж‰не математикалыK маятниктердіS тербелістері).
МеханикалыK энергияныS ішкі энергияCа айналуы.Осы кезде дененіS деформациялануы ж‰не Kызуы.
Дененін ішкі энергиясы - денені кaрайтын барлыK б™лшектердіS KозCалысыныS кинетикалыK энергиясы мен ™зара ‰серлесулерініS потенциялдык энергияларыныS Kосындысы. Ішкі знергия-скаляр шама.
Ішкі энергия дененіS температурасы мен агрегаттык к_йіне т‰уелді. Ішкі энергия дененіS орналасу жаCдайына ( дене тыныштыKта ма, ‰лде KозCалыста бола ма) т‰уелді емес.
ДененіS толыK энергиясы механикалыK ж‰не ішкі энергияларыныS косындысы кез- келген процестерде ™згермейді.
Температуранын артуынша Kарай дененіS ішкі энергиясы да артады, себебі молекулалардыS орташа кинетикалык энергиясы артады. ТемператураныS т™мендеуіне Kарай дененіS ішкі энергиясы азаяды.
Бір молекуланыS потенциалдык ж‰не кинетикалык энергиясыныS аздыCы.
Денеде молекулалар саны к™п болса, с‰йкесінше ішкі энергиясы да к™п болады.
СутегініS бір молекуласыныS ішкі энергиясы ™те аз (5-10~!1Дж), ал 1 м3к™лемдегі сутегініS ішкі энергиясы (140000 Дж).Осындай м™лшердегі энергия к™мегімен массасы 5 т балCаны Зм биіктікке к™теруге болады.
ДененіS ішкі энергиясы жaмыс атKарCан кезде ™згереді.Егер денемен жaмыс атKарылса, онда дененіS ішкі энергиясы артады.ДененіS ™зі жaмыс атKарса, онда дененін ішкі энергиясы кемиді.
ДененІS ішкі эпергиясын жылу берілу (жылу алмасу) арKылы да ™згертуге болады. Жылу алмасу температуралары ‰р т_рлі денелер арасында ж_реді.
Ішкі энергияны пайдаланудаCы м‰селелер. Тарихи м‰ліметгпер.
Энергия aгымын 1807 жылы аCылшын Cалымы Томас Юнг енгізген. КинетшалыK энергия aCымын аCылшын Cалымы Уипъям Томсон енгізген МотенциальдыK энергия aCымын неміс Cалымы Герман Гельмголъц енгізген.
VІ. ДК. ОKытылып отырCан оKу материалын KабылдаудаCы оKушы т_сінігін тексеру.
§3,4 сaраKтарын талдау.
В.И.Кем №16-36 сaраKтарын ауызша талдау.
VІІ. ДК. ОKытылып отырCан оKу материалын бекіту немесе даCдыландыру жaмыстарын ж_ргізу:
Есептер шыCарту
VIІI.ДК. БаCалау. ^й тапсырмасын беру:§3,4; №2 _йде орындалатын экспериментгік тапсырма.


15