«Только тот, кто, обращаясь к старому, способен открывать новое, достоин быть учителем» эссе
ЭССЕ:
Минем педагогик осталыгым
Татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучысы
jидиятова Резед‰ €нв‰р кызы.
Яшел ^з‰н - 2016
Минем педагогик осталыгым.
Башка кешел‰рг‰ м™н‰с‰б‰т кеше тормышыныS нигезен, аныS _з‰ген
т‰шкил ит‰. С.Л.Рубинштейн.
Мин - укытучы... Уйларыма чумам... Ни ™чен соS ‰ле мин н‰къ мен‰ укытучы k™н‰рен сайладым? Педагогия институтына укырга керг‰нд‰, мин бу сорауга, б‰лки, “Туган телемне, ‰д‰биятны яратам”, “Балаларны яратам” дип Gавап бирг‰нмендер. Ул вакытта мин _з ™стем‰ нинди зур Gаваплылык алганымны аSладым мик‰н соS? М™гаен, юктыр. М‰кт‰п бусагасын беренче кат атлап эшк‰ килг‰нд‰, чит кеше балаларыныS ап-ак к‰газьд‰й к_Sелен‰ Gир й™зенд‰ булган иS-иS яхшы сыйфатларны гына салырга тиешлегемне тулысы бел‰н аSлап та бетерм‰г‰нмендер ‰ле мин. ^зем башкарган эшнеS никад‰р Gаваплылык тал‰п ит_ен еллар _тк‰н саен т™шен‰ барам k‰м х‰йран калам... Мин к™н саен сыйныфка кер‰м. Минем алда – к_зл‰р, к_зл‰р... Алар т™рлеч‰ карый: кызыксынып, куркып, битараф... j‰ркайсында – _зенч‰лекле д™нья чагылышы. Мин шушы д™ньяларны сак кына ачарга, аларга _с‰рг‰, яхшы якка _зг‰рерг‰ ярд‰м ит‰рг‰ тиеш. Минем омтылышым – k‰р укучыга иGади м™мкинлекл‰рен табарга ярд‰м ит_, _зенеS к™чен‰ ышандыру. Балага аныS барлык эшл‰рне булдыра алырдай ш‰хес ик‰нен к_рс‰т_ – минем максатым k‰м педагогик ф‰лс‰ф‰м. Минем фикеремч‰, татар ‰д‰бияты д‰ресл‰ренеS т™п бурычы – укучыда эчке матурлыкка омтылыш т‰рбиял‰_, ‰йл‰н‰-тир‰ м™хитк‰, д™ньядагы т™рле вакыйгаларга д™рес б‰я бир_, _злегеSн‰н белем алуга ™йр‰т_. € бу максатларга ничек ирешерг‰ соS? Бу сорауга k‰р укытучы _зенч‰ Gавап бир‰дер. Ш‰хс‰н мин _зем бу сорауны _з-- _зем‰ k‰р ирт‰ саен бир‰м. Fавапны да к™н саен эзл‰рг‰ туры кил‰. Кайчагында – ф‰нни k‰м методик ‰д‰биятта, ‰ кайчагында – укучыларныS к_зл‰ренд‰... Мин укучыларым ™чен укытучы апа т_гел, мин – киS‰шче, ярд‰мче. Мин аларга мен_ юлларын к_рс‰тмим, мин аларга юн‰леш барлыгын ‰йт‰м ген‰. € уSышка иреш_, иS беренче чиратта, максат куюдан башлана. €г‰р максатны укучыларга мин ‰йт‰м ик‰н, бу - минем максат, минем юлым, алар _з юллары ™чен максатны _зл‰ре билгел‰рг‰ тиеш. Шушы гам‰лд‰н иGадилыкка бер адым ясала, ч™нки син алдыSа максатны куйгансыS ик‰н, аSа иреш_ юллары да сайлау инде синн‰н тора. Замана тал‰бе буенча, тел‰с‰S, тел‰м‰с‰S д‰, ф‰нг‰, телг‰ м‰х‰бб‰т уяту ™чен яSа методик алымнар эзл‰рг‰ туры кил‰. Д‰реслек нинди ген‰ булмасын, зурмы ул, ‰лл‰ кечкен‰ме, р‰семлеме, р‰семсезме, авторы кем, теге, я булмаса бу галимме, барыбер к™тк‰н н‰тиG‰л‰рг‰ ирешеп булмаячак. Индивидуаль якын килеп эшл‰г‰нд‰ ген‰, укытучы укучыларында _з ф‰нен‰ карата м‰х‰бб‰т уята, тормышка яраклы ш‰хесл‰р т‰рбияли ала.
Мин _земнеS д‰ресл‰ремд‰ халык педагогикасын кулланам. Б_генге к™нд‰ м‰кт‰п укытучылар алдына зур бурычлар куя. ШуларныS иS ‰k‰миятлесе – югалган гореф-гад‰тл‰ребезне барлау, телебезне югалтмыйча саклап калу k‰м баету. ХалкыбызныS иS ‰k‰миятле беренче педагогик ‰с‰ре - бишек Gырлары. АналарныS й™р‰к т_ренн‰н чыккан ягымлы с_зл‰ре k‰м моSнары ягыннан бишек Gырлары т‰рбияд‰ башка бернинди чара бел‰н д‰ чагыштырырлык т_гел. Халкыбыз Gырлары – к_п т™рле биз‰кл‰рд‰н ген‰ торган моSлы, аk‰Sле _зе бер д™нья.
М‰каль k‰м ‰йтемн‰рнеS эчт‰лекл‰ре д‰ бик гыйбр‰тле. Аларны ™йр‰нг‰нд‰, яттан бел_ ген‰ Gитми, бу м‰к‰льл‰рд‰ ‰йтелг‰н _рн‰кк‰ омтылырга, гыйбр‰т алырга кир‰к.
€киятл‰р кешенеS г_з‰ллеген, аныS хыялларын чагылдыра. Татар халык ‰киятл‰рен педагогик к_злект‰н карау халкыбызныS ‰ле бик борынгы д‰верл‰рд‰ _к бала т‰рбиял‰_ м‰сь‰л‰сен‰ Gитди игътибар бир_ен к_рс‰т‰.
Халык педагогикасын кулланганда т_б‰нд‰ге максатларга иреш_не к_зд‰ тотам:
татар ‰д‰биятында халык педагогикасы k‰м психологизмныS бирелешен ачыклап – анализлап бир_;
халык педагогикасы k‰м психологизмныS зур т‰рбия чарасы булуын д‰лилл‰_;
актуаль проблемалар к_т‰рг‰н ‰д‰би ‰с‰рл‰рнеS халык ихтыяGы югарылыгында торуын исбатлау.
ИGади – эзл‰н_ барышында мин тагын _з алдыма т_б‰нд‰ге бурычларны куям:
халык педагогикасы k‰м психологизм т™шенч‰сенеS асылына т™шен_;
халык педагогикасыныS т™п юн‰лешл‰рен билгел‰_;
психологизмныS ‰д‰би ‰с‰рд‰ иS м™kим тасвирлау принцибы булуын ачыклау;
халык педагогикасы k‰м психологизм – берб™тен т‰рбия чыганагы ик‰нлеген исбатлау;
‰д‰би ‰с‰рл‰рнеS зур т‰рбия м‰кт‰бе ик‰нлеген мисаллар ™стенд‰ к_рс‰т_, анализлап бир_.
^земнеS эш т‰Gриб‰мн‰н чыгып, д‰ресл‰ремд‰ халык педагогикасын куллануны уSай н‰тиG‰г‰ китерг‰нен‰ инана гына барам.
^зем сайлаган хезм‰т юлымда д™рес k‰м н‰тиG‰ле хезм‰т куюым, миSа алга таба да эшл‰рг‰ к™ч, д‰рт ™сти, татар теленеS кил‰ч‰ге барлыгына ™метне с_ндермич‰ яш‰рг‰ д‰рман бир‰.
МиSа сорау бирс‰л‰р: - С™енечеS ни? - дис‰л‰р, С™енечем таSнан торып, Эшк‰ килг‰н ирт‰л‰р.
МиSа сорау бирс‰л‰р: - ШатлыгыS ни? - дис‰л‰р, Шушы м‰кт‰п сукмаклары Шатлыгыма илт‰л‰р.
МиSа сорау бирс‰л‰р:
- Б‰хет ни ул ? – дис‰л‰р,
Б‰хет – шушы укучылар
Кеше булып _сс‰л‰р.
15