Ма?ала Дарындылы?ты дамыту – ?стаз парызы

Бекишева Кульзия Есеновна
информатика пәнінің жоғары санатты мұғалімі
№56 мектеп-лицейі, Астана қаласы
Дарындылықты дамыту – ұстаз парызы
Құрметті дарынды түлектер, табиғат берген
ерекше сыйды қастерлеп, дамыта біліңдер.
Кемері толған кемелді ой мен білікті білімдеріңді,
өнерлеріңді туған елдің керегіне жаратыңдар.
Келешектің кілті өздеріңде.
Н.Ә. Назарбаев, ҚР Президенті
Қазіргі кезеңдегі білім беру ісінің негізгі нысаны – жас ұрпақтың біліктілігін қалыптастырып қана қоймай, олардың бойында ақпаратты өздері іздеп табатын және талдай алатын, сондай-ақ ұтымды пайдалана білетін, жылдам өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеге лайықты өмір сүріп, қызмет жасауға қабілетті тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру болып отыр.
Заман талабына сай қазіргі білім беру үрдісінде түбірлі өзгерістер болып жатқаны белгілі. Әр мұғалімнің басты міндеті – рухани бай, жан-жақты дамыған, дарынды, бәсекеге қабілетті ұрпақ тәрбиелеу.
Оқу үрдісі уақыт талабымен қаншама өзгермесін, тек ұстаз ғана оның мазмұнын оқушы санасына сіңіре алады. Қазіргі кезде балалар дарындылығын арттыру үшін көптеген жұмыстар ұйымдастырылып, мүмкіндіктер жасалуда. Яғни баланы оқыту мен тәрбиелеуде түрлі ізденіс жұмыстары арқылы дарындылықты анықтап олардың дұрыс қалыптасуына жағдай жасалған. Дарынды, қабілетті балалар өзінің бойындағы ерекше қабілеттері арқылы ең жоғарғы нәтижеге жеткен балалар.
Дарынды балаларды іздеу, оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін бүгінгі күні өте қажет. Дарынды балалар мектеп бағдарламасын жылдам меңгереді. Зеректік, байқағыштық қсаиеттері жоғары болады. Олардың көпшілігі өз уақыттарын шығармашылық жұмысқа арнайды.Олай болса , алға қойылған мақсаттарды орындау үшін еліміздегі оқушы жастарымыздың шығармашылық әлеуетін жан-жақты өсіруге ден қою қажеттілігі туындайды.
Әрбір мемлекеттің болашағы мектебінде шыңдалады. Ертең осы елге ие болып, тізгінін ұстар азаматтар – бүгінгі мектеп оқушылары. Мектеп- бұл, ең алдымен, дамытушы, сондай-ақ өзі де дамып және өзгеріп отыратын орта. Біздің мектепте осы дарындылықты дамытуда және шығармашылықпен жұмыс істеуін қалыптастыруда пән мұғалімдері дарынды балалармен әртүрлі бағытта жұмыс істеуді жүзеге асырып келеді. Атап айтсақ:
Оқушыларды өз бетінше жұмыс істеуге қалыптастыру
Оқушылармен жекелей, жұппен, топпен жұмыс жүргізу
Оқушылардың компьютерлік сауаттылығын арттыру
Оқушылардың шығармашылық қызметін дамыту.
Яғни, осындай жұмыс істеу бағыттары арқылы бала белгілі бір шеберлікке жеткен соң, оның шығармашылық қабілеті дамиды, өзіндік идеясы туып, үлкен ізденіс пайда болады.
Дарынды баланың бойындағы дамыған сана белсенділігі мен таным белсенділігі, тума қабілеті. Ол қабілет мектепте сан алуан ғылыми салалардан білім алу арқылы және ұстаздардың көмегі арқылы ашылады және дамиды. Оқушылардың дарынын дамытуда теориялық білімдерін іс жүзінде тиімді қолдану дағдыларын қалыптастыру жұмыстарын үнемі жүргізу оларды шығармашылыққа баулуға, шәкірт бойындағы талант көзін ашып, тілін байыту, қиялын ұштау мен өз бетінше ізденуге әсерін тигізеді. Жоғарыда келтірілген мәліметтерді нақтылау мақсатында өз тәжірибемді ұсынамын. Оқу-тәрбие үрдісінде өз тәжірибемде практикалық жұмыстарға көп көңіл бөлемін. Берілетін тапсырманы, шығармашылық тақырыптарын оқушылардың жас ерекшеліктеріне және пән саласы бойынша бейімділіктеріне байланысты беруге тырысамын. Жеке тақырыптар бойынша ізденісі сол бөлімді терең меңгеруін қамтамасыз етеді, өз тақырыбын толық меңгерген соң, сол жұмыстың жалғасы іспеттес басқа тақырыпты таңдап алу мүмкіндігі туындайды. Теориялық алған білімдерін практикамен ұштастыру арқылы бекіту, қосымша материалдармен жұмыс, әр түрлі жарыстарға қатыса отырып , кез-келген жұмыста нәтижеге жетуге ынталандырамын. Соның нәтижесінде оқушыларым әр түрлі дәрежедегі жоба сайыстары мен пән олимпиадаларына қатысып жүлделі орындар иеленіп жүр.
Қазіргі кезде оқушының алған білімі мен іс-әрекет түрлерін іс жүзінде пайдалана алатындай дәрежеге жеткізудің маңызы зор. Ол үшін өз бетімен жүргізілетін шығармашылық жұмысты әртүрлі деңгейде ұйымдастыруға болады.
Дарынды баланың бойынан табылатын асыл қасиеттердің, өмірге құштарлық, биік ізгіліктің бәрінің кілті – мыңды жығатын білімде.
Ұлы ойшыл Плутарх кезінде былай депті: «Көптеген табиғи талант дарынсыз ұстаздардың кесірінен жойылып кетеді. Сондықтан әрбір ұстаз бұған жол бермеуі керек». Сол себептен де оқушылардың дарындылығын айқындап, біліміне, ойлау қабілетіне сай деңгейлеп оқыту, ғылыми ізденіс қабілеттерін қалыптастыруымыз керек. Өйткені ХХІ ғасыр – білімділер ғасыры. Ендеше бізге ой-өрісі жоғары дамыған, зерделі ұрпақ тәрбиелеу керек екенін естен шығармауымыз керек.