?ыш?ылдар номеклатурасы — ашы? саба? 8 сынып

Cабақтың тақырыбы: Қышқылдар: құрамы, жіктелуі, номенклатурасы, қасиеттері, қолданылуы.
Сабақтың мақсаты: Қышқылдарды анықтау, жіктеу, талдау, есептер шығару, маңызын түсіну,қасиеттерін сипаттайтын химиялық реакция теңдеулерін жаза білуге баулу;
Сабақтың түрі: Жаңа білімді игеру сабағы.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, интерактивті оқытудың комплексті әдісі.
Көрнекілігі: Интерактивті тақта, химиялық реактивтер, үлестірмелер, тірек-сызбалар, суреттер, металдардың активтік қатары.
Сабақтың барысы:
Үй жұмысын тексеру:
Тест
1. Негіздер қатарын белгіле:
А) LiOH, AI(OH)3 CuO , Б) NaOH Zn(OH)2 Fe(OH)2, В) Са(OH)2 СаО Ва(ОН)2
2. Суда еритін негіздер басқаша қалай аталады?
А) гидроксидтер Б) сілтілер В) оксидтер
3. Сілтілік ортада лакмус түсі:
А) қызарады Б) көгереді В) өзгермейді
4. Суда ерімейтін негіздерді алуға тән реакция:
А) Na2O+H2O→2NaOH Б)2K+ 2H2O→2KOH +H2 В) CuCI2 + 2NaOH→Cu(OH)2 +2 NaCI
5. Негіздерге тән қасиеттер:
А) қышқылмен, сілтілермен әрекеттесу
Б) тұздармен, негіздік оқсидтермен әрекеттесу
В) қышқылдармен, қышқылдық оксидтермен әрекеттесу
6. Натрий гидроксидіндегі натрийдің массалық үлесі % :
А) 56 Б) 57,5 В) 55

7. Ерімейтін негіздерге ғана тән қасиетті сипаттайтын химиялық реакция теңдеуі:
А) KOH + HCI→KCI + H2O Б) Fe(OH)2→FeO+H2O В) Cu(OH)2 +H2SO4→CuSO4+2H2O
8. Сілтілік ортада түссіз фенолфталеин қандай түске өзгереді?
А) қызыл Б) көк В) таңқурай түсті
Оқушыларды сергітіп, топқа бөлу.
1. Көміртек(IV),күкірт(VI),фосфор(V) оксидтеріне қандай қышқылдар сәйкес келеді?
2. Қышқылдар құрамында қандай ұқсастық бар?
3. Тұз қышқылы мен азот қышқылының құрамындағы айырмашылық қандай?
4.Қышқылдардың негіздігі қалай анықталады?
5.Қышқылдарды қандай белгілеріне қарап топтауға болады?
Оқушылар қышқылдарды жіктеу сызба-нұсқасын өзбеттерімен толтырады.

бір негізді екі негізді үш негізді
ҚЫШҚЫЛДАР

оттекті оттексіз

Оқушыларға қышқылдардың химиялық қасиеттері бойынша көрнекі тәжірибелер көрсе- тіледі және тірек-сызба бойынша қасиеттері мен алынуы түсіндіріледі.
Қышқылдардың алынуы

бейметалдан оттексіз қышқыл
тұздан
(НСІ, НNО3)
қышқылдық оксидтен

Р2О5 + Н2О = NаNО3 + Н2SО4 = Н2 + СІ2 =
SО2 + Н2О = NаСІ + Н2SО4 = Н2 + S =
Қышқылдардың химиялық қасиеттері


металл
(Н дейінгі)
+
сутек
тұз

+ +
су
тұз
негіздік
оксид
+
Қышқыл (НNО3 басқасы)
++
негіз
+
су
тұз
+
++
тұз (карбонаттар, сульфиттер)

газ
су
тұз

+

Түсіндірілген тақырыпты толық бекіту үшін оқушылар лабораториялық тәжірибені орындайды, қорытындысын жазады, соңынан сұрақтар қойылады:
Бейтараптану реакциясы дегеніміз не?
Хлорсутек пен натрий гидроксидін іс жүзінде қалай бейтараптауға болады? Реакция теңдеуін құру.
Егер магний, мыс(ІІ) оксиді, калий гидроксиді, тұз қышқылы,фенолфталейн берілсе, қышқылдарға тән қандай реакцияларды жүргізуге болады.Сол теңдеулерді жаз.
Эксперименттік бөлім:
Инструкциялық карта:
Тәжірибе Не байқадыңдар? Химиялық реакция теңдеуі
НСІ + Zn →
+ Cu →
t
CuО + НСІ →
НСІ лакмус + NаОН →
НСІ + Nа2СО3 →
3 сынауықта НCL
І-сынауыққа – фенофталеин Не байқадыңдар?
ІІ-сынауыққа – лакмус Қорытынды шығар.
ІІІ-сынауыққа – әмбебап
Сыныптық тапсырмалар:
Қиықшалар бойынша қышқылдардың формуласын құрастырыңыз:
SО3
Н2
СІ
Н3
РО4
Н2
SО4
Н

, , , , , .
Мына берілген қышқылдарды кестеге орналастырыңыз:
І-топ. НСІ, Н2S, Н3РО4
ІІ-топ. НВr, Н2SО4, Н3ВО3
ІІІ-топ. Н2СО3, НF, Н2SіО3
1 негізді 2 негізді 3 негізді Оттекті Оттексіз
Оқушылардың жеке жұмысы
1-топ
1. Мына теңдеулерді аяқтаңдар:
А) Na2 CO3 + HCI →
Б) NaOH + HCI→
В) Fe (OH)3 + HNO3→
Г) Mg + H2 SO4
2.Берілген металдардың қайсысы күкірт қышқылымен әрекеттеседі: Мg, Нg, , Аg. Сәйкес реакция теңдеуін жазыңыз.
3.6, 7 г магний тұз қышқылымен өзара әрекеттескенде неше литр (қ.ж.) сутек газы бөлінетінін есептеңіз.
2-топ
Мына берілген заттардың қайсысы тұз қышқылымен әрекеттеседі? Сәйкес реакция теңдеуін жазыңыз.
а) Hg ә) ZnO б) Fe(OH)3 в) AI г) CO2
Мына химиялық реакция теңдеулерін толықтырыңыз:
Са + ... → СаSО4 + ...
СаО + ... → СаСІ2 + ...
АІ(ОН)3 + ... → АІ(NО3)3 + ...
Мөлшері 0,5 моль күміс нитраты қанша моль тұз қышқылымен әрекеттесетінін есептеңіз.
3-топ
Мына берілген реакция теңдеулерін жазып, түзілген қышқылдың атын атаңыз:
Күкірт (ІV) оксиді
Су
?

+ +

Күкірт
?
Сутек

+ + →
Мына теңдеулерді аяқтаңыз:
Fе + НСІ → Са(ОН)2 + Н2SО4 →
Сu + Н2SО4 → К2СО3 +НСІ →
3.9,8г күкірт қышқылы натрий гидроксидімен әрекеттескенде түзілген тұздың зат мөлшері (моль)
(0,1)
Топ жұмысы
Топ жұмысы бойынша оқушылар айналуларды іске асырады.
І топ 1) Cu CuO CuSO4 Cu(OH)2
ІІ топ 2) P P2O5 H3PO4 Ca3(PO4)2
ІІІ топ 3) Li Li2O LiOH Li2SO4
Проблемалық жағдай.
«Үшінші артықты табыңыз».
1) НСІ 1) НСІ 1) Н2SО3
2) Н2SО4 2) Н2SО3 2) Н2СО3
3) НNО3 3) Н2S 3) Н3РО4
Үй жұмысы: §47, №9 есеп,6,7,8,10,11 тапсырмалар орындау.