Открытый классный час на тему 90 лет со дня рождения Расула Гамзатова

МКОУ"Мунинская СОШ"
Классный час 4«а» классалда.Кл.Рук.Мух1амадова Пат!имат М-днуровнаТема: Расул Х1амзатов гьавуралдаса 90 сон т1убай
478345535560
Дун дирго векалъул х1икмат вук1ана
Х1алихьалъиялде данде вагъулев.
Х1айранал куч1дузул картаялда т1ад
Т1адмаг1аруласги тела ч1инк1иллъи.
(Р.Х1амзатов)
Г1умруялъулъ кинавлъун вижун ватаниги, гьединавлъун вуго Расул.Г1адатияв ва г1адатияв гурев.
Г1адатияв гуревлъун гьев вуго гьесда аск1ов цо кьерда ч1езавизе цогидав чи гьеч1олъиялдалъун , гьев живгоги цогидазда цадахъ цо кьерда ч1езавизе рес гьеч1елъул
(С.Сартаков)
Дарсил мурад:
Расул Х1амзатовасул творчествоялъул цо-цо темабигун лъай-хъвай гьаби,гьев,г1адатияв маг1арулав г1адамазе ай инсанасе къанаг1атаб хаслъиялдалъун борхалъуде вахарав шаг1ирасул х1акъалъулъ лъай
гъварид гьаби.
Поэтасул балагьиялдалъун т1абиг1аталъул берцинлъиялда хадуб халкквей г1ат1ид гьаби.
Ват1аналде рокьи щула гьаби.
Миллатазде ,г1адатазде,маг1арул мац1алде,адабияталде бербалагьи борхизаби.
Алатал :а) Поэтасул суртал (5-бат1ияб) гъоркь хъва-хъваг1ай
«Дица пикрабазе улка кьоларо ,
Улкаялъе т1олго пикраби кьола».
«Амма бук1аниги гьаб т1алъиялде ,
Дун хекко т1аг1ине вач1арав гуро».
б) Т1ахьазул выставка,:
Т1аса рищарал асарал-щуго том
«Муг1рузда к1оченаро»
« Концерт»
«Щуго килищ»
« Рокьул х1акъалъулъ»
«Дир Дагъистан»
Суратал: «Муг1рул», «Рохьил рац1алъи»
Поэтасул х1акъалъулъ-учительница: Расул Х1амзатов ккола гьит1инаб халкъалъул к1удияв вакил.Гьев гьавуна 8-сентябрялда 1923соналъ ц1ар раг1арав аваразул хъвадарухъан Ц1адаса х1амзатил хъизамалда Хунзахъ районалъул Ц1ада росулъ Нилъер гьит1инаб улка-Дагъистан раг1изабуна поэтас куч1дуздалъун. Дагъистаниязул г1адатазулги, тарихазулги, гьунаразулги х1акъалъулъ раг1идал,х1икматго г1енеккун хут1ула жеги Дагъистан бихьич1ел, гьенире щвеч1ел.Унго-унгояв васас г1адин лъазабуна гьес Дагъистан.Гьит1инаб халкъалда гъорлъан вахъарав к1удияв поэтасул т1олабго творчество буго жив г1ураб ракьалъул ,гьелъул г1адамазул,тарихалъул г1адатазул,гьунаразул т1адег1анлъи гвангъун бихьизабулеблъун.Дагъистаналъул х1акъалъулъ тема поэтасе ккола аслияблъунги.
Хор : Маг1арулазул Ват1ан.
Сценаялда лъугьуна бец1лъи.Рихьула муг1рул.гьениб к1к1алахъан чвахулеб лъел гьаракьалда гъоркь раг1ула Расулил кеч1 ц1алулеб гьаракь.
Расул Х1амзатов-(Ашиков Лабазанх1ажи)
Жеги мац1 лъаларев лъимаца г1адин
Дица цо бат1аго бут1а-бут1а ккунШурула, угьула, ах1ула дур ц1ар
Цин «Дагъ»-ан цингиги «Дагъистанилан»
489458092710Гьаб дуниялалда маг1арул гьаваМах1алъ дида лъала ,дие бокьулаГьал дир орденалги, дир медалалги
Дица дур муг1рузул каранда рала.
Дий щибго к1варич1о, г1агараб т1алъи,-
Дуца лъураб т1агъур буго дида т1ад.
Гьобол хисуларо т1ад маг1арулас,-
Т1адег1анаб улка кинан хисулеб!
Учительница :Расул Х1амзатов-г1акъиллъиялъул коч1охъан
Гьединав лъала гьев киназдаго.Поэтасул раг1ул къуватбергьун к1удияб буго,гьелдаса лъик1лъиялъул нур балеб буго.Гьесул бег1ераб калам г1ужда балеб ч1орлъун бук1уна.Гьеб раг1арав чи х1икмалъич1ого хут1уларо.
Расул Х1амзатовасул «Дир Дагъистан»абураб т1ехьалдалъун загьирлъула халкъалъул бах1арчилъи ,г1адатлъи, г1аданлъи, квешлъи лъимерлъиялдасаго лъазе т1амулел къаг1идаби.
Гьеб т1ехь жакъа ц1алула чанго мац1алда.
Инсценировка –Мух1амадова Пат1имат, Мух1амадов Базак1

-Киб бугеб мун ,Дагъистан?
-Буго кьурун михъалгун ,кьурул сида г1одоб ч1ун!
-Киб бугеб мун Дагъистан?
-Буго къараб гул г1адин, г1ат1идаб авлахъалда!
-Щиб кколеб мун, Дагъистан?
-Дун носода ч1вараб гьан , дун гьанада ч1вараб нус!
-Щиб кколеб мун, Дагъистан?
-Дун лъарал раг1алда чан ,.дун чаналъ гьекъолеб лъар!
- Кибе унеб Дагъистан?
-Сапар рик1к1аде буго к1удияб балагьизе,,,,,
Учительница: Расул Х1амзатов бергьана заманалдасаГьес бук1инеселде лъуна х1асраталъул биххулареб кьоНабиев Х! : Цо нухалда сапаралъ Финляндиялде щведал, гьелъул премьер-министрас Расул Х1амзатовасе суал кьун буго-Бице ,Расул , додинаб гьит1инаб Дагъистаналъул васасда дуда гьединаб борхалъиялде вахине кин к1вараб?-ян
Расулица гьесие жаваб гьабун буго ---Дун гьавуна ва г1уна ц1акъго рорхатал муг1рузда, хадув гьениса г1одове решт1ана дирго г1агараб Дагъистаналъул г1адамазухъе.
Хайбулаев Б-р : Дагъистаналъул хъвадарухъабазул союзалъул правлениялъул данделъиялда къват1исел пачалихъазде гьарурал жиндирго сапаразул бицунаго Расул Х!амэатовас абуна:
-Дица г1емер пикру гьабула Дагъистаналъул ва гьелъулг1адамазул рахъалъ. Унго киб лъалареб Дагъистан, кирдандч1валарел гьелъул г1адамал . Т1урарал росаби ругоТурциялда , Сириялда, Иорданиялда , Албаниялда , Венгриялда ва нилъер улкаялъул бат1и- бат1иял бак1аздаги.
Дида ккун бук1ана гьедин г1емерал г1адамал т1асаги ун ,
Дагъистан гьит1инлъун батилилан. Амм бищунго рик1к1ада ругел муг1рузул районаздеги щун, гьезул г1умруялъулги , т1аде г1олел г 1елазулги хал гьабидал , каранда ч1ух1иялъ х1инч1лъун паркъолеб рак1алъ ах1ула:
-«Дагъистан бук1ана, Дагъистан буго , Дагъистан аза-азар соназ нахъеги бук1ине буго» !- ян.
Хайбулаев Абд.
Цо нухалда Москваялда больницаялда вегарав Расулие жиндирго гьудул Башкириялъул машгьурав поэт Мустай Каримица бит1ун бач1ана г1адатияб ролъул т1ор. Гьелда цадахъ поэтас кинабг1аги мурад з агьир гьабулеб
баяналъулаб кагъат бук1инч1о. Расулица гьими зеги гьимун,
аск1ор рук1аразда гьадин бицана гьелъул маг1на.
«Дида рик1к1ада гьудулас лъазабулеб буго Башкириялда хинго бугин, бач1ин бак1арулеб бугин, гьоболлъухъ вач!айилан»
Жавабалъул бак1алда кват1ич1ого Расулица гьесие бит1ана миккигъот1ол т1амах. Гьелъул маг1на гьадин бицана поэтас.
«Дун сахлъулев вуго, кват1ич1ого сапар бухьина, балагьун ч1а».

Набиев Хайб.
Нухда дандч1варал г1адамаз Расулида т1алаб-агъазгун гьикъула :
- Сахлъи кин бугеб, Расул ?–ан
Расулица гьезие жаваб гьабула:
-Сахлъи лъик1 бук1инадай гьадин унтараб дуниялалда.
Расул Х1амзатовасул творчествоялъулъ к1удияб х1алуцингун. пашманлъигун, х1инкъигун, гьев т1аделъараб ва гьесул рек1ел рах1ат хвезабураб тема буго векалъул тема.

Ц1огьазул, гьерсазул конкурс гьабуни,
Король мун бук1ина къоабилеб век.
Къоло цоабилеб век белъанхъула:
Балагьилин , жеги жиб бач1инилан.
Ч1вадарухъабазул олимпиадалъ
Ч1ел дуца босила , къоабилеб век.
Къоло цоабилеб век белъанхъула:
Балагьилин, жеги жиб бач1инилан.

Бах1арчи ях1алъул конкурс гьабуни,
Король мун бук1ина къоабилеб век.
Къоло цоабилеб век к1алъаларо ,--
Бак1ал к1улал руго гьелъул к1ут1бузда.
Марьям—В.Терешкова , Расул Х1амзатовасул поэзиялъ нилъ рачуна берцинаб , тамашаяб , х1икматаб дуниялалде .
Гьелъулъ буго г1емераб г1аданлъиги, хинлъиги, рокьиги, х1еренлъиги.
Расулица хасго руччаби х1икмалъизарула жиндиего хасаиятаб рокьиялдалъун. Кинав поэтас гьес г1адин ч1ужу г1адан к1одо гьаюрай, ва борхалъиялде яхинаюрай . Гьес г1адин лъица ах1и бараб«Руччаби ц1уне» ,»Улбулб ц1уне»
«Гьудулзаби ц1уне»--ян.
Зумруд – А. ПахмутоваРакълил чапар , г1акъиллъиялъул чапар, рокьул чапар—
Расул Х1амзатовас ах1улеб буго нилъер г1умруялъул кеч1.
--Дун йохарай йиго жакъа хирияв Расул Х1амзатович , киналго композиторазул , музыкантазул рахъалдаса дуда баркизе щвеялдаса. Дуца г1ажаибго берцин гьабун а дунялалда щивав инсанасул г1умру, дурго пасих1аб, г1акъилаб, бергьараб творчествоялдалъун. Бищунголъик1ал х1асратал , г1ашикъал раг1аби абуна дуца г1адамазул рахъалъ, хасго ч1ужуг1аданалъул рахъалъ. Лъица абилеб цоги гьадин живго Расулица г1адин
Мун азаргоясе йокьун ятани ,
Гьезда гьоркьов вуго Х1амзатил Расул.
Мун нусго васасе йокьун ятани ,
Гьезда гьоркьов вуго Х1амзатил Расул.
Цинги анц1гоясе йокьун ятани ,
Гьезда гьоркьов вуго Х1амзатил Расул.
Ахир мун цоясе йо кьун ятани,
Цох1о гьев дун вуго Х1амзатил Расул.
Мун цонигиясе йокьун гьеч1они.
Ракьулъ вукъун вуго Х1амзатил Расул.
Дун талих1ай йиго гьев г1ажаибго пасих1ав, гъваридавва г1акъилав поэтасул цо-цо куч1дузе музыка хъваялдаса.
Журналистазул суалал:
Джафар –журналист
--Духъе кеч1 кин бач1унеб?
--Рек1елъе рохел г1адин, ракьалда чвахулеб ц1ад г1адин,
Каранда багъулеб недегьаб гьури г 1адин.
Асият –журналистка .---
--Х1урматияв Расул Х1амзатович , мун разияв вугищ дур куч1дул г1урус мац1алде руссинарурал Я. Козловскиясдаса, Н.Гребневасдаса ,
Я. Хелемскиясдаса ва цогидалги переводчиказдаса?
—Г1иц1го дун гурев т1олабго Дагъистанги , Кавказги , улкаги разияб буго гьездаса . Гьезул пагьмуялъ рагьана дие поэзиялъул к1удияб
дунялалде горду.
Париза –студентка -Мун нижехъе кида вач1инев нахъойги?
—Нилъер данделъиялъе нуц1а киданиги рахазе гьеч1о.
Дун талих1ав вуго гьалгощинал соназда цересел гьудулзаби ц1унизе к1веялдаса ,ва ц1и-ц1иял гьудулзабазухъе квер кьезе щвеялдаса. Гьел киналго гьудулзаби ккола дир учительзабиги , лётчикалги , тохтуралги, композиторалги , переводчикалги, поэталги, коч1охъабиги, кьурдухъабиги, дирросуцоялги . Гьудуллъи ц1уни г1адаб жо дунялалда гьеч1о.
Мух1амадов Абд.
К1удияб хазина буго гьудуллъи
Гьелде квер хьваг1изе г1едег1уге ,вац.
Гьудуласде дагьалъ дур бахъараб ццинЦо дагьалъ къвинабе къват1иб гьурщуге.
Мехал сверанаг1ан , сонал анаг1ан
Саву г1емер ккола гьаб г1умруялда.
Бигьаго щварал куц гьал гьудулзаби,
Гьел ратизе, унго, бугеб куц зах1мат
Г1адамал ,халкъал цоцалъ гъунки ,цоцада гьоркьоб гьудуллъи-вацлъи щулалъи –унго-унгояб берцинаб къуват бук1иналъул х1акъалъулъ хъвалеб буго поэтас гьаб хадуб рехсараб нек1сияб лъугьа -бахъинги рак1алде щвезабун , «Дир Дагъистан» абураб т1ехьалда:
Хайдакъ-Табасараналде кумекалъе рагъухъаби т1алаб гьаризе вит1араб наиб Х1ажимурад гьелги гьарун ,Шамилихъе т1адвуссиналъул сценка
Имам Шамиль – Хизбулаев РажабХ1ажимурад - Хизбулаев Мурад«Рохьил рац1алъи»-сураталда цеве рачлихъ хвалченги бан,э хетун вуго т1аргъида т1ад хъах1аб чалма къарав имам.Т1амулаго чуялгун(сурат бахъун тана) гьев вугеб рахъалде рач1уна Х1ажимурадги гьесул рагъухъабиги,
-Ассаламу г1алайкум , имам!
-Ваг1алайкум салам наиб.
Вуссанищ , Х1ажимурад! Щибгун вач1арав?
-Ч1ового вач1инч1о.Буго г1арац, буго боц1и, руго чахъаби, руго чуял, буго анц1го т1анса.Лъик1 гьарула т1ансаби табасараназ.
--Бика?
--Бикаги йигоха,имам (к1иялго заманаялъ цоцахъ ралагьун ч1ола, цинги имамас абуна)
--Бице, гьей бикаги ячунищха дун гучав тушмагун вагъизе ине вугев? Чахъаби гуро Х1ажимурад,чаг1и къвариг1ун руго. Дие чуяздаса чот1ахъаби х1ажат руго. Боц1и дуца хъамуна, амма нилъее рагъухъабилъун рук1ине кколел чаг1азул рак1ал лъукъана. Лъица нилъее хисилел Салт1аги , Хьаргабиги хваралги, ч11варалги . Нилъеда цадахъ хайдакъалги табасараналги цогидалги рук1аралани бат1айиса ккезе бегьулаан иш.
Цоял дагъистанияз цогидал дагъистаниязул ч1аголъи ч1унтизабизе бегьилищ?
--Имам, бат1ияб мац1 бич1ч1улел чаг1и ратич1о дида дол.
----Дозул мац1 бич1ч1изе дуца жигар бахъарабищ? Лъица къабул гьабулеб ц1алалги , ц1адулги мац1? Хъачагъалищ дир наибал?
--Имам, дун Хунзахъа Х1ажимурад вуго! (хонжрода т!ад кверги лъун)
-Дунги Генуса Шамил вуго! (хонжрода т!ад кверги лъун, 1-2 гали цебе т!амула)
Маг1арулал, хьиндалал, тумал, лъараг1ал, лезгиял, дуца хъамал гьарурал хайдакъал, табасаранал , мунги , дунги нилъ киналгоги Дагъистаналдаса руго. Нилъеда цоцазул мац1 лъазе ккола.. Нилъ цо кверзул килщал руго Киналго килщал данде къач1они зарул къуват дагь бук1уна.
М .Абд. Дун вач1ун вук1ана гьаб дунялалдеГьудуллъиялъегун гьуинлъиялъе.
Дилъ гьеч1о тушманлъи, дилъ рохел буго.
Бакъулгун, ц1адулгун, чилъиялъулгун.
Учительница :
Инсан х1исабалда бук1а,поэт х1исабалда бук1а Расул
Х1амзатовасе бук1ине кколеб къимат кьезе нилъер къадру г1оларо.
Гьев вуго абадиялъего т1ерхьунареб Ц1ва.
Гьес жинцагоги абухъе кинабго Аллагьас кьуна.
Расул Х1амзатовасе кьуралдаса ц1ик1к1ун пагьму, г1елму, пасих1лъи кьурасда лъала гьесие мустах1икъаб къимат кьезе , киг1ан берцинал раг1аби гьесде абун батаниги.
Кеч1 ах1и—«Маг1арулал»
Гьелдалъун дарс лъуг1ула, т1адрач1аразеги, лъималазеги учительницаялъ баркала кьола.
-10223540005