Мендельді? за?дылы?тарына есептер шыгару

Мендельдің заңдылықтарына есептер шыгаруМақсаты: Білімдік: Тұқымқуалаушылықтың гибридологиялық үдісі, гибрдтердің бірнеше ұрпақтарға біркекілік ережесі мен екінші ұрпақтағы белгілердің ажырау заңы туралы білім қалыптастыру;Дамытушылық: Оқушы бойында ұжымдасып жұмыс істеу, басқаларды тыңдау, өз көзқарсын дәлелдеп қорғай білу біліктігін дамыту және генетикалық терминалогия мен символика ұғымдарын жетілдіру.Тәрбиелік: Оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру, ұқыптылыққа, шапшаңдыққа тәрбиелеуСабақтың типі: бекіту сабағыСабақтың түрі: сыныптық, жұптық, жеке.Әдіс - тәсілдері: көрнекілік, ой - толғау, интервьюОқыту технологиясы: ұжымдық ойлауСабақ жоспары: ҰйымдастыруІ. «Білім» жүесі 1. Жаңа ғасыр - генетика ғылмының ғасыры.2. Гентика ғылымының даму кезеңі3. Гентетиклық инженерия, биотехнология.ІІ. «Түсіну» жүйесі. Гентикалық терминология және символика /топтық жұмыс/Терминдер мен оған сәйкес келетін терминдер мазмұнын табаыңдар.І - топ тапсырмасы:Терминдер - Терминдердің мазмұныГенетика - Тұқым қуалайтын ақпараттық құрылымдық бірлікТұқым қулаушылық - Гетерезигота куйінде көріне алмайтын тұқым қуалайтын белгіГен - Тұқым қуалайтын белгілердің сырты көрінісіАллельді гендер - Әр түрлі аллельді гендері бар зиготаГамета - Жыныс хромосомаларынан басқа хромосомаларГетерзигота - Тірі организмдердің табиғи қасиеттерінің ұрпаққа берілуіФенотип - Өз түріне тән жасушадағы тақ хромосома жиынтығыРецессивті - Жыныс жасушасыАутосомды - Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейді.Гаплоидты - Бір жұп белгілердің дамуын анықтайтын гендер2 - топ тапсырмасыТерминдер - Терминдердің мазмұныӨзгергіштік - Тұқым қуалайтын ақпараттық құрылымдық бірлікХромосома - Гетерезигота куйінде көріне алмайтын тұқым қуалайтын белгіЗигота - Тұқым қуалайтын белгілердің сырты көрінісіГомозигота - әр түрлі аллельді гендері бар зиготаГамета - Жыныс хромосомаларынан басқа хромосомаларГетерзигота - Тірі организмдердің табиғи қасиеттерінің ұрпаққа берілуіФенотип - Өз түріне тән жасушадағы тақ хромосома жиынтығыРецессивті - Жыныс жасушасыАутосомды - Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейді.Гаплоидты - Бір жұп белгілердің дамуын анықтайтын гендер3 - топ тапсырмасы: генетикалық символдарды анықтаP Ата - ана /латынша -‘parents’/Ғ Будан /латынша «филий»/балаларАталық /марстың қалқаны мен найзасы/Аналық /венераның айнасы/Х будандастыруАА, Аа Доминантты гомозигота, гетерезиготааа Рецессивті белгіІІІ. «Қолдану» жұйесі: Мендель заңдары бойынша есептер шыгару.1 - есеп: Сұр дрозофила шыбыны қара түсті шыбындармен бундастырған ұрпағы тегіс сұр денелі болған. Осы белгілердің қайсысы рецессивті, сұр шыбынның генотипі қандай?Шешуі: сұр - АА х қара - аа сұр Аа/сұр түс доминантты, қара түс рецессиві/Мендельді ажырау заңы бойынша алынған ұрпақ фенотипі жағынан сұр түсті, генотипі гетерозиготалы.2 - есеп: сұр - Аа х сұр - Аa____АА, Аа, Аа, ааМендельді ажырау заңы бойынша алынған ұрпақ фенотипі 3: 1, гинотипі 1: 2: 1 қатынасында.3 - есеп: сұр - Аа х қара - аа Аа, Аа, аа, аа кері айтара будандыстыру нәтижесінде алынған ұрпақтың фенотипі де, генотипі де 2: 2 қатынасында.4 - есеп: Қызыл гүлді түнсұлуы өсімдігін, ақ гүлді түнсұлу өзімдігімен буындастырғанда қызғылт гүлді өсімдіктер шыққан, яғни аралық белгі байқалған. Төмендегі буындастырудың нәтижесінде алынатын ұрпақтардың гүлдерінің түстерін анықтау керек. Аа х Аа; АА х Аа; аа х Аа; Қандай ұрпақ қызыл болады?Шешуі: Аа х Аа........ 1АА: 2Аа: 1аа. ф - 3: 1,АА х Аа........ АА, Аа, АА Аа генотипі: 2: 2, фенотипі 4: 1Аа х Аа......... Аа, аа, Аа, аа генотипі де, фенотипі де 2: 25 - есеп: Юраның және оның туған ағасы Сергейдің көзінің түсі сұр, ал қарындасы Марияның көзі көк. Шешесінің көзі көк, оның ата - анасынікі сұр болған. Егер белгі бір ген арқылы анықталса, көздің сұр және көк түсі қалай тұқым қуалайдыҮІ. «Жинақтау» жүйесі: / тест тапсырмасы/1. Тұқым қуалаушылық пен өзгергішілік зерттейтін ғылым:А) биология ә) эмбриологияБ) гельминтология г) генетика2. Тұықм қуалаушылықтың негізгі заңдылықтарын ашқан кім:А) Г. Мендель ә) МорганБ) Де Фриз в) Чермак?3. Бірніші ұрпақта басымдық қасиет көрсетіп, бірден жарыққа шығатын белгіл:А) ген ә) доминнанттыБ) аллельді в) рецесстивті4. Бірніші ұрпақта көрінбей қалған қарам - қарсы белгі:А) ген ә) доминнанттыБ) аллельді в) рецесстивті5. Қарам - қарсы белгілердің анықтайтын жұп гендер:А) ген ә) доминнанттыБ) аллельді в) рецесстивті6. Ата - аналары бір - бірінен бір жұп белгі бойынша ажыратылатын дараларды шағылыстыру қалай аталады:А) моногибридті ә) дигибридті б) полигибридті?7. Генотипі АА болатын өсімдіктер қандай гаметалар түзеді:А) аа ә) АА б) Аа в) аА8. Бір - бірнен айқын бір жұп белгі бойынша ажыратылатын гомозиготалы дараларды шағылыстырса, бірнеше ұрпақта генотипі де, фенотипі де біркелкібуындар алынады. Бұл қай заң:А) ажырау заңы ә) Морган заңыБ) біркелікілік заңы в) тәуелсіз ажырау заңы?9. Аллельді гендері бір ғана белгінің дамуына, яғни екеуі де не доминантты (АА), не рецессивті (аа) белгіні анықтайтын организм:А) гомозиготалы ә) гетерозиготалыБ) фенотип в) генотип10. Аллельді гендері екі түрлі - біреу доминантты, екіншісі рецессивті (Аа) белгінің дамуын анықтайтын организм:А) гомозиготалы ә) гетерозиготалыБ) фенотип в) генотипУйге тапсырма: Сіздің көзіңіздің, шашыңыздың түсі кімнен тұқым қуалағанын анықтаңыздар (әкеңізден, шешеңізден, атаңыздан, әжеңізден).