?анайналымны? ?лкен ж?не кіші ше?берлері. ?анны? тамырларды? бойымен ?оз?алуы. ?анны? артериялы? ?ысымы. Тамырды? со?уы (пульс). Организмде ?анны? ?айта таралуы. №12 зертханалы? ж?мыс.
Сынып: 8 «а,ә» Күні: 03.02.2015 жыл
Пәні: биология 8 сынып СҚО Петропавл қаласы С.Шәймерденов атындағы қалалық классикалық гимназия Балабекова Клара Тилабековна
Сабақтың тақырыбы Қанайналымның үлкен және кіші шеңберлері. Қанның тамырлардың бойымен қозғалуы. Қанның артериялық қысымы. Тамырдың соғуы (пульс). Организмде қанның қайта таралуы. №12 зертханалық жұмыс.
Сілтеме: Күнтізбелік жоспар
Жалпы мақсаттар: Оқушыларға қан тамырларының түрлері мен олардың ерекшекліктері, үлкен және кіші қанайналым шеңберлері мен олардың маңызы туралы түсінік қалыптастыру.
Ресурстар: Оқулық, интерактивті тақта, сабаққа қажетті ресурстар.
Әдіс - тәсілдер Тәсілі : жеке,топпен Әдісі: баяндау, диалог, Блум таксономиясы
Оқыту нәтижесі: Топқа бөлу барысында жағымды психологиялық ахуал тудыру. Тақырыпқа теориялық талдау жасалады. Оқушылар жекелеме,топпен жұмыс істей отырып идея бөліседі, өнім жасалады, талдайды, жинақтайды, қортындылайды, бағалайды.
Түйінді идеялар Тәжірибелеріне енгізе отырып, оқушыны емес, оқушының жұсысын бағалау , жұмыс жоспарын құрған кезде кері байланыстың тиімділігін ескере отырып, оқу сапасын арттыру.
Дерек көздер Оқулықпен жұмыс, қосымша мәліметтер.
Сабақтың барысы Мұғалімнің іс - әрекеті Оқушының іс – әрекеті
Кіріспе 2-минут Оқушылармен амандасу. Психологиялық дайындық.
Сыныпты үш топқа бөлеміз:
1 топ «Эритроциттер»
2 топ «Лейкоциттер»
3 топ «Тромбоциттер» Мұғаліммен амандасады.
Топтарға бөлінеді.
Тұсаукесер 1-минут Сабақтың тақырыбы мен мақсаты таныстырылады.
Сабақ үстінде қолданылатын әдіс-тәсілдер мен бағалау түрлері айтылады. Оқушылар өздерінің ұсыныстарын айтады.
Негізгі бөлім
Білу.
Түсіну.
Қолдану.
Талдау.
Жинақтау. 15 -минут
10- минут
10-минут
5- минут
2- минут Үй тапсырмасын тексеру
Конкурс «Модельдер»
Физиологиялық үдерістерінін модельдерін көрсету 1 оқушы өз тобының қимылын айтып тұрады.
1 топ:
1. «Жүрек жұмысы»
Қатысады 6 адам, төртеуі жүрек бөлімдері (оң және сол жақ жүрекшелер мен қарыншалар, екеуі – қан)
Қатысушылар 1-4 жұп пен тұрады, шеңбер құрады. Жүрек циклі 0,8с болғандықтан «1» деген де қан (5-6 қатысушылар) 1 қадам жасап жүрекшеге (1,2) түседі, 2-3-4 деген де «қан» қарыншаға ауысады (3-4), 5-6-7-8 деген де «қан» «жүрекшеден» шығып, бастапқа орына тұрады.
2 топ:
2. «Тромб түзелуі» 5-6 оқушы қатысады: екуі – тамыр қабырғасы, қалғандары –қан элементтері
Жүргізуші: Елестетіндер, қолдарынды кесіп алдындар (1-2 қатысушы қолдарын үзеді) кесілген қантамыр арқылы қан ағады (3,4,5 ойыншы қайта- қайта үзілген жерден жүгіріп өтеді) Ал, енді жарақаттанған жерде фибрин нәруызының жіпшелері түзіледі (1-2 ойыншы қолдарын созып, қосады.) Осы торған қан жасушалары өтелмай тұрып қалады (3,4,5 ойыншы қол торында (1-2). осылай тромб түзіледі.
3 топ:
3. «Иммунитет түзелуі»
Қатысушылар: екі қыз (екі жасуша) бұзақы (ауырған ағза), полицейскии (лейкоцит) және спецназ (антитело). Қыздар асықпай қыдырып әңгімелесіп жүреді, бұзақы келіп оларды теуіп тастайды (ауырған ағза жасушаны жоюға кіріседі), нәтижесінде қыздардың біреуі есінен танады (жасуша өледі) ал екіншісі қашып кетіп, полицияны (лейкоцит) ертіп келеді. Полиция бұзақыға қарап, протокол жазады (инфекция түрін анықтайды) және спецназды (антитело) шақырады, ол бұзақыны алып кетеді.
2 тапсырма
Проблемалық сурақтарды шешу
Жаңа тақырыпты меңгеру §36,37
1 топ. Үлкен және кіші қанайналымның шеңбері
2 топ. Қанның артериялық қысымы
3 топ. Қанның тамырлар боиымен қозғалуы
Зертханалық жұмыс №12 «Тамырдың соғуын кәрі жілік артериясынан өлшеу. Жүрек қантамырлар жұмысына байкау жүргізуді мөлшерлі жүктемеге дейінгі және кеінгі тамыр соққыларын салыстыру арқылы анықтайды (20 рет отырып тұру)»
«Дискуссиялық өрнек»
1 топ.
№ Мазмуны Келісемін Келіспеймін
1 Үлкен қанайналым шеңбері он жақ жүрекшеден басталады 2 Тамырдың соғу жиілігі ересек адамда тыныштық кезінде 60-70 соққыны құрайды. 3 Қанның венада ағу жылдамдығы артерияға қарағанда төмен 2 топ.
№ Мазмуны Келісемін Келіспеймін
1 Қанның козғалуы жүректің ырғақтық жұмысына байланысты. 2 Дені сау ауамның қан қысымының артуы гипотония деп аталады. 3 Қалыпты күйде барлық қан айналымға түспейді, белгілі бір бөлігі қан қорында болады. 3 топ.
№ Мазмуны Келісемін Келіспеймін
1 Капиллярдағы қан қысымы 22мм сын. бағ. көрсетеді 2 Артерия қаны алқызыл түсті. 3 Тамырдың соғуын тонометр арқылы өлшейді Не білдік? Сабақтан алған әсерлерін?
Қойылымдарды көрсету
Топқа берілген тапсырманы орындау барысында бірлесіп шығармашылықпен жұмыс атқарады, өз пікірін еркін білдіреді.
Тұжырым жасай білуге дағдыланады.
Мәтінмен жұмыс жасайды.
Оқушылар өз пікірін еркін білдіреді.
Өзара достық қарым-қатынас құра отырып, бірігіп зертханалық жұмысты орындайды, қорытынды жасайды.
Әр топ бірлесіп отырып тапсырманы орындайды
Қорытынды жасайды
Қорытынды Топ мүшелері өздерін бағалайды. Басқа топтар туралы өз пікірлерін айтады. Оқушылар өз жұмыстарын критериалды бағалауды ұйымдастырды.
Рефлексия Сабақтан алған әсерлерін стикерге жазып іледі Үйге тапсырма № 36-37. Үй тапсырмасын жазып алады.
VI. Бағалау
Кіші қанайналым шеңбері Үлкен қанайналым шеңбері
Айыр машы
лығы Оң жақ қарыншадан өкпе артериясы шығып өкпеде газ, зат алмасып , сол жақ жүрекшеге өкпе венасы арқылы келіп құяды. Өкпе артериясында вена, өкпе венасында артерия қаны болады. Сол жақ қарыншадан қолқа тамырынан артерия арқылы бүкіл денеде газ, зат алмасу өнімдері жүріп оң жақ жүрекшеге қуысты вена арқылы келіп құяды. Артерияда артерия қаны, венада вена қаны болады. Тасымалдау қызметін атқарады.
Ұқсас
тығы Тұйық қанайналым шеңберін түзеді, газ, зат алмасу өнімдері болады. Артерия, артериола, капилляр, венула, вена қан тамырлары тән. Жүректен шығып жүрекке келеді.
Миға шабуыл СТО-ның «Сізден сұрақ, бізден жауап» стратегиясы бойынша өткен тақырыппен жаңа тақырыпты байланыстыра отырып сұрақ жауап арқылы білімдерін тексердім.
І- топ
1. Қанайналым мүшелерін ата. ( Жүрек, қантамырлар)
2. Қанның сол жақ қарыншадан барлық мүшелер мен ұлпаларға, оң жақ жүрекш еге қозғалуы қан айналымның қай шеңбері? (Үлкен қанайналым)
3.Ең үлкен қан тамыр?( қолқа)
4. Қан айналым қызметі қандай? (тасымалдаушы, реттеуші, қорғаныш)
5.Ең ұсақ жіңішке қан тамырлар? (қыл тамыр)
6.Жүрек минутында неше рет соғады? (60-70 рет)
7.Жүректің өзінде пайда болатын импульс әсерінен жиырылу қабілетін не дейміз? (Жүрек автоматизмі)
8.Ересек адамның жүрегінің массасы (250-300г)
9.Қабырғасы қалың иілгіш серпімді тамыр. (артерия)
Жүрек жұмысы неше кезеңнен ажыратылады?( үш кезең)
ІІ- топ
1.Адам организмінде неше литр қан болады? (5 литр)
2.Ақшыл сары түсті сұйықтық (лимфа)
3.Қанның неше пайызын су иеленеді?(90-92)
4.Эритроциттер неше күн өмір сүреді?(120 күн)
5.Фогоцитоз құбылысын ашқан кім? (И.И. Мечников)
6.Иммундық жүйенің құрылымдық элементі.(лимфоциттер)
7.Өз еркімен қан беретін адам.( донор)
8.Резус-фактор.(ерекше нәруыздық зат)
9.Капиллярдың вена ұшы бірігіп не түзеді?( венула)
10. Қанның оң жақ қарыншадан өкпеге, одан сол жақ жұрекшеге қозғалуы қанайналымның қай шеңбері? (Кіші қанайналым)
Қызығушылдығын ояту. Оқушыларға манометрді көрсет арқылы сұрақ бере отырып екі оқушыны шығарып біреуін орындыққа отырғызып біреуіне манометр арқылы екінші оқушының қысымын тексерттім. Жаңа сабаққа көшу.
Топтық жұмыс:« Мағынаны ажырату» , Қанның артермиялық қысымы.Қанның тамырлармен қозғалуы қызметін топтастыру барысында өз ойларын флеипчартқа түсіру. Әрбір топтан бір оқушы шығып қорғайды.
Топтық жұмыс:Сәйкестігін табу кесте толтыру
І-топ
Қан ағатын ең тар бөлік
Қанның тамырлармен қозғалуы
Қан қысымының төмендеуі
Артерияда қан тудырытынқысым
Жүрекшелердің бір жиырылуынан екінші жиырылуға дейінгі кезең
Жүрек қызыметін күшейтеді
Жалпы босаңсу
Сыртқы қабат
Жүрек неше қуысты
ЖИТС қоздырғышы Нейрогуморальды факторлар арқылы
Гипотония
Үзіліс
Эпикард
Артериялық
Вирус
4
Жүрек циклі
Адреналин
Қолқа
ІІ-топ
1.Тромбоциттер қызметі
2.Қан ұйымайтын ауру
3.Ликоциттердің тіршілік ұзақтығы
4.Фибриогені жоқ қан плазмасы
5.Қанға қызыл түс беретін нәруыз
6.Адам ауырғаннан кейін пайда болатын иммунитет
7.Жүректің оң жақ бөлігінде
8.Қан мүшелер мен ұлпалардан жүрекке ағатын ірі тамыр
9.Жүрек әрбір жиырылғанда пайда болатын артерия қабырғасының ырғақты тербелісі
10.Қолқада қан жылдамдықпен ағады Гемофилия
Сарысу
Гемоглобин
2-4 кейде, бірнеше жыл
Жүре пайда болатын
Үш жақтаулы қақпақша
5м/с
Тамырдың соғуы
Қан ұюға қатысыды
Көк тамыр
Бекіту кезеңі: Зертханалық жұмыс
Сабақтың тақырыбы:Мөлшерлі жүктемеге дейін және кейін тамырдың соғуын есептеу.
Сабақтың мақсаты: Тамырдың соғуын есептеп үйрену. Тамырдың соғуын есептеп үйренуарқылы жүрек жиырылуының жиілігін анықтауды үйрену. Қорытындысын жасау.
Қажетті құрал: секундық бағдаршасы бар сағат.
Жұмыстың барысы:
Бір минуттағы тамыр соққысының саны.Дәптерге толтыру.
Отырғанда Тұрғанда 10 рет отырып, тұрғаннан кейін
Бағалау: Бағалау парағы бойынша оқушылар өз-өзін бағалайды.
Оқушының аты жөні
№ Оқушының аты жөні Үй тапсырмасы «Сізден сұрақ,, бізден жауап Топтық жұмыс Сәйкестігін анықтау тест Зертхана- лық жұмыс Қорытынды баға
Үйге тапсырма§39қайталау