Конспект по географии Физико-географическое положение и история открытия Северной Америки

СабаKтыS таKырыбы: Цилиндр.
Білімділік маKсаты: ЦилиндрдіS аныKтамасы, элементтері, Kасиеттері,
диагоналдыK Kимасы, жазбасы, б_йір бетініS ж‰не
толыK бетініS аудандары туралы т_сінік беру.
ДамытушылыK маKсаты: Цилиндр туралы білімдерін есептер шыCаруда
Kолдану даCдыларын Kалыптастыру,™з бетінше
ізденуге т‰рбиелеу.
Т‰рбиелік маKсаты:ОKушыларды ™з ойларын тaжырымдап, шапшаS,
жинаKы айта білуге _йрету, aKыптылыKKа
баулу,aйымшылдыKKа т‰рбиелеу.

СабаKтыS типі : ЖаSа сабаKты меSгерту
К™рнекілігі: ЦилиндрдіS моделі, слайдтар, деSгейлік тапсырмалар.
П‰наралыK байланыс:химия, биология, тарих, география
К_тілетін н‰тиже:ЦилиндрдіS аныKтамасын,элементтерін, диагоналдыK
Kималары мен беттерініS аудандарыныS формулаларын
жатKа білулері ж‰не есептер шыCаруда Kолдана білулері
СабаKтыS барысы: І.`йымдастыру б™лімі.
1)ОKушылардыS сабаKKа ‰зірлігін тексеру.
Балалар біз «К™пжаKтар» тарауындаCы Пирамида туралы танысKан болатынбыз. Енді осы пирамида туралы не білетінімізді еске т_сірейік.
1.Пирамида дегеніміз не?
2.ПирамиданыS Kандай элементтері бар?
3.ПирамиданыS биіктігі дегеніміз не?
4.ПирамиданыS апофемаасы дегеніміз не?
5.ПирамиданыS диагоналдыK Kимасы Kандай?
6.ПирамиданыS Kандай т_рлері бар?
7.Дaрыс пирамида дегеніміз не?
8.JиыK пирамида деп Kандай пирамиданы айтамыз?
9.ПирамиданыS KоршаCан ортада Kолданылуы?
Химияда Kолданылады: кристал алмаздар, с_т KышKылыныS, фосфор KышKылыныS моделі тетраэдр т_рінде кездеседі. Ал, биологияда , ара –ерекше ж‰ндік.Аралар кеSістікте орын Kалмайтындай _шбaрышты, т™ртбaрышты, алтыбaрышты пирамида т‰різді к™пжаK Kaрап aшады. Географияда тау хрусталы пирамида пішінді. Тарихта Египет пирамидалары, Александр маягы, АстанадаCы –бейбітшілік пирамидасы туралы айтуCа болады. 1)Египет пирамидалары (Хеопс,Хефрон,Менакур) 2)Александр маягы-біздіS заманымызCа дейін _шінші Cасырда Александр бухтасына KайыKпен Kауіпсіз жету _шін арнайы салынCан маяк, тaрCанына 150 жылдан астам уаKыт болCан. 3) АстанадаCы –Бейбітшілік пирамидасы –«АKорда» резиденциясыныS жанында , президент паркінде орналасKан.Биіктігі 77м,ені 62,62м2.
Енді біз б_гін айналу денелері туралы тарауды бастаймыз.
Айналу денесі дегеніміз- Kандай да бір шектелген облыс ™зініS шекарасында жатKан осьтен айналуынан шыKKан фигураны айтады.
Мысалы: токарлыK станокта дайындалCан тетіктер, цилиндрлер.

Цилиндр деп тік т™ртбaрышты оныS KабырCаларыныS бірінен айналдырCанда шыCатын фигураны айтады. Элементтері: Тікт™ртбaрыштыS ОА ж‰не О1ВKабырCалары параллель жазыKтыKтарда жататын теS д™Sгелектер жасайды. Бaл д™Sгелектер цилиндрдіS табандары, ал олардыS радиустары цилиндрдіS радиусы деп аталады. АВ KабырCасы цилиндрдіS осіне параллельболады, ол цилиндрдіS жасаушысы болады, ж‰не цилиндрдіS б_йір бетін жасайды. ЦилиндрдіS жасаушысы оныS табан жазыKтыCына перпендикуляр. ЖасаушыныS aзындыCы цилиндрге биіктік болады,ол табандарыныS араKашыKтыCына теS. Егер жасаушылары табандарына перпендикуляр болса, онда цилиндр тік д™Sгелек цилиндр деп аталады. Бізді KоршаCан ортада к™лбеу цилиндрлерде кездеседі.
ЦилиндрдіS ‰рт_рлі жазыKтыKтармен Kимасын KарастырайыK.
ЦилиндрдіS жазыKтыKпен Kимасы деп жалCыз н_ктеден, цилиндрдіS жасаушысынан немесе табанынан ™згеше фигуаны , яCни цилиндр мен жазыKтыKтыS ортаK б™лігін атайды. Jиманы цилиндрдіS осі арKылы ж_ргізуге болады. Мaндай Kималар осьтік Kималар деп аталады. Егер цилиндрді табанына параллель жазыKтыKпен Kиса Kима оныS табанына теS д™Sгелек. Ал жазыKтыK табанына параллель болмаса, онда Kима эллипс т‰різді болады. Дербес жаCдайда осьтік Kима KабырCалары цилиндрдіS биіктігіне ж‰не табаныныS диаметріне теS тікт™ртбaрыш болады. ЦилиндрдіS АВ жасаушысы арKылы ™тетін ж‰не онымен басKа ортаK н_ктелері жоK
· жазыKтыK цилиндрге жанама жазыKтыK деп аталады. Егер цилиндрдіS бетін табан шеSберлерініS бойымен ж‰не Kайсыбір жасаушысыныS бойымен Kиып алып жазып жіберсек, цилиндрдіS жазбасын аламыз. ЦилиндрдіS жазбасы- тікт™ртбaрыш ж‰не ™зара теS екі д™Sгелек.
Теорема: ЦилиндрдіS б_йір бетініS ауданы табан шеSберініS aзындыCын оныS биіктігіне к™бейткенге теS.
Sб.б=2
·RH;
ЦилиндрдіS толыK бетініS ауданы Sт.б =2
· RH+2
·R2 немесе
Sт.б =2
· R(H+R) деп жазуCа болады.
17-аныKтама. Цилиндрге іштей сызылCан призма деп табандары цилиндрдіS табандарына іштей сызылCан призманы атайды.
18-аныKтама. Цилиндрге сырттай сызылCан призма деп табандары цилиндрдіS табандарына сырттай сызылCан призманы атайды.
ЦилиндрдіS к™лемі
25-теорема. Д™Sгелек тік цилиндрдіS к™лемі оныS табаныныS ауданы мен биіктігініS к™бейтіндісіне теS.
Vцил = S
· h, мaндаCы S – цилиндр табаныныS ауданы, ал h – биіктігі
Бекіту сaраKтары:
1.Цилиндр дегеніміз не?
2.ЦилиндрдіS Kандай элементтері бар?
3.ЦилиндрдіS Kандай т_рлері бар?
4.Тік цилндрдіS аныKтамасы Kалай айтылады?
5.ЦилмндрдіS KоршаCан ортада Kолданылуы?
6.ЦилиндрдіS жазбасы Kандай фигура болады?
7.ЦилиндрдіS б_йір бетініS ауданыныS формуласы Kалай?
8. ЦилиндрдіS толыK бетініS ауданыныS формуласы Kалай?


№11
Бер: Цилиндр. R=4м, H=6м
т/к: d
d13 QUOTE 1415 13 QUOTE 1415
№12
Бер: Цилиндр R=3 см, d=10см
т\к: H , S
H=13 QUOTE 1415
S=6*8=48см2

Талапкер 2013
4-нaсKа №19
Бер: цилиндр
R=2м, d= 5м
т\к: H
H=13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415

1-нaсKа № 16
Бер: Цилиндр
R=13см , H=11см
т\к: Sб.б
Sб.б=2
·13 QUOTE 1415
12-нaсKа №16
Бер:Цилиндр
d =26см , H=24см
т\к: Sб.б
2R=13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415

Sб.б=2
·13 QUOTE 1415
9-нaсKа №17
Бер: Цилиндр
ОК=4см , H=8см, d =10см
т\к: SK
АК=13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415

Sб.б=6*813 QUOTE 1415
Jорытынды: Тест есептері.
1. ЦилиндрдіS табаныныS ауданы 36( см2-Kа, биіктігі 8 см-ге теS. ЦилиндрдіS к™лемін табу керек.
А) 180( см3 В)144( см3 С) 288( см3 Д) 360( см3 Е) 200( см3
2. ЦилиндрдіS осьтік KимасыныS ауданы 24 см2. ЦилиндрдіS б_йір бетініS ауданын табыSыз.
А)24( см2 В)36 см2 С)68см2 Д)8( см2 Е)72 см2
 3. Цилиндр табаныныS ауданы 25( см2, ал жасаушысыныS aзындыCы 24 см. ЦилиндрдіS осьтік KимасыныS диагоналын табыSдар.
А) 23 см В) 24 см С)25 см Д) 26 см Е)27 см
4. ЦилиндрдіS табаныныS радиусы 2м, ал биіктігі 3м. К™лемін табыSыз.
А)25(м3 В)12(м3 С)10(м3 Д)5(м3 Е)15(м3
 5. ЦилиндрдіS табаныныS радиусы 2м, ал биіктігі 3м. Осьтік KимасыныS диагоналын табыSыз.
А) 1м В)25м С)5м Д) 10м Е) м
 

Тест жауаптары:
1.С 2.А 3.Д 4.В 5.С

ОKушыларды баCалау.
^йге тапсырма: §5 №13,§9 № 12.

15