Конспект урока марийского языка на темуМут ышталтме лексико-синтаксический йон (5 класс)

Конспект урока марийского языка в 5 классе (ФГОС)
Тема: Мут ышталтме лексико-синтаксический йєн. (4урок)
Цель: мут ышталтме лексико-синтаксический йєн дене палдарымаш.
Задаче-влак: образовательный: мут ышталтме лексико-синтаксический йєн дене ышталтше мут-влакым муын да чын возен мошташ;
развивающий (вия‰дыме): мутер дене пайдаланен моштымо навыкым вияндаш; пален налаш тыршыме да шымлыме навыкым, шке шонымым раш да чын каласен кертмым, шкевуя паша ыштымым вия‰даш; воспитательный: шочмо йылмым утларак йєраташ кумыландаш, тўрлє чонан нерген шинчымашым ешараш.
Урокын цельже ден задачыже тыгай УУД-ым шуарымашке виктаралтыныт:
Личностный: -тунемме материал деке йоча-влакын кумылыштым лукташ,
-мутланымаште марий йылмын поянлыкшым кучылт мошташ туныкташ .Регулятивный: -тунемме лектышыш шуаш манын, ончылан цельым шындаш да, ик этап гыч вес этапыш эртен, урокышто пашам ыштымылан акым пуэн
мошташ.
Познавательный: - кўлеш информацийым чын кучылт мошташ;
- йодышым шынден, вашмутым пуэн керташ;
- тунемме правилым палаш да практичекий пашалаште чын кучылт мошташ туныкташКоммуникативный: - тўшкан ыштыме навыкым вия‰даш;
- шке шонымашым чын, раш каласен да икте-весым колышытнмошташ туныкташ.
Метод-влакым: таратыше диалог (подводящий да побуждающий диалог), критический лудмын элементше, кычалмаш (поисковый).
Технологий-влак:
1. Информационно-коммуникативный технологий.
2. Тазалыкым аралыме да пе‰гыдемдыме технологий.
3. Тунеммым вия‰дыме технологий. ( Развивающее обучение (проблемно – поисковый).Вес предмет дене кыл: биологий, марий литератур.
Урокын типше: у шинчымашым налме урок.
Урокын эртымыже:
I. Организационный момент.
-Поро эр.Айста окнаш ончалына. Уремыште шошо, кече онча. Икте-весым ончалына да шыргыжалына. Кумылнам нєлталына. Урокышто пашам уло кумыл дене ышташ тўналына вет. Шичса. Кидна парт умбалне, тупна тєр.
II.Ончыч тунеммым ушештарымаш.
1. Кидлан массажым ыштена.
1)Кугу парня дене чыла парнявуйнам массажироватлена.
2)Киднам гладитлена.
3)Шўргынам кидкопа дене тўкален да киднан шокшыжым шижына.
-Ынде тетрадьым почына да тачысе числам возена.
2. Йылме разминке.
-Тыгай паша лиеш. Мут-влакым кок столбикыш шеледен возаш. Могай правил( признак дене) почеш шеледеда. (Суффикс да приставке дене ышталтмышт дене). Ончылныда пеледыш уло, ик лышташешыже шкаланда оценкым шындыза или поезд, вагонышко оценкым шындаш.
куанле нигузе мурызо ала-кє пиалан иктаж-мо кўтўчє кеч-мыняр (ача-ава, кечыйол)
-Суффикс ден приставкым ончыктен кодыза. Могай йєн дене ышталтыныт? ((Морфологический йєн дене). III. Проблемный ситуацийым шындымаш.
-Мут-влакым шеледымекда иктаж-могай нелылык шижалте мо? (Кок мутым нигушкат ышна пурто.)
-Молан нине мутшым нигушкат ышда возо? (Нуно суффикс денат, приставке денат лийын огытыл.)
-Составыштым ончыктена. Суффикс але приставке уло мо? ( Уке, нуно кок мутвож гыч шогат.)
-Тыгай мутым кузе манаш лиеш? (Сложный мут.)
-Таче урокышто мо нерген ойлаш тў‰алына? Темына могай лиеш, кузе шонеда? (1.Сложный мутын ышталтмыже. 2.Сложный мут. – Сложный мутын мо нергенже ойлена?- Ышталтмыже нерген.)-Сложный мутын ышталтме йєнжє лексико-синтаксический маналтеш. Темынаже лиеш: Мут ышталтме лексико-синтаксический йєн. Темынам тетрадьыш возен шындена.
- Урокын темыжым келгынрак умылаш могай цельым шынден кертына?
( Сложный мутын ышталтмыже да возалтмыже нерген пален налаш, состав дене лончылаш.)
-Йоча-влак, урокын цельышкыже шуаш могай задачым шындаш лиеш?
(Йоча-влакын вашмутышт тÿрлö лийын кертеш.)
(1.Икте-весылан полшен шогыман.2.Письменный паша-влакым чын возаш тыршыман.
3.Урокышто правилым умылен колыштман.
4.Икте-весын пашаштым аклен моштыман да т.м.
5.Предложенийлаште сложный мут-влакым муын мошташ да кузе возалтмыштым палаш. )
IV.У темым почмаш.
-Ача-ава да кечыйол мут-влакым ончалына. Кузе возалтыт? (Дефис гоч да пырля).
-Пырля молан (кунам) возалтеш? (Кунам ушалтыт да мут сочетанийым ыштен кертыт).
-Кечыйолым вес семынже кузе ойлаш лиеш? ( Кечын йолжо мут сочетаний )
-Кунам дефис гоч возалтеш? ( Мужыр дене каласалтеш да мут сочетанийым ышташ ок лий).
-Тугеже сложный мут кузе ышталтеш? (Кок мутым ушымо дене( ушалтме) да мужырын каласыме дене( мужыралтме).
- Книга почеш правилым лудына. (Правилым лудмаш).
V.Темым пенгыдемдымаш.
Книга дене паша.
-313-шо пашан 1-ше ужашыжым ыштена. Сложный мут-влакым возен луктына да составыштым ончыктена. (Доска дене). Нине мут –влак шудым лўмдат, кузе возалтыт? (Пырля)
коншудо- лебеда арымшудо- полынь шыгыльышудо-чистотелсалтакполдыш-короставник полевой туарашудо-просвирняк(трава) чомавуч-конский щавель шергашвуй-пупавка красильная
Оценкым шындена.
Физкультминутка.
-314-ше паша устно ышталтеш. Важыкнер-тиде могай кайык, паледа мо? Телым игым луктеш? (Клест). Тиде мут кузе ышталтын? (Кум мут ушалтме дене).
«Марий орфографий мутер почеш иге, лу мутвожан мут-влакын возалтмыштым рашемдена (стр.12)
Оценкым шындена.
VI.Шкевуя ыштыме паша.
1. 315-ше паша (самостоятельно). Текст гыч сложный мут-влакым возен лукташ да мутвожыштым ончыкташ. Тетрадьдам вашталтыза да икте-весыдан пашадам тергыза.
Оценкым шындена.
2. Мужыр дене паша. Картырче дене паша. Ик мужыр ушалтме дене лийше мутым кычалеш, весыже -мужыраным.
Оценкым шындена.
3. Индивидуальный паша. Пеледыш-модыш.
- Кажныже ик пеледыш лышташ гыч налза, сложный мутым ыштен доскащ возыза.
-Келшыше мут денже предложенийым чоныза.
Оценкым шындена.
VII. Тунемшын шке ыштыме пашажым, умылымашыжым тергымыже. (Рефлексия)
-Мом урокышто пален налда?
Мут ышталтме лекскико-синтаксический йєнлан шотлалтыт…
Сложный мут ышталтыт…
Ушалтме дене лийше мут возалтеш…
Мужыралтме дене лийше мут возалтеш…
Оценкыдам ушен мыняр пеледыш лышташ (вагон) уло, тунарлан пайледа.
VIII.Мєнгысє паша.
-Мєнгылан кок паша лиеш, кудыжо тыланда лишыл, келша, тудыжым ыштеда. 319-ше паша. Вес мут гыч лийше шомак-влакым возен лукташ, мут ыштыше ужашым ончыкташ.
320-шо паша. Мут-влакын синоним радамыштым возен лукташ синоним мутер почеш да состав дене лончылаш.
Тау тыланда уроклан.