Презентация на тему «Обычаи и традиции казахского народа»

Сабақтың тақырыбы: Қазақ халқының салт- дәстүрлеріБілімділік: ата- бабаларымыздан қалыптасып келе жатқан салт- дәстүрлерді ұғындыру;Дамытушылық: қазақ тіліне, дәстүріне деген қызығушылықтарын арттырып, сөйлеу қабілеттерін дамыту, құрмалас сөйлемдерді меңгерту;Тәрбиелік: қазақ халқының салт- дәстүрі мен әдет- ғұрыптарын құрметтеуге тәрбиелеу. Сабақтың эпиграфы: Салтын сүйген- халқын сүйер. Фильм о традициях и обычаях казахского народа « Баяғыда тасы өрге домалап тұрған бір хан жанына нөкерлерін ертіп, аң аулауға шығады. Орман кезіп, қыр асып келе жатса, алдынан екі көзі ботадай мөлдіреген , сауыры жез құмандай жылт- жылт еткен сұлу киік қаша жөнеліпті. Хан садақтан оқ атып, киіктің артқы аяғын жаралайды. Бір жағы құлама жер, екінші бүйірден хан нөкерлері қиқу салып, қыспаққа алғанда, жаны қысылған бейшара киік жан далбасамен сонадайдан көз тартқан ақбоз үйдің ашық тұрған есігінен ішке қойып кетіпті. Үй иелері жайылған дастарқаннан түскі тамақ ішіп отыр екен. Есіктен енген киік жаюлы дастарқаннан бір- ақ ырғып, төрдегі керегеге тұмсығын тіреп, солығын баса алмай, тұрып қалыпты. Шығар киікті!- деп дауыстайды хан ат үстінде тұрып, төрде тамақ ішіп отырған қарияға.- Бұл тау тасығын түстік жерден қуалап келіп, сенің үйіңде қолға түсіріп тұрмын. Мұның менің олжам екеніне ешкімнің дауы жоқ шығар? Сонда қария: Сөзің орынды , хан ием. Киік сенің олжаң екені рас. Бұл сорлы жаны қысылған сәтте менің төріме шығып кетті. Ортада дастарқан жаюлы жатқанын өзің көріп тұрсың. Ата салтымыз бойынша , дастарқанды аттап өте алмайсың.Көздеріне қан толып, бір- біріне өлердей жауыққан екі адамды татуластырарда, дастарқан басына алып келмеуші ме еді? Ал дәстүрді, қалыптасқан ата салтты бұзсаң, қалың елдің табасына қаласың, жолың болмайды,- депті. Хан аталы сөзден жеңіліп, ат басын кері бұрыпты.» Үй иесі- қария халықтың салт- дәстүрін алға тартып, хан да одан аттап, ожарлық жасамайды. Бұдан әдептің халықтық дәстүрмен , ата салтпен байланысты екенін көріп отырмыз. СөздікШілдехана - вечеринка по поводу рождения ребенкаНәресте - новорожденный, младенецДуманды – праздничныйСәби - ребенокҚырқынан шығару - отмечать 40 дней со дня рожденияҚарын шаш - утробный волосЖейде – сорочка, рубашка Бесікке салу - укладывать в колыбельМүлік – инвентарь, имущество Аластау - изгонять Елеулі - существенный, весомыйЖүктелу - поручиться Кәде - подарокТұсау кесу - разрезать путыШашу - подарки, приносимые на торжества Қаз тұру - стоять на ногахЕсу - витьТұсау - спутатьЖүйелі тәртіп - определенный порядокРизалық - благословенние Құда – сватҚұда түсу - свататься Шілдехана Той, устраиваемый при появлении на свет младенца. Днем знакомые и близкие приходят с пожеланиями, говорят «құтты болсын". Вечером собравшиеся веселятся, поют песни, играют на домбре, угощаются. «Шілдехана" - праздник в честь новорожденного. Шілдехана – жаңа туған нәрестенің құрметіне жасалатын той. Дастарқан жайылып, жастар домбыра тартып, ән салып, ұлттық ойындар ойналады. Шілдехана думанды болса, сәби сергек, қызықты өмір сүреді деген сенім бар. Шілде қаққан К сожалению, после родов у женщин часто возникают проблемы с зубами, это у казахов называется «шілде қаққан" (значит, не было надлежащего ухода за молодой матерью во время беременности и после родов). У казахов есть притча, что каждый ребенок при рождении забирает один зуб матери. Действительно, у женщин после родов часто портятся и выпадают зубы. Конечно, это зависит от ухода за здоровьем как во время беременности, так и после родов. Роженица по примете не отгоняет собак словами "кет" (пошел), в противном случае у нее обязательно выпадет зуб. И это, видимо, не зря. Ведь нельзя же аннулировать приметы и запреты народа. Қырқынан шығару – нәрестенің туған күніне қырық күн толған соң, ыдысқа қырық бір қасық су құйып, соған шомылдырады. Сәбидің қарын шашын, тырнағын алады. Ит жейдесін (алғашқы кигізілген жейдесі) шешіп алып, сақтап қояды. Мерекелік дастарқан жайылады. Бесікке салу. Халқымызда бесік – қасиетті, құтты мүлік, сәбидің алтын ұясы болып есептеледі.Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді. Бұл – халқымыздың елеулі үлкен дәстүрі. Бесікке салу жолы жасы үлкен немесе елдің құрметті, өнегелі адамына жүктеледі. Мерекелік дастарқан жайылып, бесікке салған адамға кәде беріледі. Тұсау кесу – сәби қаз тұра бастағанда, тезжүріп кетсін деп, ала жіп есіп, екі аяғын тұсап, сүрінбей жүретін адамға тұсауын кестіріп, баланы қолынан ұстап, тез-тез жүгіртеді. Оған қуанысып, шашу шашылып, дастарқан жасалып, «тұсаукесер» кәдесі беріледі. Үйлену тойы туралыҚазіргі заманда жастардың үйлену тойы, негізінен, жүйелі бір тәртіппен өтеді. Бұл бірін-бірі сүйіп, ұнатқан қыз бен жігіттің ата-ан, ағайын-туыстарының танысып-білісуінен басталады.Алдымен күйеу жігіттің әке-шешесі болашақ келіннің үйіне келіп, қыз ата-анасының ризалығын алып, құда болысып, тойдың барысы жайлы келіседі. Сватовство Құда түсуИздревле существующая, незабытая, обязательная традиция казахского народа. Отец юноши с близкими родственниками едут (иногда и без отца юноши) сватать девушку. Процесс сватовства был довольно непростым и интересным. Приезд сватов носит название «куда тусер».Отец девушки, извещенный заранее о приезде сватов, приглашает своих родных и близких. Сватов торжественно принимают. После того, как отец дает «добро», обе стороны преподносят друг другу презенты, полагающиеся по традиции: куда аттанар, куда тарту, ат байлар, куйрык-бауыр и т.д. самого главного представителя сватов называют «бас куда» (бас – главный), отцов жениха и невесты – бауыздау куда, т.е. самыми близкими. «Сәукеле кигізу» (букв.саукеле – головной убор невесты, кигизу – одевать). У казахского народа есть много традиций и обычаев. Традиция «саукеле кигизу» занимает особое место. «Саукеле» не только самая дорогая часть убранства невесты, он также служит символом начала новой жизни. Это память о прежней беззаботной жизни девушки. «Саукеле кигизу» - особо торжественный обряд для невесты. На обряд приглашают сватов и свах. Их осыпают «шашу». Дают бата (благословение). «Байгазы» (выкуп) за «саукеле» бывает значительным. В «саукеле» невеста смотрится особенной нарядной, роскошной, неповторимой. Всем хочется увидеть «саукеле» на невесте. За «погляд»дают соответствующий «коримдик» (подарок). Создание нового очага, невеста в «саукеле», игра, смех – все это предзнаменование новой жизни. Қазақ халқының салт-дәстүрлері Қазақ дәстүрлері- ай.1.Қайта оралды қазағыма дәстүрлері-ай, Көптен күткен халқымыздың арманы еді- ай.Берекелі қазақ жері, ел мерекелі,Дәстүрлері нығыздалған қазағымның бұл ежелгі. Қайырмасы: Шілдехана, бесік тойТұсау кесу, сүндет той Ай, шіркін-ай! Құда түсу, сырға салу, беташарым-ай,Алтыбақан аясында сұлу бойжеткенҚыз , бозбала кең даланы әнімен бір тербеткен.2. Ер жігітке жарасады озып шықса бәйгіге, Қыз балаға жарасады алқа, шашбау , сәукеле. Жоғалмасын дәстүріміз, ұмытылмасын,Ата- баба көзіндей ғып сақтайық қазақ дәстүрін. Қайырмасы сол.