?кпе реніш одан арылу жолдары

Өкпе, реніш, оларды білдіру жолдары»
тақырыбында жүргізілетін психологиялық жаттығу

Сабақтың тақырыбы:
МЕНІҢ ЭМОЦИЯМ. МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ ЖАТТЫҒУЫ
Мақсаты:
Жасөспірімдердің коммуникативті мәдениетін дамыта отырып, оларға қарым-қатынас жасау тәсілін үйрету.
Жанжал жағдайларда конструктивті әрекет жасай білуді қалыптастыру. .
Күтілетін нәтиже:
Жасөспірімдердің коммуникативті мәдениеті дамиды, қарым-қатынас жасау тәсілін үйренеді.
Жанжал жағдайларда конструктивті мәдениеті дамиды, қарым-қатынас жасай біледі.
Көрнекілігі: Жаттығуларға қажетті материалдар.
Түрі: слайд-презентация
1. «Менің эмоциям» жаттығуы
Мақсаты: артистік қабілетті белсенді ету, өзін еркін сезінуге жету, эмоциясын ситуацияларға пара-пар етіп көрсете білу іскерлігін қалыптастыру.
Уақыты: 10 минут.
Материал: Адам тәнінің мүшелері және эмоциясы белгіленген түрлі эмоция топтамалары. Топтамаларда түрлі эмоциялар  берілген, олар: «Қайғы бет», «Қуаныш ерін», «Ренжу оң қол», «Көкіректік арқа», «Қорқыныш аяқтар», «Таңқалу  Қастар».
Нұсқау: Мен қазір сіздерге адам тәні мен эоциялық жағдайы белгіленген топтамалар таратамын. Сіздер оны мұқият қарап, эмоцияны бейнелеңіздер.Мсыалы «Қайғы қолдар» топтамасы нені білдіреді соны қолдың көмегімен көрсету қажет. Топтың міндеті – сол эмоцияны анықтап табу.
Талдау:
Эмоцияның сіздер үшін қандай маңызы бар?
Адам өмірінде ол қандай роль атқарады?
Ол қандай өмірлік ситуацияларда туындауы мүмкін?
2. «Өз эмоциянды қалай басқару керек»  мини-лекция
Мақсаты: эмоцияны басқаруға үйрету.
Уақыты: 10 минут.
Жағымсыз эмоцияны қалай кетіруге болады?
Сізді түсінетін достарыңыздың арасында жағымсыз эмоцияңыздан арылу. Егер сіз бір жағымсыз эмоцияңыздан арылғыңыз  келсе, онда жастықты ұрыңыз, бет орамалды құрғақ болса да сығыңыз. Ашу энергиясы иық, қолдың жоғарғы бөлігінде және саусақтарда жиналады. Кез келген дыбыс шығарыңыз, ашу күші мойныңызға тығылып қалуы мүмкін. Толыққанды арылу қандай да бір спорт түрімен айналысуда шығады. Сондықтан да нағыз спортшылар дене және жан  саулығына ие.Адамға табиғаттың жақсы әсері мол. Қиын жағдайда серуен жасау, өзен ағысынап және көлдің мөлдірлігіне қарау, таза ауамен тыныстау көп көмектеседі. Тыныс алу арқылы эмоцияны реттеу. 3-4 қысқа тыныс алу мен оны шығару миға баратын импульстар ағыны жақсарып, стреске әсер етеді. Сосын терең тыныс алу қажет.
Табиғат біздің миымызға түсетін психикалық ауырлықтан қорғанудың тамаша құралы жылау мен күлкіні берген. Күлкі жүйке жүйесінің ерекше қорғанышы. Ол қауіпті импульс ағымдарынан құтқарады. Осы жаттығуда жылау мен күлкінің, емдік қасиеттері бірігеді. Ал енді эмоцияны реттейтін бірнеше жаттығулар жасаймыз.
1.     Бас бармақты ішіне қаратып, жұдырықтаңыз. Тынысыңызды жаймен ішке жинап, жұдырығыңызды қысыңыз. Сосын жұдырығыңызды біртіндеп босатып, тынысыңызды шығарыңыз. 5 рет қайталаңыз. Енді осы жаттығуды көзді жұмып жасаймыз. Бұл тиімділігін арттырады.
2.     Екі грек жаңғағын алақанда айналдырыңыз. Екі алақанға кезекпен жасаңыз.
3.     Кішкентай бөбек саусағыңыздың басына массаж жасаңыз.
4.     Жаңғақты кішкентай бөбек саусағыңызға жақын орналастырып, екінші алақанмен 3 минуттай айналдырып қимыл жасаңыз.
3. «Бұзық телефон» жаттығуы
Мақсаты: Зейінді дамыту, эмоциялық қатаюдан арылту, көңіл-күйді көтеру.
Уақыты: 10 минут.
Нұсқау: Сіздер аспан және жер принципі бойынша екі топқа бөлінесіздер. Ең соңында тұрған адам алдағы тұрған адамның иығынан түртіп қаратып алып, би қимылын көрсетеді. Қайырылып қараған адам би қимылын есіне сақтап, келесі адамға адамды қаратып, осылайша жаттығу жалғасады. Сосын топ аяқталғанда, бидің алғашқы нұсқасы мен соңғысы салыстырылады. Сөйтіп, алғаш би қимылын көрсеткен адам топтың бас жағына барады.
Талдау: Көңіл-күйіңізбен бөлісіңіз. Қимылды ойлап тауып, оны қайталау қиын болды ма? Ойынның мағынасы не?
4. Кіші топтағы пікір-сайысМақсаты: теориялық  материалды бекіту.
Уақыты: 25 минут.
Нұсқау: кіші топқа төмендегідей бөлесіздер
Сіздердің  құлақтарыңызға бір-бір эмоция жазылған сөздер айтылады. Міндеттеріңіз: дәл сондай сөз айтылған адамды дауыс шығармай, вербальды емес тәсілмен табу. Әрбір құрылған топ өз сөздерін ым-ишарамен көрсетеді. Сөздер: таңқалу, қорқыныш, қөұмарлану, қуаныш.
Ал енді 4 кіші топтар құрып, таймер, хатшы, спикер, төрайым немесе төраға таңдайсыз. Қазір емн сіздерге сұрақтарды талқылауға беремін. Пікір-сайыс кезінде ми шабуылын пайдаланып, топ қағидасын сақтаңыздар. Жұмысқа 2 минут беріледі.
1-     Топқа тапсырма: Қорқынышты қалай жеңуге болады?
2-     Топқа тапсырма: Жолы болмаушылықты қабылдаудың жағымды және жағымсыз тәсілдері.
3-     Топқа тапсырма: «мынадай сәтте жолым болады...» және «мынадай сәтте жолым болмайды...» деген сөйлемдерді аяқтаңыз.
4-     Топтың тапсырмасы: Өз эмоцияңызды қалай жеңуге болады?
Ал енді спикерлерге өндейтін топтың идеяларын айтуын сұранамыз.
5. «Менің өзіндік бағамның декларациясы» жаттығуы.
Мақсаты: өзіндік бағаны арттыру, өз  күшін тексеруге мүмкіндік алу.
Уақыты: 15 минут:
Нұсқау: Мен қазір сіздерге «Менің өзіндік бағамның декларациясын» оқып беремін. Бұл өз-өзіме арналған ұран. Мен сіздерді менімен бірге дауыстап оқуды сұранамын.
«Мен – бұл мен мен. Бүкіл әлемде мен сияқты, маған ұқсас адам жоқ. Маған кейбір жері ұқсас адамдар бар, бірақ олар дәл мендей емес. Сондықтан да менен шыққанның барлығы менің ғана төлтумам, өйткені оны мен таңдадым. Өзімдегі барлық нәрсе, маған тиесілі; менің тәнім, оның барлық әрекеті; менің санам, ондағы ойлар мен жоспарлар; менің көзім, оның көрген барлық образдары; менің сезімім, қобалжу, құмарлану, қатаю, махаббат, тітіркену, қуаныш сияқты қандай сезім болмасын; менің ауызым және ол айтатын барлық сыпайы,  мейрімді,дөрекі, дұрыс, дұрыс емес сөздер; менің қатты және жай дауысым; менің басқа адамдарға және өзіме бағытталған қимылым, тек маған ғана тән.
Барлық қиялдарым, армандарым, үміттерім және қорқыныштарым маған ғана тән. Барлық жеңістерім мен жетістіктерім, қателерім маған ғана тән. Мұның барлығы маған ғана тән. Сондықтан да мен өзіммен өте жақын таныса аламын. Мен өзімді жақсы көре аламын, достаса аламын және мен барлық ерекшелік менің қызығушылығыма қарай әрекет етуіне ықпал жасаймын.
Мені кенеттен таңқалдыратын және мен білмейтін кей нәрсе бар екенін білемін. Мен өзімді жақсы көріп, өзіме дос болғандықтан, өзімдегі кенеттен таңқалдыратын және мен білмейтін нәрселердің қайнар көзін шыдамдылықпен біртіндеп ашуға мүмкіндігім бар. Дәл осы сәттегі менің көргенім, сезінгенім, түйсінгенім, сөйлегенім, жасағаным, ойым менікі және бұл маған осы сәтте менің кім және қайда екенімді білуге нақты мүмкіндік береді. Мен өткеніме қарағанда, менің не көріп, не түйсінгенімді не айтып, не істегенімді, не ойлап, не сезінгенімді ойланамын, менің бұған көңілім толмайтынын көремін. Мен өзіме сәйкес келемейтіннен бас тартып, қажет дегенді сақтап, өзіме жаңа нәрсені аша аламын.
Мен көріп, естіп, сезіп, ойлап, сөйлеп, әрекет ете аламын.
Мен өзіме ғана тәнмін, сондықтан да мен өзімді құра аламын. Мен – бұл мен және Мен – бұл тамаша!»
Талдау: Өзіңізді қалай сезінудесіз? Топ қатысушыларымен өз көңіл-күйіңізбен, ішкі жан дүниеңізбен бөлісіңіз. Бұл жаттығу не білдіреді?