Д?ниетану ашы? саба? Су ?оймасы ?сімдіктері мен жануарлары 4 сынып

Пәні Дүниетану
Тақырыбы :Су қоймасы өсімдіктері мен жануарлары
Мақсаты: «Су қоймасы» деген ұғымның мағынасын түсіндіру арқылы еліміздегі көлдер, өзендер туралы білім аламыз. Су ішіндегі тіршілік жағдайлары, өсімдіктері, жануарларының алуан түрлілігі туралы білімдерін кеңейту.
Міндеті: 1. Су қойма және оның түрлері, өсімдік пен жануарлар тіршілігіндегі маңызы туралы біледі.
2. Ұжыммен,топпен,жұппен жұмыс жасау арқылы, өз ойын еркін жеткізе алады.Жұмысты орындау кезінде өзінің пікірін дәлелдеуге үйренеді .
3.Су қоймаларын ластамай, табиғатқа қамқорлықпен қарауға дағдыланады..
Күтілетін нәтиже: Оқушылардың су қойма өсімдіктері мен жануарлары туралы түсініктері кеңейеді,танымдық қабілеттері артады.
Топпен жұмыс жасау арқылы өз ойларын ашық жеткізеді, және пікірін дәлелдей алады .
Сыни тұрғыдан ойлай алады.
7 модульдің қолданылуыАКТ”, “Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер”, “Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау”, “Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету”, “Оқытуды басқару және көшбасшылық”,“Жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту”, “Талантты және дарынды балаларды оқыту”
Қолданылатын әдіс-тәсілдерИдеялар себеті, Деңгейлік тапсырмалар, Балық қаңқасы ,
Блум түймедағы , Себеп-салдар әдісі
Қолданылатын ресурстарФлипчарт, маркерлер, портреттер, тақта, стикерлер, ноутбук
Сабақтың түрі Жаңа сабақ
Кезеңдер Мұғалімнің іс-әрекетіОқушылардың іс-әрекетіІ.Ұйымдастыру кезеңіПсихологиялық дайындық
Топқа бөлу:
Сәлемдесу
Жақсы сөз жанды жадыратар дегендей, бір-бірімізге алақандарымызды беріп
жан-жылуын сыйлайық:
-Бүгінгі күн күлімдеп,
Терезеден тұр қарап,
Сондай жақсы көңіл-күймен
Басталады бұл сабақ !
Топқа бөлу:
-Енді І «Алғыр», ІІ «Жігер», ІІІ «Қайсар» болып топтарға бөлінесіңдер.
-Осы топтың атына сай алғыр,жігерлі , қайсарлы болыңдар
-Олай болса, топтар ақылдаса отырып топбасшыны сайлаңдар.
-Мен топбасшыларына бағалау парағын таратып беремін.Олар сабақ бойы топ мүшелерін бағалап отырады.
-Бағалау шкаласы бойынша ұпайлар қойып отырасыңдар. Сабақтың соңында ұпайларды санап , бағалайсыңдар.
-Ал енді, топ ережесін еске түсірейік. Ортаға шығады
Балалар бүктелген түрлі-түсті қағаздарды алады.Ішін ашып оқиды.
(Топтың аты жазылған)
І «Алғыр», ІІ «Жігер», ІІІ «Қайсар»
Оқушылар топ ережесін қайталап шығады.
Топ ережесі:
 Сабақта бір-бірімізді тыңдау;
 Ойын ашық айта білу;
 Ұйымшылдық;
 Жаңалыққа құштар болу;
 Бір-бірін сыйлау;
 Берілген тапсырмаларды уақытында орындау;
 Біреудің сөзін қайталамау;
 Уақытты үнемдеу.ІІ.Үй тапсырмасы:
Білім
«Бірігіп талдау»
Талантты және дарынды баламен жұмыс Тапсырмалар беру
І топ «Алғыр»
Еліміздегі орман-тоғайлар өсетін жерлерді картадан табу.
ІІ топ «Жігер»
Қандай орман-тоғай жануарлары мен кұстарын білесіңдер?
ІІІ топ «Қайсар»
Қазақстанның «Қызыл кітабына» қандай орман өсімдіктері мен жануарлары кіреді?
-Табиғатқа байланысты өлең жаттап келсе болады дегенмін.
-Кім дайын?
-Табиғатты аялап жүрейік,балалар.
І топ
Солтүстікте:
Қайыңды ормандар
(1-қоңыр)
Қайың мен қөктеректі ормандар
(2-жасыл)
Шығыста:
Сирек ормандар мен бұталы тоғайлар (11-көгілдір)
Қылқанды-балқарағайлы ормандар
(12-қою сары)
Сібір шыршасы аралас өскен қылқанды ормандар
(13-қою қызғылт)
Алматы облысында:
Қылқанды ормандар (15-көк)
ІІ топ
Сілеусін,борша тышқан,бартоғай бұғысы,доңыз,елік,қасқыр,түлкі,қырғауыл тиін, тоқылдақ,мысықторғай, көкқарға, шымшық,жапалақ.
ІІІ топ
Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген өсімдіктер: жабайы долана, жабайы алмұрт, майқарағай,арша.
Жануарлар:қара кірпі,көксуыр,құндыз, қызыл қасқыр,сусар,сілеусін,барыс, арқар,қоқиқаз,ұлар,ақтырна,дуадақ,
безгелдек,тарғақ,бұлдырық,бүркіт,лашын.
«Табиғат әлемі» мәнерлеп оқу
Сергіту сәті ІІІ.Қызығушылы
ғын ояту:
«Идеялар себеті»
Себетке жаңа сабақпен байланысты идеялар айтылады
Дәптермен жұмыс
Дәптермен жұмыс -Жарайсыңдар, мына жұмбақты табыңдаршы?
Аяғы жоқ, қолы жоқ,
Бірақ тыныш тұрмайды.
Сақтамасаң қорын тек.
Барша тірлік құрайды. (Су)
-Су дегенде ойларыңа не түседі? -Сумен нені байланыстырамыз?
-Бүгінгі жаңа сабақтың тақырыбы: «Су қоймасы өсімдіктері мен жануарлары» деп аталады.
1) «Су қоймасы» дегенді қалай түсінеміз?
-Дұрыс айтасыңдар,балалар.
2)Яғни,біз бүгін «Су қоймасы» туралы не аламыз? Тағы да-
3)Бүгін біз осы тақырыптан тағы да не білетін боласыз ?
-Яғни,су қоймасы және оның түрлері, өсімдік пен жануарлар тіршілігіндегі маңызы туралы білім аламыз.
-Осы өздерің қойған мақсатқа жету үшін сабақта белсенді болыңдар.
-Ал, енді, балалар картадан:
Жайық,Ертіс, Сырдария, Іле өзендерін ,
Каспий,Арал теңіздерін және
Балқаш көлін көрсетіндерші?
Жаңа тақырыпты топтық талқылауға салу
-Қысқаша ойларын айтады
Су дегенде теңіздер,көлдер, өзендер, мұхиттар,жылғалар,бұлақтар ойға түседі.
«Су қоймасы» деген су жиналатын жер, су құйылатын жер,су тұрақтайтын жер.

- Біз бүгін «Су қоймасы» туралы түсінік аламыз
- Су қоймасы өсімдіктері мен жануарларының түрлерімен және олар суда қалай тіршілік ететіні туралы білетін боламыз.
Картамен жұмыс
ІҮ.Жаңа сабақ:
Мағынаны тану
Түсіну
Шығармашылық
жұмыс
Түсіндіру
Оқулықпен жұмыс:
Қолдану-Сонымен,балалар, сендер картадан өзен,көлдерді бекер көрсеткен жоқсыңдар,себебі: Су қоймасы өзен,көлдермен байланысты.
Су қоймасы - суды тоқтатуға, жинақтауға және сақтауға арналған, өзендер алаптарында түзілген, су тірегіш ғимараттармен бекемделген, едәуір сыйымдылықтағы жасанды су қоймалары.
-Су қоймарды табиғи және жасанды болып екіге бөлінеді
Табиғи су қоймалары: өзен,көл,теңіз,мұхиттар жатады. Ал
Жасанды су қоймаларына:
Мысалы:
Ертіс өзенінде-Бұқтырма су қоймасы , Іле өзенінде-Қапшағай су қоймасы,
Сырдария өзенінде-Шардара
су қоймасы,
Шу өзенінде-Тасөткел су қоймасы бар. Сонымен қоса тағыда Қазақстанда көптеген су қоймалары бар.Оларды егіншілік суаруға,балық өсіруге пайдаланады.
-Өткен сабақта мен «Меркідегі өзендер мен су қоймасы» туралы презентация дайындап келіңдер дегенмін.
-Ал, біздің Меркіде қандай өзендер мен су қоймалары бар?
-Су қойманың жағасында:
қалаң құрақ,қоға,қамыс өседі.
-Су қоймасының ашық жерінде дөңгелек жапырақты,хош иісті, сары гүлді,жүзіп жүрген –
сары тұңғиықты ,
ірі және көп желекті келетін әдемі ақ күлтелері бар –ақ тұңғиықты көруге болады.
Балықот,балдырлар,бақа сукөрігі,
суқұмық өседі.
Су өсімдіктердің құрлық өсімдіктерінен ерекшеліктері:бар
-олардың тамыры жақсы жетілмеген. Себебі:
-су өсімдігі суға еріген қоректік затты бүкіл денесімен сіңіреді.
-Су қоймасының жануарлар әлемі де бай.
-Инелік-торкөзді, үлкен қанаттары бар әдемі жәндік.
-Суаршын-су бетінде сырғанай жүгіріп жүреді
-Сүңгуір қоңыз-ұлуларды, шабақтарды,итшабақтарды үстап
жейді.
Балықтардан:алабұға,мөңке,
бекіре,ақсерке,сүйрік,шоқыр
«Қызыл кітапқа» енген:
арал албырты .
-Құстардан:үйрек,қаз,
«Қызыл кітапқа» енген:бірқазан, сары құтан,аққұтан,жалбағай,аққу,
қарашақаз,шүрегей тіршілік етеді.
-Су қоймасында аңдар да тіршілік етеді, олар: сазқұндыз,кәмшат, құндыз,
«Қызыл кітапқа» енген жұпартышқан,қара күзен.
Слайд «Су қоймасы»
Слаид Су қоймарды табиғи және жасанды
Слайд (Өзеннің суреті)
Мерке туралы презентация
Слаид қамыс...
Слаид тұңғиықтар...
Слаид балықот т.б
Слаид инелік,суаршын ...
Слаид балықтар
Слаид құстар
Слаид аңдар
Мәтіемен жұмыс
Бүгін біз бастауыш мектеп оқушыларының мәтінді оқу және түсіну сапасын зерделеу бойынша халықаралық зерттеудің PIRLS тапсырмаларын
қолданамыз
1)Құрлық суын нелер құрайды?
2)Тұңғиықтың өсу ерекшелігін сипатта.
3) Суреттен құрақтың, қамыстың,қоғанын айырмашылығын тап.
4) Суаршын мен сүңгуір қоңызды сипатта (сурет)
5) Алдымен судағы балдырмен көректенетін,кейін құрлықтағы ұсақ жәндіктермен қоректенетін жәндікті ата:
1)Өзен,көл және жер асты сулары
2)Тұңғиықтың тамырлары су түбіндегі лайға бекиді,ал гүлдері мен жапырақтары су бетінде қалқып тұрады.
3) Құрақтың иілгіш,мықты сабағы, жіңішке жапырақтары болады.
Қамыстың жапырағы-ұзын,жұмырлау.
Сабағының ұшына топтасып,үлпілдек масағы шығады.
Қоғаның ұзын,жалпақ жапырақтары бар
4) Аяқтарының басы түкті,майлы болады.
Сүңгуір қоңыз-жыртқыш.
Ол ұлу,шабақ,итшабақтарды жейді.
5) Итшабақ, бақа
Деңгейлік тапсырмалар:
ТалдауДеңгейлік тапсырмалар:

ІІІ-деңгей:
Су қоймасында қандай өсімдіктер өседі?
ІІ-деңгей:
Суаршынның дене бітімі қандай ?
І-деңгей:
Су өсімдіктерінің құрлық өсімдіктерінен қандай ерекшіліктері бар?
Әрбір оқушы өз мүмкіндіктері мен қабілетіне қарай тапсырма алып,дайындалып, жауап береді.
Қалаң құрақ,қоға,қамыс, «ақ тұңғиық» гүлі,балықот,балдырлар,бақа сукөрігі,
суқұмық өседі.
Суаршынның ұзын аяқтарының басы қалың түкті және майлы болады, сондықтан ол суға батпайды, аяқтарына су жұқпайды.
Су өсімдіктерінің құрлық өсімдіктерінен ерекшіліктері бар:
Олардың тамырлары жақсы жетілген.
Себебі: су өсімдігі суда еріген қоректі затты бүкіл денесімен сіңіреді
Ү.Ой толғаныс:
Жинақтау
Балық қаңқасы
әдісі
Блум түймедағы
әдісі
Себеп-салдар
әдісі І-топ:
Балықтың басы –
Жоғарғы жағы-
Төменгі жағы-
Балықтың құйрығы-
ІІ топ
Сұрақ- Инелік қандай жәндік?
Инелікті сипатта-
Инелікті салыстыр-
Инелік туралы түсінік беру-
Үсыныс айту-
Пікір айту-
ІІІ-топ:
1.Су-тіршілік нәрі. Себебі...
2.Адамдар суды сақтауға байланысты қандай ережелерді сақтауы керек? Балалар топпен жұмыс жасайды
Топбасшылары бағалайды
Тақтаға шығып қорғайды
Шығармашылық
жұмыс «Естімеген ел де көп» -Балалар, жануарлары туралы қандай қызықты ақпарат жинадыңдар?Білесіңдер.
-Біз бүгін көп қызықты ақпарат алдық деп ойлаймын.
-Сонымен су қоималары деген не?
-Су қоймаларында қандай өсімдіктер мен жануарлар тіршілік етеді?
ҮІ. БағалауТопбасшы ұпайларды санап ,алған бағаларын айтады
Рефлексия
«Идеялар себеті»
«Идеялар себеті» (іс-әрекетті талдау).
-Сабақтың басында біз дәптерге бүгінгі тақырыпқа байланысты мақсаттар қойғанбыз.
-Енді,сабақтың соңында Біз көздеген мақсатымызға жеттік пе?
Не білдік,не оқыдық?
Қазір соны идеялар себетіне жазып толтырайық. Оқушыларға стикер толтыруды ұсыну
«Идеялар себетіне» жапсырады
1 себет- білдім
2 себет- білмедім
ҮІІ. Үй тапсырмасы: 73-76 бет ,түсініп оқу.
Өз жеріңде кездесетін өсімдіктер мен жануарлардың суреттерінен альбом жаса