Программа по татарскому языку для учащихся 8 класса (русскоязычная группа) автор учебника Хайдарова

Яр Чаллы шәһәренең
«1 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе»
муниципаль автономияле гомуми белем бирү учреждениесе
РАСЛАНДЫ:
Педагогик берләшмә беркетмәсе
№ 1 29 август 2015 ел
Мәктәп директоры
__________ Аюкина М.Н.
номерлы боерыгы белән
гамәлгә кертелде
29 август 2015 ел
8 нче В сыйныфының рус төркеме өчен татар теленнән эш программасы
(сәгатьләр күләме атнага 3 сәгать, елга 105 сәгать)
Төзүче: татар теле һәм әдәбияты укытучысы Шаесламова Г.И.

КИЛЕШЕНДЕ: КАРАЛДЫ:
Директор урынбасары МБ утырышы беркетмәсе
____________Сәләхова И.Х. . №1, 28август 2015 ел
МБ җитәкчесе________Макарова А.Г.
Яр Чаллы
2015 нче ел
Эчтәлек
1. Аңлатма язуы
2. Эш программасының эчтәлеге.
3. Укучыларның белемнәренә, эш осталыкларына һәм күнекмәләренә таләпләр
4. Календарь - тематик план
5. Тикшерү характерындагы практик эшләрнең графигы
6. Кулланылган әдәбият һәм белем бирү чыганаклары

АҢЛАТМА ЯЗУЫ
Эш программасы түбәндәге документларны исәпкә алып төзелә:
1.Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы”.– Казан, 2013.
2.“1 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе” муниципаль автономияле гомуми белем бирү учреждениесенең 2015-2016 уку елы өчен укыту планы.
Дәреслек:Татар теле. Рус телендә төп гомуми белем бирүче мәктәбенең 8 нче сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Р.Х.Хәйдарова, Р.Л.Малафеева. Татарстан Республикасы Мәгариф һәмфән министрлыгы рөхсәте белән бастырыла.Казан “Мәгариф” нәшрияты* 2008.
Рус телендә сөйләшүче балаларга 8 нче сыйныфта татар телен укыту буенча Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан әзерләнгән программа буенча татар теле һәм әдәбиятына 140 сәгать исәпләнгән. Мәктәпнең гамәлдәге уку планы буенча татар теленә 3 сәгать бирелә, 35 атна, ел буена 105 сәгать. Татар теле буенча эш программасы түбәндәге өлешләрдән тора: аңлатма язуы, эш программасының эчтәлеге, укучыларның белемнәренә, эш осталыкларына һәм күнекмәләренә таләпләр, календарь-тематик план, тикшерү характерындагы практик эшләрнең графигы, кулланылган әдәбият һәм белем бирү чыганаклары.
8 нче сыйныфта татар теле буенча эш программасына яңа лексиканы сөйләмдә куллану, сүзлекләр белән эш, транскрипция билгеләре, фигыльләрнең барлык-юклык формалары, фигыль юнәлешләре, хикәя, сыйфат фигыльләрнең заман белән төрләнеше, фигыль төркемчәләре, затланышлы һәм затланышсыз фигыльләр, затланышлы фигыльләр, затланышсыз фигыльләр, аналитик фигыльләр, тезмә фигыль, сүз ясалышы, сүз төзелеше, синтаксик берәмлекләр, сүз, сүзтезмә һәм җөмлә, җөмләнең төп коммуникатив төрләре, хикәя җөмлә, сорау җөмлә, боеру җөмлә, тойгылы җөмлә, татар җөмләсендә сүз тәртибе, сүзләрнең уңай һәм кире тәртибе, җөмләнең баш кисәкләре, ия һәм аның белдерелүе, ия һәм аның белдерелүе, хәбәр һәм аның белдерелүе, ия белән хәбәр арасында сызык, җөмләнең иярчен кисәкләре, аергыч һәм аның белдерелүе, аергыч белән аерылмыш арасында бәйләнеш, тәмамлык һәм аның белдерелүе, туры һәм кыек тәмамлыклар, хәл һәм аның төрләре, урын хәле, вакыт хәле, рәвеш хәле, күләм хәле, сәбәп хәле, максат хәле, шарт хәле, кире хәл, аерымланган хәлләр һәм алар янында тыныш билгеләре, раслау һәм инкарь җөмләләр, җыйнак һәм җәенке җөмләләр, ике составлы һәм бер составлы җөмләләр, гади исем хәбәрле исем җөмлә, гади фигыль хәбәрле җөмлә, билгеле үтәүчеле җөмлә, билгесез үтәүчеле җөмлә, гомуми үтәүчеле җөмлә, үтәүчесез җөмлә, сүз җөмлә, тезмә фигыль хәбәрле гади җөмлә, җөмләнең тиңдәш кисәкләре, тиңдәш кисәкләр янында бәйләүче чаралар, тиңдәш кисәкләр янында тыныш билгеләре, тулы җөмләләр, ким җөмләләр, җөмләнең модаль кисәкләре, эндәш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре, кереш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре, кереш сүзләрнең төрләре, җөмләнең модаль кисәкләрен кабатлау, гади җөмлә төрләрен кабатлау, гади җөмләләргә синтаксик анализ ясау, текст синтаксисы турында төшенчә, чит сөйләмле текст, туры һәм кыек сөйләм, туры сөйләм янында тыныш билгеләре, сүз төркемнәрен кабатлау, фигыльләрне кабатлау, бәйләгеч, модаль сүз төркемнәрен кабатлау, бәйләгеч, модаль сүз төркемнәре, сүз һәм җөмлә, җөмләдә сүзләр бәйләнеше, тезүле бәйләнеш, тезүле бәйләнешне белдерүче чаралар, ияртүле бәйләнеш, ияртүле бәйләнешне белдерүче чаралар, сүзтезмә, сүзтезмәнең төрләре, ия һәм аның белдерелүе, хәбәр һәм аның белдерелүе, аергыч һәм аның белдерелүе, тәмамлык һәм аның белдерелүе, хәл һәм аның төрләре, ике составлы һәм бер составлы җөмләләр, гади җөмлә синтаксисы, җыйнак һәм җәенке җөмләләр, туры сөйләм янында тыныш билгеләре, тулы җөмләләр һәм ким җөмләләр, җөмләнең тиңдәш кисәкләре дигән темалар кертелде.
Татар теле буенча эш программасы укучыларның татар телендә сөйләшүчеләр белән язмача аралашу күнекмәләре булдыруга юнәлтә.
Урта баскычта рус телле балаларга татар теле һәм әдәбиятын укыту максатлары берничә аспектны үз эченә ала: танып белү, үстерү, тәрбия, белем бирү.
-“Татар теле һәм әдәбияты” предметына карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштергә шартлар тудыру, шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру; тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану, уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү; ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру.
Татар теле укытуның бурычлары.
-татар телендәге сөйләмне фонетик, лексик, грамматик яктан дөрес төзергә күнектерү.
- укучыларга нинди дә булса сүзне, я грамматик категорияне тану, аеру, аңлау, тәрҗемә итү дәрәҗәсендә генә түгел, аларны аралашу максатыннан мөстәкыйль кулланырлык дәрәҗәдә өйрәтү
-укучыларның логик фикерләүләрен үстерү.

Эш программасының эчтәлеге
№ Темалар Сәг. саны Тел чаралары һәм аларны куллану күнекмәләре Темага караган төп төшенчәләр.
1 Табигать һәм без. 9 Кабатлау.
Фигыльләрнең барлык-юклык формалары. Фигыль юнәлешләре. Хикәя, сыйфат фигыльләрнең заман белән төрләнеше. Фигыль төркемчәләре. Затланышлы һәм затланышсыз фигыльләр. Затланышлы фигыльләр. Затланышсыз фигыльләр. Аналитик фигыльләр. Тезмә фигыль.
2 Мәктәп тормышы. 18 Синтаксис. Сүз ясалышы. Сүз төзелеше. Синтаксик берәмлекләр. Сүз, сүзтезмә һәм җөмлә. Җөмләнең төп коммуникатив төрләре. Хикәя җөмлә. Сорау җөмлә. Боеру җөмлә. Тойгылы җөмлә. Татар җөмләсендә сүз тәртибе. Сүзләрнең уңай һәм кире тәртибе. Җөмләнең баш кисәкләре. Ия һәм аның белдерелүе. Ия һәм аның белдерелүе. Хәбәр һәм аның белдерелүе. Ия белән хәбәр арасында сызык.
3 Мин һәм минем яшьтәшләрем. 21 Җөмләнең иярчен кисәкләре. Аергыч һәм аның белдерелүе. Аергыч белән аерылмыш арасында бәйләнеш. Тәмамлык һәм аның белдерелүе. Туры һәм кыек тәмамлыклар. Хәл һәм аның төрләре. Урын хәле. Вакыт хәле. Рәвеш хәле. Күләм хәле. Сәбәп хәле. Максат хәле. Шарт хәле. Кире хәл. Аерымланган хәлләр һәм алар янында тыныш билгеләре.
4 Светофор – минем дустым. 12 Раслау һәм инкарь җөмләләр. Җыйнак һәм җәенке җөмләләр. Ике составлы һәм бер составлы җөмләләр. Гади исем хәбәрле исем җөмлә. Гади фигыль хәбәрле җөмлә. Билгеле үтәүчеле җөмлә. Билгесез үтәүчеле җөмлә. Гомуми үтәүчеле җөмлә.Үтәүчесез җөмлә. Сүз җөмлә. Тезмә фигыль хәбәрле гади җөмлә.
5 Татарстанда яшәүче милләтләр. 9 Теркәгечләренең җөмлә төзүдә кулланылышы. Тиңдәш кисәкләр янында гомумиләштерүче сүзләр. Тулы җөмләләр. Ким җөмләләр. Җөмләнең модаль кисәкләре. Эндәш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре.
6 Туган җирем – Татарстан. 9 Кереш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре. Кереш сүзләрнең төрләре. Җөмләнең модаль кисәкләрен кабатлау. Гади җөмлә төрләрен кабатлау. Гади җөмләләргә синтаксик анализ ясау. Текст синтаксисы турында төшенчә. Чит сөйләмле текст. Туры һәм кыек сөйләм. Туры сөйләм янында тыныш билгеләре.
7 Өлкәннәр һәм без. 9 Кабатлау.
Сүз төркемнәрен кабатлау. Фигыльләрне кабатлау. Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәрен кабатлау. Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәре. Сүз һәм җөмлә. Җөмләдә сүзләр бәйләнеше. Тезүле бәйләнеш. Тезүле бәйләнешне белдерүче чаралар.
8 Әдәбият-сәнгать дөньясында. 18 Ияртүле бәйләнеш. Ияртүле бәйләнешне белдерүче чаралар. Сүзтезмә. Сүзтезмәнең төрләре. Ия һәм аның белдерелүе. Хәбәр һәм аның белдерелүе. Аергыч һәм аның белдерелүе. Тәмамлык һәм аның белдерелүе. Хәл һәм аның төрләре. Ике составлы һәм бер составлы җөмләләр. Гади җөмлә синтаксисы. Җыйнак һәм җәенке җөмләләр. Туры сөйләм янында тыныш билгеләре. Тулы җөмләләр һәм ким җөмләләр. Җөмләнең тиңдәш кисәкләре.

Укучыларның белемнәренә, эш осталыкларына һәм күнекмәләренә таләпләр
Графика, каллиграфия, орфография
Орфография һәм орфоэпия кагыйдәләрен программага кертелгән эчтәлектә дөрес куллана белү.
Аваз-хәреф мөнәсәбәтләре. Транскрипция билгеләре. Уку һәм язу кагыйдәләре. Сүзне юлдан юлга күчерү. Җөмләне баш хәрефтән яза башлау. Ялгызлык исемнәрне баш хәрефтән язу. Җөмлә ахырында тыныш билгеләре (нокта, сорау һәм өндәү билгеләре).
Сөйләмнең фонетик ягы
Татар теленең авазлар системасы: сузык һәм тартык авазлар составы. Тартык авазлар үзенчәлеге ([къ], [гъ], [w], [җ], [ң], [һ], [ч] [‘] (һәмзә), ике тартык янәшә килгән сүзләр (аккош, китте). Ике авазга билге булып йөрүче я, ю, е хәрефләре. Дифтонглар. Сингармонизм законы. Сингармонизм законына буйсынмау очраклары. Калын һәм нечкә әйтелешле сүзләр. Кыска һәм озын сузыклар. Яңгырау тартыкларның иҗек яки сүз ахырында саңгыралануы. Сүз, фраза басымы һәм аның үзенчәлекләре. Басым астында әйтелмәгән сузыкларның кыскаруы (редукция). Җөмләнең мәгънәви төркемнәргә бүленеше. Хикәя, боеру, тойгылы җөмләләрнең ритмик-интонацион үзенчәлекләре. Санау интонациясе. Сөйләм этикеты үрнәкләренең интонациясе.
Сөйләмнең лексик ягы
Программа кысаларындагы аралашу тематикасына караган лексик берәмлекләрне тану һәм куллана белү. Сүзнең лексик мәгънәсе. Гади тотрыклы гыйбарәләр. Татар сөйләм этикеты берәмлекләре. Гомумтөрки сүзләр. Интернациональ сүзләр. Алынма сүзләр. Татар һәм рус телләре өчен уртак сүзләр. Иң продуктив сүз ясагыч кушымчалар. Күп мәгънәле сүзләр. Төрле типтагы сүзлекләрнең төзелү принциплары, алардан дөрес файдалану.
Сүз ясалышы.
Ясагыч кушымчалар белән сүзләр ясау. Сүзләрне кушу яки теркәү ысулы. Кушма сүзләр. Парлы сүзләр. Тезмә сүзләр.
Сөйләмнең грамматик ягы
Сөйләмдә исем, сыйфат, сан, рәвеш, алмашлык, фигыль (аралашуда киң кулланылыштагы төркемчәләре) мөстәкыйль сүз төркемнәрен тану һәм куллану. Процессның башлануын, дәвам итүен, тәмамлануын, теләкне, мөмкинлек/мөмкин түгеллекне, кирәклек/кирәк түгеллекне белдерә торган модаль мәгънәле аналитик фигыльләрне куллану. Бәйлек һәм бәйлек сүзләр, кереш сүзләрнең җөмләдә кулланылышы.
Хикәя, сорау, боеру җөмләләр. Татар җөмләсендә сүз тәртибе. Раслау һәм инкарь җөмләләр. Җыйнак һәм җәенке җөмләләр. Ике составлы һәм бер составлы җөмләләр. Гади исем хәбәрле исем җөмлә. Гади фигыль хәбәрле җөмлә. Билгеле үтәүчеле җөмлә. Билгесез үтәүчеле җөмлә. Гомуми үтәүчеле җөмлә.Үтәүчесез җөмлә. Сүз җөмлә. Тезмә фигыль хәбәрле гади җөмлә. Җөмләнең тиңдәш кисәкләре. Тиңдәш кисәкләр янында бәйләүче чаралар. Тиңдәш кисәкләр янында тыныш билгеләре. Теркәгечләренең җөмлә төзүдә кулланылышы. Тиңдәш кисәкләр янында гомумиләштерүче сүзләр. Тулы җөмләләр. Ким җөмләләр. Җөмләнең модаль кисәкләре. Эндәш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре. Кереш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре. Кереш сүзләрнең төрләре. Җөмләнең модаль кисәкләрен кабатлау. Гади җөмлә төрләрен кабатлау. Гади җөмләләргә синтаксик анализ ясау. Текст синтаксисы турында төшенчә. Чит сөйләмле текст. Туры һәм кыек сөйләм. Туры сөйләм янында тыныш билгеләре. Сүз төркемнәрен кабатлау. Фигыльләрне кабатлау. Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәрен кабатлау. Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәре. Сүз һәм җөмлә. Җөмләдә сүзләр бәйләнеше. Тезүле бәйләнешне белдерүче чаралар. Ияртүле бәйләнеш. Ияртүле бәйләнешне белдерүче чаралар. Сүзтезмә. Сүзтезмәнең төрләре. Ия һәм аның белдерелүе. Хәбәр һәм аның белдерелүе. Аергыч һәм аның белдерелүе. Тәмамлык һәм аның белдерелүе. Хәл һәм аның төрләре. Ике составлы һәм бер составлы җөмләләр. Гади җөмлә синтаксисы. Җыйнак һәм җәенке җөмләләр. Туры сөйләм янында тыныш билгеләре. Тулы җөмләләр һәм ким җөмләләр. Җөмләнең тиңдәш кисәкләре.
Тезүле бәйләнеш.
Язу
Программада тәкъдим ителгән эчтәлек нигезендә актив куллануда булган сүзләрне дөрес яза, төрле калыптагы диалоглар, конкрет бер тема буенча хикәя төзи белү, прагматик текстлар (рецептлар, белдерүләр, афиша һ.б.), эпистоляр жанр текстларын (шәхси һәм рәсми хатлар, котлаулар һ.б) дөрес яза белү; проблемага карата фикерне язмача җиткерә белү; тәкъдим ителгән текстның эчтәлегенә нигезләнеп, аны үзгәртеп яки дәвам итеп яза белү.
Сөйләм эшчәнлеге төрләре:
Диалогик сөйләм
Тормыш-көнкүреш, уку, хезмәт, ял итү сфераларында этикет нормалары нигезендә төзелгән диалог формалары: хәбәр итү, тәкъдим итү, сорау, сораштыру, инкарь итү, теләк белдерү, үтенү, риза булу (булмау).
Монологик сөйләм
Сөйләмнең коммуникатив типларын кулланып (хәбәр итү, сурәтләп сөйләү), терәк сүзләр, план нигезендә сөйләү.
Тыңлап аңлау
Аралашу барышындачит сөйләмне ишетеп аңлау.
Зур булмаган текстларны аудиоязмада тыңлап аңлау.
Уку
Программада тәкъдим ителгән әдәби әсәрләрне, әсәрләрдән өзекләрне, автор текстларын, орфоэпик нормаларны саклап, сәнгатьле уку.
Зур булмаган текстларны үзлектән аңлап уку.
Тәкъдим ителгән әдәби әсәрләрне сүзлек кулланып уку.
Язу
Программага кертелгән сүзләрне дөрес язу.

2015 -2016 нче уку елы өчен татар теле буенча Шаесламова Гөлсимǝ Индус кызының
календарь – тематик планы
План “Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле һәм әдәбиятын укыту программасы укыту программасы” нигезендә төзелде, (Казан, 2013)
Предмет
Сыйныф Еллык
сәгать саны Атналык сәгать
саны Теоретик материал Кабатлау Тикшерү эшләрнең саны Дәреслекнең авторлары, нәшрият ителгән елы.
БСҮ Сүзлек
диктанты Укып
аңлау. Тест Тыңлап аңлау. Изложение Сочинение К/Э Дәреслек:Татар теле. Рус телендә төп гомуми белем бирүче мәктәбенең 8 нче сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Р.Х.Хәйдарова, Р.Л.Малафеева. Татарстан Республикасы Мәгариф һәмфән министрлыгы рөхсәте белән бастырыла.Казан “Мәгариф” нәшрияты* 2008.
Татар теле
8 105 3 52 26 10
4 1 2 2 2 2 5 2015-2016 нче уку елына методик темалар
Шәhәрнеке Мәктәпнеке Укытучыныкы
ФДБ стандартларын тормышка ашыруда hǝм белем бирүнең сыйфатын күтǝрүдǝ методик эшнең стратегик юнǝлеше буларак педагогларның өзлексез үсеш процессы.
Федераль дәүләт белем бирү стандартларында заманча белем бирү технологиялǝре нигезендǝ укучыларның белем сыйфатын hǝм тǝрбиялелек дǝрǝҗǝсен күтǝрү максаты белǝн педагогларның эш методларын камиллǝштерү. Рус телле балаларга татар телен яңа технологияләр кулланып укыту

№ Өйрәнелә торган бүлек,
материалның темасы Сәг.саны
Үтк. вак. Көтелгән нәтиҗәләр. Гомумкүнекмәләр
п ф Аңлый Куллана I чирек. 1. Табигать һәм без. (9 сәг.)
1 Кабатлау. Фигыльләрнең барлык-юклык формалары. 1 01.09 Башка сүз төркемнәре арасыннан фигыльне табу, аны юклык формасына кую. Фигыль формалары: эш-хәлнең үтәлүе һәм, эш-хәлнең үтәлмәве. Үз-үзеңә контроль ясый белү.
2 Фигыль юнәлешләре. 1 02.09 Фигыль юнәлешләренең эш белән эшне үтәүче арасындагы төрле мөнәсәбәтләрне белдерүе. Фигыльнең 5 юнәлеше, аларның мәгънәләре.Юнәлешләргә күнегүләр эшләү. Лексик-граммтик материалны сөйләмдә куллану күнекмәләрен ныгыту.
3 Хикәя, сыйфат фигыльләрнең заман белән төрләнеше. 1 03.09 Хикәя, сыйфат фигыльнең өч заманы. Хәзерге заман сыйфат фигыльнең гади һәм тезмә формалары. Хикәя фигыльнең эш яки хәлнең үтәлү-үтәлмәвен хикәяләп белдерүе. Хикәя, сыйфат фигыльнең өч заманын куллану. Хәзерге заман сыйфат фигыльләр кертеп, күнегүләр эшләү. Чагыштырып эшли белү.
4 Фигыль төркемчәләре. 1 08.09 Фигыльнең төркемчәләре. Аларның сораулары. Күнегүләр эшләгәндә, фигыль төркемчәләрен куллану. Уку мәсьәләсен куя белү.
5 Затланышлы фигыльләр. 1 09.09 Зат-сан белән төрләнүче фигыльләрнең төркемчәләре. Затланышлы фигыльләрне тану, зат-сан белән төрләндерү. Төрле чыганаклар белән эш итә белү.
6 Затланышсыз фигыльләр. 1 10.09 Затланышсыз фигыльләр темасы буенча кагыйдәләрне куллана белү. Фигыль формаларын җөмлә төзегәндә дөрес куллану. Эшчәнлеккә үзбәя куя белү.
7 Аналитик фигыльләр.
1 15.09 Аналитик фигыльләрнең ясалышын кабатлау (килеп җитте) (фигыль+ фигыль). Аналитик фигыльләрнең сөйләмдә кулланылышы. Дәреслек һәм башка чыганаклар белән эш итә белү.
8 Тезмә фигыль. 1 16.09 Хәл фигыльләр, ярдәмче фигыльләр белән килеп, тезмә фигыльләр ясавы. Сөйләмдә куллану күнекмәсе. Рус теленә тәрҗемә итү үзенчәлекләре. Җөмләләр төзү, тәрҗемә итү күнекмәсен булдыру.
9 Кереш контроль эш.
Фигыль сүз төркеме. 1 17.09 Фигыль формалары буенча белемнәр. Өйрәнгән кагыйдәләрне, структураларны куллану.
Мөстәкыйль эш итә белү, эшне планлаштыра белү.
2. Мәктәп тормышы. (18 сәг.)
10 Хаталар өстендә эш. Сүз ясалышы.
1 22.09 Контроль язма эшләргә анализ, типик һәм индивидуаль хаталарны ачыклау. Ясалышы ягыннан сүзләрнең тамыр, ясалма, парлы, тезмә, кушма, кыскартылма булуы. Грамматик кагыйдәләрне аңлап, хаталарны төзәтү. Ясалышы ягыннан төрле булган сүзләрне куллану. Эшчәнлеккә үзбәя куя белү. Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру.
11 Сүз төзелеше. 1 23.09 Сүзләрне мәгънәле кисәкләргә таркату. Сүзләрне мәгънәле кисәкләргә таркату. Чагыштыру күнекмәсен ныгыту.
12 Синтаксик берәмлекләр. 1 25.09
Синтаксисның тел белеменең сөйләм төзелешен өйрәнүе. Төп берәмлекләр: җөмлә, сүзтезмә, синтагма, кушма җөмлә, синтаксик бөтен, текст турында аңлау. Тыныш билгеләрен кую кагыйдәләре җыелмасын куллану.
13 Сүзлек диктанты.
Сүз, сүзтезмә һәм җөмлә. 1 29.09 Синтаксисның төп берәмлекләре сүзтезмә һәм җөмлә булуы. Синтаксисның төп берәмлекләрен сүзтезмә һәм җөмләләрне куллану. Үз-үзеңә контроль ясый белү.
14 Хаталар өстендә эш. Җөмләнең төп коммуникатив төрләре. Хикәя җөмлә.1 30.10 Җөмләнең төп коммуникатив төрләре: хикәя, сорау, боеру җөмләләр. Берәр эш яки хәл турында хәбәр итә торган җөмләнең хикәя җөмлә дип аталуы. Хикәя җөмләне тану һәм куллану. Билгеләнгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү.
15 Сорау җөмлә. 1 01.10 Сорауны эченә алган, сорау интонациясе белән әйтелә торган җөмләнең сорау җөмлә дип аталуы. Сорау җөмләләрнең сорау алмашлыклары белән сорау кисәкчәләре ярдәмендә яки сорау интонациясе белән генә белдерелүе. Сорау җөмләне тану һәм куллану. Сорау җөмләне куллану очраклары. Уку мәсьәләсен куя белү. Сорауны формалаштыра белү.
16 Боеру җөмлә. 1 06.10 Сөйләүченең берәр эшне кушарга яки аннан тыелырга кушуын белдергән җөмләнең боеру җөмлә дип аталуы. Боеру җөмләне тану һәм куллану. Тексттан мәгълүмат алу техникасын булдыру.
17 Тойгылы җөмлә. 1 07.10 Көчле тойгы интонациясе, эмоциональ бизәк өсти торган сүзләр, шулай ук сүзләрнең гадәти тәртибе үзгәрүнең зур роль уйнавы Көчле хис белән әйтелгән җөмләнең тойгылы җөмлә булуын аңлау.
Дәреслек белән эш итә белү.
18 Тыңлап аңлау. “Надан турында әкият”. 1 08.10 Синтаксисның төп берәмлеге булган текстны аңлау, сорауларга дөрес җавап бирү. Темага кергән сүзләрне дөрес куллану. Синтаксисның төп берәмлекләрен күрсәтү.
19 Татар җөмләсендә сүз тәртибе. 1 13.10 Татар телендәге сүз тәртибенең рус телендәге сүз тәртибеннән аерылуы. Иянең хәбәрдән алда килүе. Ә хәбәрнең җөмләне тәмамлап куюы. Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру. Белем алуның рациональ ысулын сайлый белү
20 Сүзләрнең уңай һәм кире тәртибе. 1 14.10 Татар җөмләләрендә иянең хәбәрдән, аергычның аерылмыштан, тәмамлыкның үзе ияргән сүздән, хәлнең үзе ияргән сүздән, аныклагычның аныкланмыштан алда килүе. Татар телендә иятүче кисәкнең иярүче кисәктән соң килүе, моның бары аныклагычларда гына үтәлмәве. Уку мәсьәләсен куя белү.
21 Сочинение. “Ә мәктәптә күңеллерәк”. 1 15.10 Татарстанның табигате. Табигатьне саклау. Экология проблемалары турында язу. Кеше һәм әйләнә-тирә мохит турында фикерләрен дөрес итеп язу. Алган белемнәрен язма эштә куллана белү.
22 Хаталар өстендә эш. Җөмләнең баш кисәкләре. Ия һәм аның белдерелүе. 1 20.10 Җөмләдә мөстәкыйль мәгънәле һәм аерым сорауга җавап бирә торган сүзнең җөмлә кисәге дип аталуы. Ия белән хәбәр җөмләнең баш кисәкләре дип аталуы. Баш килештә килеп җөмләдә башка сүзләргә буйсынмыйча, Кем? Ни? Нәрсә? сорауларына җавап бирә торган кисәкнең ия дип аталуын биремнәр үтәгәндә куллану. Чагыштырып нәтиҗә ясый белү.
23 Ия һәм аның белдерелүе. 1 21.10 Җөмләдә баш килештә килгән алмашлык, исем, сыйфат, исем фигыльләрнең ия була алулары. Иянең тезмә сүз белән дә белдерелүе. Танып-белү
активлыгын үстерү.
24 Хәбәр һәм аның белдерелүе.
1 22.10 Ничә сүз белән белдерелүенә карап, хәбәрләрнең төрләре: гади хәбәр, кушма хәбәр. Гади хәбәрнең бер сүздән, кушма хәбәрнең ике яки берничә сүздән торуы. Кушма хәбәрнең барлык мөстәкыйль сүзләргә, ымлыкларга һәм хәбәрлек сүзләргә ярдәмче фигыль өстәп ясалуын дөрес куллану. Белем алуның рациональ ысулын сайлый белү.
25 Контроль эш. Җөмләнең баш кисәкләре. 1 27.10 Җөмләнең төп коммуникатив төрләре, татар җөмләсендә сүз тәртибе, җөмләнең баш кисәкләре темалары буенча белемнәрне тикшерү. Тема буенча кагыйдәләрне белү, үтелгән кагыйдәләрне куллана белү. Мөстәкыйль эшләү күнекмәләрен камилләштерү.
26 Хаталар өстендә эш. Ия белән хәбәр арасында сызык. 1 28.10 Җөмләнең хәбәре баш килештәге исем яки исем урынына килгән башка сүз төркеме белән белдерелгәндә, ия белән хәбәр арасында сызык куелуы. Грамматик кагыйдәләрне аңлап, хаталарны төзәтү. Укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый һәм, кирәк булганда, төзәтмәләр кертә белү.
27 “Безнең мәктәп”. Диалог. 1 29.10 Программа кысаларындагы тематикада диалогик сөйләм күнекмәләрен камилләштерү. Тема буенча лексиканы белү. Парлап яки күмәк сөйләшү барышында, үз фикереңне аңлата, раслый, дәлилли белү.
II чирек. 3. Мин һәм минем яшьтәшләрем. (21 сәг.)
28 Җөмләнең иярчен кисәкләре. Аергыч һәм аның белдерелүе. 1 10.11 Җөмләдә исем белән белдерелгән кисәкне ачыклап килүче, нинди? кайсы? кемнең? нәрсәнең? ничә? ничәнче? сорауларының берсенә җавап биргән кисәкнең аергыч дип аталуы. Баш кисәкне ачыклап, аңа ияреп килә торган кисәкнең иярчен кисәк дип аталуы. Иярчен кисәкләргә баш кисәкләрнең берсеннән чыгып сорау бирелә. Җөмләдә исем белән белдерелгән кисәкне ачыклап килүче, нинди? кайсы? кемнең? нәрсәнең? ничә? ничәнче? сорауларының берсенә җавап биргән кисәкнең аергыч дип куллануын белү.
Охшатып эшләү күнекмәсен камилләштерү.
29 Аергыч белән аерылмыш арасында бәйләнеш. 1 11.11 Аергычның аерылмышына ике төрле юл ярдәмендә бәйләнүе: сүз тәртибе һәм иялек килеше кушымчасы ярдәмендә. Предметны бер яктан гына ачыклап килгән аерычларның тиңдәш аергычлар дип аталуы. Предметны төрле яктан ачыклап килгән аергычларның тиңдәш булмаган аергычлар дип аталуы. Аергычның аерылмышына ике төрле юл ярдәмендә бәйләнүе: сүз тәртибе һәм иялек килеше кушымчасы ярдәмендә куллануы. Тиңдәш һәм тиңдәш булмаган аергычларны куллану. Дәреслек белән эш итә белү.
30 Укып аңлау. “Тапкан табыш”. 1 12.11 Текстны аңлау. иярчен кисәкләргә баш кисәкләрнең берсеннән чыгып сорау биреп, аергычлы җөмләләрне табу. Тема буенча белемнәрне практикада куллану. Эчтәлеге буенча тест сорауларына җавап бирә белү.
31 Тәмамлык һәм аның белдерелүе. 1 17.11 Җөмләнең фигыль белән белдерелгән кисәген ачыклап, кемгә? нәрсәгә? кемнән? нәрсәдән? кемдә? нәрсәдә? кем белән? нәрсә белән? кем тарафыннан? сорауларының берсенә җавап булган кисәкнең тәмамлык дип аталуы. Җөмләнең фигыль белән белдерелгән кисәген ачыклап килгән кисәкне тәмамлык дип аталуын аңлау. Тәмамлыкның үзен иярткән сүзгә төрле килеш кушымчалары, бәйлек һәм бәйлек сүзләр ярдәмендә бәйләнүен җөмлә төзегәндә куллана белү.
32 Туры һәм кыек тәмамлыклар.
1 18.11 Җөмләдә төшем килешендәге исем һәм исем мәгънәсендә килгән башка сүз төркеме белән белдерелгән тәмамлыкның туры тәмамлык дип аталуы. Ә калган тәмамлыкларның кыек тәмамлык булуы. Җөмлә төзегәндә туры һәм кыек тәмамлыкларны куллана белү. Танып белү активлыгын үстерү.
33 “Буш вакытны ничек үткәрергә?”. Диалог. 1 19.11 Туры һәм кыек тәмамлыкларны кулланып, татар халыкының милли бәйрәме турында
сорау-җаваплар төзү. Аергыч һәм тәмамлыкларны аларның кара-каршы сөйләшкәндә куллану. Бирелгән ситуацияләр буенча диалог төзи белү, ситуация аңлашылмаганда, сорау биреп ачыклый белү.
34 Хәл һәм аның төрләре. Урын хәле.
1 24.11 Җөмләдә эш яки хәлнең кайда? ничек? кайчан? нинди шартларда үтәлүен яки үтәлмәвен белдерә торган иярчен кисәкнең хәл дип аталуы. Җөмләдә эш яки хәлнең урынын белдереп, кайда? кая? кайдан? сорауларының берсенә җавап бирә торган хәлнең урын хәле булуы. Җөмләдә эш яки хәлнең кайда? ничек? кайчан? нинди шартларда үтәлүен яки үтәлмәвен белдерә торган иярчен кисәкнең хәл дип аталуы. Хәлләрнең күбрәк фигыль белән белдерелгән җөмлә кисәген ачыклап килүен аңлау. Хәлләрнең күбрәк фигыль белән белдерелгән җөмлә кисәген ачыклап килүен куллана белү. Охшатып эшләү күнекмәсен камилләштерү.
35 Сочинение. “Минем яраткан шөгылем”. 1 25.11 Ике составлы һәм бер составлы җөмләләрне дөрес куллану. Сочинениене хат формасында язу. Уй-фикерләрен эзлекле итеп биреп, яраткан шөгыль турында турында сочинение язу. Максат, бурычларны билгеләп, эзләнү характерындагы сочинение язу.
36 Вакыт хәле .
1 26.11 Хаталар өстендә эш. Җөмләдә эш яки хәлнең үтәлү вакытын, билгенең булу вакытын белдереп, кайчан? ни вакытта? сорауларының берсенә җавап бирә торган хәлнең вакыт хәле булуы. Аның чыгыш, төшем, урын-вакыт килешендәге исемнәр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, затланышсыз фигыль формалары белән белдерелүен аңлау. Белем алуның рациональ ысулын сайлый белү.
37
Сүзлек диктанты. Аергыч, тәмамлык, хәлләр.
Рәвеш хәле. 1 01.12 Җөмләдә эш яки хәлнең рәвешен белдереп, ничек? ни рәвешле? Сорауларының берсенә җавап бирә торган хәлнең рәвеш хәле булуы.Аергыч, тәмамлык, хәлләрне сүзтезмәләрдә дөрес язу, аера белү. Җөмләдә эш яки хәлнең рәвешен белдереп, ничек? ни рәвешле? Сорауларының берсенә җавап бирә торган хәлнең рәвеш хәле дип куллану Уку мәсьәләсен куя белү.
38 Хаталар өстендә эш. Күләм хәле.
1 02.12 Эш яки хәлнең яки билгенең күләмен, дәрәҗәсен белдереп, никадәр? ни дәрәҗәдә? күпме? ничә тапкыр? Сорауларының берсенә җавап бирә торган хәлнең күләм хәле булуы. Күләм хәлен дөрес куллану, дөрес язу күнекмәсе. Дәреслек белән эш итә белү.
39 Сәбәп хәле.
1 03.12 Җөмләдә эш яки хәлнең сәбәбен белдереп, ни сәбәпле? нигә? нәрсә аркасында? ни өчен? кебек сорауларның берсенә җавап бирә торган хәленең сәбәп хәле булуы. Сәбәп хәлен дөрес куллану, дөрес язу күнекмәсе. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү.
40 Изложение. “Европага сәяхәт”. 1 08.12 Эчтәлеген аңлап эшли белү. Иярчен һәм баш җөмлә кисәкләрен дөрес куллану. Мөстәкыйль эшләү күнекмәләрен камилләштерү. Нәтиҗә ясый белү.
41 Хаталар өстендә эш. Максат хәле.
1 09.12 Җөмләдә эш яки хәлнең яисә билгенең максатын белдереп, нигә? ни өчен? нинди максат белән? кебек сорауларның берсенә җавап бирә торган хәлнең максат хәле булуы. Максат хәлен аңлап дөрес куллану күнекмәсе. Уку мәсьәләсен куя белү.
42 Шарт хәле.
1 10.12 Җөмләдә эш яки хәлнең шартын белдереп, нишләсә? нинди шартта? сорауларының берсенә җавап биргән хәлнең шарт хәле булуы. Шарт хәле белән җөмлә төзү күнекмәсе. Ситуатив күнегүләр аша өйрәнелгән лексик- грамматик материалны камилләштерү.
43 “Укучылар арасындагы яшь талантлар”. Диалог. 1 15.12 Тема буенча лексик берәмлекләрне белү. Хәл җөмләләрне дөрес куллану. Төп фикерне әйтә белү. Парлап эшләү күнекмәсен камилләштерү.
44 Кире хәл.
1 16.12 Кире хәлнең нишләсә дә? нәрсәгә карамастан ? дигән сорауларга җавап бирүе. Җөмләдә кире хәл дип кулланылуы Нәтиҗә ясый белү.
45 Җөмләнең иярчен кисәкләрен кабатлау. 1 17.12 Җөмләләрне җөмлә кисәкләре буенча тикшерә белү. Җөмләләрнең баш һәм иярчен кисәкләрен табу. Гомумиләштерә, системалаштыра белү.
46 Контроль эш. Җөмләнең иярчен кисәкләре. 1 22.12 Җөмләнең иярчен кисәкләре темасын үзләштерүләрен тикшерү. Алган белемнәрне куллану. Үз-үзеңә контроль ясый белү.
47 Хаталар өстендә эш. Аерымланган хәлләр һәм алар янында тыныш билгеләре. 1 23.12 Үзләре бәйләнгән җөмлә кисәгеннән ераклашкан һәм ярым хәбәрлек төшенчәсенә ия булган вакыт, рәвеш, сәбәп, максат, шарт һәм кире хәлләрнең аерымлануы. Аерымланган иярчен кисәкләрне куллану . Аерым хәбәрлек төшенчәсенә ия булган хәлләрнең аерымлануын куллану. Уку мәсьәләсен куя белү.
48 Проект эше. “Яр Чаллыда ял итү урыннары”. 1 24.12 Туган шәһәрең турында өстәмә материал туплау, дөрес, аңлаешлы сөйли белү. Раслау һәм инкарь җөмләләр төзү. Өстәмә чыганаклардан куллану. Презентация материалын әзерләп, аудитория алдында чыгыш ясау күнекмәсен үстерү.
III чирек. 4. Светофор – минем дустым (12 сәг.)
49 Раслау һәм инкарь җөмләләр.
1 12.01 Чынбарлыктагы күренешләрне раслау яки инкарь итүгә бәйле рәвештә җөмләләрнең раслау һәм инкарь җөмләләргә бүленүе. Раслау җөмләләрнең нәрсә дә булса да раслауы. Инкарь җөмләләрнең нәрсә дә булса инкарь итүен куллана белү. Раслау һәм инкарь җөмләләрне куллана белү.
50 Җыйнак һәм җәенке җөмләләр.
1 13.01 Баш кисәкләрдән генә торган җөмләнең җыйнак җөмлә дип, баш кисәкләрдән башка иярчен кисәкләре дә булган җөмләнең җәенке җөмлә дип аталуы. Җыйнак һәм җәенке җөмләләрне аера белү. Сөйләмдә актив куллану. Сорауны формалаштыра белү.
51 Ике составлы һәм бер составлы җөмләләр.
1 14.01 Иясе һәм хәбәре булган яки алар сүз сөрешеннән беленә торган җөмләнең ике составлы җөмлә булуы. Ике составлы җөмлә төзи белү, аларны тестта таба белү.
Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру.
52 Гади исем хәбәрле исем җөмлә. 1 19.01 Бер генә баш кисәге булган җөмләнең бер составлы җөмлә дип аталуы. Бер составлы җөмләләрне тану. Баш кисәкләрдән тик иясе генә булган җөмләнең исем җөмлә булуы. Нәтиҗә ясый белү. Исем җөмләләрне куллану.
53 Тыңлап аңлау.
“Юлларда сак булыгыз!” 1 20.01 Җыйнак һәм җәенке, ике составлы һәм бер составлы җөмләләрне дөрес куллану. Тыңланган текстның эчтәлеген аңлау. Сүз байлыкларын куллану. Тиешле мәгълүматны аерып алу, тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү.
54 Гади фигыль хәбәрле җөмләләр. Билгеле үтәүчеле җөмлә. 1 21.01 Фигыль җөмләнең төрләре: билгеле үтәүчеле җөмлә, билгесез үтәүчеле җөмлә, гомуми үтәүчеле, гомуми үтәүчесез җөмлә.Иясе булмаган җөмләнең фигыль җөмлә дип аталуын белү. Билгеле үтәүче булганда, ул юнәлеш, иялек килешендәге сүзләр белән бирелүе. Иясе булмаган җөмләнең фигыль җөмлә дип аталуын белү, төрләрен табу. Дәреслек белән эш итә белү, төп фикерне аера алу.
55 Билгесез үтәүчеле җөмлә. 1 26.01 Баш кисәк хикәя һәм шарт фигыльләрнең 3 нче зат күплек сан формалары белән белдерелүе. Билгесез үтәүчеле җөмләләрне тану һәм сөйләмдә куллану. Билгесез үтәүчеле җөмләләрне төзи белү.
56 Гомуми үтәүчеле җөмлә.
1 27.01 Баш кисәк 2 нче зат боерык, шарт, хикәя фигыль формалары белән бирелүе. Гомуми үтәүчеле җөмләнең татар халык мәкальләрендә очравы. Фигыль җөмләләрне куллану.
57 Үтәүчесез җөмлә. 1 28.01 Үтәүчесез җөмләдә үтәүчегә бөтенләй ишарә ителми, эш үзеннән-үзе үтәлә кебек. Үтәүчесез җөмлә гадәттә табигать күренешләрен, кешенең халәтен белдерәләр. Гади фигыль хәбәрле җөмләләрне сөйләмдә куллана белү.
58 Сүз җөмлә. 1 02.02 Бер составлы җөмләләрнең баш кисәге булып, үзләренә башка сүзләрне ияртми торган сүзләрнең килүе сүз җөмлә дип атала. Сүз җөмләләрне куллану Сорауны формалаштыра белү
59 “Юл йөрү кагыйдәләре”. Монолог. 1 03.02 Программада тәкъдим ителгән темалар кысасында сөйләмнең коммуникатив типлары буенча бәйләнешле сөйләмне камилләштерү. Текстны тулаем аңлап, текстның эчтәлеген сөйләү. Монологик сөйләм оештыра белү. Үзеңнең фикереңне формалаштырып әйтә белүне камилләштерү.
60
Тезмә фигыль хәбәрле гади җөмлә. 1 04.02 Тезмә фигыль хәбәрле (Мин укырга яратам) гади җөмлә. Хәл фигыльләр, ярдәмче фигыльләр белән килеп, тезмә фигыльләр ясалуын кабатлау. Хаталарны аңлап төзәтә белү. Рус теленә тәрҗемә итү үзенчәлекләре.
5. Татарстанда яшәүче милләтләр. (9 сәг.)
61 Җөмләнең тиңдәш кисәкләре. 1 09.02 Җөмләдә бер үк сүзгә караган һәм бер үк сорауга җавап биргән кисәкләрнең тиңдәш кисәкләр дип аталуы. Тиңдәш кисәкләр турында төшенчәне аңлау. Җөмләдә тиңдәш кисәкләрне куллана белү.
62 Тиңдәш кисәкләр янында бәйләүче чаралар. 1 10.02 Тиңдәш кисәкләрнең тезүче теркәгечләр, санау интонациясе ярдәмендә үзара бәйләнүе. Тиңдәш кисәкләрнең тезүче теркәгечләр, санау интонациясе ярдәмендә үзара бәйләнүен тану Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру.
63 Сүзлек диктанты. Тиңдәш кисәкләр янында тыныш билгеләре. 1 11.02 Сүзләр һәм сүзтезмәләрне дөрес язу. Теркәгечләрдән башка гына бәйләнгән тиңдәш кисәкләр арасында өтер, нокталы өтер, сызык куелу очраклары. Теркәгечләрдән башка гына бәйләнгән тиңдәш кисәкләр арасында өтер, нокталы өтер, сызык куелу очракларын куллану. Белем алуның рациональ ысулын сайлый белү.
64 Хаталар өстендә эш. Теркәгечләренең җөмлә төзүдә кулланылышы. 1 16.02 Һәм, ә, ләкин, чөнки теркәгечләренең җөмлә төзүдә кулланылышын аңлау. Җөмләдә тиңдәш кисәкләрне табу һәм алар янында тыныш билгеләрен дөрес куя белү. Гомумиләштерә, системалаштыра белү.
65 Тиңдәш кисәкләр янында гомумиләштерүче сүзләр. 1 17.02 Җөмләдә гомумиләштерүче сүзләрне һәм тиңдәш кисәкләрне табу, алар янында тыныш билгеләрен дөрес уку. Җөмләдә тиңдәш кисәкләр һәм гомумиләштерүче сүзләрне табу, алар янында тыныш билгеләрен дөрес куя белү. Чагыштырып эшләү күнекмәсе булдыру.
66 “Татарстанга рәхим итегез!” Монолог. 1 18.02 Татарстан республикасы турында белемнәрне тирәнәйтү. Сөйләмдә җөмләнең мәгънәви төркемнәре темасы буенча материалны куллану. Текстны тулысынча аңлап уку, план буенча үз сүзләрең белән сөйләү. Төрле милләт вәкилләре турында белемнәрне тирәнәйтү. Текстның эчтәлеген сөйли белү.
67 Тулы җөмләләр. 1 24.02 Җөмләдә кирәкле кисәкләрнең барысы да булу- булмавыннан чыгып, җөмләләрнең тулы һәм ким җөмләләргә бүленүе. Җөмләдә кирәкле кисәкләрнең барысы да булса, җөмләләрнең тулы булуы. Уку мәсьәләсен куя белү. Тулы җөмләләрне табу.
68 Ким җөмләләр. 1 25.02 Җөмләдә кирәкле кисәкләрнең барысы да булмаса, җөмләләрнең ким булуы. Тулы җөмләләрне табу һәм кайсы кисәге булмавын аңлату. Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру
69 Җөмләнең модаль кисәкләре. Эндәш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре. 1 26.02 Сөйләм төбәп әйтелгән затны яки предметны белдерә торган сүз яки сүзләр тезмәсенең эндәш сүз дип аталуы. Эндәш сүзләр янында өтер, өндәү билгеләре куелу һәм куелмау очраклары. Эндәш сүзләрне табу һәм куллану. Эндәш сүзләр янында тыныш билгеләрен кую һәм куймау очракларын табу.
Уку мәсьәләсен куя белү.
6. Туган җирем – Татарстан. (9 сәг.)
70 Кереш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре.
1 01.03 Сөйләүченең җөмләдәге уйга булган мөнәсәббәтен белдерә торган сүзләрнең кереш сүзләр дип аталуы. Кереш сүзләрнең җыйнак та җәенке дә булуы. Кереш сүзләрне табу.
Җыйнак, җәенке кереш сүзләрне куллану. Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру.
71 Кереш сүзләрнең төрләре.
1 02.03 Кереш сүзләрнең раслауны, шикләнүне, икеләнүне, үтенүне, үз фикереннән чигенүне, фикер чыганагын, фикер нәтиҗәсен һ.б. белдерүе. Кереш сүзләрнең раслауны, шикләнүне, икеләнүне, үтенүне, үз фикереннән чигенүне, фикер чыганагын, фикер нәтиҗәсен һ.б.белдерүен тану . Белем алуның рациональ ысулын сайлый белү.
72 “Республикабызның иң зур шәһәрләре”. Диалог. 1 03.03 Татарстан турында белемнәрне тирәнәйтү. “Туган җирем – Татарстан”. “Татарстанда яшәүче милләтләр”темалары буенча лексиканы диалогта куллану... Диалог төзегәндә тулы, ким җөмләләрне куллану. Интернет аша үз белемеңне киңәйтү. Телгән материалны кулланып дөрес итеп сорау-җавап төзү. Үз фикереңне дәлилли белү.
73 Җөмләнең модаль кисәкләрен кабатлау. 1 07.03 Җөмләдә модаль кисәкләрне таба һәм алар янында тыныш билгеләрен дөрес куя белү. Җөмләдә модаль кисәкләрне табуһәм алар янында тыныш билгеләрен дөрес кую. Нәтиҗә ясый белү.
74 Гади җөмлә төрләрен кабатлау. 1 09.03 Гади җөмлә төрләрен белү. Гади җөмлә төрләрен табу һәм куллану. Тексттан мәгълумат алу техникасын булдыру.
75 Гади җөмләләргә синтаксик анализ ясау. 1 10.03 Гади җөмләләргә синтаксик анализ ясый белү Гади җөмләләргә синтаксик анализ ясауны куллану Анализ ясый белү.
76 Контроль эш. Гади җөмлә синтаксисы. 1 15.03 Теркәгеч, бәйлек, бәйлек сүзләр буенча белемнәр. Белемнәрне гамәлдә куллану. Тест биремнәрен үтәү.
77 Хаталар өстендә эш. Текст синтаксисы турында төшенчә. Чит сөйләмле текст. 1 16.03 Мәгънәви яктан төгәлләнгән, билгеле бер рәвештә оешкан сөйләмнең текст дип аталуы. Мәгънәви яктан төгәлләнгән, билгеле бер рәвештә оешкан сөйләмнең текст дип аталуы. Текст турында белү, чит сөйләмле текстны аера белү.
78 Туры һәм кыек сөйләм. 1 17.03 Сөйләүченең үз сүзләре – автор сөйләме, ә сөйләүче кулланган башка кеше сүзләренең чит сөйләм дип аталуы. Үзгәртелмичә кулланылган чит сөйләмнең туры сөйләм дип, ә үзгәртелеп кулланылган чит сөйләмнең кыек сөйләм дип аталуы. Сөйләүченең үз сүзләре – автор сөйләме, ә сөйләүче кулланган башка кеше сүзләренең чит сөйләм дип аталуын аңлау, күрсәтә белү. Сөйләмдә туры һәм кыек сөйләм куллану.
79 Туры сөйләм янында тыныш билгеләре. 1 22.03 Туры сөйләм янында дөрес итеп тыныш билгеләре куя белү. Күнегүләрне эшләгәндә, бу тема буенча алган белемнәрне куллану. Туры сөйләм янында дөрес итеп тыныш билгеләре куя белү.
IV чирек. 7.Өлкәннәр һәм без. ( 9 сәг).
80 Сүз төркемнәрен кабатлау. 1 30.03 Грамматик кагыйдәләрне аңлап, хаталарны төзәтү. Мөстәкыйль сүз төркемнәре. Чагыштырып нәтиҗә ясый белү. Мөстәкыйль сүз төркемнәрен куллану. Дәреслек белән эш итә белү.
81 Изложение. “Табылдык”. 1 31.03 Эчтәлеген аңлау. Туры сөйләм янында дөрес итеп тыныш билгеләре куя белү. Терәк сүзләр ярдәмендә текстның кыскача эчтәлеген яза белү. План буенча эзлекле фикер йөртү.
82 Хаталар өстендә эш. Фигыльләрне кабатлау. 1 05.04 Фигыль төркемчәләрен искә төшерү. Фигыль төркемчәләрен җөмләдә аерып куллану. Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру
83 Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәрен кабатлау. 1 06.04 Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәрен кабатлау. Бәйлекләрне җөмләдә куллану. Теркәгечләрне тану. Кисәкчәләрне дөрес язу. Дәреслек белән эш итә белү.
84 Сүзлек диктанты. Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәре. 1 07.04 Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәрен дөрес язу күнекмәсе. Кисәкчә, бәйлек, теркәгечләрне дөрес яза белү һәм тәрҗемә итә белү. Кисәкчә, бәйлек, теркәгечләрне дөрес язу күнекмәсе.
85 Хаталар өстендә эш. Сүз һәм җөмлә. 1 12.04 Синтаксисның төп берәмлекләре сүзтезмә һәм җөмлә булуы. Синтаксисның төп берәмлекләрен сүзтезмә һәм җөмләләрне куллану Үз-үзеңә контроль ясый белү.
86 “Туган көнемә килегез”. Диалог. 1 13.04 Сүз төркемнәрен дөрес куллану. Туры сөйләмнең үзенчәлекләрен истә тотып диалог төзү. Парларда эшли белү күнекмәсе.
87 Җөмләдә сүзләр бәйләнеше.
Тезүле бәйләнеш. 1 14.04 Тезүле бәйләнешнең гади җөмләнең тиңдәш кисәкләре, тезмә кушма җөмләнең компонентлары арасында гына булуы. Тезүле бәйләнешнең гади җөмләнең тиңдәш кисәкләре арасында куллану. Кагыйдәләрне аңлап, эзлекле сөйли белү күнекмәсе булдыру.
88 Тезүле бәйләнешне белдерүче чаралар. 1 19.04 Тезүле бәйләнеш вакытында бәйләүче чаралар: тезүче теркәгечләр, санау интонациясе, каршы кую интонациясе. Тезүле бәйләнеш вакытында бәйләүче чараларны дөрес куллану. Мөстәкыйль белем алырга өйрәнү.
8. Әдәбият-сәнгать дөньясында. (18 сәг.)
89 Ияртүле бәйләнеш.
1 26.04 Җөмләдә бер-берсенә буйсынып килгән мөстәкыйль сүзләр арасындагы бәйләнешнең ияртүле бәйләнеш дип аталуы. Ияртүле бәйләнешкә кергән сүзләрнең берсе ияртүче, икенчесе иярүче сүз булуы. Җөмләдә бер-берсенә буйсынып килгән мөстәкыйль сүзләр арасындагы бәйләнешнең ияртүле бәйләнеш дип аталуы. Җөмләдә ияртүле һәм тезүле бәйләнешне куллану. Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру.
90 Ияртүле бәйләнешне белдерүче чаралар. 1 27.04 Ияртүле бәйләнешнең түбәндәге чаралар белән бәйләнүе: кушымчалар, бәйлекләр, бәйлек сүзләр, сүз тәртибе, ия белән хәбәр арасында ияртүле бәйләнешнең зат-сан кушымчалары. Ияртүле бәйләнешнең төрле чаралар белән бәйләнүен кулану. Чагыштырып эшләү күнекмәсен ныгыту
91 Сүзтезмәнең төрләре.
1 28.04 Ияртүче кисәкнең кайсы сүз төркеменнән булуына карап, сүзтезмәләрне 6 төркемгә: исем, сыйфат, сан, алмашлык, фигыль, рәвеш сүзтезмәләргә бүленүе. Сүзтезмәләрне төрле төркемнәрен куллану. Күнегүләрне мөстәкыйльэшләү күнекмәсе булдыру
92 Ия һәм аның белдерелүе.
1 03.05 Җөмләдә баш килештә килгән исем, алмашлык, сыйфат, исем фигыльләрнең ия була алулары. Иянең тезмә сүз белән дә белдерелүе. Җөмләдә баш килештә килгән исем, алмашлык, сыйфат, исем фигыльләрнең ия булып куллануы.. Танып белү активлыгын үстерү.
93 Хәбәр һәм аның белдерелүе.
1 04.05 Ничә сүз белән белдерелүенә карап, хәбәрләрнең ике төрле булулары: гади хәбәр, кушма хәбәр. Гади хәбәрнең бер сүздән, кушма хәбәрнең ике яки берничә сүздән торуы. Кушма хәбәрнең барлык мөстәкыйль сүзләргә, ымлыкларга һәм хәбәрлек сүзләргә ярдәмче фигыль өстәп ясалуы. Ничә сүз белән белдерелүенә карап, хәбәрләрнең ике төрле булулары: гади хәбәр, кушма хәбәрләрне куллану. Белем алуның рациональ ысулын сайлый белү.
94 Аергыч һәм аның белдерелүе.
1 05.05 Баш кисәкне ачыклап, аңа ияреп килә торган кисәкнең иярчен кисәк дип аталуы. Иярчен кисәкләргә баш кисәкләрнең берсеннән чыгып сорау бирелә. Җөмләдә исем белән белдерелгән кисәкне ачыклап килүче, нинди? кайсы? ничә? кемнең? нәрсәнең? ничәнче? сорауларының берсенә җавап биргән кисәкнең аергыч дип аталуы. Баш кисәкне ачыклап, аңа ияреп килә торган кисәкнең иярчен кисәк дип куллануы
Охшатып эшләү күнекмәсен камилләштерү.
95 Тәмамлык һәм аның белдерелүе.
1
10.05 Җөмләнең фигыль белән белдерелгән кисәген ачыклап, кемгә? нәрсәгә? кемнән? нәрсәдән? кемдә? нәрсәдә? кем белән? нәрсә белән? кем тарафыннан? сорауларының берсенә җавап булган кисәкнең тәмамлык дип аталуы. Тәмамлыкның үзен иярткән сүзгә төрле килеш кушымчалары, бәйлек һәм бәйлек сүзләр ярдәмендә бәйләнүе. Җөмләнең фигыль белән белдерелгән кисәген ачыклап килгән кисәкне тәмамлык дип куллану. Күнегүләрне мөстәкыйльэшләү күнекмәсе булдыру.
96 Хәл һәм аның төрләре. 1 11.05 Хәлләрнең күбрәк фигыль белән белдерелгән җөмлә кисәген ачыклап килүе. . Хәлләрнең күбрәк фигыль белән белдерелгән җөмлә кисәген ачыклап килүен куллану. Охшатып эшләү күнекмәсен камилләштерү.
97 “Минем яраткан язучым”. Монолог. 1 12.05 Дөрес туклану турында киңәшләр бирү. Төрле җөмлә кисәген кулланып, хикәя язу, аны телдән сөйләү. Текстта җөмлә кисәкләренә сызу, аларны анализлау. Текстны дөрес итеп сөйләү күнекмәсе.
98 Ике составлы һәм бер составлы җөмләләрне кабатлау.
1 17.05 Иясе һәм хәбәре булган яки алар сүз сөрешеннән беленә торган җөмләнең ике составлы җөмлә булуы. Ике составлы җөмлә төзи белү, аларны тестта таба белү.
Күнегүләрне мөстәкыйль эшләү күнекмәсе булдыру.
99 Арадаш аттестация эше. Гади җөмлә синтаксисы. 1 18.05 Үткән материал буенча белемнәрне тикшерү. Өйрәнелгән кагыйдәләрне куллану. Тест биремнәрен үтәү.
100 Хаталар өстендә эш. Җыйнак һәм җәенке җөмләләрне кабатлау.
1 19.05 Баш кисәкләрдән генә торган җөмләнең җыйнак җөмлә дип, баш кисәкләрдән башка иярчен кисәкләре дә булган җөмләнең җәенке җөмлә дип аталуы. Җыйнак һәм җәенке җөмләләрне аера белү. Сөйләмдә актив куллану. Сорауны формалаштыра белү.
101 Туры сөйләм янында тыныш билгеләрен кабатлау. 1 24.05 Туры сөйләм янында дөрес итеп тыныш билгеләре кую. Күнегүләрне эшләгәндә, бу тема буенча алган белемнәрне куллану. Туры сөйләм янында дөрес итеп тыныш билгеләре куя белү.
102 Тулы җөмләләр һәм ким җөмләләрне кабатлау. 1 25.05 Җөмләдә кирәкле кисәкләрнең барысы да булу- булмавыннан чыгып, җөмләләрнең тулы һәм ким җөмләләргә бүленүе. Җөмләдә кирәкле кисәкләрнең барысы да булса, җөмләләрнең тулы булуы. Уку мәсьәләсен куя белү. Тулы җөмләләрне табу.
103 “Китаплар нинди була?”. Диалог. 1 26.05
Тулы һәм ким җөмләләрне, татар сөйләм этикеты үрнәкләрен кулланып диалог төзи белү. Өйрәнелгән сүзләрне сөйләмдә куллану. Әңгәмәдә татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдалану.
104 Җөмләнең тиңдәш кисәкләрен кабатлау. 1 30.05 Җөмләдә бер үк сүзгә караган һәм бер үк сорауга җавап биргән кисәкләрнең тиңдәш кисәкләр дип аталуы. Тиңдәш кисәкләр турында төшенчәне аңлау. Җөмләдә тиңдәш кисәкләрне куллана белү.
105 “Җәйге ял”. Диалог. 1 31.05 Төрле замандагы фигыльне зат-сан белән төрләндерү. Тиңдәш кисәкле гади җөмләне аера белү. Тиңдәш кисәкле гади җөмләләрне кулланып, “Җәйге ял” темасына диалог төзү. Парлап эшләү күнекмәсе.

Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре.
5-9 нчы сыйныфлар
№ Эш төрләре Сыйныфлар
5 6 7 8 9
1. Тыңлап аңлау 0,5-0,7 минут 0,8-0,9 минут 1 минут 1,2 минут 1,5 минут
2. Диалогик сөйләм 5-6 реплика 6-7 реплика 7-8 реплика 9-10 реплика 11-12 реплика
3. Монологик сөйләм 7-8 фраза 8-10 фраза 8-10 фраза 10-12 фраза 10-12 фраза
4. Һәр тема буенча аралаша белү күнекмәләрен ситуатив күнегүләр аша тикшерү 4 4 4 4 5
5. Уку 55-60сүз 60-70 сүз 70-80 сүз 80-90 сүз 90-95 сүз
6. Язу: сүзлек диктанты 8-10сүз 10-15 сүз 15-18 сүз 18-22 сүз 22-25 сүз
Сочинение 5-7 җөмлә 7-8 җөмлә 8-9 җөмлә 9-10 җөмлә 10-12 җөмлә
Рус төркемнәрендә татар теленнән белем һәм күнекмәләрне бәяләү нормалары.
Язма эшләрне тикшерү һәм бәяләү:
а) диктантларны бәяләү:
Пөхтә һәм төгәл язылган, 1орфографик, 1 пунктуацион хатасы булган диктантка “5”ле куела.
Пөхтә һәм төгәл язылган, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион хатасы булган диктантка “4”ле куела.
Пөхтә һәм төгәл язылмаган, 4-6 орфографик, 6 пунктуацион хатасы булган диктантка “3”ле куела.
Пөхтә язылмаган, 7 дән артык орфографик, 7 дән артык пунктуацион хатасы булган диктантка “2”ле куела.
ә) изложениеләрне бәяләү:
Тыңланган текстның эчтәлеге тулы, эзлекле һәм дөрес язылган, 1 орфографик, 1 пунктуацион яки 1 грамматик хатасы булган эшкә “5”ле куела.
Тыңланган текстның эчтәлеге эзлекле һәм дөрес язылган, ләкин1-2 эчтәлек ялгышы җибәрелгән, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион яки 2-3 грамматик хатасы булган эшкә “4”ле куела.
Тыңланган текстның эчтәлеге өлешчә эзлекле дөрес язылган, , 4-5 орфографик, 4 пунктуацион яки 4-5 грамматик хатасы булган эшкә “3”ле куела.
Тыңланган текстның эчтәлеге бөтенләй ачылмаган , эзлекле язылмаган, 6 дан артык орфографик, 5 тән артык пунктуацион яки 6 дан артык грамматик хатасы булган эшкә “2”ле куела.
б) сочинениеләрне бәяләү:
Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган һәм эчтәлеге тулы ачылган, 1 орфографик, 1 пунктуацион яки 2 грамматик хатасы булган эшкә “5” ле куела.
Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган, ләкин 2-3 эчтәлек ялгышы, 2-3 орфографик, 2-3 пунктуацион хатасы булган эшкә “4” ле куела.
Тәкъдим ителгән темага өлешчә эзлекле язылган, эчтәлеге тулысынча ачылмаган, 4-5 орфографик, 4-5 пунктуацион һәм җөмлә төзелешендә хаталары булган эшкә “3” ле куела.
Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылмаган, эчтәлеге ачылмаган, 6 дан артык орфографик, 6 дан артык пунктуацион һәм грамматик хаталары булган эшкә “2” ле куела.
Телдән җавап бирүне бәяләү :
а) тыңлап аңлауны бәяләү:
Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфографик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә “5” ле куела.
Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, әмма 2-3 орфографик, 3 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 2-3 хатасы булган эшкә “4” ле куела.
Тыңланган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга төгәл дөрес җавап бирелмәгән, 5 орфо график, 5 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 4-5 хатасы булган эшкә “3” ле куела.
Тыңланган текстның эчтәлеге буенча тәкъдим ителгән сорауларга бирелгән җавапларның яртысы дөрес булмаса, 6 орфо график, 6 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 5 тән артык хатасы булган эшкә “2” ле куела.
ә)диалогик сөйләмне бәяләү.
Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, “5” ле куела.
Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әмма репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2-3 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, “4” ле куела.
Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында4-6 хата җибәреп, эчтәлеген бозып сөйләм төзегендә, “3” ле куела.
Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча диалог төзи алмаганда, “2” ле куела.
б) монологик сөйләмне бәяләү.
Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча әйтелеше, грамматик төзелеше ягыннан дөрес һәм эчтәлеге ягыннан тулы, эзлекле булган монологик сөйләм өчен “5” ле куела.
Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелгән, әмма аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2-3 хатасы булган монологик сөйләм өчен “4” ле куела.
Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелмәгән, сүзләрнең әйтелешендә, җөмлә төзелешендә 4-7 хатасы булган монологик сөйләм өчен “3” ле куела.
Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән темага монолог төзи алмаганда, “2” ле куела.
Тестларны, ситуатив күнегүләрне, сүзлек диктантларын бәяләү.
Әгәрүзләштерү дәрәҗәсе 0,7 коэффициентыннан югары булса, аралашу өчен җитәрлек дәрәҗә дип санала һәм укучыга “4”, “5” ле билгеләре куела; әгәр үзләштерү дәрәҗәсе 0,7 коэффициентыннан түбән булса, аралашу өчен җитәрлек булмаган дәрәҗә дип санала һәм укучыга “3”, “2” ле билгеләре куела. Ягъни үзләштерү коэффициенты 0,7 булса,- “3” ле, 0,8- 0,9 булса- “4” ле, 0,9-1 булса- “5” ле билгеләре куела.
Үзләштерү коэффициенты түбәндәге формула белән исәпләнә:
ҮК=а:р
Монда ҮК- үзләштерү коэффициенты, а- дөрес үтәлгән биремнәр саны, р- барлык биремнәр саны.
Тикшерү характерындагы практик эшләр графигы
№ Бүлек Тикшерү эшләренең төре Дәрес тәртибе Тикшерү эшенең темасы Үткәрелү вакыты
план факт
1 Табигать һәм без. Кереш контроль эш. 9 Фигыль сүз төркеме. 17.09 2 Мәктәп тормышы. Сүзлек диктанты. 13 29.09 Сочинение. 21 “Ә мәктәптә күңеллерәк”. 15.10 Контроль эш. 25 Җөмләнең баш кисәкләре. 27.10 Диалог. 27 “Безнең мәктәп”. 29.10 3 Мин һәм минем яшьтәшләрем. Сочинение. 35 “Минем яраткан шөгылем”. 25.11 Сүзлек диктанты. 37 01.12 Изложение. 40 “Европага сәяхәт”. 08.12 Диалог. 43 “Укучылар арасындагы яшь талантлар”. 15.12 Контроль эш. 46 Җөмләнең иярчен кисәкләре. 22.12 Проект эше. 48 “Яр Чаллыда ял итү урыннары”. 24.12 4 Сфетофор минем дустым. Тыңлап аңлау. 53 “Юлларда сак булыгыз!” 20.01 5 Татарстанда яшәүче милләтләр. Сүзлек диктанты. 63 11.02 Монолог. 66 “Татарстанга рәхим итегез!” 18.02 6 Туган җирем –Татарстан. Диалог. 72 “Республикабызның иң зур шәһәрләре”. 03.03 Контроль эш. 76 Гади җөмлә синтаксисы. 15.03 7 Өлкәннәр һәм без. Изложение. 81 “Табылдык”. 31.03 Сүзлек диктанты. 84 Бәйләгеч, модаль сүз төркемнәре. 07.04 Диалог. 86 “Туган көнемә килегез”. 13.04 8 Әдәбият-сәнгать дөньясында. Монолог. 97 “Минем яраткан язучым”. 12.05 Арадаш аттестация эше. 99 Гади җөмлә синтаксисы. 18.05
Кулланылган әдәбият һәм белем бирү чыганаклары
УМК
Укытучы өчен методик әдәбият Укучылар өчен әдәбият
Программа:
Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының ” Рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы”.– Казан, 2013.
Дәреслек:Татар теле. Рус телендә төп гомуми белем бирүче мәктәбенең 8 нче сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Р.Х.Хәйдарова, Р.Л.Малафеева. Татарстан Республикасы Мәгариф һәмфән министрлыгы рөхсәте белән бастырыла.Казан “Мәгариф” нәшрияты* 2008. 1.Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова. “Гомуми белем бирү оешмаларында рус телле баларның татар теленнән белемнәрен контрольгә алу буенча биремнәр җыентыгы. Яр Чаллы 2014.
2.Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова. Гомуми белем бирү мәктәпләренең 5-8 сыйныфларында укучы рус телле балаларга татар теленнән контроль эшләр.
Яр Чаллы 2010
3.Р.Р.Нигъматуллина «Сборник правил и упражнений для изучающих татарский язык». Морфология. В 2-х частях Яр Чаллы, 2009.
4. «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф» журналлары, “Мәгърифәт”, “Ачык дәрес” газеталары
5. http://www. openclass.ru//Родной6. http://2berega.spb.ru/7. www.//edu tatar.ru/1. Татар теле. Рус телендә төп гомуми белем бирүче мәктәбенең 8 нче сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Р.Х.Хәйдарова, Р.Л.Малафеева. Татарстан Республикасы Мәгариф һәмфән министрлыгы рөхсәте белән бастырыла. Казан “Мәгариф” нәшрияты* 2008.
2. Р.Р.Нигъматуллина «Татар телен өйрәнүчеләр өчен кагыйдәләр һәм күнегүләр җыентыгы 1, 2 кисәк» Яр Чаллы, 2009.
3. Ф.С.Сафиуллина «Базовый татарско- русский и русско-татарский словарь для школьников» Казань, ТаРИХ, 2010.
4. Н.М.Хәсәнова «Рус мәктәпләрендә татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар җыентыгы» Яр Чаллы, 2010.

Тел чаралары һәм аларны куллану күнекмәләре
ТӨП ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕ (РУС ТЕЛЕНДӘ СӨЙЛӘШҮЧЕ БАЛАЛАРГА)
Предмет буенча билгеләнгән тематик эчтәлек 5 класс 6 класс 7 класс 8 класс 9 класс
Графика, каллиграфия, орфография тема тема тема тема тема
Аваз-хәреф мөнәсәбәтләре. Мин – өйдә булышчы. Мәктәп тормышы. Без спорт яратабыз. Транскрипция билгеләре. Мәктәп тормышы. Мәктәп тормышы. Без спорт яратабыз. Уку һәм язу кагыйдәләре. Мин – өйдә булышчы. Минем дусларым.
Сүзне юлдан юлга күчерү. Мин – өйдә булышчы. Җөмләне баш хәрефтән яза башлау. Аралашырга өйрәнәбез. Ялгызлык исемнәрне баш хәрефтән язу. Мәктәп тормышы. Җөмлә ахырында тыныш билгеләре (нокта, сорау һәм өндәү билгеләре). Аралашырга өйрәнәбез. Сөйләмнең фонетик ягы Мин – өйдә булышчы. Татар теленең авазлар системасы: сузык һәм тартык авазлар составы. Мин – өйдә булышчы. Без спорт яратабыз. Минем дусларым.
Тартык авазлар үзенчәлеге ([къ], [гъ], [w], [җ], [ң], [һ], [ч] [‘] (һәмзә), Бәйрәмнәр. Минем дусларым. Без спорт яратабыз. Минем дусларым.
ике тартык янәшә килгән сүзләр (аккош, китте). Минем дусларым. Ике авазга билге булып йөрүче я, ю, е хәрефләре. Минем дусларым. Дифтонглар. Минем дусларым. Сингармонизм законы. Бәйрәмнәр. Мәктәп тормышы. Без спорт яратабыз. Өлкәннәр һәм без.
Сингармонизм законына буйсынмау очраклары. Бәйрәмнәр. Калын һәм нечкә әйтелешле сүзләр. Кыска һәм озын сузыклар. Бәйрәмнәр. Яңгырау тартыкларның иҗек яки сүз ахырында саңгыралануы. Минем дусларым. Сүз, фраза басымы һәм аның үзенчәлекләре. Минем дусларым. Басым астында әйтелмәгән сузыкларның кыскаруы (редукция). Минем дусларым. Җөмләнең мәгънәви төркемнәргә бүленеше. Минем дусларым. Дүрт аяклы дусларыбыз. Без спорт яратабыз. Хикәя, боеру, тойгылы җөмләләрнең ритмик-интонацион үзенчәлекләре. Дүрт аяклы дусларыбыз. Санау интонациясе. Без спорт яратабыз. Сөйләм этикеты үрнәкләренең интонациясе Мин – өйдә булышчы. Гомуми (урта) мәктәптә аралашу темаларына караган 1000 гә якын лексик берәмлекне рецептив һәм продуктив рәвештә үзләштерү. Һәр темада Һәр темада Һәр темада Һәр темада Һәр темада
Гади тотрыклы гыйбарәләр, татар сөйләм этикеты берәмлекләре, клишелар. Һәр темада Һәр темада Табигать һәм без. Һәр темада Һәр темада
Татар һәм рус телләре өчен уртак сүзләр. Без спорт яратабыз. Алынма сүзләр. Без спорт яратабыз. Сүз ясалышы: тамыр, парлы, кушма һәм тезмә сүзләр. Без спорт яратабыз. Мәктәп тормышы. Күп мәгънәле сүзләр. Без спорт яратабыз. Сөйләмнең грамматик ягы Исем. Мәктәп тормышы. Мәктәп тормышы. Өлкәннәр һәм без. Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр. Мәктәп тормышы. Мәктәп тормышы. Исемнәрнең тартым, килеш белән төрләнеше. Мәктәп тормышы. Мәктәп тормышы. Без спорт яратабыз. Өлкәннәр һәм без.
Исемнәрнең ясалышы (тамыр, парлы, тезмә, кушма, кыскартылма). Мәктәп тормышы. Мәктәп тормышы. Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибе. Мәктәп тормышы. Мәктәп тормышы. Мәктәп тормышы. Сыйфат. Минем дусларым. Минем дусларым. Светофор – минем дустым. Мәктәп тормышы. Сыйфатның гади, чагыштыру һәм артыклык, кимлек дәрәҗәләре. Минем дусларым. Минем дусларым. Светофор – минем дустым. Өлкәннәр һәм без.
Исемләшкән сыйфатлар Минем дусларым. Ясалма сыйфатлар. Минем дусларым. Мәктәп тормышы. Сан. Минем дусларым. Светофор – минем дустым. Сан төркемчәләре: Аралашырга өйрәнәбез. Минем дусларым. Өлкәннәр һәм без. Светофор – минем дустым. Өлкәннәр һәм без.
Микъдар саннары (1000 гә кадәр), Аралашырга өйрәнәбез. Минем дусларым. тәртип саннары (100 гә кадәр). Аралашырга өйрәнәбез. Минем дусларым. Микъдар саны белән исем рәттән торганда, исемнең берлек санда гына кулланылуы. Аралашырга өйрәнәбез. Минем дусларым. Алмашлык. Туган җирем – Татарстан. Светофор – минем дустым. Мәктәп тормышы. Табигать һәм без.
Зат, Туган җирем – Татарстан. Тартым алмашлыгы Туган җирем – Татарстан. сорау, Табигать һәм без. күрсәтү (бу, әнә, менә), Туган җирем – Татарстан. билгеләү (барлык, бөтен, үз, һәр), Табигать һәм без билгесезлек (әллә кем, әллә нинди, кайбер), Табигать һәм без юклык (беркем дә, бернәрсә дә, һич) алмашлыклары. Табигать һәм без Фигыль. Фигыль төркемчәләре: Табигать һәм без Өлкәннәр һәм без.
1)Хикәя фигыль.
Хикәя фигыльнең хәзерге, Мәктәп тормышы. Дүрт аяклы дусларыбыз. Туган җирем – Татарстан билгеле һәм билгесез үткән заман, Аралашырга өйрәнәбез. Мин – өйдә булышчы. Мәктәп тормышы. Дүрт аяклы дусларыбыз. билгеле һәм билгесез киләчәк заман формалары. Мин – өйдә булышчы. Дүрт аяклы дусларыбыз. Барлыкта һәм юклыктазат-сан белән төрләнеше. Мәктәп тормышы. Мин – өйдә булышчы. Дүрт аяклы дусларыбыз. Фигыль юнәлешләре. Мәктәп тормышы. Табигать һәм без. Өлкәннәр һәм без.
2)Боерык фигыль. Мәктәп тормышы. Мин – өйдә булышчы. Мәктәп тормышы. Туган җирем – Татарстан Боерык фигыльнең 2, 3 зат берлек һәм күплек сан формалары Мәктәп тормышы. Мин – өйдә булышчы. Мәктәп тормышы. Боерык фигыльләрдә басым үзенчәлеге. Мәктәп тормышы. Мин – өйдә булышчы. 3) Теләк фигыль. Туган җирем – Татарстан Теләк фигыльнең 1 нче зат берлек һәм күплек сан формалары. Туган җирем – Татарстан 4)Шарт фигыль. Мин – өйдә булышчы. Дүрт аяклы дусларыбыз. Туган җирем – Татарстан Шарт фигыльнең барлыкта һәм юклыкта зат-сан белән төрләнеше. Мин – өйдә булышчы. Дүрт аяклы дусларыбыз. Кире шарт фигыль. Дүрт аяклы дусларыбыз. Туган җирем – Татарстан 5)Инфинитив. Мин – өйдә булышчы. Туган җирем – Татарстан Инфинитив формасының модаль сүзләр белән (кирәк (түгел), тиеш (түгел), ярый (ярамый) сөйләмдә кулланылышы. Мин – өйдә булышчы. 6) Сыйфат фигыль. Ял итү. Туган җирем – Татарстан Хәзерге һәм үткән заман сыйфат фигыльнең -учы/-үче; -а/-ә,-ый/-и торган; -ган/-гән,-кан/-кән формалары. Ял итү. 7)Хәл фигыль. Мәктәп тормышы. Туган җирем – Татарстан Хәл фигыльнең -ып/-еп/-п; - Мәктәп тормышы. гач/-гәч, -кач/-кәч; -ганчы/-гәнче, -канчы/-кәнче формалары. Мәктәп тормышы. Исем фигыль Ял итү. Исем фигыльнең сан, килеш белән төрләнеше. Ял итү. Туган җирем – Татарстан Аналитик фигыльләр. Мин – өйдә булышчы. Табигать һәм без. Процессның башлануын, дәвам итүен, тәмамлануын (укый башлады, укып тора, укып бетерде), Табигать һәм без. теләкне (барасым килә), Мин – өйдә булышчы. мөмкинлек/мөмкин түгеллекне (бара алам, бара алмыйм) Мин – өйдә булышчы. Табигать һәм без. белә/ белмәгәнлекне (укый белә, укый белми) белдерә торган модаль мәгънәле аналитик формалы фигыльләрнең сөйләмдә кулланылышы. Табигать һәм без. Бәйлекләр: белән, турында, өчен, кебек кадәр, соң, аша. Мин – өйдә булышчы. Табигать һәм без. Бәйлекләрнең исемнәр һәм алмашлыклар белән кулланылышы. Мин – өйдә булышчы. Табигать һәм без. Бәйлек сүзләр: алдында, артында, астында, өстендә, эчендә, янында. Мин – өйдә булышчы. Табигать һәм без. Бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең җөмләдә кулланылышы. Табигать һәм без. Өлкәннәр һәм без. Кереш сүзләр. Бәлки, билгеле, беренчедән, икенчедән, минемчә, синеңчә, кызганычка каршы, бәхеткә каршы кереш сүзләренең сөйләмдә кулланылышы. Мин – өйдә булышчы. Ял итү. Теркәгечләр. Тезүче теркәгечләр. Аралашырга өйрәнәбез. Ял итү. Өлкәннәр һәм без. Җыючы теркәгечләр: һәм, да – дә, та – тә,; Ял итү. каршы куючы теркәгечләр: ләкин, тик, әмма, ә; Ял итү. ияртүче теркәгечләр: чөнки, әгәр. Ял итү. Кисәкчәләр: -мы/-ме, бик, түгел, тагын, әле. Өлкәннәр һәм без. Өлкәннәр һәм без. Кисәкчәләрнең дөрес язылышы, сөйләмдә кулланылышы. Өлкәннәр һәм без. Җөмләнең төп коммуникатив төрләре: хикәя, сорау, боеру җөмләләр. Ял итү. Табигать һәм без. Татар җөмләсендә сүз тәртибе. Мәктәп тормышы. Туган җирем – Татарстан.
Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре. Ял итү. Дүрт аяклы дусларыбыз. Өлкәннәр һәм без. Мәктәп тормышы. Бәйрәмнәр. Мин һәм яшьтәшләрем. Туган җирем – Татарстан. Табигать һәм без.
Раслау һәм инкарь җөмләләр. Мәктәп тормышы. Туган җирем – Татарстан.
Гади фигыль хәбәрле (Мин татарча беләм), Светофор – минем дустым. исем хәбәрле (Безнең гаиләбез тату) һәм Светофор – минем дустым. тезмә фигыль хәбәрле (Мин укырга яратам) гади җөмлә. Светофор – минем дустым. Гади җәенке җөмләләр. Светофор – минем дустым. Мин һәм яшьтәшләрем. Туган җирем – Татарстан.
Тиңдәш кисәкле җөмләләр. Светофор – минем дустым. Туган җирем – Татарстан.
Һәм, ә, ләкин, чөнки теркәгечләренең җөмлә төзүдә кулланылышы. Светофор – минем дустым. Мин һәм яшьтәшләрем. Туган җирем – Татарстан.