Урок по истории казахстана К.?асым?лы к?терілісі 11 сынып
А.Косарев атындағы№9 орта мектебі Қазақстан тарихы. 11 сынып. Сабақ тақырыбы: 1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс Тарих пәнінің мұғалімі:Арапов Сарсембай Октябревич Сабақтын мақсаты Білімділік: көтерілістін болу себебі,барысы, жеңілу себебі, тарихи маңызы, зерттелуі туралы мағлұмат бере отырып, Кенесарының тарихи бейнесін ашып көрсетуДамытушылық: өз ойын саралап, тұжырымдай білуге дағдыландыру, ойлау қабілеттерін дамытуТәрбиелік: өз елін сүюге, жерін қорғауға, адамгершілікке тәрбиелеу. 1 2 3 4 5 6 1817 жылы қандай оқиға болды? 1817- 1823 жылы қандай оқиға болды? 1836 жылы ақпан айында қандай оқиға болды? 1837 жылы желтоқсан айында қандай оқиға болды? 1838 жылы қантар айында қандай оқиға болды? 1838 жылы шілде айында қандай оқиға болды? Махамбетт Исатай Исатай тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы жайлы салыстырмалы сипаты. “Венн диаграммасы” Батыр Заттық үшін күресуші Күресті ұйымдастырушы Рухтандырушы Батыр Қолбасшы Ақын жырларымен Күресті ұйымдастырушы Исатай Тайманұлы. 1791 жылы дүниеге келіп, 1838 жылы қаза болған. Бөкей хан 1812 жылы Исатайды Жайықтағы беріш руына старшын етіп тағайындаған. Бөкей қайтыс болып, Шығай билігі кезінде Исатай екеуінің арасында бас араздық туады. 1817 жылы Орынбор шегара комиссиясы Исатайды старшын Өтеміс Құлманизұлын шаптың деген кінә тағып, Сарайшық түрмесіне жабады. Ел - жұрты 20 мың сом ақша жинап босатып алады. Шығай 1823 жылы жаламен екінші рет түрмеге қаматады. Жәңгір хан кезінде Исатайдың жағдайы біршама түзеледі. Тек Каспий жағалауындағы рулардың қайынатасы Қарауылқожа басқарып озбырлық көрсеткенде ханнан Исатай қатаң талап қойды. Исатай мұнымен тынбай Орынбор генерал - губернаторына да шағым жазды. Бірақ оның талаптары ескерусіз қалды. Исатай 3,5 мыңдай қол жинап ашық көтеріліске шықты. 1838 жылы Ақбұлақ өзені түбіндегі шайқаста қоршауда қалып, қаза тапты. Махамбет Өтемісұлы. Махамбет - ақын, күйші, батыр. 1804 жылы Ішкі Ордада Бекетай аймағында дүниеге келіп, 1846 жылы қазіргі Атырау облысы Махамбет ауданына қарасты Қараой деген жерде қаза болған. 1836 -1838 жылдары болған көтерілістің көсемі әрі жалынды жыршысы. Бала кезінен мұсылманша, орысша оқыған. Әкесі Өтеміс елге ықпалды би болған. 1824 - 1828 жылдары Орынбор қаласында Жәңгір ханның ұлы Зұлқарнайын қасында болды. 1834 жылы Исатай батырмен тізе қосады. Алайда көтеріліс жеңіліс табады. 1838 жылы Исатай қаза болған шайқастан Махамбет аз ғана серіктерімен қашып құтылады. Ол Хиуа хандығына барып тағыда жасақ жинауға күш салады. Бұдан нәтиже шықпаған соң Бөкей ордасына жасырын өтіп ел ішін паналайды. Мұны естіген Жәңгір 40 адамнан қаралған жасақ жібереді. Махамбетті ұстап екі апта түрмеде ұстап Орынборға айдатады. Тұтқыннан босаған соң өмірін Жайықтың бергі бетінде ел ішінде өткізеді. Жәңгір хан қайтыс болған соң елге сұлтан болған Баймағамбет Айшуақов Махамбетті қудалауын қоймады. Ол ақынның басы үшін 1000 сом сыйақы тікті. Махамбет хорунжий Ықылас Төлеевтің қолынан қаза тапты. Махамбет " Ереуіл атқа ер салмай ", " Ұлы арман ", " Жайықтың бойы көк шалғын", " Атадан туған ардақты ер ", тағы басқа жырларында болашаққа зор сеніммен қарайды, жақсылыққа, бақытты, бостандықты күреспен ғана жеңіп алуға болады дейді. Жоламан Тіленшіұлы Саржан Қасымұлы бастаған көтеріліс бастаған көтеріліс Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс Себебі Сипаты Мақсаты Басшылары-хиуа, Қоқан Ұлт-азаттық, - Отарлауды тоқтату; Кенесары Қасымұлыхандығының отаршылыққа -Ел дербестігін сақтау; Иман, Ағыбайозбырлығы; қарсы -Қоқан тепкісінен азат Жоламан Батырлар-Ресейдің отарлауы. ету 1837-1847 жж Барысы Қозғаушы күйі Жазалаушы 1847 ж.ХІ-Ақтау бекінісі қазақтарымен қақтығыс 1838 ж.26/V.Ақмолаға шабуыл. 1841 ж. Хан-Кенесары. 1844 ж.-талап қою. 1847 ж.-Қырғыз жеріне ену. 1847 ж.-Майтөбе шайқасы. Генерал- губернатор Обручев, Горчаков, полковник Генс, Бизанов,Султан Жантөреұлы, Айшуақұлы, т.б. топтпры. Үш жүз руларының шаруалары, 80 -сұлтан,старшын,би орыс,қырғыз, Өзбек, ұлт өкілдері Жеңілу себебі Тарихи маңызы Рулық-патриархаттық жіктелу, кейбірФеодалдардың қолдамауы, ауылдарға озбырлығы, көтерілістің ұзаққа созылуы, басқа жерге ығысуы, күштің тең болмауы. Үш жұздің қамтылған тұңғыш отаршылдыққа қарсы ірі көтеріліс, патша өкіметінің орта Азияны отарлауын кешеуілдетті, елдің ішшкі қайшылықтары патша саясатымеен байланысты екені көрінеді. Көтерілістін басталу себебі: 19 ғасырдың 20 жылдары Ұлы жері Қазақ жер Кіші жүз Қоқан хандығы Орта жүз Хиуа хандығы Ресей «Отаршылдыққа қарсы көтерілістетр» Жоламан Тіленшіұлы Саржан Қасымұлы бастаған көтеріліс бастаған көтеріліс Болу себебі – Хиуа, Қоқан хандылықтарының озбырлығы - Ресейдің отарлау саясатына қарсылық Сипаты:Ұлт – азаттық, отаршылдыққа қарсы Мақсаты:-отарлауды тоқтату,-Ел дербестігін сақтау,-Қоқан тепкісінен азат ету Ауқымы: 19 ғасырдағы бүкіл Қазақстан жері (1837- 1847жж) Басшылары: Кенесары, Иман Ағбай, т.б. батырлар Қозғаушы күш: Үш жүз шаруалары,80 сұлтан, старшын, би,орыс, қырғыз,өзбек ұлт өкілдері Барысы: 1837жыл –Ақтау бекінісі қазақтармен қақтығыс1838 жыл 26 мамыр –Ақмола шабуыл1841 жыл- Кенесары хан болды1847 жыл – Қырғыз жеріне еңу1847жыл – Ақыры шайқас, Майтөбе шайқасы Жазалаушы топ: Генерал Губернатор В.Обручкв, П.Горчаков.1842 жыл- Сотников тобы1843 жыл – Лебедев отряды,Султан Жантөреұлы, Айшуақұлы, полковник Геке, Бизанов тобы. Жеңілу себебі: 19 ғасырдың 20 жылдары Рулық патриархаттық жіктелу, кейбір феодалдардық қолдамауы, көтерілістін ұзаққа созылуы, өзін қолдамаған ауылдарға озбырлығы басқа жерге ығысуы, күштін тең болмауы Тарихи маңызы: үш жүзді қамтыған тұңғыш отыраршылдыққа қарсы ірі көреріліс, патша өкіметі отарлауды кешеуілдетті , елің ішкі қайшылығы патша саясатымен байланысты екендігі көрінді. «Құжаттармен жұмыс»:«Генерал- губернатор мырзаға Абылай ханнаң ұрпағы Кенесары Қасымұлына» атты хатты оқуЕрболат Шалдыбековтын «Кенесары» дастанын тындау; Проблемалық сұрақтар:Кенесары Қасымұлының бастаған көтерілісі дұрыс па?Кенесарының Қоқан, Бұхар хандықтарымен байланысы болды ма? Қандай?Көтерілістің жеңілу себеттері қандай? Білемін Білгім келеді Үйренгім келеді Жаңа білім 1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілісі жайлы Зерттеу “20 наурыз 1838 жылы” жазылған құжат жайынжа Өз ойымды саралап, тұжырымдай білуге Кенесары Қасымұлының ұрпақтары Сабақты бекіту:Сабақты инсерт стротегиясы бойынша бекітеміз. Үйге тапсырма: 1:§6. Тақырыпты мазмұндау 2. 77-88 беттер оқу. 3.Тақырып соңындағы сұраққтарға дайындалу 4.88- беттегі құжатты (зерттеу)