Технологическая карта по родному языку в 5 классе Чуве адынын саны

Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы. Темазы « Чуве адынын саны.»Сорулгазы. 1. Чуве аттарынын чангыстыё, х=йнун санынга =скерлиринин дугайында билигни ==ренири, аас болгаш бижимел чугаага х=йн\ё саныныё кожумактарын шын ажыглап билирин чедип алыр.
2.Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, дненнеп, тунеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар. Б=л\кке ажылдап билирин чедип алыр. 3.Ном ажыглаарынга чанчыктырар; дылга сонуургалын , номчулга болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар.
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар байдалды тургузар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип билирин чедип алыр. Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары.
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг.
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Домак болгаш оон чугула кежигуннеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылырыКичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. Кичээлдин тургузууБашкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазыОореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазыПланаттынган туӊнелдер (УУД)
1 Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. - Эки х\нн\ё мендизи-биле,эргим уруглар.Бот-боттарывысче х\л\мз\рж\птээлиёерем. «Х\л\мз\р\г- сагыш- сеткилдиё чырыдыкчызы» дээр болгай. Ам кичээливиске келген аалчыларывысче хая к=ргеш, х\л\мз\р\гден шаёнаалыёар. Чараш, чаптанчыг шырайларывыс-биле «Экии» деп мендилежиилинерем.
-Ынчангаш бис мурнувуска кандыг сорулга салып алыр бис. Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээрАжылдаар олудун хынаар, белеткээр. Уругларнын кичээлге белен болурурунга сеткил-х==н\н к=д\рер.
2 Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. Чуве адынынга катаптаашкын
-Слайдыда бердинген айтырыгга кым кончуг д\рген харыылаптарыл,уруглар?
(Самбырада чуруктар. Одуруг бурузунун дужунда карманщиктерлиг).Самбырада чуруктар бар,уруглар. 1 одуруг «Кым?» айтырыгга харыылаттынар чуруктарны тыпкаш, адаанче чыый сугар.2 команда «Чуу?» айтырыгга харыылаттынар чуруктарны тыпкаш, боттарынын карманщиктеринче дурген чыып тургузарТуннелди кылынар.

«Кым?» деп айтырыгга кижилер хамааржыр, «Чуу?» деп айтырыгга чувелер болгаш дириг-амытаннар хамааржыр.

Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр, чуве адынын айтырыгларынга даянып алгаш, б=л\ктерин тодаратырар? «Кым?» деп айтырыгга харыылаттынар с=стер, «ч\\?» деп айтырыгга харыылаттыннар с=стерни шын д\рген тыптырар.
Чуве адынын дугайында алган билиинге даянып алгаш,башкыныё берген даалгазын кончуг д\рген к\\седир.
Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир.
Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
3 Дыштанылга минутазы. Дараазында согунчугаштар аайы-биле карактарынарны эдертир корунер. Каракка мергежилгелерни организастап чорудар Каракка мергежилгелерни кууседирБот- тускайлан (личн.)
4
5 Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары.
Чаа билиглернин ажыдыышкыныСлайдыда чуруктар-биле ажыл чоргузар.
-Чуруктарда чуулерни коргускен-дир,уруглар?
-Силернин солагай таланарда каш чуулду когускен-дир? А он таланарда кандыг-дыр?
-Дыт кандыг бурулуг ыяштарга хамааржырыл? Ине бурулуг ыяштарны кым адаптарыл?
-Чуве аттары каш санныг болур-ду?
-Хойнун санында чуве аттарынын бижилгезинче кичээнгейден салып корунерем. Кандыг туннел ундуруп болур бис?
-Богунгу кичээливистин темазын кым ундуруп келирил,уруглар?

-Орус дылда чуве адынын санын кым чугаалаптарыл?Чижектерден киириптинерем. Проблемалыг байдалды тургузар. Чуруктарнын болгаш айтырыгларнын дузазы-биле кичээлдин темазын туннеп ундуреринге дузалажыр.
Орус дыл-биле деннелге ажылы чоргузар. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар.
-Солагай талада чангыс чуулду коргускен, а он талада хой чуулду коргускен.
-Чуве ады чангыстын болгаш хойнун деп саннарга оскерлип чоруур.
- Сос Н болгаш Т-деп уннер –биле тонген болза,ук уннун ужуун дакпырлап бижиир.
Туннел ундуруп чугаалаарБот- тускайлан(личн.)
Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер.Амыдырал-биле харылзаакоргузери.Аас чугаазын сайзырадыр.
6 Ооредиглиг орулгазын салырыАм чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар.
Кичээлдин сорулгазын бижээн слайдыны бир уруга номчударУругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар7 Эге быжыглаашкын. Слайдыда схема-биле ажыл чоргузар.
Слайдыда созуглелден хойнун санында чуве аттары тыптырар. Кыдырааштарынче ушта бижидер.
Ном-биле ажыл. Мергежилге 247 ар 128.
Командалар аразынга оюн. 1команда Т-биле тонген состер тыпкаш хойнун санынга оскертип тургузар. 2команда Н-биле тонген состер тыпкаш хойнун санынга оскертир. Схема-биле ажылдадып ооредирЧаа алган билиинге даянып алгаш, созуглелден хойнун санында чуве аттарын ушта бижидер.
Мергежилге 247-ни негелде ёзугаар кууседиринче уругларны углаар. Ооренген темазынга билиин шын ажыглап билиринге ооредирБердинген онаалганы кууседир. Состерни хойнун санынга тургузар.Хойнун санынын кожумаан шыйып коргузер. Хойнун саны кандыг кожумактарлыг-дыр тодарадыр.
Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар.
Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
7 Дыштанылга минутазыСлайдыда шулук ёзугаар сула шимчээшкиннер кылыр. Дыштанылга минутазын солун, дээштиг клдыр организастап чорударСула шимчээшкиннерни шын кылыр. Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
8 Чаа материалды быжыглаарыСлайдыда тывызык- биле ажыл. Тывызыктан хойнун санында чуве адын тывар.
Слайдыда бижиттинген дурумну кончуг таптыг номчудар.
Самбырага ажыл. (Бир оореникчи самбырага кээп ажылдаар.) Домак кежигунге сайгарар.Чангыстын санынга тургаш, хой чуулду илередир чуве адын домактан тыптырар.
Долуманын ачазы инек кадарып турар.
. Ооренген темазын практика кырынга шын коргузуп, тайылбырлап билиринче уругларны углаарБердинген онаалгаларны чаа алган билиинге даянып алгаш кууседир. Бодунун бодалын шынзыдып, түннээр. Бот-тускайлан (л)
9 Кичээлди туннээри.
Чаа чуну ооренип алдынар?
-Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар?
-Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? Кичээлдин сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр.

Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тончу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ооренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар.

Углаар-баштаар(рег.)
10 Рефлексия Сайликтер дузазы-биле бо кичээл силернин сагыш- сеткилинерге кандыг болганын коргузуптунерем,уруглар.
Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар.
Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер.
Углаар-баштаар(рег.)
Бот-тускайлан(личн).
Коммуникативтиг11 Онаалга«Бергезинден беленинче»
2 ангы хевирге кууседир. Чогаадыг бижиир «Янзы-буру нацияларнын найыралы дээрге-ле тайбын амыдырал»
Мергежилге250 ар 130 Онаалганы канчаар кууседиринин тайылбырын чорудар



Бажынга онаалгазын бодунун шаа-биле кууседир. Бот-тускайлан(личн)
Билиин хыналдарынга туннелдер(позн)
12 Демдек салырыУругларнын хей-аъдын кодурер. Эки ажылдаан уругларны мактааш,туннээш демдектерин салыр. Дневниктеринге алган демдээн салдыртырБот- тускайлан(личн.)