Баяндама «БІЛІМ БЕРУДЕГІ А?ПАРАТТЫ? Ж?ЙЕЛЕР»
Ж.Досмaхамедов атындаCы педагогикалыK колледжі
«БІЛІМ БЕРУДЕГІ АJПАРАТТЫJ Ж^ЙЕЛЕР»
Информатика п‰ні оKытушысы: М.С. Кабдушева
Орал 2016ж
ЕліміздіS саяси, ‰леуметтік, экономикалыK ™згерістеріне сай білім беруді жетілдірудіS негізгі баCыттарыныS бірі – білім беруді аKпараттандыру ж‰не аKпараттыK технология Kaралдарын жаSа жаCдайда Kолдану арKылы жеке тaлCаныS танымын зияткерлік ‰леуетін дамыту негізінде ‰лемдік білім деSгейіне Kол жеткізу. Осы тaрCыда JазаKстан РеспубликасыныS «Білім туралы» заSында «Білім беру ж_йесініS басты міндеттерініS бірі – оKытудыS жаSа технологияларын, оныS ішінде KоCам мен еSбек нарыCыныS ™згеріп отыратын Kажеттеріне тез бейімделуіне ыKпал ететін кредиттік, KашыKтыKтан оKыту, аKпараттыK технологияларды енгізу ж‰не тиімді пайдалану» – деп, аKпараттыK технологияны б‰секеге Kабілетті aлттыK білім беру ж_йесін дамыту ж‰не оныS м_мкіндіктерін ‰лемдік аKпараттыK ортаCа ену маKсатында Kолдану aсынылып отыр.
Jазіргі аKпараттандыру д‰уірі оKу _дерісінде аKпараттыK технология м_мкіндіктерін кеS к™лемде Kолдануды Kажет етеді. «Білім беру ж_йесін аKпараттандыру – берілетін білім сапасын к™теруді ж_зеге асыруCа баCытталCан _деріс, еліміздіS aлттыK білім ж_йесініS барлыK т_рлерінде Kазіргі технологияларды тиімді аKпараттыK технологияларCа алмастыру, оларды с_йемелдеу ж‰не дамыту, наKты ж_зеге асыру шаралары» болып табылады. €лемдік Cылым мен практикада аKпараттыK технологияны оKыту _дерісіне енгізу келешек aрпаKтыS жан-жаKты білім алуына, іскер ‰рі талантты, шыCармашылыCы мол, еркін дамуына жол ашатын психологиялыK, педагогикалыK жаCдай жасау _шін тигізер пайдасы зор.
Білім беру ж_йесін аKпараттандырудыS Cылыми негізделген ‰леуметтік-философиялыK тaжырымдамасы мен компьютермен оKытудыS баCыттарына арналCаніргелі ж‰не Kолданбалы сипаттаCы м‰селелер, аKпараттыK технологиялардыS м‰ні, мазмaны мен Kaрылымы алдыSCы Kатарлы CалымдардыS еSбектерінде KарастырылCан. Олар аталCан aCымCа «компьютерлік технология», «аKпараттыK технология», «аKпараттыK-коммуникациялыK технология» ретінде т_рлі деSгейде аныKтама берген:
–аKпаратты ™Sдеу, т_рлендіру, тасымалдау, тарату технологиясы, есептеуіш техниканы, желіні ж‰не ж_йені (жасанды интеллекті Kоса алCанда), программалыK Kaралдарды ж‰не т.б. жасау технологиясы (В.В.Персианов, Н.А.Шайденко);
–аKпаратты жинау, aйымдастыру, саKтау, ™Sдеу, тасымалдау ж‰не aсынудаCы адамдардыS білімін кеSейтетін ж‰не олардыS техникалыK ж‰не ‰леуметтік _дерістерді басKару м_мкіндігін дамытатын ‰дістер мен техникалыK KaралдардыS жиынтыCы (М.И.Жалдак);
–оKытуда компьютерді Kолдану (Н.В.Апатова);
–нысан, _деріс немесе KaбылыстыS жаCдайы туралы жаSа сапалы аKпаратты алу маKсатында алCашKы аKпаратты ™Sдеу мен тарату, жинаKтау ‰дістері мен KaралдарыныS жиынтыCын Kамтитын _деріс (И.В.Роберт);
–аKпаратты жинау, саKтау, ™Sдеу ж‰не тасымалдаумен сипатталатын ‰рт_рлі ‰діс, т‰сілдерді жалпылайтын aCым (Е.Ы.Бидайбеков);
–негізгі аKпараттыK _дерістерді автоматтандыруCа арналCан ж‰не программалыK ™німдерді пайдаланып, дамытуCа байланысты компьютерді KолдануCа негізделген технология (Ш.Х.Jaрманалина).
ЖоCарыдаCы аталCан CалымдардыS к™зKарасынан аKпараттыK технология компьютер арKылы оKытудыS ж_йелі ‰дісі, техникалыK ойлау ж‰не танымдыK ‰рекетіне баCыттап оKытуда т_рлі техникалыK, электрондыK ж‰не компьютерлік Kaралдарды Kолдану.
Jазіргі уаKытта білім беру ж_йесін басKару мен оKытуда аKпараттыK- технологияны KолданудыS бірнеше негізгі баCыттарын ерекшелеп к™рсетуге болады:
– аKпараттыK технологияны оKу материалын баяндаудаCы к™рнекілікті арттыру, ‰рт_рлі нысан мен _дерістерді _лгілеу, оKу материалын ж_йеге келтіру мен логикалыK реттеу, жаттыKтыру, меSгерілген білімді баKылау _шін к™рнекілік Kaрал ретінде пайдалану;
– оKытудыS ‰рт_рлі формасын ж_зеге асыру: дербес, aжымдыK, ™зіндік, KашыKтыKтан оKыту. ОKыту _дерісін автоматтандырылCан оKыту ж_йелерін Kолдану арKылы автоматтандыру;
– ‰рт_рлі п‰ндер бойынша компьютерлік оKу курстары мен программалыK ‰дістемелік кешендерін жасаKтау;
– Cылыми негізделген компьютерлік оKу программаларыныS сценарийін жасау, педагогикалыK программалыK KaралдардыS сапасын сараптау мен оны баCалау;
– білім беру ж_йесінде компьютерлік телекоммуникацияны Kолдану;
– білім беруді басKаруда аKпараттыK технология Kaралдарын к‰сіби KолдануCа баулу (басKарудыS автоматтандырылCан ж_йелері, автоматтандырылCан жaмыс орындары);
– психологиялыK-педагогикалыK зерттеулерде аKпараттыK технология Kaралдарын Kолдану.
Жылдан-жылCа дамып келе жатKан материалдыK-техникалыK м_мкіндіктер мaCалімдерге, оKушыларCа жоCарыда аталCан баCыттардыS ‰рт_рлі аспектісін меSгеруге м_мкіндік береді. Мaндай баCыттарды ж_зеге асыруда оKыту _дерісінде Kолданылатын аKпараттыK технология KaралдарыныS алатын орны ерекше.
И.В.Роберт аKпараттыK технология Kaралдарын микропроцессорлыK техника Kaралдары негізінде басKарылатын программалыK, программалыK-аппараттыK ж‰не техникалыK Kaралдар мен KaрылCыларды, сондай-аK аKпаратты тасымалдаудыS Kазіргі Kaралдары мен ж_йелері, аKпаратты жинау, Kорландыру, ™Sдеу, саKтау, тарату, пайдалану операцияларын Kамтамасыз ететін аKпараттыK алмасу, компьютерлік желілердегі аKпараттыK ресурсKа кіру м_мкіндігі деп т_сіндірген.
В.В.Гриншкун программалыK Kамтамасыз етілу тaрCысынан Kарастырып, білім беру саласында Kолданылатын аKпараттыK технология KaралдарыныS негізін перифериялыK KaрылCылармен жабдыKталCан дербес компьютердіS KaрайтындыCын ж‰не оныS м_мкіндіктері программалыK Kамтамасыз етілумен аныKталатындыCын к™рсеткен. Ол программалыK KaралдардыS негізгі к™рсеткіштеріне ж_йелік, Kолданбалы ж‰не Kaрал-cаймандыK программаларды негіздеген. Ж_йелік программалар ретінде компьютер мен жабдыKтардыS, адамныS арасындаCы ™зара ‰рекетті Kамтамасыз ететін операциялыK ж_йелерді, сонымен Kатар Kызметтік, сервистік программаларды KарастырCан. Jолданбалы программаларCа аKпараттыK технологияныS Kaралдары болып табылатын программалыK Kамтамасыз етуді – м‰тінмен, графикамен, кестелік м‰ліметтермен жaмыс жасау технологиясын жатKызса, _шінші т_ріне программалыK Kамтамасыз етуді ™Sдеуге арналCан программаларды арнаCан.
ОKытудыS техникалыK Kaралдары, соныS ішінде аKпараттыK технология Kaралдары аKпараттыS к™здері туралы оKушыныS п‰н бойынша т_сінігін наKтыландырады, аудиовизуалды Kaралдар арKылы оKу аKпаратына ‰уестігін, эмоционалды жаCымды к™зKарасын оятып, оKуCа KызыCушылыCын к_шейтеді.
АталCан Kaралдар білім беру ж_йесінде, Kазіргі KоCамныS б_тіндей дамуында маSызды орын алып, сабаKты жаSаша ™ткізуге, жекеше алCанда оKушылардыS танымдыK KызыCушылыCын KалыптастыруCа баCытталCан оKыту технологияларын, ‰рт_рлі ‰дістерді, Kaралдарды KолдануCа м_мкіндік береді ж‰не білім беру сапасын жаSа деSгейге жеткізеді.
Д‰ст_рлі оKыту барысында оKушы тек мaCалім мен Kaрбыларымен Kарым-Kатынаста болады, аKпараттыK технология Kaралдары KолданылCан сабаKтарда оKушы компьютермен Kарым-Kатынас жасау арKылы танымдыK, аKпараттыK Kажеттілігін дамытуCа м_мкіндік береді.
АKпараттыK технология Kaралдары аKпаратты жинаKтау, саKтау, ™Sдеу ж‰не бейнелеуді Kамтамасыз ететін бірыSCай технологиялыK ж_йеге біріктірілген ‰дістер, ™ндірістік _дерістер ж‰не программалыK техникалыK Kaралдар жиынтыCы ретінде аKпараттыK ресурстарды пайдалану _дерісін оSтайландыратын ж‰не оныS сенімділігі мен жылдамдыCын арттыратын болCандыKтан, оCан келесідей аныKтама береміз: аKпараттыK технология Kaралдары компьютерлік техника мен желілерді Kолдану негізінде аKпараттыK _дерістерді ж_зеге асыруCа баCытталCан аппараттыK ж‰не программалыK Kaралдар. Осы аныKтаманыS негізінде білім беру ж_йесіндегі аппараттыK ж‰не программалыK Kaралдарды aсынуды ж™н к™рдік (1-кесте).
1-кесте – Білім беру ж_йесіндегі аKпараттыK технология Kaралдары
АппараттыK Kaралдар:
ПедагогикалыK м_мкіндігі
Компьютер
Кез келген аKпаратты ™Sдеуге арналCан ‰мбебап Kaрал
Интерактивтік таKта
ОKу сабаKтарын aйымдастыруCа ж‰не семинарлар мен пікірталастар ™ткізуге ыSCайлы Kaрал
Принтер
МaCалім мен оKушылардыS дайындаCан аKпаратын KаCазCа шыCаруCа арналCан KaрылCы
Проектор
СабаKтыS к™рнекілік деSгейін арттыруCа ж‰не оKушылардыS ™з жaмыстарыныS н‰тижесін к™рсетуге арналCан Kaрал
Телекоммуника-циялыK блок
ОтандыK немесе ‰лемдік аKпараттыK ресурстарCа кіруге м_мкіндік беретін KашыKтыKтан оKытуCа, басKа мектептермен хат алысуCа к™мектесетін Kaрал
ПернетаKта ж‰не тышKан
М‰тіндік аKпаратты енгізуге ж‰не экрандаCы нысандарды басKаруCа арналCан Kaралдар
СыныптаCы ж‰не мектептегі желі
АKпараттыK желіге кіруге м_мкіндік беретін аKпараттыK, техникалыK ж‰не уаKыттыK ресурстарды тиімді KолдануCа к™мектеседі.
Дыбыс-бейне Kaралдары
Сканер, фотоаппарат, видеокамера, магнитофон KоршаCан ‰лемніS аKпараттыK бейнесін оKыту _дерісіне енгізуге м_мкіндік береді
ПрограммалыK Kaралдар:
ПедагогикалыK м_мкіндігі
АKпараттыS ™зегі - интернет
`йымдастырылCан аKпараттыK массивтер – компьютердегі энциклопедиялар, аKпараттыK сайттар ж‰не Интернет ж_йесі
Виртуалды конструкторлар
К™рнекілік, математикалыK ж‰не физикалыK наKтылыKтыS символдыK _лгілерін KaрастыруCа, осы _лгілерге эксперимент ж_ргізуге м_мкіндік береді
ЖаттыKтырCыш-тар
АKпараттыK нысандармен жaмыс жасау даCдысын KалыптастыруCа – м‰тінді енгізу, экрандаCы графикалыK нысандармен жaмыс, жазбаша ж‰не ауызша жaмыстар ж_ргізуге баCытталады
Компьютерлік тест программалары
ОKушылар автоматты т_рде компьютер арKылы тапсырманы орындайды ж‰не н‰тижесін алады. Компьютер оKушыны баCалайды
ОKытушы кешендік жиынтыK (электрондыK басылым)
ЖоCарыда аталCан программалыK KaралдардыS с‰йкестігіне Kарай д‰ст_рлі т_рде оKыту _дерісін автоматтандырады, мaCалім мен оKушы іс-‰рекетін дербестендіреді
БасKарудыS аKпараттыK ж_йелері
Білім беру _дерісініS барлыK Kатысушыларымен- оKушылар, мaCалімдер, басшылыK, ата-аналар, KоCам м_шелерініS арасындаCы аKпараттыK аCындардыS ж_руін Kамтамасыз етеді
Jорыта келе, аKпараттыK технология Kaралдары білім беру _дерісінде Kолдану – ™зініS т‰сілдері мен маKсаттары бар, белгілі бір теориялыK базаны, ерекше ‰дістерді Kамтитын біртaтас _деріс болып табылады. СондыKтан, олар арKылы орындалатын оKу ‰рекеттері Kарым-KатынастыS жоCарCы деSгейіне к™шеді, д‰ст_рлі оKыту кезінде оKушыCа KалыптастыруCа келмейтін арнайы іскерліктерді Kалыптастырады.
ПайдаланылCан ‰дебиеттер тізімі:
1.JазаKстан РеспубликасындаCы білім туралы заSнама. ЗаS актілерініS жиынтыCы. - Алматы: Юрист, 2008. - 240 б.
2.Роберт И.В. О понятийном аппарате информатизации образования // Информатика и образование. - 2003. №1. - С. 2-6.
15