Алюминий ж?не оны? ?осылыстары

Ашық сабақ Алюминий және оның қосылыстарыМұғалім: Дюсембекова Мархаба Тажкенқызы «Білмейтіндер үйренсін, ал білетіндер тағы да есіне түсірсін!» Сабақтың ұраны: Сұрақтар Иә Жоқ 1. Сілтілік жер металдары табиғатта бос күйінде кездеседі 2. Кальций ауадағы оттегімен әрекеттеспейтіндіктен, керосин астында сақтамайды. 3. Сілтілік жер металдары сутегімен әрекеттесіп, гидридтер түзеді. 4. . Магний сумен баяу әрекеттеседі. 5. Сілтілік жер металдарының тотығу дәрежесі +2 6. Магний оксиді-екідайлы 7. Сөндірілген әктің формуласы- Ca(OH)2 8. Дюралюминий құймасының құрамына магний кірмейді. 9. Кальцийді алғаш ашқан 1808ж Г. Дэви ашты. Сұрақтар Иә Жоқ 1. Сілтілік жер металдары табиғатта бос күйінде кездеседі + 2. Кальций ауадағы оттегімен әрекеттеспейтіндіктен, керосин астында сақтамайды. + 3. Сілтілік жер металдары сутегімен әрекеттесіп, гидридтер түзеді. + 4. . Магний сумен баяу әрекеттеседі. + 5. Сілтілік жер металдарының тотығу дәрежесі +2 + 6. Магний оксиді-екідайлы + 7. Сөндірілген әктің формуласы- Ca(OH)2 + 8. Дюралюминий құймасының құрамына магний кірмейді. + 9. Кальцийді алғаш ашқан 1808ж Г. Дэви ашты. + Семантикалық картасының бағалау критериясы Барлығы дұрыс - 5ұпай 8-7 дұрысы- 4 ұпай 6-5 дұрысы -3 ұпай 4- 3-2 -2 ұпай Сілтілік жер металдарының химиялық қасиеттерін қайталау мақсатында «сәйкестік тестісі» жұргізіледі:I топ2Ca+O2= CaH2Ba+2H2O= MgO+CO2MgCO3= 2CaOCa+H2= Ba(OH)2+H2II топCaO+H2O= CaCO3+H2O Ca(OH)2+CO2= BeCI2Mg+S= Ca(OH)2Be+CI2= MgS Ой қозғауБұл металл рубин, сапфир,бирюза,александрит,турмалин,хризоберилл минералдардың негізгі бөлігі. Ертеде бұл металдан әдемі ыдыстар дайындаған. Күміс түстес ақ металл,өте иілімді және жұмсақ. Бұл қай металл?.... Сабақтың тақырыбы:Алюминий және оның қосылыстарыСабақтың мақсаты:Алюминийдің химиялық қасиеттерін реакция теңдеулері арқылы сипаттау. Екідайлы элементтер қосылыстарының химиялық қасиеттеріне сәйкес реакция теңдеулерін жаза отырып, бұрын алған білімдерін қорыту.Сабақтың міндеттері: Білімділік: Оқушыларға алюминий элементі, оның атом құрылысы, табиғатта таралуы,физикалық, химиялық қасиеттері, қолданылуы, алюминий ионын анықтау туралы білім беру.Дамытушылық: Екідайлы элементтер жайлы білімді сатылай кешенді талдай отырып дамыту. Алюминиийді мысалға ала отырып жай зат ретіндегі қасиеттерін,қосылыстары олардың қолданылуы туралы мәлімет алу.Тәрбиелілік: Білімді , өз елінің ұлтын, халқын, тілін, байлығын сүйетін ұлтжанды, жастарды тәрбиелеу. Алюминий және оның қосылыстары Периодтық жүйедегі орны Атом құрылысы Табиғатта кездесуі Физикалық қасиеті Химиялық қасиеттері Алынуы Қосылыстары Қолданылуы 1.Химиялық таңбасы- 2.Реттік нөмірі- 3.Ar(Al)- 4.Период нөмірі- 5.Топ нөмірі- 1.Ядро заряды- 2.Электрон саны- 3.Протон саны- 4.Нейтрон саны -5.Энергетикалық деңгей саны -6.Валенттілігі- 7. Электрондық конфигурациясы Табиғатта кездесуі:1. Өзгемен салыстарғанда алатын орны- І (8,8%)2. Өзге элементтермен салыстарғанда алатын орны-ІІІ (O2,Si)3. Алюмосиликаттар (Al, O2, Si, Сілті Me,Сілті.жер Me)4. Каолинит (H2O3· 2SiO2· 2H2O) саз балшық5. Корунд (Al2O3) өте қатты, рубин(қызыл), аметист(күлгін), сапфир (көк) 6. Боксит (Al2O3 · nH2O) 7. Қазақстанда кездесетін кен орындары: Қостанай, Ақтөбе, Торғай өңірі, Орал алқабы, Павлодар облыстарында. Биологиалық ролі: Адам ағзасының 10,5 пайызын құрайды. Қан ұйығанда өкпеде,баурда,шашта,сүйекте,жүйке жүйесінің ми қыртысының құрамына енеді. Тәуліктік қажетті мөлшері 47 гр. Al алынуы каолин боксит нефелин Алғаш рет дат ғалымы Х.К.Эрстед 1825 жылы таза алюминий алды, ал 1854 жылы француз химигі А.С.Сентклер Дэвиль оны өндірісте өндіру тәсілін ашты. Алюминий минералдары Академик А.Е.Ферсман алюминийді ХХ ғасыр элементі, сондықтан бұл ғасырды алюминий дәуірі деуге де болады деген Корунд Рубин Сапфир Корунд (өнделген) Алынуы 1)Алюминий өндірісінде, шиказат ретінде көбінесе бокситтер Al2O3 *x H2O жиі қолданылады. Қақтағанда олар суын жоғалтып,алюминий оксидіне айналады.2) Электролиз арқылы:2Al2O3 = 4Al + 3O2 – 3352 кДж анод катодЕлімізде Павлодар қаласында Торғай кен орнындағы бокситтен электролиздік арқылы Al ді алу үшін глинозем өндіретін Al зауаты жұмыс істейді. Түсі -Тығыздығы: Электр, жылу өткізгіш: (Ag,Cu); T қайнау =Иілгіштік қасиеті жоғары, ол онай фольга болып жайылады және сым түрінде созылады. күмістей ақ p=2.7 г/см3 жоғары 660 0 С Химиялық қасиеттері: Жай заттармен: Al активті металл, кәдімгі жағдайда жұқа оксидтік қабықша түзіледі;1. Al+ O2 =Al- тотықсыздандырғышAl2O3 –қабықша қалыңдығы: 0,00001ммAl2O3 –күңгірт m, жемірілуге тұрақты 2. Al + Cl2 = Al + I2 → (катализатор арқылы) Al + Br2 → Al + S = қыздырғанда 1 Оксид қабықшағы химиялық әдіспен кетірліп- амальгамаланған Al сумен қарқынды әрекеттеседі Al + H2O = 2. Сұйылтылған қышқылдармен: Al + HCl =Al + Fe2O3 = алюмотермия Металл оксидтерін алюминиймен тотықсыздандыру АЛЮМОТЕРМИЯ деп аталады. Бұл реа-я жүргенде t - 2500 0 С дейін жоғарылайды Күрделі заттармен: Алюминий қосылыстары Алюминий оксиді (AL2O3) Алюминий гидроксидіAL(OH)3 Алюминий оксиді ақ түсті, қиын балқитын зат, Тб.= 20500Ссуда ерімейді, онымен әрекеттеспейді Амфотерлық оксиді қышқылдармен негіздермен AL2O3 + HCL= AL2O3+ 2NaOH +3H2O=2Na[AL(OH)4] натрий гидроксоалюминаты AL2O3 Глинозём Корунд сапфир рубин Боксит Қолданылуы:1.Электролиз арқылы ме Al алу.2. Жасанды кристалдар,лазер жасау үшін. Рубин,сапфир Алюминий гидроксиді Амфотерлі Сілтілермен әрекеттеседі AL(OH)3 + HCL = AL(OH)3 + NaOH = Nа[AL(OH)4 ] натрий метаалюминаты Қыздырғанда айырлады 2AL(OH)3 = AL2О3+ 3H2O Al(OH)2 T-ақ, суда ерімейтін ұнтақ Алу: AlCl3+3NaOH=Al(OH)3↓ +3NaCl Ақ ірімшік тәрізді Алюминийдің қолданылуы Boeing 747 ұшақ құрамында 75 тонн алюминий бар. Жер серігі/спутник/алюминий құймасынан жасалған Зертханалық жұмыс Алюминийдің сілтілермен және қышқылдармен өзара әрекеттесуі Бекіту тапсырма: Кім жылдам? H2SO4 Cl2 NaOH HCl HCl H2SO4 Al Al2O3 Al(OH)3 Алюминий қосылыстарының атаулары Химиялық формуласы Алюминий оксиді Алюминий сульфаты Алюминий гидроксиді Алюминий хлориді Алюминий нитраты Алюминий бромиді 1. Мына айналуларды жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін жаз. Al→ Al2O3 → Al(OH)3→ AlCl3 → Al(NO3)3 2. Al2O3 →Al2(SO4)3 → Al(OH) → AlCl3 →Al Химиялық диктант: 1. Алюминийдің электрондық құрылысы. …….. 2. Алюминий табиғатта таралуы бойынша……. орында тұр.3. Жер қыртысының негізгі массасын….құрайды. 4. Қосылыстарындағы тотығу дәрежесі…… 5. Алюминийдің табиғаттағы негізгі қосылыстары………… §8.2 204 бет 2,3,4 жаттығу.Бағалау18-16ұпай “5”15-13ұпай “4”12-10ұпай “3” Smiley Faces позитивті комментарий, не ұнады сындарлы сын, не нәрсені жақсарту керек келешекке арналған комментарий: маған ұнады, бірақ келесі жолы … Smiley Faces Барлығы түсінікті Жартылай түсінікті Түсінген жоқпын Back to AFL Tools тыс. тонн 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Африка 1864 1815 1715 1681 1742 1805 1639 Северная Америка 5333 5642 5783 4759 4689 4969 4851 Южная Америка 2493 2558 2660 2508 2305 2185 2052 Азия 3493 3717 3923 4400 5224 6016 6197 Европа 8412 8765 9276 7839 8053 8346 7928 Океания 2274 2315 2297 2211 2277 2306 2178 Китай 9349 12588 13105 12964 16131 17786 19754 Unreported (оценка) 720 732 732 624 732 576 600 барлығы 33938 38132 39491 36986 41153 43989 45207