Урок крымско-татарского языкаМуреккеп джумле

Къырымтатар тили (5-сыныф)
Мевзу:Муреккепджумле.
Макъсат: адийвемуреккепджумлелеракъкъындамалюматберюв, талебелернинънутукъинкишафынызенгинлештирюв, къырымтатартилинеавесликвемеракъашлав.
Дерсдонатылувы:Мультимедий тахта, дерслик, «Къыш» ресими.
Дерснинъкетишаты:
I.Тешкилиймуит.
- Селям алейкум, балалар. « Муреккепджумле» мевзусыныкечеджекмиз.
II.Эввазифесинитешкерюв.
Суаллер: Джумледеп неге айтамыз? Джумленедентизиле?
Джумленинънасылазаларыныбилесиз?
Муптеданенибильдиревенасылсуальгеджевапбере?
Хаберненибильдиревенасылсуальгеджевапбере?
Муптедавехабергененитешкильэте? ( джумленинъ грамматик негизин)
III.Янъымевзу.
Активизация.
– Къана, эндитахтагъабакъынъыз. Тахтадаязылыджумлелерокъулаве грамматик негизлерикъайтэтиле. Къышкельди. Къушларсыджакъмемлекетлергеучыпкеттилер. Къышкельди,векъарларягъды. Аваларсувуды,къушларузакъларгъучыпкеттилер. Балалар, джумлелерниталильэтипбакъайыкъ. Биринджисырадакиджумлелердекъачар грамматик негизлери бар экен? Я экинджисырадакиджумлелерде? Демек, оларнынъфаркъынеде?Джумлелертизимине коре адийвемуреккеполалар.
Адийджумледебир грамматик негизиола.
Муреккепджумледеисе – эки,учь, везияде грамматик негизлериолабилир.
Адийджумлелермуреккепджумледе интонация вебагълайыджыларярдымыненбагъланыпкелирлер. Языдамуреккепджумлетеркибиндеадийджумлелербирибиринденвиргульненайырылалар.
Меселя: 1) Куньбатты, денъиздерузгяркотерильди.
2) Куньбатты, веденъиздерузгяркотерильди.
IV.Пекитюв. Дерсликненчалышув. 114-иш
Джумлелернинъ грамматикнегизлеринитапынъыз.Муреккепджумлелернинъсхемаларынысызынъыз. ( балалартахтагъачыкъып, джумлелерязаларве грамматик негизлеринитапалар.
Нутукъинкишафы .
Ресимузериндеиш
Экранда «Къыш» ресими.
Ярдымджысезлер: чана, къар топу, аяз,къарадамы.
2-3 яхшыджумлелернидефтергеязалар.
V.Беден тербиедакъкъасы.
1. Ель котерильди. (къолларыныбир-биринеокъалайлар )
2. Ягъмурягъыпбашлады.(пармакъларнендавушчыкъарув)
3. Ягъмурзиядеягъа.( эль чырпмакъ)
4. Сагъанакъягъыпбашлады.(къолларненаякъланыурмакъ)
5. Мынабурчакъ – боранкотерильди.(тургъанердеадымламакъ)
6. Боран тына.(къолларненаякъларныурмакъ)
7. Ягъмур тына.(эль чырпмакъ)
8. Сийрекягъмуртамчыларыергетюше.(пармакъларнендавушчыкъарув)
9. Ель тына. (къолларыныокъалай)
10. Кунешчыкъа.(къолларынытёпегекотере)
Оюн «Ким тез джумлетизер» оюны.
Оджаталебелергеадийджумлеязылысызыкъларбере. О джумледенталебелермуруккепджумлетизелервесызыкъларнытахтагъаяпыштыралар.
VI.Дерсниумумийлештирюввенетиджелев:
Суаллер:
1.Джумлебунедир?
2.Адий вемуреккепджумлелернинъфаркъларыныанълатынъ .
3. Муреккепджумлетеркибиндекельгенадийджумлелерозьаранасылбагъланалар?
Баалав. Оджаталебелерджевапларыныбаалай.
VII. Эввазифеси. (дифференцир)
115,117ишлер.
Дерсбитти. Сагъолунъыз.