«Тап?ыр болса?, тауып к?р»
Жанузакова Ляззат Нурсултановна
«№236 орта мектебі» КММ
Шуақ ауылы, Жарма ауданы
Тақырыбы: «Тапқыр болсаң, тауып көр» 1-сыныпМақсаты:
1. Оқушылардың алған білімдерін тексере отырып, ақыл - ой өрісін жан - жақты дамыту, логикалық ойлау дағдыларын жетілдіру.2. Оқушыларды табиғатты сүюге, адамгершілік ізгі қасиеттер қалыптастыру, тереңнен ой толғауға үйрету.3. Топпен бірлесіп ұйымшылдықпен жұмыс жасауға, шығармашылық ізденістерге баулу.
Сайыстың жүру барысы:
Сайыс кезеңдері:1. Таныстыру.2. «Сиқырлы сандық»3. «Пантомимо»4. «Сен білесің бе?» үй тапсрмасыСайысқа қатысатын топ атаулары: «Алғырлар», «Тапқырлар» Жүргізуші: -Армысыздар, мұғалімдер әз жандар, Білім іздеп, инемен құдық қазғандар. Құшақ жая қарсы аламыз сіздерді, Білімменен сусындатқан біздерді. Армысыздар, оқушылар, балғындар, Жүздеріңнен мейірім мен нұр тамған. Алдарыңда жауқазындай құлпырған, 1 - ші сынып оқушыларын қарсы алыңдар
Ал келіңдер, келіңдер,Біріңе - бірің еріңдер.Біліміңді тексеріп,Ойынға қатысып көріңдер.- Олай болса, 1 - ші сыныптар арасында «Тапқыр болсаң, тауып көр» атты сайысымызды бастаймыз.Кім жеңді, кім жеңілді деп жүрмейік,Әділ - қазы бағасына жүгінейік.Сайысқа баға беріп, сөз айтатын,Қазыларға төрден орын берейік.Әділ қазылар алқасымен танысайық.
1-кезең таныстыру
Алғашқы кезегіміз таныстыру,Топтарды бір - бірімен табыстыру.Айдар таққан атауларын қорғайтындайӨлең сөзбен өрнектеп жарыстыру.
«Алғырлар»
Нақты жауап, саналы шешім береміз,Ұшқыр ой мен білімімізге сенеміз!
«Тапқырлар»
Тапқыр болу - ізгі арман, мұратымыз,Талмасын әрдайым да қанатымыз!
Рахмет.
Табиғаттан бабамыз ала берген секілді,Дархандықты қазаққа дала берген секілді,Еркелікті ерікті желден алған секілді,Мөлдірлікті көгілдір көлден алған секілді. - Табиғат дегенді қалай түсінесіңдер? -Табиғат ! осы бір сөз жүрекке жылы, көңілге қонымды естіледі. Табиғат сөзінде қаншама терең ой, мағына, ұлағатты мол ұғым, тұжырымы кең ой жатыр деуге болады. -Табиғат күллі тіршілік атаулының құтты қоныс –мекені, алтын ұя бесігі, құт –берекесі. Адам үшін табиғат –ең қасиетті де қастерлі ұғым. -Ендеше, балалар, бүгінгі сабағымыз Табиғаттың кереметтеріне арналмақ.Айналадағы дүниеніңТылсымы көп ғажайып,Қызықтырған әлемгеКәне назар салайық!- 2-кезең «Сиқырлы сандық» сандықтың ішінде 2 түсті кағаз бар топ жетекшілер келіп таңайды.
1 топқа:
Құлағы үлкен жануар? ( піл ) Пілдер мен адамдар – басымен тұра алатын жалғыз сүтқоректілер.
Көктен түседі,Жер ішеді. (Жаңбыр)Ең көп жауын жауатын жер – Гавайи аралындағы тау. Бұл жерде жылына 350 күн жаңбыр жауады.
Жаздай жатпай,
Қырдағы гүлдi аралар,
Өзi де татпай,
Жинар гүл шырынын,
Тисең оған құрыдың, Аямай шағып жаралар. (Ара)
кг бал жасау үшін, ара 2 млн. гүлді айналып ұшып өтуі керек.
Ең биік жануар
Сарғыш-қоңыр дағы бар
Аяғы-төртеу,мойны- ұзын,
Жаңылыспай таңып ал.
Жер бетіндегі жануарлардың ішінде керіктердің (жираф) жүрегі ең үлкен, ал салмағы 900 кг, күніне 30 кг, ал тілінің түсі қара, ұзындығы 45 см.
Өсіп тұрған бұл не?
Жаз болса жайнап.
Саясында ән салып,
Құстар жүрген сайрап.
Салқын түссе шешіліп,
Қалады өзі жайрап. (ағаш)Әлемдегі ең ұзын ағаш АҚШ-тың Калифорния штатында өсетін мәңгі жасыл ағаш – секвойя
Таңдайлары тақылдап,Шулайтын көл - шалшықтаБірін – бірі мақұлдап,Бірін – бірі жақтайды? (бақа) Жер бетінде бақа мен құрбақаның 4000 түрі бар
Қай құс өз атын қайталай береді? (көкек) Құстардың ішіндегі ең үлкен жұмыртқа – түйе құс жұмыртқасы. Салмағы 1,5 кг.
Қорыққанда жел аяқ, Отырғанда томардай-ақ. (Қоян)
Қоян мен тотықұс мойнын бұрмастан артындағыны көріп қояды екен.
Үстi толы ине,
Бiрақта, iс тiгiп,
Қадамайды түйме. (Кiрпi) Кірпінің жүрегі сағатына 300 рет соғады. 10. Тастамайды бiр елi,
Үйiн сүйреп жүредi. (Тасбақа) Тасбақа 300 жыл өмір сүреді.
Келесі кезеңіміз «Пантамимо» сайысы әр топ өзіне тапсырма таңдап алады. Қағаздағы берілген тапсырманы тек қимылмен ғана көрсетеді. Ал келесі топ не көрсетіп тұрғанын тауып алу керек.
(тербеліп тұрған ағаш, аю, қоян, )
Ал, енді келесі сайысымыз Үй тапсырмасы «Сен білесің бе?» деген айдармен әр топ қызық мәлімет тауып, жазып келу керек болатын.
Рахмет, әділқазылар алқасы қорытынды шығарғанша, мен сендерді
«Әлемнің жаңа жеті кереметі» (табиғи құндылықтармен) таныстырайын.
1. Халонг шығанағы
Тонкин шығанағының меруертті таза суынан басталатын 3000-нан астам аралы бар Халонг мүйісі Вьетнам табиғатының кереметтерінің бірі. Кіп-кішкентай ғана аралдар түрлі демалыс орындары мен жағажайларға толы. Халонг сөзі «айдаһар теңізге секірген жер» деп аударылады. Халонг жерінде бұрындары тауды мекендеген қызыл айдаһарлар өмір сүрді деген аңыз бар. Айдаһар жағаға келгенде өз құйрығымен ұңғылап аңғар мен ойпаттарды қазады. Ол суға сүңгігенде құйрығымен қазған жерлер суға тола бастайды. Содан соң әр жерден ғана қылқиып аз ғана жерлер қалады. Демек, бұл шығанақтың өзіндік әдемілігі де, ерекше аңызы да жоқ емес.
2. Амазона өзені
Амазона – Оңтүстік Америка құрлығында орналасқан, дүние жүзіндегі ең ірі өзен. Өзеннің сағасын 1500 жылы испан теңізшісі Висенте Пинсон ашқан. Өзен арнасымен 1541 жылы алғаш рет испан конкистадоры Франсиско де Орельяна (1541) саяхат жасаған. Жергілікті тұрғындар оны Парана-Тинга (Ақ өзен) және Парана-Туасу (Ұлы өзен) деп атайды. Алабының ауданы 7,2 млн. м2, ұзындығы Укаяли бастауынан есептегенде 7000 шақырымнан асады. Амазонаның (ағылшынша Amasonas) негізгі ағысы экватор мен 50 оңтүстік ендік аралығында, яғни біркелкі әрі аса ылғалданған аймақта (жауын-шашынның жылдық мөлшері 1500-3000 мм) жатыр. Анд тауынан өткен соң өзен Амазона ойпатына шығып, оң жақтан келген Укаяли өзенімен қосылып, Ұлы Амазона өзені басталады. Ол батпақтанған жазықпен, ылғалды экваторлы ормандардың арасымен ағады. Мұхиттан 350 шақырым қашықтықта әлемдегі ең үлкен атырау түзеді (аумағы шамамен 100 000 шаршы шақырым). Өзенге көптеген салалар құяды, олардың 20-ға жуығының ұзындығы 1500-3500 шақырым болады.
3. Пуэрто-Принсеса жерасты өзені
Бұл өзен Палаван филиппиндік аралында Пуэрто-Принсеса / Puerto Princesa аталатын қаласында орналасқан. Қаланы 1872 жылы Эулалией де Бурбон есімді испан ханшайымы салған. Әлемнің ең ұзын жерасты өзені саналатын бұл жаңа кереметтің ұзындығы 8 шақырым. Оның 4 шақырымын қайықпен жүзіп өтуге болады. Үңгірдің биіктігі 80 метрге, ал ені 140 метрге жетеді. Пуэрто-Принсеса қаласының басшылығы 1992 жылы жерасты өзен мен оны қоршаған шекараны ұлттық саябаққа айналдырды. Кейін ол 1999 жылы ЮНЕСКО-ның құндылығы қатарына енді. Жерасты өзенді саяхаттап жүріп туристер түрлі өсімдіктер мен хайуанаттарға кезігеді. Мысалы, бұл жерден әлемде сирек кездесетін сүтқоректі жануар – теңіз сиырын байқауға болады. Сонымен қатар, сақалды шошқа мен алабажақ кесіртке, мысық пен аюлар да кездесіп қалады. Жерасты өзенге саяхат жасайтын жылдың ең қолайлы уақыты – қаңтар мен мамырдың ортасы. Осы кезде өзен әрі тыныш, әрі жылы болады.
4. Игуасу сарқырамасы
Игуасу – Оңтүстік Америкадағы Парана өзенінің сол жақ саласы – Игуасу өзеніндегі сарқырама. Өзеннің Аргентина мен Бразилия мемлекеттерінің шекарасымен өтетін бөлігінде, Паранаға құятын жерінен 26 шақырым жоғары орналасқан. Ені 2700 м, биіктігі 72 м, жылдық орташа су ағыны 1725 м3/с. Су базальттан түзілген екі тік жардан асып, шатқалға құлайды. Сарқырама тармақтарының аралығы жартастармен бөлінген. Сарқыраманың буырқанған суының сарылы 20-25 км жерден естіледі. Игуасу өзенінің шатқалы мен сарқырамасы ұлттық саябақ болып жарияланған.
5. ОАР-дағы Тэйбл тауы
Оңтүстік Африка Республикасында орналасқан Тэйбл тауы ұлттық саябағы Таудың биіктігі 1086 метрді құрайды. Мұнда өсімдіктердің 2020 түрі өседі. Әлемнің көп жерінен бой көрсете қоймайтын көптеген өсімдіктерді осы таудан табуға болады. Сирек кездесетін өсімдіктер де жоқ емес.
6. Комодо аралы
Комодо аралы Индонезияда орналасқан. Жалпы көлемі 390 шаршы шақырымды құрайды. Алғашында жергілікті Комодо айдаһарын сақтап қалу мақсатында Индонезияда құрылған Комодо ұлттық саябағы қазіргі уақытта саябақтағы барлық жан-жануарларды қорғауға алған. Құз баурайы, қалың өсімдік жамылғысы, аппақ құмды жағажай және су астындағы маржанды жартас, тұнық су – осының бәрі Ұлттық саябақтағы алаңсыз табиғатты үйлесімді етеді. Алып кесірткелер де саябақтың әдемі бір көрінісін аша түскендей әсерге бөлейді.
7. Чеджу аралыМыңдаған жылдар бұрын Чеджуде орналасқан Халласан тауында жанартаулар атқылап тұрған екен. Қазіргі кезде жанартау сөніп қалған, сол себепті қауіпсіз орын болып табылады. және Чеджу аралының символы саналатын Тольхарубан атай да қара лавадан жасалған. Осы атайдың мүсініне келіп, мұрнынан сипаса жақсылықтың жаршысы деген ырым бар. Чеджуде мандарин өсіру шаруашылығы жақсы дамыған.Көрмемен жұмыс
Әділқазыларға сөз.
Табиғатты ұқсатып мәпелейікБарды сақтап, мәртебе әперейікКелер ұрпақ мәз болсын ісімізгеЖалғастырсын күш қосып күшімізгеТабиғатты қорғайық, аянбайық! - деп осымен бүгінгі сайысымызды аяқтаймыз.
«№236 орта мектебі» КММ
1 «А» сыныбында өткізілген сыныптан тыс іс-шара
Тақырыбы:
Өткізген: Л.Н.Жанузакова
2013-2014 оқу жылы