Разработка урока по бурятской литературе
Дабталга хэшээл-аяншалга.
Хэшээлэй темэ : «Дахяад геройнуудтаяа уулзалга»
Хэшээлэй уг зорилго : оршон байдалай гоё һайханиие сэгнэн, тэрээндэ сэнтэйгээр хандажа, хамгаалжа һураха дүршэлтэй болохын тусхай услови байгуулха.
Хэшээлэй задачанууд:
Һургалгын: шудалан үзэжэ гараһан зохёолнуудаа дабтажа гол удха дээрэ үндэhэлэн , түрэл нютагайнгаа нюуса болон баялигуудтай танилсуулан hонирхуулжа , оршон тойрониие шэнжэлэн үзэхэ мэдэсэ болон арга дүршэл олгохо , гуримшуулха ;
Хүгжѳѳлгын: аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжѳѳхэ ; алдуугүй бэшэлгэ , интонационно зүбѳѳр табигдаhан хэлэлгэ , үгын нѳѳсэ баяжуулха, хараhан үзэhэнѳѳ багсаажа , hанандаа хадууха шадабари гүнзэгырүүлхэ.
Хүмүүжүүлгын : бэе бэетэеэ үгэеэ ойлголсожо , түсэблэн харилсажа шадаха; зүб асуудал табиха , зүрилдѳѳтэ асуудал шиидхэхэ , суг хамта ажаябуулга эмхидэхэ шадабари болон эрмэлзэл хүмүүжүүлхэ.
Хэшээлэй хэрэгсэлнүүд: компьютер , таблица , зурагай саарhан , биирэ , карандаш , ном , проектор.
Хэшээлэй ябасаОрганизационный этап
Хэшээлдээ бэлэдхэл
Оролто үгэ :
- Амар сайн , хүндэтэ hурагшад . манай мүнѳѳдэрэй хэшээлдэмнай айлшад буунхай. Бидэнэр аша үрэтэй ажаябуулга болон эдэбхитэй хүдэлмэри эмхидхэжэ шадахабди гэжэ hананаб. Бидэнэр суг хамта олон тоото зохеолнуудтай ба тэдэнэй геройнуудтай танил болонхойбди. Мүнѳѳ hайхан хабарай һүүл болоод hайн уларилтай үе тогтоод байна.Һуралсалай жэлнай дүүрэхэ тээшэ боложо, бидэ үзэһэнөө дабтан , согсолон, аша үрэтэй ажал ябуулжа шадаха гүбди?
Актуализация опорных знаний
Тиигэбэл, би таанарта дабталгын нэгэ наада дурадханаб. Таанар минии хэлэһэн үгэ болон хэһэгээр ямар зохеолһооб гэжэ таажа шадаха еһотойт.
Тэрэ докторнай өөрөө наһаар залуушаг янзатайшье һаа, харгыда ябажа, һахалаа ургашаһан дээрэһээ. Ехэл зүдэрүүгээр харагдаа һэн. Бэеэр туранхай, маряагүй хүн һэн.Сагаан пулаадаар хүзүүгээ боонхой. Нюдэндөө заахан шэлтэй һэн. Хара пальтогоо тайлажа. Пеэшэнэй тэндэ үлгэһэниинь хатажа, уурал һаарал бааян байгаа бэлэй. Шляпа малгайень гартаа абажа хатаахадамни, уһа зуушаһан, ехэл хүндөөр һанагдаа һэн даа.
Энэ хэһэг ямар зохеолһооб, хэниие зурагланаб?
Урданай сагай уринда,
Уран сагай түрүүндэ,
Саг жэлэй сарюунда,
Сахилза ногооной хүхэдэ,
Бүһэгүй бүлеэндэ
Бээлэйгүй дулаанда...- энэ үгэнүүд ямар зохеолһооб, ямар жанрайб?
Аламжа Мэргэн хүбүүн дахажа ябаха ахагүй, дахуулжа ябаха дүүтэй...
1916 оной һүүл багта нарайлхадаа, тушаан боложо, эхир үхибүүдые түрэһэн байгааб. Хүбүүн басаган хоер гараһан юм. Ганса амин ябатараа, гэнтэ гурбан амитан болошоо һэмди. Хүбүүндээ Баярта, басагандаа Янжима гэжэ нэрэ үгөө бэлэйб. Яһалашье баярлаа һэм даа.
Гүйжэ ерэмсээрээ, нүхэрөө шангаар тэбэрижэ, һэжэржэ, һанжагануулжа оробо.Би шамайгаа еһото буряад шэнгеэр угтахаяа һанааб. Урдань яадаг байгааб? Үнинэй уулзаагүй нүхэд ушархадаа, үгэ хэлсэнгүй. Урид барилдаад үзэдэг. Хэмнай хэды мориной хүсэтэйб гэжэ шалгадаг байгаа бшуу.
Нүхэнэй амһарта гэрэй һууриин тухай газарта. Мүльһэн хүрэшэнхэй. Тэрэ ехэ нүхэнэй амһарайнь дээдэ үһээдэ сэн бун бурзайжа харагдана.энэ нүхэнэймнай һүрөөтэй гээшэнь хэлэшэгүй юм ааб даа. Амаа ангайгаад байһан абарга томо могойн аахилжа, уухилжа байһандал һанагдамаар. Энэ нүхэн соо заал һаа томо амиды амитан бии гэжэ һанахаар. Иимэ юрэ бусын юумэ харахадаа, хэнэйшье айхаар байба.
Тарган шалхагар шарайтай,
Хүлдэһэн хүйтэн бэетэй
Шаргал һара сонхоорни
Шагаан, харан жүдхэнэ.
(Гэнтэ үүдэ тоншожо, бэшэг асарба.)
Энэ хэндэ ерэһэн бэшэг гээшэб?уншажа үзэе. “ Хүнхэрэй дунда һургуулиин зургаадахи классай үхибүүдтэ.”
Хүндэтэ минии үүри нүхэд.! Сайн байна гүт, би аяар холо Росси гүрэнэй ниислэл хотоһоо та олондоо баярые хүргэнэб! Манай орон уужам тэнюун ха юм. Намда таанараар уулзажа харилсаха, хөөрэлдэхэ, нютаг оронииетнай хараха тон ехэ хүсэл түрэнхэй. Ушар юуб гэхэдэ, интернедээр танай хизаар тухай һонин һонин газар болон нютагууд тухай харуулагдан хэлэгдэнхэй байна. Географическа карта шэнжэлхэдэмни, танай хизаар минии нютаг-хотоһоомни сэхэ нүгөө тээмни байһан шэнги. Арга боломжын байгаа һаа, намайе орон нютагтаяа танилсуулхыетнай гуйнаб. Таанар намайе таниба еһотойт. Уулзатараа баяртай!
Хүлеэн үлэгшэ С.М.
Таанар таниба гүт
Вводно-мотивационный этап
Яагаа һонин хүлеэгдээгүй баярта бэшэг абаба гээшэбта! Зай, яар холо нютагһаа айлшаниие буулгажа, һонирхуулха шадалтай гүбди.
Тиигэбэл, мүнөө хэшээлдээ энэ ехэ һонин ажал ябуулхамнай гү.
-ямар ажал ябуулагдаха болоноб. Хүндэтэ айлшаниие угтажа, нютаг оронойнгоо гое һайханһаань танилсуулха болонобди.
Хэшээлдээ юу хэхэ, ямар ажал ябуулха болонобибди.
Тиимэһээ хэшээлэй темэ гаргажа шадаха гүт.
Операционно-содержательный этап.
Зай , тиигэбэл, энэ ажаябуулга үнгэргэхын тула бидэ группада хубааржа ажаллахабди. Хоер лэ группа болохобди.
1-дэхи группынхид ямар һайхан, нангин газарнууд тухай хөөрэн танилсуулха тухайгаа шиидэн хэлсэжэ, бэлэдхэл-харалга хэхэ болонот.Энэ ажалда тон ехэ 10-12 мин ошохо еһотой. (Нангин шүтѳѳнэй газарта яажа бэеэ абажа ябахаб-нэмэри даабари бүхы группануудта).
2-дохи группынхид, энэ аяншалгынгаа маршрудай карта, болон энээндэ зорюулһан зураг гоеор зураха болонот. Энэ ажалда баhал 10-12 мин. ошохо еһотой. (Нангин шүтѳѳнэй газарта яажа бэеэ абажа ябахаб-нэмэри даабари бүхы группануудта).
Ажалаа түгэсхэһэнэй удаа булта ажалаа харуулха, хамгаалха .
Слайд харуулха.
Рефлексивно-оценочный этап.
Контроль взаимоконтроль
Мүнөө хэһэн ажалдаа сэгнэлтэ үгэхэбди, группа бүхэн хэн ямараар хүдэлөөб гэжэ хэлэхэ.
Үхибүүд, Сержа Мартынов манай нютаг ерэжэ, һонирхохо юумэ олохо гү?
Ямар тон онсо ондоо юумэ илангаяа буряад угсаатанай юумэ мэдэхэ болохо хаб?
Гэрэй даабари
1.Сережа Мартыновта урилга бэшэхэ.
2.“Нютагайм баялиг” гэһэн зураг зураха.
3. Нютаг тухайгаа кроссворд бэлдэхэ.