Презентация классного часа Бекир Чобан -заде

«БЕКИР ЧОБАН-ЗАДЕ.Омюр. Такъдир. Девир». «Тувгъан тиль» Б.Чобан-заде …Сенинъле душмангъа ярлыкълар язсам,Сёзюнъмен онъмазнынъ гонълюни къазсам,Къабримде мелеклер соргъу сораса,Азраиль тилимни къач кере тораса,Озь тувгъан тилимде айт, манъа дермен,Озь тувгъан тилимде йырлап олермен… Бекир Чобан-задеМЕШУР ТИЛЬДЖИ АЛИМ, ПРОФЕССОР ВЕ БЕЛЛИ ШАИР 1893 - 1937 Он яшымда кичкене чобан эдим,Яйля астында чалашым къургъан эдим.Ава ачыкъ, кок юксек, рузгяр тая,Айдын, айры корюне дагълар, къая…Узакъ ёлдан откен атнынъ аякъ сесин,Яш озеннинъ къыр астындан шай отмесин,Мен бир къыргъа узаныр, динълер эдим,Баракъларман, къушларман чынълар эдим. ~ Бекир Чобан-заде 1893 сенеси майыс 15-те Къырымнынъ Къарасувбазар шеэринде Къурт Ваап чобаннынъ къорантасында дюньягъа келе. Анасынынъ ады – Захите эди. ~ 1904 сенеси бу къорантада Зелиха къыз къардашы дюньягъа кельди.~ Ильк тасилини кой мектебинде ве орта тасилини Къарасувбазардаки рушдие мектебинде алды.~ 1909 сенеси Истамбулгъа кетип, «Султание» медресесине окъумагъа кирди. ~ 1914 сенеси Б.Чобан-задеге орта мектеплерде ве лицейлерде арап ве франсыз тиллеринден дерс бермеге укъукъ бериле. Зелиха Чобан-заде (Халилова), Б.Чобан-заденинъ къыз къардашы Истанбул университетнинъ бинасы Б.Чобан-заде (Сыдкъы) Галатасарайда окъугъанларнынъ джедвелинде Яш къырымлыларнынъ Туркиеде окъугъан вакъыты. 1910 с. Сагъ тарафта дёртюнджи Б.Чобан-заде. Бекир Чобан-заде (солда) достунен лицейде окъугъан вакъыты ~ 1914 сенеси Будапештке кете ве анда Будапешт университетининъ тарих-филология шубесине къабул олуна.~ 1918 сенеси университетини мувафакъиетле битирген Б.Чобан-заде Будапешт Шаркъшынаслыкъ Академиясында ишке къабул этиле ве академик Куношун реберлиги алтында «Кодекс Куманикус» лугъаты узеринде ильмий-тедкъикъий ишини башлай.~ 1920 сенеси «Кодекс Куманикус»даки сингармоник уйгъунсызлыкълар ве тюркий тиллернинъ артикуляция базасы проблемалары» мевзусында докторлыкъ диссертацияны къорчалай. Бекир Чобан-заде студент оларакъ Будапешт университетте окъугъанда. 1918 с. Б.Чобан-заденинъ Будапешт университетке студент оларакъ къабул этильгени ярлыгъы. 12 октябрь 1916 с. (зачёт китабынынъ биринджи саифеси) Булутлар, булутлар! ~ Бекир Чобан-заде даа талебелик девиринде Будапештте «Русие татарларынынъ медений аятынынъ инкишафы очерки» (1915), «Тюрк эдебиятында янъы джерьянлар» (1916), «Тюрк-татар тиллеринде журналистиканынъ эсас инкишаф этюв принциплери» (1918) макъалелерини язып дердж эттирген эди.~ 1920 сенеси Къырымгъа къайтып, Тотайкойдеки педагогика техникумда оджалыкъ этти.~ Таврия университети Б.Чобан-задени 1920 сенеси Симферопольге давет эте ве о тиль кафедрасынынъ доценти оларакъ тайин олуна.~ 1922 сенеси Таврия университетининъ профессоры, 1924 сенеси исе Къырым университетининъ ректоры вазифелеринде чалыша.~ Азербайджан Девлет университети ве янъы Тюрк элифбеси Комитети Б.Чобан-задени 1924 сенеси Бакугъа давет этти. Башта АДУ-де тюрк тили ве эдебияты кафедрасынынъ профессоры, 1925 сенесинден башлап исе шаркъшынаслыкъ шубесининъ деканы олып чалышты.~ 1930-1934 сенелери Б.Чобан-заде Фергъана педагогика институтында озьбек тили ве эдебияты кафедрасынынъ мудири олды. Тотайкойдеки педагогика техникумнынъ оджалары. Б.Чобан-заде ( солда экинджи отура), мудир А.Озенбашлы (солда учюнджи). Алдындаки – Мамут Недим. 1922 с. ~ «Ананъ къайда?» адлы ильк шиири 1913 сенеси Истанбулда чыкъкъан «Яш татар язылары» меджмуасында нешир олунды.~ Бир чокъ шиирлери 1928 сенеси Акъмесджитте басылгъан «Боран» топламында, 1935 сенеси Румынияда чыкъкъан «Къырым шиирлери» джыйынтыгъында, 1955 сенеси Истанбулда Баттал Таймаз тарафындан азырлангъан «Къырымлы Бекир Чобан-заденинъ шиирлери» китабында ве 1971 сенеси Ташкентте басылгъан «Шиирлер» топламында дюнья юзюни корьдилер.~ «Къавал сеслери» адлы эльязмасы Тюркиеде нешир олунды. Диляра Булгакова (тура), Б.Чобан-заденинъ биринджи къадыны (1917 с.) Б.Чобан-заденинъ огей огълусы Мустафа. 1945 с. Мустафа Чобан-заде Фериде къадыннен (1947 с.) Б.Чобан-заде апсханеде. 1937 с.Октябрь 12-де суд этилип, эртеси куню къуршунланды. Меним языларым ич бир шей косьтермесе де, къырылгъан, чайпалгъан, бельки бугунь-ярын олюп, ёкъ болуп кетеджек къырымтатарны, онынъ минлерни, дуйгъуларыны бек яхшы косьтере; бир кунь келип, тарих Къырымман огърашса, къырымтатар къырымтатарны къыдырса, меним языларым ортагъа чыкъар. Эгер булай олмаса да, зарары ёкъ. Къырымтатарнынъ бу къадар байрагъы, шаны, топрагъы гъайып болды; барсын, меним де бир къач юкъусыз геджем, думанлы, кедерли кунюм джойтулсын… Магъа бу сатырларны язгъандаки леззет, онъгъанлыкъ джетишир. Татар тили, ич кимсе айтмаса да, кене буюк, кене изгю… чюнки онда меним джигит халкъымнынъ бинълердже джыллыкъ къайгъылары, къайгъылы джигит сеси бар… («Къавал сеслери», Будапешт, 1919 с.) Къарасувбазар шеэринде Б.Чобан-задеге къоюлгъан эйкели. 12 сентябрь 2001 с. ачылды (эйкельджи Али Белялов).