Ашы? саба? ?аза?стан тарихы п?ні бойынша, та?ырыбы: ?аза? хандары, билері, батырлары.
B. Молдашев атындаCы орта жалпы білім беретін мектебі
АшыK сабаK
ТаKырыбы: «JазаK хандары, билері, батырлары»
Сыныбы: 5 «а»
П‰н мaCалімі: Ануарбекова А.А
2015-2016 оKу жылы
Сыныбы: 5 «а» сынып
К_ні: 8.12.2015ж
СабаKтыS таKырыбы: JазаK хандары, билері ж‰не батырлары.
СабаKтыS маKсаты: Білімділік: Хан басKарCан мемлекеттік басKару ж_йесініS ерекшелігі, ханныS атKаратын Kызметі ж‰не KазаK хандыCыныS KоCамдыK саяси Kaрылымымен таныстыру ж‰не KазаKтыS сот т™релігі, билік айту ж_йесі мен таныстыру, билердіS тарихтаCы алатын орны мен Kызметіне тоKтала отырып, сонымен Kатар жоSCарларCа Kарсы шыKKан KазаKтыS хас батырлары жайлы кеSінен м‰лімет беру ж‰не толыK т_сінік беру.
ДамытушылыK: ОKушыларCа KызыKты болу _шін Kазіргі басKару ж_йесі мен Kазіргі басKару ж_йесін салыстыру ж‰не ™ткен CасырдаCы т™релік айтумен таныстыру сонымен Kатар KазаK батырларына тарихи тaрCыда баCа беруге баулу.
Т‰рбиелік: Ерлікке, отанс_йгіштікке т‰рбиелеу, KазаK батырыныS ерлігін д‰ріптеп ерлігін _лгі етуге ж‰не Kара Kылды KаK жарCан ‰діл болуCа ж‰не KазаK ж_здерініS басшыларыныS Kызметтерін _лгі етіп жастардыS бойына сіSіру.
СабаKтыS ‰дісі: Сайыс сабаK
К™рнекілігі: БилердіS суреттері, JазаKстанныS картасы, тапсырмалар.
СабаKтыS барысы. І. `йымдастыру кезеSі (2 мин)
С‰лемдесу. СабаKта жоK оKушыларды белгілеу, сынып тазалыCына назар аудару.
СабаKKа с‰ттілік тілеу
ІІ. ^й тапсырмасын сaрау (10 мин) JазаK халKыныS Kалыптасуы мен хандыCыныS Kaрылуы
-Ертеде KазаK жерінде ™мір с_рген саK тайпаларыныS бет-бейнесі Kандай н‰сілге aKсады?еуропалыK
-КімдердіS жаулап алуы кезінде жергілікті ру-тайпалардыS бет –бейнесі монCолдыK н‰сілге айналды?монCолдардыS
-ХалыK деген с™зге кім аныKтама береді? Бір елдіS барлыK тaрCыны, тілі, тaрмыс-тіршілігі, рухани м‰дениеті ортаK, сыртKы бейнесі aKсас бір жерде мекендейтін KоCам
-«JазаK» атауы к™не т_ркі тілінде Kандай маCына береді? Еркін адамдар
-JазаK жері неше ж_зге б™лінді, атап бер 3 aлы,орта ,кіші
- осы _ш ж_здіS территориясын кім айтады? `лы ж_з- оSт JазаKстан, Орта ж_з-солт_стік, орталыK ж‰не шыCыс JазаKстан. Кіші ж_з –Каспий теSізі жаCалауы, ЫрCыз, Тобыл ™зендері бойы
- JазаKтыS арCы атасы кім?
- JазаK хандыCыныS негізін KалаCан хандар?
- JазаK хандыCыныS ныCаюына _лес KосKан Kай KазаK хандарын білесіSдер?
- Jасым ханныS заSдар жинаCы Kалай аталады ?
-Jай жылы JазаK хандыCы Kaрылды? 1465 жылы
-
^й тапсырмасын Kорытындылау:3 минут
ТаKырыпты ашып алу _шін ой толCаныс ретінде «JазаK хандыCы » туралы видеофильм к™рсету. (5 минут)
ЖаSа сабаK:
Сонымен хан дегеніміз, KазаK мемлекетініS билеушісі, хандыKтыS басшысы. Бaл билік атадан балаCа мaра ретінде Kалып отырды. ХанныS негізгі Kызметі мен ™кілділігіне тоKталсаK: сяси - экономикалыK м‰селелерді шешумен Kатар ™з атынан бaйрыK шыCарып отырCан. Ел басKаруда ™з кеSесшілеріне с_йенген. Жаугершілік соCыста Kол басKарCан.
АSызCа айналCан KазаK хандары: Алаша хан, ОCыз хан,БaрындыK хан, ХаKназар хан, Т‰уке хан т. б
JазаKтыS негізгі _ш биі ™зімізге белгілі Jазыбек би, Т™ле би,
·€йтеке би. Jазыбек - KазаK хандыCыныS аса к™рнекті мемлекет Kайраткері, м‰лімгері ж‰не Орта ж_здіS бас биі болCан. Жеті жарCыны жасауCа к™мектескен. Ол жастайынан шешендігімен к™зге т_седі. 1740 жылдары Малайсарымен ж‰не басKалармен бірге 90 биді бастап ЖоSCар хандыCына барып, Абылай ханды босатып алады. ЖоSCар ханы оCан шешендігі _шін «Jаз дауысты Jазыбек»- атаCын берген.
ЖоSCарларCа Kарсы к_реске шыKKан KазаK батырлары к™п. СолардыS негізгілеріне тоKталсаK: Б™генбай, Jабанбай, Наурызбай, Баян батырлар. ОлардыS ерлігі _шін ‰р т_рлі атаKтар берген. Олар жастайынан батырлыCы мен ерекше к™зге т_скен. ЖоSCарларCа Kарсы к_ресте Kол бастап, сардарлыK Kызмет атKарCан.
€р топKа таKырыпKа сай жеке сaраKтарды оKушылар тілші ретінде Kойып шыCады:
10 минут
1. Армат:
1. Хан дегеніміз кім?
2. хандар Kандай Kызмет атKарады?
1. Билер деп кімдерді атаймыз?
2. Билер KоCамда Kандай Kызмет атKарCан?
1. JазаKтыS ‰йгілі билерін атап беріSіз?
2. Билер халыK арасында Kалай к™зге т_сті?
2.Аяулым
1. «JасKа жол» атанCан заSдар жинаCын шыCарCан хан?
2. ХандыKтыS басшысы кім болCан?
1.JазаK хандар ‰улетініS арCы атасы кім деп ойлайсын?
2. Жеті жарCы заSдар жинаCы кімдікі?
1.JазаK хандыCыныS алCашKы хандары кімдер?
2. Биыл JазаK хандыCыныS KaрылCандыCына неше жыл толып отыр.
3. Аружан
1.JазаKтыS атаKты батырларын атап бересіSбе?
2. батырлар Kандай Kызмет атKарды деп ойлайсыз?
1.JазаKтыS даSKы шыKKан хандарды ел билеген жылдарымен айтып бере аласыSба?
2. «Дарабоз» атанCан батырды білесіSбе?
1. JазаK атауыныS шыCу тегі туралы аSыз айтып бере аласыS ба?
Шешендік с™здеріне Kарап, авторын тап. Jосымша тапсырма. Бисекнова Айдана
1. «Бай болсаS, халыKKа пайдаS тисін. Батыр болсаS, жауCа найзаS тисін. «€йтеке би»
2. ЖаSбыр жаумаса жер жетім, Басшы болмаса ел жетім, `KпасKа айтKан с™з жетім... К™ре алмаCан к™з жетім «Т™ле би»
3. ^й жанында биік т™беS болса, Ол ерттеулі аттан кем емес, ОтбасыSда білгір KартыS болса, Ол жазылCан хаттан кем емес Біз, KазаKтар керіспейік Ренжісу бізге ж™н емес. «Jазыбек би»
ЖаSа сабаKты Kорытындылау: Жаннaр 2 миут
Сергіту с‰ті Терме Эльнара
СабаKты Kорытындылау. (1ин) -Б_гінгі сабаKта нені меSгердік? -СабаKтыS барысында KойCан маKсатымыз бен міндеттерімізді орындай алдыK па? -Б_гінгі алCан білімдеріSніS сендер _шін маSыздылыCы бар ма? -Балалар, т‰уелсіздікке жетуге Kандай адамдар _лестерін Kосты? (батырлар, билер, хандар ) БіздіS ел д_ние ж_зініS к™птеген елдерімен достыK байланыс орнатKан, б_кіл ‰лем таныCан елге айналды. БіздіS еліміздіS президенті Нaрсaлтан НазарбаевтыS бейбітшілікті ныCайту жолында к™п жaмыстар атKаруда.Jазіргі таSда JазаKстан ™ркениетті, дамыCан елдер Kатарында енген мемлекет. Осы мемлекетті одан да биіктен к™рсету, елін жаудан KорCайтын, болашаK KазаK жастарыныS Kолында деп есептеймін.
БаCалау: АKторCын
^йге тапсырма: JазаK хандары, билері ж‰не батырлары таKырыбын оKу.