Саба? жоспары Жай геометриялы? фигуралар
Ф-Е-10/5.1
Ерханова К. М, арнайы пәндер оқытушысы.
МКҚК «Мақтарал аграрлық колледжі» ОҚО, Атакент кенті.
№1 сабақ жоспары
Пәні: Арнайы сурет және көркем графика.
Тобы: Тг-15-2 Күні: 14.09.2016ж Сабақтың түрі: Тәжірибелік
Сабақтың тақырыбы: Жай геометриялық фигураларды салу.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға натюрморт туралы түсінік беру, натюрморттың құрылымын көрсетіп, геометриялық денелерден натюрморт салу жолдарын, оқушыларды сауатты сурет салуға үйрету.
Дамытушылық: Сурет салудың заңдылықтарын меңгерту арқылы, заттың жарық пен көлеңкесімен, пішінін дұрыс салу жолдарын үйрету. Оқушыларды көзбен елестете біліп, дұрыс бейнелей білуге баулу.
Тәрбиелік: Оқушыларды талғампаздыққа, белсенділікке, сауаттылыққа, тәжірибе негізінде еңбекті сапалы етіп жасауға тәрбиелеу.
Пәнаралық байланыс: Киім композициясы, тігін өндірісінің технологиясы, сызу, тарих.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі:
Негізгі: Б. Асанова, Г. Тәкішева. Киімді үлгілеу және көркем безендіру.
Қосымша: Шершнева Е.А. Моделирование и художественное оформление женской и детской одежды.
Сабақтың барысы мен мазмұны:
Сабақтың кезеңдері Мазмұны Әдіс-тәсілдері
Қолданылатын көрнекіліктер және ТОҚ Уақыты
І. Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, түгендеу, оқушылардың сырт келбетіне, назар аудару, оқушылардың зейінін сабаққа аудару. 3 мин
ІІ. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау. Оқушылар жай геометриялық фигуралардан қойылым арқылы сурет салу заңдылықтарын үйрету бейнелеу өнерінің терминдерімен таныстыру, тәжірибелік жұмыс негізінде білімдерін пысықтау, сабақ мазмұнын ашу. 2 мин
ІІІ. Сабақта оқушыларға берілетін білімнің өзектілігі, оқу процесіне оқушының қызығушылығын тудыру. Сабақта оқушыларға тақырыптың түсінікті болуын қамтамасыз ету мақсатында тапсырманың орындалуына бағыт- бағдар беру. 2 мин
IV.Тақтада немесе компьютерде тәжірибелік жұмыстарды орындау және жағдаяттарды шешуді көрсету. Жай геометриялық фигуралар.
Геометриялық денелердің үлгілерінен құралған қойылым натюрморт.
Геометриялық денелерден құралған қойылым наюрмортты салу жолдары. Сызба суреттерді және гипстен жасалған геометриялық денелердің көрсету арқылы бейнелеу жолдарын түсіндіру. 1.Геометриялық денелердің үлгілер.
2.Геометриялық фигуралар суреті №1.
3.Нұсқаулық карта №1
20 мин
V.Тәжірибелік тапсырмаларды орындаудағы оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмыстары 1.Жай геометриялық фигуралардың атаулары.
2. Геометриялық денелерден құралған қойылым натюрмортты бейнелеу.
Өз бетінше өзіндік жұмыс орындау. 1.Геометриялық фигуралар суреті №1.
2. Нұсқау карта №1.
3. А4 форматы қағаз, түрлі конструктор қарындаштар, өшіргіш, сызғыш, т.б.
4. Тест сұрақтары. 45 мин
VI.Сабақты қорытындылау Оқушылардың тапсырманы орындауына байланысты бағалау және хабарлау. Сабақ барысында жіберілген кемшіліктер үстінен жұмыс істеу және сабақты қорытындылау. 6 мин
VII.Үйге тапсырма беру 1. Г.Тәшиева «Киімді модельдеу және көркемдік безендіру.
3-7 беттер.
2. Геометриялық денелерден құралған қойылым натюрмортты бейнелеу. 2 мин
Оқытушы: _________ Ерханова Камшат Мұхитқызы
Нұсқаулық карта №1
Пәні: Арнайы сурет және көркем графика
Күні: _______________
Сабақтың тақырыбы: Жай геометриялық фигураларды салу.
Мақсаты: Оқушыларға натюрморт туралы түсінік беру, натюрморттың құрылымын көрсетіп, геометриялық денелерден натюрморт салу жолдарын, оқушыларды сауатты сурет салуға үйрету.
Тәжірибиелік сабаққа керекті құрал жабдықдар, материалдар:
1.Геометриялық фигуралар суреті №1.
2. Нұсқау карта №1.
3. А4 форматы қағаз, түрлі конструктор қарындаштар, өшіргіш, сызғыш, т.б.
4. Тест сұрақтары
Тапсырма: Геометриялық денелерден құралған натюрмортты бейнелеу.
Сабақтың барысы:
Геометриялық фигуралар
Натюрморт-бейнелеу өнерінің бір жанры болып табылады. Натюрморт-француз сөзі, дәл мағынасы «өлі табиғат» деген ұғымды білдіреді. Натюрморт алғаш рет XVII ғасырдың басында Голландияда пайда болды. XVIII ғасырдың ортасында бейнелеу өнеріндегі көп тараған жанрға айналды. Негізінен натюрмортта заттар саны көп болуы міндетті емес. Олар тақырыбына, мазмұнына байланысты өзара үйлесімді таңдалып қойылады. Сондықтан натюрмортты қарапайым қарындаш арқылы бейнелеуде сурет салу ережелеріне сүйенген дұрыс. Қарындашты үш саусақпен (бас бармақ, сұқ саусақ, ортаңғы саусақ) ғана ұстау керек.
Сурет салатын қарындаштар қатты-жұмсақтығына қарай мынадай түрлерге бөлінеді: 6Т, 5Т, 4Т, 3Т, 2Т, Т, ТМ, М, 2М, 3М, 6М, бұлар латынша мыналарға сәйкес келеді: 6Н, Н, НВ, 2В, 3В, 4В, т.б. Сурет салған кезде қолды қағаз бетіне тигізбеу керек. Егер қажет болған жағдайда қолды сүйемелдеу үшін екі саусақтың ұшын (аты жоқ саусақ пен шынашақ) қағаз бетіне ептеп тигізуге болады. Сонда қолдың астындағы сурет былғанбайды, өшірілмейді. Сурет салудың негізгі тәсілдерінің бірі-сызық жүргізу. Жіңішке сызықтар жүргізу арқылы болашақ пішіннің нобайы жасалады. Осы сызықтармен негізгі пропорциялар белгіленіп, суреттің жеке бөліктері салынады. Сызық жүргізу арқылы сурет кейпі белгіленеді.
Сурет әдетте жүйелі кезеңдермен біртіндеп бейнеленеді. Ол кезеңдер бейнеленетін заттардың көлемінің күрделігіне қарай 3-4 немесе одан да көп кезеңдерден тұрады.
Тапсырманы орындау тәртібі:
1-кезең. Алғашқы кезең-заттардың жалпы алатын орнын қағаз бетіне үйлестіріп белгілеуден басталады, үш қырлы призманың биіктігі мен енінің өлшемі, цилиндрдің биіктігі мен енінің өлшемімен салыстырғанда қандай,бір-бірінен қандай қашықтықта орналасқаны ескеріледі. Суреттегі цилиндр үш қырлы призмадан екі еседей кіші және бізге жақын алдыңғы шетте тұр. Сондықтан цилиндр призманың төменгі бір шеткі бөлігін жауып, әрі шамалы төмен орналасады. Бірінші кезеңде есте сақтайтын нәрсе заттар бейнесі қағаздың ортасынан, жан-жағынан өте көп орын алмауы тиіс немесеқағаз шетіне өте жақын орналаспауы керек. Ендеше оқушылар қолымыздағы қарындашты қоя тұрайық, ойынға назар аударайық.
2-кезең. Суреті салынатын геометриялық денелердің конструкциялық құрылымына назар аудару керек. Зат көлемін дұрыс бейнелеу үшін оның тасаланып көрінбей тұрған жерлерін де бейнелеу керек. Сөйтіп көмекші сызықтар арқылы заттардың дәл бейнесін анықтап бейнелейміз. Заттар бейнесінің дұрыстығын тексерген соң көмекші сызықтарды кетіріп тастаймыз. Егер геометриялық денелерді жазықтық бетіне тек сызықтармен бейнелеп қойсақ, онда ол денелер сымнан жасап қойған тәрізді болады. Осы денелер бейнесіне жарық, көлеңке реңін түсіріп бояу арқылы ол денелердің кеңістіктегі шынайы пішінін, көлемін, қандай материалдан жасалғанын жазықтық бетінде көрсетуге болады. Бейнеленетін обьектілердің жарық түсіріп тұрған жағы жарық деп, ал екінші қарама-қарсы жағы көлеңке деп аталады. Суретті штрихтау ісі көлеңкеден басталады. Штрихтардың басқа сызықтардан (сызба сызықтарынан) айырмашылығы-мұның кеңістік сипаттары көбірек. Мәселен, сызықтар деп өзіндік дербес мәні бар ұзын сызықтарды айтсақ, ал штрих-қысқа сызық, әрі ол басқа штрихтармен бірлестікте ғана белгілі бір мәнге ие болады. Штрихтарды оңға, солға немесе төмен (өзіне қарай) сызуға болады, ал қарындаштың ұшын жоғары қарай (өзінен әрі қарай) жүргізуге болмайды.
3-кезең. Заттарға түскен жарық пен көлеңкенің алып жатқан орындарын анықтап, олардың шекараларын белгілейміз. Суреттің өңін айқындағанда заттың ең жарық, ең қараңғы жерін анықтап алу керек. Яғни реңдік қатынасты дұрыс айқындауға үйрену керек. Затты штрихтауды меншікті көлеңкеден бастаған жөн. Мешікті көлеңке дегеніміз – заттың сәуле түспеген бетінде пайда болған көлеңке. Жарық деп – табиғи сәуле мен жасанды жарық түскен бетті айтамыз. Жылт дегеніміз – жарықтың аса мол мөлшерде түскен жері. Мұны шыны немесе жылтыр темір ыдыстарда айқын байқауға болады. Түспе көлеңке дегеніміз – нақты бейнеленген заттан жазықтықтың бетіне түскен көлеңке. Жартылай көлеңке дегеніміз – меншікті көлеңке мен жарықтың арасында пайда болған көлеңке. Рефлекс дегеніміз – заттың меншікті көлеңкесінің шет жағында, артқы жазықтық арасында пайда болған көмескі жарық тәріздес құбылыс. Заттардың жарық көлеңкесін штрихтау арқылы олардың пішінін, көлемін шығарамыз. Жарық заттарға сол жағынан түскендіктен, негізгі ең қою көлеңке заттардың оң жағында орналасқан, ал жарықтың тікелей түсіп ең жарықтанған жылт бөлігі заттардың сол жағында орналасқан. Штрихтың қоюлығы мен жиілігі, бағыты нәрсенің нендей материалдан істелгендігі мен оның бетінің өзіне тән ерекшелігін көрсететіндей болуы керек.
4-кезең. Бұл бейнелеген заттарды толықтай анықтау кезеңі деп аталады. Геометриялық денелердің түсі ашық болғандықтан, штрихтау барысында сурет салу ережелеріне сүйене отырып, кейбір елеулі артық кеткен жарық пен қараңғы дақтарды бәсеңдетеміз. Штрихты нәрсе көлеміне байланысты доға және көлбеу түсіру арқылы, заттың бейнелік көлемін әрі айқындай түсуге болады. Жұмыстың соңында натюрморттың композициялық бірлігін, жарық пен көлеңкенің жарасымдылығын қадағалап, мұқият тексеріп көрген жөн.Орындалған суреттің жарасымды болып шығуына баса назар аударамыз.
Бақылау сұрақтары:
Бейнені қайда саламыз? (қағазға)
Бейнені кетіру үшін не керек? (өшіргіш)
Бейнені безендіріп әрлеу үшін не керек? (штрихтау, бояу)
Компоновка дегеніміз не? (қағаз бетіне бейнеленетін затты үйлесімді орналастыру).
Пропорция дегеніміз не? (бейнеленетін заттардың үлкенді-кішілі бөлігінің арақатынасын салыстырып белгілеу).
Жарық дегеніміз не? (бейнеленетін заттардың күн сәулесі түскен бөлігін атаймыз).
Көлеңке дегеніміз не? (заттардың бетіне жарық түспеген бөлігі. Яғни ол меншікті көлеңке деп те аталады. Бейнеленетін заттың көлемі және формасы жарық пен көлеңке арқылы беріледі).
Тест сұрақтары
1. Штрих дегеніміз не?
а) көптеген ,біріктес сызықтардың жиынтығы б) заттың бейнесі в) заттың пішіні
2.Жай қарындаш түрлерін тап?
а)түрлі-түсті қарындаштар б)жұмсақ,қаламұш,қарындаштар в) жұмсақ,қатты қарындаштар
3.Тор көзді немен сызамыз?
а) қарындаш,сызғыш б) бояу,қарындаш в) қарындаш,бояу
4.Дұрыс сурет салу үшін не керек?
а) түстану б) үйлестіру в) мүсіндеу
5.Цилиндр тәріздес заттарды бояғанда қолданатын штрих сызығы?
а) түзу сызық б) доғал сызық в) ирек сызық
6.Сызық жүргізу арқылы нені белгілейміз?
а) заттың пішінін б) заттың ұзындығын в) заттың түсін
7.Кітаптың пішіні неге ұқсайды ?
а) үш бұрыш б) төрт бұрыш в) конус
8.Нәрсенің көлеңке бөлігіндегі әлсіз жарық қалай аталады?
а)жылт (блик) б)жартылай көлеңке в) шағылыс (рефлекс)
9. Нәрсе бейнесіне жарық, көлеңке не үшін түсіріледі?
а)пропорциясын көрсету үшін
б)көлемін,пішінін шынайы көрсету үшін
в)композициялық шешімін көрсету үшін
10.Суретті дұрыс бейнелеу үшін не істей білуіміз керек?
а) Үйлестіре білу керек б) көлемін таба білу в) пропорциясын таба білу