Урок развития речи по теме “Цаhан Сар – олн ?мтн? байр.”

Кичәлин төр: Келлh өргҗүллhнә кичәл “Цаhан Сар – олн әмтнә байр.” 4 классКичәлин күл: Дассан батллhн, дассн шин үгмүд келлhндән олзлҗ давтлhн, хальмг улсин кезәңк авъясан дасллhн, сурhульчнрин келлh өргҗүллhн.
Кичәлин йовуд:
Белдвр.
Күүндвр
Лу сарин 19 – лә цуг әмтн Цаhан Сарин нәр темдглх. Эндр кичәлдән бидн Цаhан Сарин тускар дассан батлҗ авхмн. Слайд №1
Хальмг улс Цаhан өдр ямаран бурхнд зальврна?
. + Окн-Теңгрт зальврна Слайд №2

Эн байр ямаран чинр зүүнә?
+ Үвл чиләд, хавр ирәд олн әмтнә седкл байрлҗах кем. Эн нәр бүкл сардан темдглнә.
Күүкд, Цаhан Сарин өмн ямаран белдвр кенә?
+ Цаhан Сарин өмн герән ахулна, цеврлнә Слайд №3
+ Хувц- хунран сергәhәд өлгдг билә.
Дәкәд ямаран белдвр кедг билә?
+ Дәкәд дала хот болhдг билә. Олн зүсн боорцг кедг билә.
Дассан давтлhн, сергәлhн.
Эн боорцгудын нерд келәд юуни төлә тиим боорцгуд кедгнь келҗ өгтн.
Ю медүлҗәнә эн боорцг? Слайд №4
+ Шовун боорцг – хаврин темдг.
Мошкмр боорцг -хөөнә дотрт ордг нәрн геснә бәәдл дуралhад кенә.
Җола боорцг -күүнә җирhл бат болсн деерән ут болтха гисн темдг.
Хорха боорцг – үрн – садна то, малын төл олн болтха гисн темдг.
Темән боорцг- дөрвн зүсн малын тоод ордг.
Темәнә тускар дарҗң цугтан келхм.
Темән темәнә төөрүхә
Темәнә ботхн тенүхә
hунҗн үкр мөөрүхә
hурвн туhл hууруха
Күүкд, ямаран боорцгар дееҗ бәрнә? Слайд №5
+ - кит, - тоhш, - шор белг, - өвртә тоhш, - хуц, - целвг.
Ода би таднд боорцгудын чинрнь келнәв. Тадн неринь келтн.
Хөөнә дотрин нег әмтәхн гисн хот дуралhад кенә. (кит)
Эн боорцгиг хашан бәәдл hарhад кенә. (тоhш)
Эн боорцгиг хойр таласнь җидин үзүр дуралhҗ кедг. (шор белг)
Үкр малын чинр медүлҗ боорцг кенә. (өвртә торhш)
Хөн малын өслт өргҗтхә гиhәд ямаран боорцгиг кенә? (хуц)
Нар дуралhад ямаран боорцгиг кенә? (целвг)
Боорцгин йөрәл келҗ өгтн.
Боорцг – тоhштн
Элвг – делвг болҗ
Ут наста, бат кишгтә болтн
Җил болhн иигҗ
Боорцг – тоhшан кеҗ
Цә, боорцгарн дееҗән өргҗ
Амулң менд бәәтн!
Дәкәд ямаран хотар дееҗ бәрнә? Слайд №6
+ Цәәhәр
Цәәhин тускар ямаран үлгүр даславидн?
+ Цә самрхла, дутман зандрдг.
Цә уухин өмн барун hарин нерн уга хурhна үзүр норhад, өөдән цацна, йөрәл келнә.
Кен маднд цәәhин йөрәл келҗ өгх?

+ Улан цә зандрҗ
Уухин дееҗ болҗ
Уусн мадндан аршан болҗ
Ут нас, бат кишг
Деедс заях болтха!
Бас юуhар дееҗ бәрнә?
Хөөнә толhаhар дееҗ бәрнә.
Дәкәд юуhар дееҗ бәрнә?
- Хөөнә махар.
- кампадь- балтаhар
- Тегәд, цугтан давтхм дееҗин хот.
+ Боорцг, хөөнә толhа, цә, махн, кампадь- балта.
Цаhан өдрлә бидн нег-негндән одад цаhалнавидн. Яhҗ цаhалдгинь бидн ода үзүлчкмн.
Хойр күн харhчкад барун hарарн hариннь ханцан атхҗ тер hарин дотад бийдкинь тоха күртлән харhулдг билә Слайд №7
Үвләс менд hарвта?
+ Э, сән hарувидн.
+ Гем уга hарувидн.
Эн сәәхн хаврин түрүн өдр байрта, шуугата болна. Цаhан Сард нерәдсн дууhан дуулый. Слайд №8
Цаhан Сар, Цаhан Сар
Цәәhәр дееҗ бәрия
Цаhан әркән hалдан цацад
Цуhар әмтн цаhалыя
Давтр
Дуулыя, биилия
Биилия, дуулыя.
Эргәд, дуhрад
Биилия, биилия.
Шин Цаhан ирәд
Шикр – балта белглия
Шин хувцан өмсәд
Шуугад нәәрән эклия.
Давтр
Дуулыя, биилия
Биилия, дуулыя.
Эргәд, дуhрад
Биилия, биилия.
Цаhан Сарин нәәрт олн зүсн шүлгүд чигн бәәнә. Дассн шүлгүдән давтхмн.
Цаhан Сар эклхлә
Цасн шуугад хәәлнә
Царңгд усн гилвкнә
Цуhар икәр байрлна
Цаhан цасн хәәлнә
Цаhан Сар ирнә
Ээҗ боорцг кенә
Күүкд дуулҗ биилнә
Цаhан Сарин герлд
Цаhан цасн хәәлв
Үвлин теңгр суняҗ
Теегм көкрҗ уняртв
Цаhан Сар ирнә
Шикр – балта элвг болна
Көгшдүд йөрәл тәвнә
Күүкд бииләд, дуулна.
Ашлвр
Күүкд, ямаран байрин тускар күүндүвидн?
Ямаран белдвр кех кергтә?
Юуhар дееҗ өргнә?
Яhҗ эн байриг темдглнә?
Слайд №9
Күндтә багшнр, эңкр күүкд!
Цаhан Сарин байрла әрүн седкләсн йөрәҗәнәв.
Кесн көдлмштн уралан йовҗ,
Сурсн сурhультн күцәмҗтә болҗ,
Ут наста, бат кишгтә болҗ,
Оньдин дөрвн цагт
Менд амулң бәәтн!