Муса ??лилне? тормыш ??м и?ат багышланган ?д?би-музыкаль кич?: «Бар ?ырымны илг? багышладым, Гомеремне д? бир?м халкыма»
Т_б‰н Кама муниципаль районыныS Бакый Урманче исеменд‰ге
“2нче гимназия” муниципаль гомуми белем бир_ учреGдениесе
Муса F‰лилнеS тормыш k‰м иGат багышланган
‰д‰би-музыкаль кич‰:
«Бар Gырымны илг‰ багышладым,
Гомеремне д‰ бир‰м халкыма»
Сценарий авторы k‰м оештыручысы
югары квалификацион категорияле
татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучысы
Зарипова €нис‰ Газизулла кызы
Т_б‰н Кама ш‰k‰ре,
2015 нче ел
Муса F‰лилнеS тормыш k‰м иGат юлына багышланган ‰д‰би-музыкаль кич‰.
Максат: Патриот шагыйрь, татар халкыныS с™екле улы М. F‰лилнеS балалар ™чен язган кызыклы, мавыктыргыч шигырьл‰ре, ямьле, матур табигать к_ренешл‰рен тасвирлаган k‰м д‰kш‰тле сугышны GиS_г‰ рухландырган шигырьл‰ре аркылы укучыларда шагыйрь иGатына карата кызыксыну, ихтирам хисл‰ре т‰рбиял‰_;
Fиkазлау: М. F‰лилнеS портреты, язучыныS тормыш k‰м иGат юлын чагылдырган фотосур‰тле слайдлар.М. F‰лил ‰с‰рл‰ренн‰н т™зелг‰н к_рг‰зм‰ урнаштырыла. С‰хн‰неS ике ягында ак к‰газьг‰ М. F‰лил с_зл‰ре язылган.
Мин яш‰рг‰ телим бирер ™чен
Илг‰ соSгы й™р‰к тибешен.
^лг‰нд‰ д‰ ‰йт‰ алсам иде,
^лдем, диеп, туган ил ™чен.
Муса F‰лил.
Fирд‰ кеше торса торсын,
Эзе калсын тир‰н булып,
^зе _лс‰, эше калсын
МеS яш‰рлек им‰н булып.
Кич‰неS барышы
1 нче алып баручы:
- Х‰ерле к™н кадерле кунаклар, х™рм‰тле укытучылар, с™екле укучыларыбыз! Б_ген без татар халкыныS с™екле улы, Советлар Союзы Герое, Ленин премиясе лауреаты Муса F‰лилнеS 109 еллыгын билгел‰п _т_ ™чен Gыелдык. Кич‰безне башлап Gиб‰рерг‰ р™хс‰т итегез!
Fыр ™йр‰тте мине х™р яш‰рг‰
j‰м _л‰рг‰ кыю ир булып.
Гомерем минем моSлы бер Gыр иде,
^лемем д‰ яSгырар Gыр булып.
2 нче алып баручы:
- «Гомерем минем моSлы бер Gыр иде»,- ди шагыйрь. БезнеS ™чен аныS исеме д‰ Gырга ‰верелде, республикабыз чикл‰рен _теп, б™тен д™ньяга яSгырады. Кешел‰р аныS тоткынлыкта, _л‰р алдыннан иGат итк‰н шигырьл‰рен укып таS калды, аларны шагыйрьнеS сынмас рухы, к™че сокландырды.
Син яш‰м‰ Gирд‰ файдасыз бер
Т_мг‰к булып тигез урында
Янып калсын гомереS маяк булып,
^зеSн‰н соS килг‰н буынга.
1 нче алып баручы:
- €йе, Муса F‰лилнеS Gырлары, шигырьл‰ре _лемсез. F‰лилнеS _лемсез с_зл‰ре изге маяк булып, _зенн‰н соS килг‰н буыннарга барып Gит‰.
Авыл к™е яSгырый.
2 нче алып баручы:
- Муса F‰лилнеS иGат юлына чишм‰ башы аныS туган авылы – Мостафа авылыннан башланып китк‰ндер М. F‰лил 1906 нчы елныS 15 нче февраленд‰ Оренбург губернасы, Мостафа авылында туа. Ул кечер‰к буйлы, кара ч‰чле, коSгырт к_зле, бик Gитез малай була. Гаил‰се ярлы яш‰с‰ д‰, Мостафа абый балаларына белем бирерг‰ тырыша. Муса 6 яшенн‰н авыл м‰др‰с‰сенд‰ укый башлый. Ул зир‰к k‰м акыллы укучы була.
1 нче алып баручы:
- Муса F‰лил 13 яшенн‰н шигырьл‰р яза башлый. М F‰лилнеS тормышы да, иGаты да балалар бел‰н б‰йл‰нг‰н. Муса шат к_Sелле, шаян, т‰ртипле, тырыш, эшч‰н балаларны яраткан. Ул _зе д‰ шундый булган. Ул балалар ™чен шигырьл‰р, Gырлар, уенлы-х‰р‰к‰тле Gырлар, пьесалар язган. Х‰зер аныS балалар ™чен язган шигырьл‰рен тыSлап китегез.
1) «С‰гать».
2) «Карак песи».
3) «Маэмай».
4) «Ишек т™бен䉻.
5) «К_рше».
СоSыннан “К_рс‰т ‰ле, _ск‰нем!” Gырлы-х‰р‰к‰тле уенын уйнау.
2 нче алып баручы:
- МусаларныS авылы табигатьнеS г_з‰л почмагы Нит елгасы буена урнашкан була. Б‰л‰к‰й Муса ™чен шушы авылдан да к_рк‰мр‰к, ямьлер‰к т™б‰к юктыр кебек тоела. МусаларныS авылы ™ч яктан да аллы-г™лле ч‰ч‰кл‰р _с‰ торган болын уратып алган, ерак та т_гел, авыл читенд‰ чишм‰ чылтырап ага.
«Чиш쉻 Gыры башкарыла.
1 нче алып баручы:
- Муса F‰лилнеS шигырьл‰ренд‰ табигатьне ярату, кайгырту, соклану хисл‰ре чагыла. М. F‰лил балаларга табигатьне сакларга, аныS байлыкларын арттырырга, агачлар, ч‰ч‰кл‰р _стерерг‰ чакыра.
(Укучылар табигать турында шигырьл‰р с™йлил‰р)
«К™з Gитте»
«Бакчачы».
«УSыш б‰йр‰ме» Gыр
«Ч‰ч‰кл‰р».
2 нче алып баручы:
- Талаучылар килде ил чиген‰
Б‰хетебезне тартып алырга.
К_т‰рел ил, дошман ™ерен‰,
СоSгы к™р‰ш, соSгы давылга.
- 1941 нче ел. Б™ек Ватан сугышы башлана. ИлнеS б™тен тормышы аны бик нык кызыксындыра. ШуSа к_р‰ ул _зен k‰рвакыт шул тормышныS актив к™р‰шчесе дип саный. Б™ек Ватан сугышы башланып, илебезг‰ ерткыч фашистлар явызларча басып керг‰ч, Муса F‰лил Ватан чакыруы буенча, илне саклаучылар сафына баса.
1 нче алып баручы:
- Сугыш бар кешел‰р ™чен д‰ фаGига. Муса F‰лилг‰ сугышка китк‰нд‰ 35 яшь кен‰ була. Хатыны €мин‰ бел‰н алар 7 ел гына яш‰п калалар. «Муса F‰лил» (Казан китап н‰шрияты, 1976 нчы ел) исемле китапта €мин‰ F‰лилова болай дип яза: «Сугышка кад‰р булган Gиде ел гомер эченд‰, МусаныS иS к_п иGат итк‰н чорында, без бик дус, тату яш‰дек. Чулпан кызыбыз икебез ™чен д‰ _зе бер зур куаныч иде». Сугышка кит‰р алдыннан ул якыннары, дуслары бел‰н саубуллаша k‰м «Аерылу», «Хуш, акыллым» шигырьл‰рен яза.
(Укучылар шигырьл‰р с™йлил‰р).
1) «Аерылу»
2) «Чулпанга».
3) «Хуш, акыллым».
2 нче алып баручы:
- Муса F‰лил к_п м‰рт‰б‰л‰р дошман тылына разведкага бара, д‰kш‰тле сугышларда катнаша. 1942 нче елныS 26 нчы июнь к™нне шагыйрь каты яраланып, немец фашистларына ‰сирлекк‰ эл‰г‰. €сирлекк‰ эл‰г_ен шагыйрь бик авыр кичер‰.
(Шигырьл‰р уку).
1) «Кичер илем».
2) «Ышанма»
3) «Дуска».
1 нче алып баручы.
- Моабит т™рм‰се. “Моабит д‰фт‰рл‰ре” – ‰сирлект‰ге М. F‰лилнеS шигырьл‰ренд‰ге кичерешл‰рне турыдан-туры чагылдырган лирик к™нд‰лекл‰р. Кулларында богау, яткан урыны – канлы т™рм‰неS кабер кебек салкын камерасы. €мма, шуSа да карамастан, ул шигырьл‰р язуын д‰вам ит‰. Шигырьл‰ренд‰ туган илен‰, аныS з‰Sг‰р киSлекл‰рен‰, дусларына, туганнарына чиксез м‰х‰бб‰те, дошманарына н‰фр‰те чагыла.
1) «В‰хш‰т».
2) «Егет к™че».
1 нче алып баручы:
- ШагыйрьнеS кил‰ч‰кк‰ ышанычы шундый к™чле була ки, х‰тта сугышныS иS кызган чагында ул мен‰ нинди шигырьл‰р иGат ит‰.
1) «Ромашкалар» Gыры;
2) «Сандугач k‰м чиш쉻балладасы. (Укучылар башкаруында).
2 нче алып баручы:
- АныS шигырьл‰ренд‰ ил язмышы _з язмышы бел‰н аерылгысыз булып _релеп бара. Ана образы F‰лил иGатыныS буеннан-буена _т‰. «Яшь ана», «Ана б‰йр‰ме». €леге ‰с‰рл‰рд‰ F‰лилнеS сугышта улларын югалткан аналарга карата иS изге хисл‰ре, й™р‰кт‰н кайнап чыккан кичерешл‰ре, уйлары чагыла.
1) «Яшь ана».
2) «Ана б‰йр‰ме» сценарий.
1 нче алып баручы:
- Муса F‰лил татар халкыныS герой шагыйре, Б™ек Ватан сугышы батыры. АSа кабат туган ягына ‰йл‰неп кайту насыйп булмый. Ул геройларча k‰лак була. ШагыйрьнеS гомерен кисс‰л‰р д‰, фашистлар аныS ялкынлы шигырьл‰рен с_ндер‰ алмыйлар. Ул ирек с™юче б™тен д™нья халкыныS к_Sеленд‰ яши.
1) Fыр «Fырларым».
2 нче алып баручы:
- F‰лилнеS батырлыгы, иGаты _лемсез, Gырга ‰йл‰нг‰н гомере – м‰Sгелек. Муса меS ел яш‰р им‰н кебек _з урынында басып калды k‰м калыр.
Fирд‰ кеше торса торсын,
Эзе калсын тир‰н булып,
^зе _лс‰, исеме калсын
МеS яш‰рлек им‰н булып.
1 нче алып баручы:
- Муса F‰лил _з халкын, _з милл‰тен ™зелеп с™юче шагыйрь.
«Муса F‰лил кебек шагыйрьне тудырырган халык б™ек ул», - дип язды
С. Вургун. Татар Gанлы герой шагыйребез Татарстан данын еракларга таратучы да, ч™нки аныS батырлыгына сокланмаган кеше юк.
Fыр: «Мин яратам сине, Татарстан!».
2 нче алып баручы:
- Муса F‰лилнеS тууына 109 тулу уSена багышланган ‰д‰би-музыкаль кич‰без т‰мам. Игътибарыгыз ™чен р‰хм‰т!
15