«Сал-д?ст?рді насихаттауда?ы азаматты?-патриотты? т?рбиені? р?лі»

Психикалық даму артта қалған балаларға арналған мектеп-интернаты
Баяндама
«Сал-дәстүрді насихаттаудағы
азаматтық-патриоттық тәрбиенің рөлі»
Орындаған: жоғары деңгейдегі екінші санатты тәрбиеші Казимова Кунсулу Абдрахмановна
Қарағанды 2014
Мақсаты: Патриоттық тәрбие жүйесін нысана дамыту арқылы
азаматтардың тілінде жоғары патриотттық сананы, өз
Отанына деген мақтаныш сезімдері мен адалдықты,
Отанның мүдделерін қорғау жөніңдегі азаматтық
борыш пен конституциялық міндеттері орындауға
деген дайындығын арттыру.
Патриоттық тәрбиенің мазмұны қандай қассиетті қалыптастыруды көздейді?
Ол мынадай қасиеттерді көздейді: Отанын сүю және азаматтығын мақтан тұту; өз отанының болашағы үшін, мамандығы үшін қызмет ету, ана тілін жетік меңгеріп сүйе білу халқының салт- дәстүрін,ерекшеліктері білу, діңге, тарихи мұраларға құрметпен қарау.
1.Ұрпағымызды кеудесінде намысы бар, білімді, туған елің, жерін сүйетін өнегелі ұрпақ етіп өсіргіміз келсе, бар назарды келешек ұрпақ тәрбиесіне аударуымыз керек. Қазіргі білімнің болашағы мол факторларының бірі – патриоттық тәрбие.
Қазақстан республикасы – өзінің тәуелсіз мемлекет екендігін бүкіл әлемге дәлелдеді. Енді басты міндет – осы мемлекеттің – өркендеп өсуі, халықтың әлеуметтік, экономикалық жағдайын көтеру.
Қазахстанды – Отаным деп таныған әрбір азаматтық осыған өз мүмкіндігінше үлес қосуы тиіс. Осы мақсатқа жету жолында біздер мұғалімдер қауымы көптер төгуімізге тура келеді. Ол дегеніміз, болашақ жастар, оқушылардың бойында патриоттық сезімін ояту. Отаның, елін, жерін, Ата заның, Мемлекеттік Рәміздерін құрметтеуге үйрету.
Еліміздің Президенті Нұрсултан Назарбаев: «Қазақстанның отаншылдық сезімін тәрбиелеу білім берудің мектепке дейінгі жүйесінен жоғары оқу орындарына дейінгі орталықтарда барлық ұйымдарда көкейкесті болып табылады.Балаларды Отанды, туған жерді, өзінің халқын сүюге тәрбиелеу – мұғалімнің аса манызды, аса жауапты да қадірменді парыз» - деген еді.
Әр дәуірдің тарихи кезендерінде Отансүйгіштікке тәрбиелеудің өзіндік мүдделері болды. Ол ең алдымен, «Ұлт жандылық», «Отансүйгіштік», «патриатизм», ұғымдары сол заманның ақиқаты – наным – сезімінен туындайды. Еліміз егемендік алғаннан бері жас ұрпақ тәрбиенің темірқазығы – қазақстандық патриотизм болды.
2. Патриотизм туралы идеяларды кезінде өздерінің шығармаларында қазақ даласының ойшылдары Әбу- Насыр әл- Фараби , Махмұд Қашқари, жыршы – жырауларры Асан Қайғы, Даспамбет жырау Қалқаманұлы, Махамбет Өтемісұлы айтқан болатын. Аталған ғұламалардың еңбектері еліміздің егемендік алуымен байланысты педагогикалық тұрғыда зерттеліп, бір жүйеге келтірілді.
Президентіміз Н.Ә. Назарбаев «Қазақстаның болашағы – қоғамның идеялық бірлігінде» - дейтін еңбегіндегі мына бір тамаша ойға жүгініс жасалған дұрыс болар: «әрбір адам біздің мемлекетімізге, оның бай да даңқты тарихына, оның болашағына өзінің қаттысты екенін мақтанышпен сезіне алатындай іс – қимыл жүйесін талдап жасауы қажет.
Әрбір адам бала кезінен – Қазақстан – менің Отаным, мен үшін жауапты екені сияқты мен ол үшін жауаптымын деген қарапайым ойды бойына сіңіріп өзі – тұла бойы тұнған отаншылдық тәрбие міндеттері.
Өз ұлтына деген патриоттық сезімді қазақ ағартушылары Шоқан Уалиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев шығармаларынан байқауға болады. Балаларға патриоттық рух беретін, халық үшін қызмететуге үндейтін, өз елін қорғау үшін керек десе, жанын қиюға дейтін баруға болатынын іспен көрсететін және үстем таптық озбырлық ниеттерін айқын әшкерлеп, оған қарсы күрес жүргізуге шақыратын Махамбеттің қуаты күшті шағын өлендерінің балалар үшін маңызы ерекше Махамбет балалар әдебиетінің өкілі емес, бірақ Махамбет өлендерінің бірсыпырасы балалар мен үлкендерге бірдей ортақ мұра.
3. Абай халықтың болашақ жаңа қауымына, жасөспірімдерге арнап талай өлендер жазды, нақыл сөздер айтты. Жастарды өнер – білімге шақырды. Абай өз өлендерін жастарға үлгі – өнеге көрсету үшін жазатындығын алдын ала ескертіп өтеді.
Абай өз қызметін Отан мен халық алдындағы борышым деп түсінді. Оның шығармалары Қазақстан тағдырына деген, оның бостандық сүйгіш халқының болашағына деген қамқорлықпен айшықталған.
Ыбырай атамыз да бар үмітін жас ұрпаққа артты. Ыбырай атамыздың соныңда қалған мұрасының жас ұрпаққа патриоттық тәрбие беру ісіне әлеуметтік мәнің, маңызын жоғалтпайтын ұғым.
Сәбидін бойында ең алдымен анасына, өз отбасына, өз үйіне, туған жеріне деген жылы сезімнен бастау алатын, тұлға есейген сайын біртін деп ұлт, халық, әлеумет, мемлекет деңгейіне көтеріле беретін бұл сезім адамның бүкіл ғұмырына жалғасып жатады.
«Қазақстан – біздің орталық үйіміз, біздің өзіміз де, біздің бабаларымыз даосы жерді мекен етеді. Егер біз өзіміздің өміріміздісынауды білер болсақ, оны жасампаздықпен, бой көрсетткен әрбір талшыбықты мәпелеп өсіріп отырсақ, онда біз өзімізді нағыз патриот деп санай алмас едік», - деген елбасы Н.Ә. Назарбаевтың сөзі мемлекетіміздің келешегінің тұтқасы ұстайтын жас ұрпақты осы бастан Отанына, атамекеніне шын берілгендік рухында тәрбиелеу көрсетеді.
4. Адамгершілікті, тәрбиелі адам – кез келген мемлекеттін байлығы, әлеуметтік өмірдегі бейбітшілік пен мәдениеттіліктің кепілі.
Патриоттық тәрбие жүйесінде мына бағыттарыды анықтауға болады:
Рухани адамгершілік
Тарихи - өлкелік – «Шежіре»
Азаматтық – патриоттық тәрбие.
Бұл бағыт құқықтық мәдениет, заңгерлік, саяси және құқықтық өзгерістер, мемлекетпен қоғамдағы өзгерістер, заң орындау, қызмет ету арқылы ықпал етеді.
әскери – патриоттық сезімді, Отан сүйіспеншілікті – оны қорғауға, әскери дәстүрді , әскеритарихты қалыптастыру.
спортық – патриотизмді дене спорты және дене шынықтыру сабақтары арқылы шыдамдылыққа, ерлікке, тәртіптілікке бағытталған.
Патриоттық тәрбие мәселесі адамзат тарихының ең бойындағы ұрпақтан –ұрпаққа жалғасып келе жатқан ұлы мақсат болғандықтан, мектеп оқушыларының бойындағы Отанға деген сүйіспеншілігімен, яғни патриоттық санасын дарытуда халқымыздың бір туар ұлы , ержүрек қолбасшы, жазушы, Қазақстанның Халық Қаһарманы батыр Бауыржан Момышұлы ағамыздың кейінгі ұрпаққа үлгі етіп қалдырып кеткен өсиеттерінің және ерлікке толы шығармаларының алатын орны ерекше.
Мысалы: соғыс жылдарында Бауыржан Момышұлы ағамыз
Ата мекен жер үшін,
Қасиетті ел үшін,
Әзиз ана, қарт ата,
Ботакөз сұлу қарындас
Күн – құл болмасын –деген жыр жолдары арқылы жауынгерге рух, беріп, ерлік істерге шақырады.
5. Сондай - ақ Бауыржан ағамыз халықты ерлікке, патриоттық тәрбиелеуде артына көптеген мақал – мәтелдер, жақсы сөздерін қалдырған.
Мысалы: Намысты нанға сатпа, өз ұлтын сыйламау, оны мақтаныш етпеу – сатқындық.
Ешкім іштен батыр болып тумайды, батырлық та, мінез секілді өскен орта, көрген тәрбиеге байланысты қалыптасады, т.б. біздерге өсиет сөздер қалдырған.
Патриоттық тәрбие, ұлттық намыс, ұлттық сана – сезім, рухани байлықтан көрініс табады. Олай болса, рухани байлыққа, ең алдымен тілімізді, дінімізді, салт – дәстүрімізді жатқызсақ, тіл – қазақ болуымыз үшін, дін – адам болуымыз үшін, салт – дәстүр – ұлт болуымыз үшін қажет.
Осы сезімдерден туатын, санада орнығып қалыптасатын асыл қасиеттер ұлттық патриотизм деңгейінде өркеп жайып, азаматтық патриотизм биігіне ұласатын сыңайлы, әрине, бұл өздігіненболса салатын нәрсе емес, ол да нақты тәрбиенің жемісі.
Бұл тәрбиенің жемісін еккен әрине, мектеп жасынан дейінгі балалар үшін – тәрбиеші , ал орта білім мен жоғары білім алушылар үшін – ұстаздар қауымы деп айта алар едім.
Қорыта айтқанда, оқушылармен осы жоғарыда баяндағандай патриотзм туралы ой салс білсек, үлгі көрсеттсек, онда заманға сай, қоғамға керекті азамат, отансүйгіш, елсүйгіш азамат, елге қызмет ететін қайраткер тәрбиелейміз.
6. 2012-13 оқу жылымен бастап 6 «В» сынып та тәрбие жұмысын жүргізіп келемін.
Жылдық тақырыбым: ПДТ балалардың мектеп –интернат жағдайында оқушылардың салт – дәстүрі насихаттай отырып баланың эстетикалық талғамын дамыту. Осы мақсатымды жузеге асыру үшін И. П. Ивановтын ҰШӘ әдістемесін пайдалана отырып әр бағытта тәрбие жұмысын құрдым.
Тәрбие жұмысының мақсаты балалардың ұжымын қалыптастыра отырып, ілтипаттылыққа баулу, адамгершілікке тәрбиелеу. Қазақ халқының әдеп-дәстүрін үйретуге, білуге құрметтеуге тәрбиелеу.
Балалардың жас ерекшеліктеріне сай жыл бойы әр бағытта сынап сағаттары жүргізіледі. Оның ішінде Азаматтық патриотта тәрбие сағаттары өткізіледі. «Менің Отанымыздың Рәсімдері»; Ақ сандықтан шыққан дәстүрлер:
«Отан неден басталады?» суретпен жұмыс: «туған жер-алтын бесік», «Ойын сабақ жарқын болашақ кең қадам»,. Саясат-сабақ «Қарағандылық мұражайларын саяхат» Ұлт Отан соғысының ардагерлерімен кездесу. «Ерлік жайында»-ашық сабақ. Еліміздің елбасы Н.Ә.Назарбаевтың жастықшағына саяхат. Жас ұрпақты патриоттық тәрбие негізінде тәрбиелесек егеменді көк байрағы аспанда мәнгілік желбіресін!