Презентация посвященная юбилею Д.Н. Кугультинова

Эклц класст Көглтин Даван шүлгүд даслһн 13 03 1922 г. — 7 06 2006 г. Хальмг теегин бичәч Хаврин түрүн сардҺаха Авһнрин хотнд,Багшнрин өрк-бүлдБахмҗта үрнь төрлә.Хальмг бичәч болҗХамгин түрүнд өслә,Шүлгүд, тууль, поэм бичәдШүрүтә кевәр төлҗлә. Догшн дәәнә һалдДаӊгдл уга ноолдла,Хальмг болсн нертәдәнХар гөрәр буулһгдла.Төрскнь эврәннь үрәнКесн көдлмшнь ачладКесг орден медалярКүчтә шүлгчән ачлла.Күч-көлснә Геройин нерКөглтин Дава зүүлә. Хәәртә әмн җирһләнХальмг Таӊһчдан нерәдлә,Мөӊкрәд теегтән үлдснМана Көглтин Дава. Бегликова Т.Д. Көглтин Дава «Седкл» Ухалсн седкл күцлм - У хальмг теегән Торһн нооста хөөдәр Туурулҗ дүүргх биләвБолв мини седклимБагарн Таңһч седхләрнЦагин өөрхнд арһарнЦугинь күцәхинь иткнәв. Чидлтә болхла, биЧолу һанцарн өргҗ,Түмн гермүд бәрҗ,Таңһчан дүрклүлх биләв.Арһта болхла, биАсхҗ ус делгрүләд Хальмг теегиннь ундыньХәрүлҗ хаңһах биләв. Үзмр дөңцл - зургудын һәәхүл- дегтрмүдин һәәхүл- презентац Күүндвр Багшин умшлһна хөөн күүкдин медмҗиг шинҗлҗәх күүндвр:Б: - Ямаран зургуд тадн үзҗәнәт?К: - Әмтн гермүд тосхҗана. Теегт хөд идшлҗ йовна. Б: - Мана һәәхүлд бәәсн ямаран зургуд шүлгин цутхлң үзүлҗәнә?К:- Эн зург тосхлт үзүлҗәнә. Эн зургт хөд идшлҗ йовна. Эн зургт канал үзҗәнәвидн.Б: - Чик, эн зургуд маднд нөкд болҗанаК: - Шүлг таднд ямаран седкл үзүлҗәнә?К: - Байр көдлмш кех уга орулҗана. Үгин көдлмш Үгин ниицлһс тогтах а. һанцарн – нег күн йовнасурнаумшнатүмн – 10, 000 цергбаатрмуд әмтнб. өгсн зәңгд олҗ авад, чинринь тодлх.Эн көдлмшиг һанцарн кеҗ болшго.Һанцарн йовдг һал шил нүдтә баатр мана теегт бәәнә.в. антоним, синоним, омоним олх.Һанцарн – оларн (антоним)Түмн – цергин әңг (синоним) Багшин умшлһн Тодрхаһар, адһм угаһар, һол үгмүдинь дууна айсар йилһҗ, айллтаһар умшх кергтә. Багшин умшлһн - үлгүр Айлллтаһар умшлһна чадвр батлһн Чидлтә болхла,/ биЧолу һанцарн өргҗ,/Түмн гермүд бәрҗ,/Таңһчан дүрклүлх биләв.//Арһта болхла,/ биАсхҗ ус делгрүләд /Хальмг теегиннь ундыньХәрүлҗ хаңһах биләв.// Ухалсн седкл күцлм - /У хальмг теегән Торһн нооста хөөдәр Туурулҗ дүүргх биләв//Болв мини седклим/Багарн Таңһч седхләрнЦагин өөрхнд арһарнЦугинь күцәхинь иткнәв.// Текстин учр-утхар көдллһн 1. Самбрт бичәтә үлгүрмүдәс кергтә үлгүрмүд олад умштн.а) Күч-көлсн кеерүлнә, хуурмш буурулна.б) Эндрк кергиг маңһдур бичә ке.в) Үлгүр – келнә кеермҗ.г) Садта күн салата модн.д) Күн – ахта, девл – захта. Багшин ашлт: Эн үлгүрмүдин учр-утхнь: көдлмшч болх уха заана. Тиим болхла, балһсан, Таңһчан сәәхрүлҗ чадхвидн. 2. Грамматическ даалһврмуд:- «би» гисн орч нертә зәңгс олтн;- «тег», «Таңһч», «седкл» гидг үгмүдин янзс олтн;- удан эгшгтә үгмүд заатн. Текстин учр-утхар көдллһн Умшлһн - чаңһур айллтаһар умшлһн үгин ниицлһс, ахр шүлгүд, үлгүрмүд , нәәлвр (күүкдин, нертә зурачнр )- нүдәр умшлһн - урларн умшлһн- цевәр умшлһн - арһул умшлһн- түүвр умшлһн- дурлсн орман умшлһн- үлгүр олзлҗ болх орминьумшлһн- шүлгин һол учр-утх үзүлҗәх орм умшлһн- марһана умшлһн Күүкдиг үннлһн, герин өглһн А: Тәвсн , темдгүд цәәлһҗ өглһн, күн болһна көдлмшиг үннлһн.Б: Билгин даалһвр өгх-зургуд зурх, көдлмшч күүнә тускар келх (элгн-саднасн, хам-хаша бәәх улсас, газетд , седкүлд умшснас) Ашлт һарһлһн Багш күүкдин умшлһ, хәрүһинь, кесн күцәсн даалһврмудинь шинҗләд, күүндвр тогтаҗана.Б:- Иим шүлг бичсн күн ямаран гиҗ санҗанат?К:- Цаһан седклтә, Таңһчдан дурта чик ухата, цецн, хол тоолврта седвәртә.Б: - Күн болһн ямаран болх зөвтә Багшин үг: Шүлгчин у седкл үзҗәнәвидн. Көглтин Дава Хальмг Таңһчдан дурта, әрүн цевр седкләрн Таңһчан кеерүлхәр, байҗулхар седҗәнә. Умшхларн бидн тиим санан-седклинь үзҗәнәвидн.