Тіл ?йретуде а?паратты? технологияларды пайдалану тиімділігі та?ырыбына баяндама

«Шет ауданының білім, дене шынықтыру және спорт бөлімі»
КММ Дарья орта мектебі

Тақырып:
«Тіл үйретуде ақпараттық технологияларды
пайдалану тиімділігі»
Дайындаған: информатика пән мұғалімі
Баймурзаева Кулзинат Жиенбековна
Дарья
Тіл үйретуде ақпараттық технологияларды
пайдалану тиімділігі Баяндама«Ауызша айтсаң – тез ұмытамын,Көрсетсең – есте сақтаймын,Іске кіріссең – үйренемін.»(қытай мақалы)
Бүгінгі таңда ХХІ ғасыр табалдырығын еркін аттаған азат ұрпаққа тәлім-тәрбие және білім беруді жетілдірудің, мемлекеттік тілді оқытудың басым бағыттарын айқындау педагогика тәжірибесінің көкейкесті мәселелерінің бірі болып отырғаны анық. Тіл тағдырын жетілдіру көп ретте мектепте атқарылатын жұмыс деңгейіне байланысты. Өйткені, өскелең ұрпақтың балғын санасына бай тіліміздің нәрін сіңдіріп, көкірегіне ұялатуға әр пән мұғалімі ауқымды істер атқаруы тиіс. Осыған орай жаңа экономикалық және әлеуметтік-мәдени жағдайларда Қазақстандық білім беру жүйесінің алдында тұрған білім беру сапаларын арттыруға, стратегиялық міндеттерді шешуге бағытталған түбегейлі қайта өзгертулер педагогикалық үрдіске жаңа талаптар жүктейді. Елбасы бекіткен Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамытудың 2003-2015 жылдарға арналған бағдарламасы ақпараттық технологиялар саласындағы ақпараттық теңсіздікті төмендетудің және білім деңгейін арттырудың шешуші тұтқасы болып табылады.Қазақстан Республикасының «Білім беру туралы» заңында еліміздің білім беру жүйесінің басты міндеттері атап көрсетілген. Соның бірі: «Білім беру жүйесін ақпараттандыру, оқытудың жаңа технологиясын енгізу, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу» делінген. Бұл міндеттерді шешу үшін, нәтижеге бағытталған білім берудің жаңа жүйесіне көшу үшін әр мұғалім, жеке тұлға күнделікті ізденіс арқылы барлық жаңалықтар мен өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа тәжірибеге, жаңа ақпараттық технологияларға, әлеуметтік, тұлғалық және жеке құзыреттіктерге ие болуы тиіс. Бұл талаптар күнделікті әдістемелік жұмыстың жүйелі түрде ұйымдастырылуы негізінде жүзеге асырылады. Жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, қашықтан оқыту, дара тұлғаға бағыттап, оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылату – бүгінгі күннің басты талабы. Орта мектептерінде қазақ тілін, мемлекеттік тілді оқыту жүйесі қарапайым және бастапқы, негізгі, орта және ортадан жоғары деңгей бойынша базалық және пәндік құзыреттерді жүзеге асыра отырып, қазақ тілін жете меңгерту; сөйлесім әрекетінің түрлеріне сай оқушыны тілдік білім негізінде әдеби тілде сөйлеуге, сауатты жазуға үйрету арқылы дара тұлғаның тілдік қабілетін дамыту, бір-бірімен сабақтас, жүйелі тақырыптарды коммуникативтік тұрғыдан ұсына отырып, оқушыларға қазақша тілдік қатынасты игерту мақсатын көздейді. Осы аталған мақсатқа қол жеткізу үшін оқытудың ақпараттық технологияларын пайдаланған орынды. Қазақ тілі сабағында оқу ақпаратын ақпараттық технология жағдайында меңгерумен байланысты оқу әрекетінің түрлерін анықтауға көмектеседі; онда:- Оқушының еркін ойлауына мүмкіндік береді;- Ақыл - ойын дамытады;- Шығармашылық белсендігін арттырады;- Ұжымдық іс - әрекетке тәрбиелейді;- Тіл байлығын жетілдіреді;- Жан - жақты ізденушілігін арттырады.- таңдалған жаттығу бойынша сөйлемді түрлендіре алады;
- таныс жаттығу түрлерін жасауға дағдыланады;- берілген жаттығуды бағалауды үйренеді;Осы кезеңдер бойынша сынып оқушыларының ақпараттық мәдениеттілік сауаттылығы қалыптасып, белсенді қызмет етуге ұмтылады. Бұл әр оқушының дербес компьютердің және мұғалімнің көмегімен өзара түсінісу ортасында информатика сабағында жаңа білімдерді алуына, танымдық іс-әрекетін дамытуына айтарлықтай септігін тигізеді және оқушының танымын, компьютерлік сауаттылығын қалыптастыруда бірігіп жұмыс жасаудың жоғары түрлеріне көтереді.Компьютерлер мен интерактивті тақтаны оқушылардың тілдік құзіреттілігін, шығармашылық қабілетін дамыту құралы ретінде пайдалану интеллектуалдық, эстетикалық және ақпараттық сауаттылығын арттыруға көмектеседі, ал көрнекі құрал ретінде пайдалану оқу-танымдық үрдіс тиімділігін арттырады. Қазақ тілі сабағында ақпараттық технология арқылы берілетін білім оқу материалын жүйелі беруге, ақпаратты көруге, есте сақтауға, қатысымдық тұрғыдан меңгеруге, қазақша тілдік қатынасты игеруге мүмкіндік береді. Ақпараттық технологияны қолдануда, әдетте шынайы өмірлік жағдайлар келтіріліп, бірігіп шешу мәселелері ұсынылады, рольдік ойындар пайдаланылады, білгірлігінің қалыптасуы барысында жеке белсенді позициясын қалыптастыруға жағдай тудырады, қарым-қатынас дағдыларын орнықтырады, сыни тұрғыдан ойлауға үйретеді. Демек, ақпаратты технологияны пайдалану оқу үрдісіне енгізу тіл үйретуде тиімді. Тыңдап – түсіну, көріп – байқау құралдарының концепциясында оқыту былайша орналасады: тыңдау – сөйлеу – оқу – жазу. Оның ішінде ауызша қабылдау (тыңдау мен сөйлеу) әрдайым ілгері шығып отырады.Тыңдап – түсіну , көріп – байқау құралдарының ішінде сабақ берудің барлық сатысында қолдануға болатын түрі – бейне құралдар, радио мен теледидардың хабарлары, сұхбаттар жазылған үнтаспа, т.б. Бейне материалдар сабақта мынадай мақсатта қолданылады: біріншіден, қажетті ақпаратты күшті әсерлілікпен жеткізеді; екіншіден, оқушының бақылаушылығы мен талдау дағдыларын жетілдіреді, үшіншіден, өз пікірін, ойын тұжырымдап айтуға үйретеді. Таспа арқылы тыңдалатын мәтін оқушының тілін дамытады. Тіл үйренудегі тыңдау сөйлеумен тығыз байланысты. Оқушыға таспадан естігенін тілінде пайдалану қажеттігі туады. Таспадан тыңдалған мәтін бойынша сұрақ қою ең тиімді жол, өйткені оқушы сұраққа дұрыс жауап беру үшін мәтінді ынтамен тыңдап, мәнін түсінуге тырысады. Мен өзімнің сабақтарымда ғаламтор желісі арқылы көптеген мәлімет аламын. Көбіне бейнебаяндарды YOU TUBE сайтынан аламын. USTAZ.KZ, BILIMDILER.KZ, SABAKTAR.KZ сайттарын жиі пайдаланамын.  Мысалы, оқушылардың бейне мәтіннің жалпы мазмұнын түсінгендіктерін тексеру үшін мынадай жұмыстар жүргіземін:а) Мәтіннің мазмұнына байланысты әр топқа сұрақ беремін, әр топ өздеріне тиісті сұраққа жауап ұсынады. Оқушылардың өздерінің жауабымен бейне мәтіндегі баяндалған мазмұнымен салыстырамыз. Сол арқылы оқушылар өздерінің ойы мен бейнебаяндағы айтылған мазмұнымен салыстырады. Сол арқылы өздерінің тілдік қабілетінің қандай деңгейде екенін байқайтын болады. Мен өзімнің сабағымды ақпараттық технологияларды пайдалану тиімділігінің тіл дамытуға тиімді екенін байқадым.Оқушының коммуникативтік қарым-қатынасын, тілдік құзіреттілігін, шығармашылық қабілетін дамыту мақсатында жұптық, топтық тапсырмалар беріледі. Қазақ тілі сабағында мынадай тапсырмаларды да орындатуға болады: компьютер арқылы бірнеше тапсырма береміз. Кейін олардын дұрыс жауабын көрсетеміз. Сол арқылы олар өздерінің жауаптары арқылы айтылу, жазылу дұрыстығын көре алады. Мысалы бір сөйлем жазамыз. Ол сөйлем белгілі уақыттан соң өшеді. Экранда қандай сөйлем жазылғанын есте сақтап, қатесіз компьютерге енгізсе, онда ойлану уақыты екі есеге азайтылады. Егер дұрыс жауап берілмесе, ойлану уақыты ұзартылады. Мұндай тапсырмалар оқушылардың сөйлем мағынасын түсіну, есте сақтау дағдыларын қалыптастырады. Нәтижесінде, тапсырманы қандай дәрежеде орындағандығына байланысты ұпай санын көрсету оқушының өз білім дәрежесін сезінуге мүмкіндік береді.Қорыта келгенде: «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай жаңа білім беру өте қажет» деп, ел Президенті атап көрсеткендей, ақпараттық технологияларды мемлекеттік тілді оқытуда тиімді пайдалану – жаңа білім берудің бірден – бір шарты. Оқыту үрдісінде ақпараттық технологияны қолдану білім сапасын жақсартуға көмектеседі. Сабақ барысында ақпараттық технологияны қолданудың жақсы жақтары:•1.Түрлі – түсті иллюстрациялар, ұлттық музыка, анимациялар есте сақтаупроцесі үшін тиімді.•2.Әр сабақта сөйлеу әрекетінің бес түрі де қолданылады: тыңдалым,сөйлесім, оқылым, жазылым, айтылым.•3.Әр сабақ төмендегілерді қамтиды:а) компьютермен үзіліссіз тілдік қарым – қатынас;•ә) бірнеше рет тыңдау мен оқып – білген материалды қайталаудың•арқасында дағдыларды машықтандырғанға дейін меңгертіледі.•4.Компьютер оқушының өзіндік жұмысын ұйымдастырады.•5. Компьютер оқытудың аудио және бейне құралдардың мүмкіндіктерінтабысты байланыстырады.•6.Компьютерлік желілермен жұмыс істеу арқылы оқушылардың тілдік сауаттылығы, шығармашылық потенциалының, тілдік құзіреттілігінің дамуына мүмкіндік туады.