А?паратты? технологияларды ?аза? тілі саба?ында ?олдану

АKпараттыK технологияларды KазаK тілі сабаCында Kолдану

М.J.Теміржанова
АKсу KаласыныS №4 орта мектебініS
KазаK тілі мен ‰дебиеті п‰нініS мaCалімі
Jазіргі заман талабы- оKытудыS жаSа технологияларын меSгеру.ОKытудыS жаSа технологияларыныS бірі-аKпараттыK технология.АKпараттандыру технологиясыныS дамуы кезеSінде осы заманCа сай білімді оKушылар даярлау мaCалімніS басты міндеті болып табылады.JоCамдаCы аKпараттандыру процестерініS KарKынды дамуы жан-жаKты, жаSа технологияны меSгерген жеке тaлCа Kалыптастыруды талап етеді.
АKпараттыK технологияларды игеру Kазіргі заманда ‰рбір жеке тaлCа _шін Kажетті шартKа айналды.
Елімізде білім беру саласында жаSа аKпараттыK технологияларды Kолдану басты маKсат болып отыр.Ол тек Kана техникалыK Kaрал емес, сонымен бірге жаSа аKпараттыK , коммуникациялыK технология ж‰не білім беру ж_йесіндегі сабаK берудіS жаSаша ‰дісі болып отыр.
АKпараттыK технология –педагогтыS м_мкіндігін к_шейтетін Kaрал, біраK ол мaCалімді алмастыра алмайды. Компьютер м_мкіндіктері психология мен дидактика тaрCысынан талданып, керек кезінде педагогикалыK талаптарCа сай Kолданылуы керек.
Білім беру ж_йесіндегі Kайта KaрулардыS негізгі субъектісі – мaCалім. Jазіргі мектепке шыCармашылыK ізденіс Kабілеті дамыCан, аKпараттыK технологияларды жете меSгерген, мамандыK шеберлігі KалыптасKан мaCалімдер Kажет. МaCалім тек ™з п‰нін тереS білгірі болу емес, тарихи-танымдыK, педагогикалыK-психологиялыK сауатты, саяси-экономикалыK білімді ж‰не аKпараттыK-коммуникациялыK білімді ж‰не аKпараттыK-коммуникациялыK технологияны жан-жаKты меSгерген аKпараттыK Kaзырлы маман болу керек.
Компьютерді мaCалім Kосымша материалдар, ‰рт_рлі аныKтамалыK м‰ліметтерден аKпараттар беру _шін к™рнекі Kaрал ретінде пайдала алады. МaCалім аKпараттанушы емес, оKушыныS жекетaлCалыK ж‰не интеллектуалды дамуын жобалаушы. Ал бaл мaCалімнен жоCары KaзырлылыKты, aйымдастырушылыK Kабілеттілікті, оKушыларды Kазіргі KоCамныS т_бегейлі ™згерістеріне лайыK бейімдеу, олардыS зерттеушілік даCдыларын дамыту баCыттарын талап етеді.
АKпараттыK технологиямен орындалатын Kызмет ™зініS кез келген наKты формасында тиімдірек орындалады, адам ™ркениетті бола бастайды.
`рпаK _шін кітаптыS маSызы Kандай болса, компьютерде оKушы _шін KоршаCан ‰лемді танудыS табиCи Kaралы болып табылады. Олай болса барлыK сабаKтарды компьютерлердіS Kуаттануымен ж_ргізуді _йрену – б_гінгі к_нніS кезек к_ттірмейтін ™зекті м‰селелерініS бірі.
Jазіргі заманCы аKпараттыK технологияларды пайдалану ‰р оKушыCа ™з білімін к™теру тиімділігін де арттырады. Бaл бірінші кезекте сандыK т_рде жазылCан аKпараттарды пайдалану кезінде Kажетті м‰ліметтерді оSай табуCа м_мкіндік береді. Jазіргі кезде к™птеген ‰лемге танымал энциклопедиялар, с™здіктер электронды т_рге айналдырылCан. КомпьютердіS к™мегімен тек белгілі бір сыныпта Cана емес, сонымен бірге KашыKтыKтан оKыту _рдісі де дамып келе жатыр. Ол _шін Интернет желісіне KосылCан компьютер керек. JашыKтыKтан оKыту кезінде тапсырманы ж‰не онымен бірге aсынылCан оKулыKтарды Kарап отырып білім алCысы келетін адам ™зі ізденіп, жауаптарын салып жібереді. Немесе бірлескен телеконференцияларCа Kатысады. ОKытудыS бaл т_рі анаCaрлым арзан, ‰рі KалаCан уаKытыSда оKуыSа, тапсырмаларды орындауыSа м_мкіндік береді.
АKпараттыK технологияны б‰секеге Kабілетті aлттыK білім беру ж_йесін дамытуCа ж‰не оныS м_мкіндіктерін ‰лемдік білімдік ортаCа енудегі сабаKтастыKKа Kолдану негізгі м‰нге ие болып отыр.
АKпараттыK технология есептеуіш техникасымен жaмыс істеуге, оKу барысында компьютерді пайдалануCа, электрондыK оKулыKтарды, интерактивтік Kaралдарды KолдануCа, интернетте жaмыс істеуге, компьютерлік оKыту баCдарламаларына негізделеді.
ОKушылардыS аKпараттыK технологиялар к™мегімен Kалыптасатын ж‰не ж_зеге асырылатын ойлау Kабілеті бaрынCы технологиялар арKылы берілетін ойлау ж_йесінен ™згеше болатындыKтан, тек ойлау Kабілеті т_сінігі Cана емес, жаSа жаCдайда психикалыK функциялардыS басKа жаKтары да Kайта Kарастырылуы тиіс. Компьютерлік техниканыS дидактикалыK м_мкіндіктерін педагогикалыK маKсаттарCа Kолдану, білім мазмaнын аныKтауда, оKыту формалары мен ‰дістерін жетілдіруде жаKсы ‰серін тигізеді.
Компьютерлік техниканы, интернет,телекоммуникациялыK желі, электрондыK ж‰не телекоммуникациялыK Kaралдарды, мультимедиялыK электрондыK оKулыKтарды оKу _рдісіне тиімді пайдалану арKылы білім сапасын к™рсету.
ЖаSа аKпараттыK технологияны Kолданып оKытуды aйымдастыруда кедергі келтіретін басKа да негізгі факторларда болады.
Білім беру _рдісін аKпараттандыру - жаSа аKпараттыK технологияларды пайдалану арKылы д_ниеж_зілік озыK т‰жірибелерге с_йеніп жаSа типті оKыту, ‰р оKушыныS Kабілетін жан-жаKты дамыту _шін Kолайлы жаCдай туCызу, оKу т‰рбие _рдісініS барлыK деSгейлерініS тиімділігі мен сапасын жоCарлатуды к™здейді.
ЖаSа мыSжылдыK -бaл к_нтізбедегі жаSа уаKыт ™ткелі емес. Ол ™ткенді таразылап, ™мірдіS м‰нін жаSаша т_сінуге,болашаKты барынша дaрыс аныKтайтын уаKыт.
АKпараттыK технология саласындаCы Kатарлы жетістіктерді пайдаланып, білімніS жаSа деSгейімен сапасына Kол жеткізуге aмтылатын педагогтыK ж‰не Cылыми KауымдастыKтардыS т_рлі елдерде KарKынды даму _стінде. JазаKстан Республикасы Cылыми-техникалыK прогрестіS негізгі белгісі KоCамды аKпараттандыру болатын жаSа кезеSіне енді.
Jазіргі таSда жаSа ‰леуметтік жаCынан KорCанCан адам ол технология ауысуына ж‰не нарыK талабына сай тереS білімді, жан-жаKты адам. ХХІ Cасыр аKпарат Cасыры болCандыKтан оKушыларCа компьютерлік сауаттылыK Kажет. Ал бaл сауаттылыKтыS алCашKы баспалдаCы мектептен басталады. Мектеп KабырCасынан теориялыK біліммен Kатар практикалыK білімніS алCы шарттарын меSгеруі тиіс.
Осы маKсатты ж_зеге асыру _шін аKпараттыK технологияларды пайдаланудыS маSызы зор. АKпараттыK технологияныS негізгі маKсаты - оKушыны Kазіргі KоCам сaранысына сай ™зініS ™мірлік іс-‰рекетінде дербес компьютердіS Kaралдарын Kажетті деSгейде пайдалана алатындай жан-жаKты дара тaлCа т‰рбиелеу.
АKпараттыK технология обьектініS, процестіS немесе KaбылыстыS к_йі туралы жаSа аKпарат алу _шін м‰ліметтерді жинаKтау, ™Sдеу, жеткізу т‰сілдері мен KaралдарыныS жиынтыCын пайдаланатын процесс.
Сонымен, аKпараттыK технология aCымы: ™Sделген, жинаKталCан аKпаратты пайдаланушыCа жинаKталCан т_рде жеткізу ‰дістері, KaрылCыларын, элементтерін Kамтитын жиынтыK. ЯCни, аKпаратты бізге жинаKты т_рде жеткізу технологиясы болып табылады.
Мемлекеттік баCдарламада оKу _рдісіне педагогикалыK ж‰не аKпараттыK тех-нологияларды кеSінен пайдалану жалпы білім беруді дамытудыS басты баCыттарыныS бірі.
Jазіргідей ‰лемдік Cаламдану процесі кезінде аKпараттар аCымынан адам баласы ™зініS aдайы дамып отыруына керекті аKпаратты саралап, пайдалана білу-б_гінгі уаKыттаCы басты м‰селе. Осыдан кейін туындайтын м‰селелердіS бірі-жастарCа сапалы білім, саналы т‰рбие орта мектепте білім беру ісін оKытудыS жаSа инновациялыK ‰дістерімен толыKтыру, оKытудыS жаSа технологияларын іздестіру, оKушыны аKпаратты талдай білуге, аKпараттыK технологияларды тиімді пайдалана білуге _йрету. АKпараттыK технологияларды игеру Kазіргі заманда ‰рбір жеке тaлCа _шін оKу ж‰не жазу Kабілеті сияKты сапаларымен бір KатарCа ж‰не ‰рбір адам _шін Kажетті шартKа айналады.
Jазіргі білім ж_йесініS ерекшеліктеріне оныS ілгерлігі, алдын алу сипаты ж‰не осыларCа Kол жеткізу м_мкіндіктерін дамыту аKпараттыK технологияларды Kолданумен ж_зеге асады.
ОKушылар аKпараттыK технологияны пайдаланып, оныS кейбір элементтерініS жеке шыCармашылыK байланысымен сипатталады. ОлардыS бір-біріне деген ‰серінде байKауCа болады. Заман аCымына Kарай к_нделікті сабаKKа видео, аудио KондырCылары мен теледидарды, компьютерді Kолдану айтарлыKтай н‰тижелер беруде. Кез келген сабаKты электрондыK оKулыKты пайдалану оKушылардыS танымдыK белсенділігін арттырып Kана Kоймай, логикалыK ойлау ж_йесін KалыптасытруCа, шыCармашылыKпен еSбек етуіне жаCдай жасайды. Д‰ст_рлі оKулыKты оныS электрондыK нaсKасына оSай айландыруCа болады. Бaл нaсKаныS жетістігі оны компьютер жадында саKтау м_мкіндігі, оны ком-пьютерлік желелер арKылы тарату болып табылады.
Бaл KоCамда тек ™ндiрiс Kана ™згерiп Kоймай, сонымен бiрге жалпы ™мiрдiS сипаты мен KaндылыKтар ж_йесi басKадай т_рге енедi. ЯCни, бaл дегенiSiз шыCармашылыK Kабiлетке, зердеге ж‰не оKып бiлуге ынта мен Kажеттiлiк жоCары деSгейде болады деген с™з. Осы мектептердіS материалдыK ж‰не технологиялыK базасы болып компьютерлiк техника мен компьютерлiк желiлер, аKпараттыK технологиялар ж‰не телекоммуникациялыK байланыс негiзiндегi т_рлi ж_йелер Kалыптасады. Сонымен Kатар, ™зiндiк аKпараттыK инфраKaрылым т_зiледi. ОныS негiзiнде озыK электрондыK техника к™мегiмен кешендi т_рде аKпарат ™ндiрiледi, ™Sделедi, саKталады ж‰не пайдаланылады.
JазаK тілі сабаCында жаSа аKпараттыK технологияларды пайдалана отырып, оKушылардыS с™здік Kорын молайту, с™йлеу тілініS грамматикасын Kалыптастыру, дыбыстарды дaрыс айту, диалогтік с™йлеудіS Kалыптасуы, т_сінгенін айта білу, сауатты жазуCа даCдыландыру, д_ниетанымын, ой-™рісін кеSейту, ™мірге деген к™зKарасын дамытып, шыCармашылыK Kабілетіне жол ашу. ОKушылардыS с™йлеу тілін жетілдіру.ТілдіS грамматикасын білу арKылы оKушылар бір-бірімен с™йлесуді, сaраK Kоюды _йренеді.ОлардыS с™йлеу тілін дамыту _шін ™здерін KоршаCан заттарCа, ортаCа Kатысты, Kайда отыр, не к™ріп отыр, олар не _шін Kажет деген сaраKтарCа жауап беретіндей жаCдай туCызу Kажет. Ауызекі с™здіS жалпы міндеті - с™здіS маCынасын т_сініп, оны ™з с™зінде дaрыс Kолдану ж‰не с™з Kорын молайту. €р сыныптыS баCдарламасына Kарай оKушылар жаSа с™здерді меSгереді, с™здерді жаттаумен, сол с™здерді Kатыстырып, с™йлем ж‰не м‰тін Kaрастыра білу.Елімізде білім беру саласында жаSа аKпараттыK технологияларды Kолдану басты маKсат болып отыр.Ол тек Kана техникалыK Kaрал емес, сонымен бірге жаSа аKпараттыK , коммуникациялыK технология ж‰не білім беру ж_йесіндегі сабаK берудіS жаSаша ‰дісі болып отыр. Осы заманда аKпараттыK KоCам Kажеттілігін KанаCаттандыру _шін білім беру саласында бірнеше міндеттерін шешу керектігін атап к™рсетті: компьютерлік техниканы, интернет , телекоммуникациялыK желі, электрондыK ж‰не телекоммуникациялыK Kaралдарды, мультимедиялыK электрондыK оKулыKтарды оKу _рдісіне тиімді пайдалану арKылы білім сапасын к™рсету. Сонымен Kатар еліміздіS болашаCы -жарKын, білімді, парасатты, ™з ана тілінде еркін с™йлеп, ™з елін, халKын, м‰дениетін шетелге таныстыра алатын _ш тілде еркін с™йлейтін азамат болып шыCуы керек деген еді.Компьютерлік телекоммуникациялар б_гінгі KоCамда _лкен KолданысKа ие. Jазіргі заман мaCалімі тек ™з п‰нініS тереS білгірі болу емес, тарихи-танымдыK, педагогикалыK-психологиялыK сауатты, саяси-экономикалыK білімді ж‰не аKпараттыK-коммуникациялыK білімді ж‰не аKпараттыK-коммуникациялыK технологияны жан-жаKты меSгерген аKпараттыK Kaзырлы маман болу керек.Компьютерлік ж‰не аKпараттыK технологиялар заман талабы.
Бaл жaмыстыS басты маKсаты компьютер желісін ж‰не мультимедиялыK - электрондыK Kaралдарды KазаK тілі сабаCында тиімді Kолдану, наKтылап айтKанда KазаK тілі сабаCында презентацияларды ж‰не мультимедиялыK - электрондыK Kaралдарды мектеп KабырCасында ж‰не білім беру процесінде тереS Kолдану.ДамыCан елдердегі білім беру ж_йесінде ерекше маSызды болып табылатын м‰селелердіS бірі – оKытуды аKпараттандыру, яCни оKу _рдісінде аKпараттыK технологияларды пайдалану болып табылады. Jазіргі таSда да елімізде білім беру ж_йесінде жаSашылдыK Kатарына аKпараттыK кеSістікті Kaру еніп, к™кейтесті м‰селе ретінде к_н т‰ртібінен т_спей отырCандыCы м‰лім
Jазіргі кезде біздіS KоCамымыз дамудыS жаSа кезеSіне к™шіп келеді, бaл кезеS аKпараттыK кезеS, яCни компьютерлік техника мен оCан байланысты барлыK аKпараттыK коммуникациялыK технологиялар педагогтар KызметініS барлыK салаларына кірігіп, оныS табиCи ортасына айналып отыр.
АKпараттандыру жаCдайында оKушылар меSгеруге тиісті білім, білік, даCдыныS к™лемі к_ннен-к_нге артып, мазмaны ™згеріп отыр. МектептіS білім беру саласында аKпараттыK технологияларды пайдалану арKылы білімніS сапасын арттыру, білім беру _рдісін интенсификациялау мен модернизациялаудыS тиімді т‰сілдерін іздестіру жaмыстары ж_ргізіліп жатыр. Бaл жaмыстардыS тиімділігі мен н‰тижелілігі бірнеше оKу-‰дістемелік, психологиялыK-педагогикалыK м‰селелердіS шешімін Cылыми т_рде негіздеуді талап етеді.
Білім беруді аKпараттандыру жаCдайында педагог мамандардыS біліктілігін арттыру процесі Kазіргі заман талабы.
АKпараттыK –коммуникациялыK технология электрондыK есептеуіш техникасымен жaмыс істеуге, оKу барысында компьютерді пайдалануCа, модельдеуге, электрондыK оKулыKтарды, интерактивті таKтаны KолдануCа, Интернетте жaмыс істеуге, компьютерлік оKыту баCдарламаларына негізделеді. АKпараттыK ‰дістемелік материалдар коммуникациялыK байланыс Kaралдарын пайдалану арKылы білім беруді жетілдіруді к™здейді.
€р мaCалім сабаK ™ткізген кезде оKушыларCа сапалы білім беру _шін жаSа технологияларды пайдалана отырып, сонымен Kатар компьютерді, интерактивті таKтаны Kолдану арKылы білім берсе, оKушылардыS KызыCушылыCы арта т_сері аныK.
Н‰тижесінде оKушылар тарауды жаKсы меSгергенін, компьютерлік сауаттылыKтары дамыCанын, аKпараттыK м‰дениетініS KалыптасKанын к™руге болады. Тест Kорытындысы бойынша оKушылардыS желілер байланысы, электрондыK пошта, жалпы компьютерлік желілермен жaмыс жасау технологиясын жаKсы меSгергенін к™рсетті. БіраK оKушылар желі топологиясын, байланыстыS т_рлерін, aялы байланыс ж™нінде т_сініктерді ‰лі де кеS т_рде Kарастыруды Kажет етті.Jазіргі заманCы дамудыS талаптарына лайыK аKпараттыK –компьютерлік технологияларсыз жоCарыда айтылCандарды шешу м_мкін емес.Жас aрпаKKа білім беру жолында аKпараттыK технологияны оKу _рдісінде оSтайландыру мен тиімділігін арттырудыS маSызы зор.
МaCалім – аKпараттанушы емес, оKушыныS жеке тaлCалыK ж‰не интеллектуальды дамуын жобалаушы. Ал бaл мaCалімнен аKпараттыK KaзырлылыKты, aйымдастырушылыK Kабілеттілікті, оKушыларды Kазіргі KоCамныS т_бегейлі ™згерістеріне лайыK бейімдеу, олардыS зерттеушілік даCдыларын дамыту баCыттарын талап етеді.
ПайдаланылCан ‰дебиеттер:
1.М.М.Жанпейісова Модульдік оKыту технологиясы оKушыны дамыту Kaралы ретінде.Алматы,2002 ж.
2.Р.Сaрауымбетова «Білім беру деSгейін к™теруге аKрпараттыK – коммуникациялыK технологиялардыS р™лі»
3. Б.А. €лмaхамбетова, М.А.Bалымжанова «Білім беру ж_йесі KызметкерлерініS біліктілігін арттыруда аKпараттыK коммуникациялыK технологиялардыS Kолданылуы»
4.ПедагогикалыK альманах журналы №3,2009ж.
5.JазаK тілі мен ‰дебиеті журналы №6,2004ж.
6.JазаK тілі мен ‰дебиеті журналы №6,2009ж.
7.JазаK тілі мен ‰дебиеті журналы №4,2011ж



15