?.О. Бітібаеваны? ?дебиетті о?ытуда?ы инновациялы? технологияларыны? тиімділігі.

Баяндама: «Білім беру _рдісіне жаSа технологияларды белсенді енгізу»ЖаSа технология – сапалы білім кепілі.JазаKстан РеспубликасыныS Білім туралы ЗаSында: «Білім беру ж_йесініS басты міндеті- aлттыK ж‰не жалпы адамзаттыK KaндылыKтар, Cылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды KалыптастыруCа ж‰не к‰сіби шыSдауCа баCытталCан білім алу _шін Kажетті жаCдайлар жасау; оKытудыS жаSа технологияларын енгізу, білім беруді аKпараттандыру, халыKаралыK CаламдыK коммуникациялыK желілерге шыCу» - деп білім беру ж_йесін одан ‰рі дамыту міндеттерін к™здейді. Бaл міндеттерді шешу _шін, ‰рбір білім беру мекемедегі aжымыныS, ‰рбір мaCалімніS к_нделікті ізденісі арKылы, барлыK жаSалыKтар мен Kайта Kaру, ™згерістерге батыл жол ашарлыK жаSа практикаCа, жаSа Kарым-KатынасKа ™ту Kажеттігі туындайды. Осы жайттарды ескере отырып Kазіргідей жаkандану д‰уірінде сабаK _дерісінде жаSа инновациялыK технологияларды Kолдана отырып сабаK ™ткізу оKушылардыS п‰нге деген KызыCушылыCын арттырады. Jазіргі таSда _здіксіз білім беру ж_йесінде білім беруді дамыту, д_ниеж_зілік білім беру кеSістігіне кіру маKсатында елімізде білім берудіS жаSа ж_йесі Kaрылып жатыр. Білім беруді дамыту негізінде жалпы оKыту _рдісіне ж_ктеліп отырCан жаSаша талап, міндеттер жоCарCы оKу орны оKытушыларына да Kойылуда. СондыKтан оKытушы іс-‰рекетін жаSа талап тaрCысынан aйымдастыру – б_гінгі к_нніS ™зекті м‰селесі.«Технология» aCымы соSCы кездері педагогикалыK ‰дебиеттегі еS к™п Kолданылатын aCымдардыS біріне айналды. Технология aCымыныS дидактикалыK aCымдармен байланысы сан алуан: оKытудыS технологиясы, педагогикалыK технология, білім беру технологиясы.Осы тaрCыдан ™зім жaмыс жасайтын АлCа KаласындаCы № 1 мектепте ‰р сабаCымды т_рлендіріп, деSгейлеп – саралап оKыту , сын тaрCысынан ойлау технологиясын Kолдана отырып ™ткіземін. Ойын арKылы сабаKты т_рлендіре ™ткізу тиімді деп ойлаймын.Т™менгі сыныптарда сабаK KызыKты ™ту _шін мынадай ойын т_рлерін Kолданамын. Осындай слайд арKылы бала ™з ойын суретке Kарап отырып айтып жеткізеді. Бaдан оKушыныS ойлау, с™здік Kоры жетіледі ‰рі KызыCушылыCы оянады. JазаK тілі сабаKтарында сабаKты бекіткен кезде семантикалыK карта , ребус , жоCарCы сыныпта тыныс белгісін ажырату сияKты т_рлерін Kолданып отырамын.ОKытудыS жаSа технологиясын пайдалану- сапалы білім негізі.«Адам aрпаCымен мыS жасайды» - дейді халKымыз. `рпаK жалCастыCымен адамзат баласы мыS емес миллиондаCан жылдар жасап келеді. ЖаKсылыKKа бастайтын жарыK жaлдыз-оKу. «Надан жaрттыS к_ні –KараS, келешегі тaман»,-деп М.Дулатов айтKандай, егеменді еліміздіS тірегі-білімді aрпаK. Сусыз, KaрCаK, таса к™леSке жерге д‰н ексеS ™нбейтіні сияKты, жас aрпаKтарымызды т‰рбиелемесек ™спейді, ™нбейді. Jазіргі мaCалімдердіS алдында тaрCан басты міндет- оKушылардыS шыCармашылыK білім даCдыларын Kалыптастыру. Б_гінгі таSда жас aрпаKKа п‰нді тиімді aCындырудыS бірі¬¬¬¬-жаSа технология негіздері болып табылады. Сонымен бірге ™скелеS aрпаKтыS аKпарат Kaралдарымен жaмыстана білуіне назар аударCан ж™н. ОKушы Kызметін активтендіру негізінде педагогикалыK технологияларыныS бірі-деSгейлік саралау технологиясыныS элементін Kолдану. ДеSгейлеп оKыту технологиясыныS маKсаты: ‰рбір оKушы ™зініS даму деSгейінде оKу материалын меSгергенін Kамтамасыз етеді.1) ДеSгейлеп оKыту ‰р оKушыCа ™з м_мкіндіктерін пайдалана отырып, білім алуына жаCдай жасауCа м_мкіндік береді.2) ДеSгейлеп оKыту ‰р т_рлі категориядаCы балаларCа, олармен саралай жaмыс істеуге м_мкіндік береді.3) ДеSгейлеп-саралап оKыту Kaрылымында білімді игерудіS _ш деSгейі Kарастырылады: еS т™менгі деSгей (базалыK), баCдарламалыK, к_рделенген деSгей сондыKтан ‰рбір оKушы меSгеруі тиіс.ОKытуда мультимедиялыK Kaралдарды пайдалану тимділігі орасан зор. СондыKтан м_мкіндіме Kарай сабаKта аKпараттыK Kaралдар мен электронды оKулыKты жиі Kолданамын.АKпараттыK технологиялардыS ішіндегі мультемедиялыK Kaралдарда сабаK кезеSдерінде пайдалану кезіндегі бaл KaралдардыS тиімді тaстарын атап к™рсетсек, олар: - ОKушыныS п‰нге деген жеке KызыCушылыCын оятады; - ТынымдыK Kабілетін Kалыптастырады;- ЭтнопедагокикалыK т‰рбие береді;- ОKушыны шыCармашылыK жaмысKа баулиды; - ОKытушыныS уаKытын _немдейді;- ОKулыKтан тыс, Kосымша м‰ліметтер береді; Білім беру _дерісіндегі соSCы уаKыттарда к™п Kолданылып,оS н‰тижесін к™рсеткен модульдік оKыту технологиясы туралы айтуCа болады.Модульдік технологиялардыS ерекшелігі: тек білімді меSгерту емес, оKушыныS танымдыK Kабілетін ж‰не танымдыK процестерді жадыныS алуан т_рлерін есту, к™ру, Kимыл ойлауды, ынтаны Kабылдау Kабілетін дамытып, оны бекіту, шыCармашылыK деSгейін арттыру. СабаKтыS KызыKты, сапалы ™туі тікелей мaCалімніS шеберлігіне байланысты болады. Осы орайда белгілі Cалым Ахмет Байтaрсынaлы «ШеберліктіS белгісі – т_рлі ‰дісті болу», - деген ™ткен Cасырда айтылCан с™здері ойCа оралады. Бір сабаKтыS ‰р кезеSдері т_рлі ‰дістері орнымен пайдалану арKылы к™п н‰тижеге жетуге болады. ОKушы санасына білімді ж_йелі т_рде меSгеруіне ж‰не Kабілет деSгейлерін дамыту. М.ЖанпейісованыS «Модульдік оKыту технологиясыныS» маSызы ерекше екені м‰лім. Себебі аталмыш технология ‰дістері оKушыларды ™з бетімен жaмыс істеуге, Kорытынды жасауCа, ж_йелі білім алуCа жетелейді, ™зін-™зі ™згені де баCалай білуге _йретеді. 9- сыныпта М.€уезовтыS «Абай жолы» романын ™ткен кезде осы технологияныS тиімділігін айта кетсек. Абай мен ‰кесініS арасындаCы кикілжіSді тараулардан _зінді келтіре отыра т_сіндіруге болады. Онда Jодар мен JамKаныS ™лімі, олардыS ел алдындаCы жазалануын, біраK оKушыCа JодардыS адалдыCын, елінен к™шпеу себебін, Jодар мен Jaнанбай арасына іріткі салып ж_рген ЖексенніS іс-‰рекетін, жазыKсыз жазаланCан ‰ке мен келіні туралы ашып т_сіндіремін.
JазаKтыS к™не салттары бейнеленген тaстары: Jaнанбай мен Б™жейдіS арасындаCы туыстыKты жаSCырту _шін JaнанбайдыS _шінші ‰йелі АйCыздан туCан К‰мшатты Б™жейге бергенін, Б™жейдіS б‰йбішесініS балаCа дaрыс Kарамай, соSында баланыS аурудан к™з жaмCанын , к™п кешікпей Б™жейдіS де д_ние салCанын, біраK Jaнанбай ауылын жаназаCа шаKырмаCанын, осылайша KазаK салтыныS ‰р б™лімде KылаS беретінін модульмен жіті т_сіндіремін.ОKушыныS оKу ж‰не танымдыK ‰рекеттерініS белсенділігін арттыру – еS негізгі ‰дістемелік м‰селе. Модуль арKылы оKыту осы м‰селені шешуге м_мкіндік беретін тиімді жолы болып табылады. Модуль арKылы оKыту технологиясыныS ™зіндік ерекшеліктері KаCидалары, белгілі бар.Тиімді белгілерініS бірі – оKушыныS оKу белсенділігі. Бaл технологияныS бір ерекшелігі сабаKтыS негізгі кезеSдерініS б‰рінде оKушыларCа шыCармашылыK жaмысты aсынуCа болады. ОKушыныS белсенділігін оныS ойлау, есте саKтау, елестету, Kабылдау Kабілеттерін, жадысы мен зейінін дамытып, KызыCушылыCын арттырады. СабаK формаларыныS ™згеріп отыруы, ‰сіресе топтыK формалар оKушылар арасында Kарым-KатынастыS ныCаюына ыKпалын тигізеді. ОKушыныS тапсырманы ™зініS орындау м_мкіндігіне Kарай таSдап алуCа еріктілігі, оныS ™з к_шін, шама-шарKын баCалай білуге, ™зін Kауіпсіз сезінуіне, KиындыKKа дайын болуCа ж‰не оны жеSуге тырысуына жетелейді. Модульдік оKыту технологиясыныS негізі – модуль. Осы технологияны басшылыKKа ала отырып, баCдарламада берілген таKырыптарды логикалыK бір ж_йеге келтіріп, модульдерге б™лдім. Бaл модульдік оKытудыS негізгі идеясы – жаSCырту. ОныS мазмaны:1. оKытудыS жалпы маKсатын Kою;2. жалпы KaрылCан маKсатты наKтыландыруCа к™шу;3. оKушылардыS білім деSгейін алдын-ала баCалау;4. оKу ‰рекеттерініS жиынтыCы;5. н‰тижені баCалауОKыту модулі _ш KaрылымдыK б™лімнен тaрады:1. кіріспе (модульге, таKырыпKа енгізу)2. с™йлесу б™лімі (оKушылардыS ™зара с™йлесуін aйымдастыру)3. Kорытынды б™лімі (баKылау, тест)JазаK тілі сабаKтарында БТС ж‰не `БТ – ке дайындауда тaлCалас формаларды оKытудыS тиімділігі зор. Мысалы: -да, -де, -та, -те жалCауы жатыс септігінде ж‰не демеулік шылауда бар, ‰рі с™зі мекен _стеуі , септеулік шылау ж‰не жалCаулыK шылау болатынын мысалмен т_сіндіремін. – Kы, -кі, -Cы , -гі жaрнаCы сын есім тудырушы жaрнаK. ( KысKы кеш) , Kалау рай жaрнаCы ( оKыCым келеді) , с™з тудырушы жaрнаK (тепкі, бaрCы, шалCы). Мен с™зі жіктеу есімдігі, мен – жалCаулыK шылау, Мен – к™мектес септігініS жалCауы. Т.бОйын – оKу _рдісіндегі оKытудыS ‰рі формасы, ‰рі ‰дісі ретінде дербес дидактикалыK категория. Сонымен бірге ойынды мaCалім мен оKушылардыS бірлескен оKу ‰рекетініS ™зара байланысты технологиясы ретінде KолдануCа болады, KазаK тілі сабаCында ойын формаларын еSгізу барысында интерактивті таKтаны да KолданудыS маSызы ™те зор. Бастауыш сынып оKушыларыныS мектепке келгенге дейінгі негізгі ‰рекеті - ойын болса, оKу-т‰рбие _рдісінде олар біртіндеп ойын ‰рекетінен оKу ‰рекетін орындауCа бейімделуі тиіс. Ол сабаK барысында пайдаланылатын дидактикалыK ойындар арKылы ж_зеге асады. ОйынныS маKсаты - баCдарламада алCан білімдерін Kалыптастыру, тиянаKтау, пысыKтау.Міндеті - баланыS KызыCушылыCын ояту, белсенділігін арттыру.ДидактикалыK ойындар - балалардыS білімдерін арттырудыS Kaралы. СабаKта ойындарды KолданудыS т_рлі жолдары бар.ДидактикалыK ойындар арнайы маKсатты к™здейді ж‰не наKты міндетті шешеді.Ойын сабаKтыS басында ™ткен сабаKты еске т_сіреді.СабаKтыS ортасында – к™Sіл-к_йін сергітеді, ерік-жігерін дамытады, сабаKKа ынтасын арттырады.ОKушыларCа білім беруде жаSашыл технологияларын Kолдану инновациялыK баCытта жaмыс жасау заман аCымына сай талап етілуде. ОKу _рдісінде осындай жаSарCан озыK т‰жірибелерді белсенді пайдалану ж‰не Kолдану кейінгі жылдары айтарлыKтай оS т‰жірибе беріп отыр. Б_гінде KоCамныS жеке тaлCалы, дамыCан адамын т‰рбиелейтін маманCа ™зініS _здіксіз шыCармашылыK ізденуі, оKытуда жаSа педагогикалыK технологиялар мен инновациялыK ‰діс-т‰сілдерді меSгеруі, к‰сіби KaзырлыCыныS жоCары деSгейде болуы Kажет. Jазіргі кезде белгілі бір білім к™лемімен Kамтамасыз ету жеткіліксіз. ОKушыны білім алуCа, оKуCа, _йретуге к™п м‰н берілуі тиіс.ОKушыларды к‰сіптік білім алуымен Kатар шешендік шеберлігі мен баяндау ж_йелілігі KалыптасKан,™з пікірін ашыK білдіретін саналы aрпаK етіп т‰рбиелеу керек.€ДЕБИЕТТЕР1. Назарбаев Н.€. «JазаKстан – 2030» Жолдау 2. JазаKстан РеспубликасыныS Білім ЗаSы 3. Жанпейісова М.М.. Модульдік оKыту технологиясы оKушыны дамыту Kaралы ретінде // Алматы,2006, -4,5 бет 4. JазаK aлттыK энциклопедиясы ,Алматы // -241б5. К‰сіби даму мектебі // Алматы, Верена 2007,93-97 б.6. Jaдайбергенева К.С. ИнновациялыK т‰жірибе орталыCы- педагогикалыK технология к™зі. Алматы // 2001. -75б.7. Білімдегі жаSалыKтар // 2007. №4 26-28 б.
15