Рус м?кт?бенд? укучы татар балалары ?чен татар теленн?н эш программасы(6 нчы сыйныф)

“Каралды”
Методик берләшмә җитәкчесе:______
Загидуллина Д.М.
Беркетмә №1 19.08.2016
“Килешенде”
“Зур Мәшләк урта гомуми белем мәктәбе” нең уку-укыту
эшләре буенча директор урынбасары:
_______Гарипова Ф.С.
19.08 2016 ел.
“Раслыйм” “ Зур Мәшләк урта гомуми белем мәктәбе” директоры: _________ Закиров Р.Н.
Приказ №145о/д 20.08.2016 ел

Татарстан Республикасы Балык Бистәсе муниципаль районының
муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе
Зур Мәшләк урта гомуми белем мәктәбенең беренче квалификацион
категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Гарипова Фәридә Солтангали кызының
6 нчы сыйныф өчен (татар төркеме) татар теленнән
эш программасы
Педагогик киңәшмә утырышында
каралды һәм кабул ителде
Беркетмә № 1 20 август 2016 ел
2016-2017 уку елы
РУС ТЕЛЕНДӘ УРТА (ТУЛЫ) ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘПЛӘРЕНЕҢ ТАТАР ТӨРКЕМЕНДӘГЕ 6 НЧы СЫЙНЫФ УКУЧЫЛАРЫ ӨЧЕН ТАТАР ТЕЛЕ БУЕНЧА ЭШ ПРОГРАММАСЫДәреслек: ШәмАҢЛАТМА ЯЗУЫ6 нчы сыйныфлар өчен татар теленнән эш программасы Россия Федерациясендәге һәм Татарстан Республикасындагы мәгарифкә кагылышлы хокукый-норматив актларга һәм федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп төзелде:
1. Россия Федерациясенең "Мәгариф турында"гы Законы (Федеральный закон от 29.12.2012 273-Ф3 "Об образовании в Российской Федерации").
2. Татарстан Республикасының "Мәгариф турында"гы Законы (Закон Республики Татарстан "Об образовании" № 68-ЗРТ от 22 июля 2013 года, статья 8).
3. Россия Федерациясенең "Россия Федерациясе халыктелләре турында"гы 126-ФЗ нчы номерлы Законы (24.07.1998).
4. РФ Мәгариф һәм фән министрлыгы приказы, 30 нчы август, 2013 нче ел №115 ("Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по основным общеобразовательным программам - начального общего, основного общего и среднего общего образования").
5 ."Татарстан Республикасының халык телләре турында" Законы (Закон Республики Татарстан от 08.07.1992 № 1560-XII(ред. от 03.03.2012г.) "О государственных языках Республики Татарстан и других языках в Республике Татарстан").
6. "Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында" Татарстан Республикасы Законы, 2004нче ел, 1нче июль.
7. "2014-2020 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы дәүләт программасы", 2013 нче ел, 25 нче октябрь, 794 нче карар.
8. Төп гомуми белем бирүнең Федераль дәүләт белем бирү стандарты (Россия Мәгариф һәм Фән министрлыгында 2010 нчы елның 17 нче декабрь боерыгы 1897 нче номер белән расланган, РФ Юстиция Министрлыгында 19644 нче регистрацион номеры белән 2011нче елның 1 нче февралендә теркәлгән).
9. Татарстан Республикасында 2012-2020 нче елларда фән һәм мәгариф үсеше турында "Дәүләт программасы".
10. 2010-2015 нче елларда Татарстан Республикасында мәгарифне үстерү стратегиясе "Киләчәк" программасы.
Зур Мәшләк урта гомуми белем бирү мәктәбенең төп гомуми белем бирү программасы (2015 елның 21 августында №150 номерлы боерык белән расланган)
Зур Мәшләк урта гомуми белем бирү мәктәбенең 2016-2017 уку елы өчен еллык календарь графигы
6 нчы сыйныф өчен "Татар теле " курсының эш программасы Федераль дәүләт белем бирү стандартларының таләпләренә туры китереп, Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан рөхсәт ителгән Татарстан Республикасы Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән “Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмалары өчен татар теленнән программа (татар телен туган тел буларак өйрәнүче укучылар өчен 5-9 нчы сыйныфлар ,төзүче –авторлар Р.К.Сәгъдиева, Р.М. Гарәпшина, Г.И.Хәйруллина –Казан “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты , 2015; 6 нче сыйныф өчен Р.Р. Шәмсетдинова, Г.К.Һадиева, Г.В. Һадиева тарафыннан төзелгән (Казан: "Мәгариф - Вакыт" - 2015.) Татарстанның Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән дәреслеккә нигезләнеп төзелде.
Дәреслек: Рус телендә урта (тулы) гомуми белем мәктәбенең 6 нчы сыйныфында укучы татар балалары өчен дәреслек. - Казан :"Мәгариф - Вакыт" нәшр. 2015.
5 нче сыйныфта татар теленнән эш программасы елга 140 сәгать( атнага 4 сәгать исәбеннән) төзелде. Арадаш аттестация ел ахырында мәктәпнең арадаш аттестация турындагы нигезләмәсе буенча үткәрелә.

Рус телендә белем бирү мәктәбендә татар балаларына татар теле укытуның максаты: Рус мәктәпләрендә укучы татар балаларына татар теленнән белем бирүнең төп максаты – Федераль дәүләт стандарты таләпләрен тормышка ашыру белән бергә рус мәктәбендә татар теленә өйрәткәндә укучыларда лингвистик (тел), коммуникатив (аралашу), милли мәдәният өлкәсенә караган культурологик (мәдәниятлелек) компетенцияләр булдыру.
Дәүләт стандартлары таләпләреннән чыгып, ана телен укытуның төп бурычлары түбәндәгеләрне тәшкил итә:
укучыларда ватанпәрвәрлек хисләре, туган телгә сакчыл караш тәрбияләү;
укучыларның сөйләм эшчәнлеген һәм фикерләү сәләтен, төрле шартларда әдәби телдә дөрес аралаша белү күнекмәләрен үстерү;
татар теле гыйлеме, аның төзелеше, кулланылыш өлкәсе, төп нормалары, сөйләм этикеты, стилистик чаралары белән танышу, сүз байлыгын арттыру;
тел фактларын анализлый, тел күренешләрен күрә, таба белү сәләтен, тәкъдим ителгән мәгълүматтан мөһимен сайлап ала белү осталыгын үстерү;
алынган белемне һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәтү;
дәреслек, өстәмә һәм белешмә әдәбият белән эш итү, уку, язу күнекмәләрен камилләштерү;
үз милләтеңә, телеңә хөрмәт белән карау, шулай ук татар теле аша башка милләт вәкилләренә, аларның рухи мирасына мәхәббәт хисе тәрбияләү.
“Татар теле” фәненең гомуми характеристикасы
Татар теле дәресләреңдә төрледән-төрле эшкә җәлеп итү аша укучының фикерләвен, сөйләмен һәм рухи үсешен тәэмин итү белем бирү процессының төп максатын тәшкил итә.
Стандарт нигезендә системалы-гамәли юнәлеш (системно-деятельностный подход) ята һәм укыту эшчәнлеген дөрес оештыру күз уңаенда тотыла. Бу, үз чиратыңда, түбәндәгеләрне үз эченә ала:
яңа иҗтимагый тормыш таләпләренә җавап бирерлек яшь буын тәрбияләү;
шәхеснең универсаль уку күнекмәләре аша дөньяны танып белүе, билгеле компетенцияләргә ия булуы һәм белем бирүнең нәтиҗәгә юнәлтелүе;
эшчәнлек төрләрен, аралашу формаларын укучыларның шәхси һәм яшь үзенчәлекләреннән чыгып сайлау, аларның шәхес буларак үсешен тәэмин итү;
белем бирүнең һәр баскычында дәвамчанлык принцибының саклануы;
эшләрне оештыруда төрле формалар тәкъдим итү, мөстәкыйль эшчәнлекне игътибар үзәгенә алу;
универсаль эш ысулларына өйрәтү;
укучының теоретик белемен генә түгел, танып-белү, гамәли мәсьәләләрне дә уңышлы чишүен бәяләү.
“Татар теле” фәненең укыту планында тоткан урыны
Татарстан Республикасы Балык -Бистәсе муниципаль районы муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе ”Зур Мәшләк урта гомуми белем бирү мәктәбе”нең ФДБС ка нигезләнгән уку-укыту программасы буенча 6 нчы сыйныфта атнага 4 сәгать (барысы 140 сәгать) вакыт бирелгән.
Укыту процессы “Татар теле: рус телендә төп гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен туган тел буларак өйрәнүче укучылар өчен) 6 нчы сыйныф, (Сәгъдиева Р.К., Гарәпшина Р.М., Хәйруллина Г.И.) Казан, Мәгариф нәшрияты, 2015 дәреслеге буенча алып барыла.

“Татар теле” фәнен укытуның шәхси, метапредмет һәм предмет нәтиҗәләре:
Гомуми белем бирү системасында универсаль уку-укыту эшчәнлеге төрләре шәхескә кагылышлы, регулятив, танып-белү, коммуникатив гамәлләр дип аерып йөртелә.
Шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре укучыларның шәхси, һөнәри үзбилгеләнешен, әдәп-әхлак нормаларын үзләштерүен, тиешле карар кабул итә белүен, үзен тормышта лаеклы шәхес итеп куюын үз эченә ала.
Регулятив универсаль уку гамәлләренә максат кую, планлаштыру максатка ирешү, нәтиҗәгә килү юлларының эзлеклелеген билгеләү, булачак нәтиҗәләрне, аның күләмен күзаллау, эшчәнлек төрләрен, читкә тайпылуларны искәртү; укучының материалны ничек һәм нинди күләмдә үзләштерүен аңлавы, үз хаталарын тануы һәм төзәтүе керә.
Танып-белү универсаль уку гамәлләренә эзлекле фикер йөртүгә (логикага) нигезләнгән һәм алга бурыч кую, аны чишү белән бәйле гамәлләр керә.
Коммуникатив универсаль уку гамәлләре башка кешеләрнең фикерен исәпкә алуны, тыңлый, әңгәмәгә кушыла белүне, яшьтәшләре һәм өлкәннәр белән хезмәттәшлек итүне күзаллый.
Универсаль уку гамәлләре бербөтен системаны тәшкил итә, шуңа да аларны комплекслы кулланганда гына көтелгән нәтиҗәгә ирешергә мөмкин.
Мәктәптә татар телен өйрәнү түбәндәге нәтиҗәләргә алып килергә тиеш:
шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр: укучының һәр яклап үсүе, мөстәкыйль рәвештә белем алырга, камилләшергә әзер буларак формалашуы;
метапредмет нәтиҗәләр: белем алу нигезен тәшкил иткән төп компетенцияләргә ия булу, предметара төшенчәләрне үзләштерү;
уку фәне (предмет) буенча нәтиҗәләр: татар теле программасы буенча билгеле бер белем һәм күнекмәләргә ия булу; иҗади эшчәнлек тәҗрибәсен, белем-күнекмәләрен гамәли файдалана алу.
Шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр:
татар теленең татар халкының милли мәдәни кыйммәтләрен баланың интеллектуаль, иҗади һәм шәхеснең әхлакый сыйфатларын билгеләгәндә ролен, белем алу процессында әһәмиятен аңлау;
татар теленең эстетик кыйммәтен аңлау, аңа хөрмәт белән карау, үз телең өчен горурлык хисләре тәрбияләү; татар телен милли мәдәниятебезне саклаучы чара буларак саклау, дөрес сөйләмне формалаштырырга омтылыш булдыру;
ана телендә иркен аралашу, үз фикереңне башкаларга җиткерү өчен тиешле сүз байлыгы булдыру, үз сөйләмеңне күзәтеп бәя бирергә сәләт булдыру.
күпмилләтле илебезгә карата ярату хисләре, туган тел аша башка халыклар теленә, мәдәниятенә ихтирамлы мөнәсәбәт тәрбияләү;
төрле мәгълүмат чараларын танып-белү һәм аралашу мәсьәләсен хәл иткәндә (сүзлекләр, энциклопедия, Интернет ресурслар һ.б.) куллану;
активлыкка, мөстәкыйль фикер йөртүгә, акыл һәм рухи эшчәнлеккә өйрәтү, шәхес буларак формалашуны дәвам итү;
үзең белән идарә итүгә юнәлдерелгән белем һәм күнекмәләрне тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү, тормышта үз урыныңны күзаллый башлау;
милли горурлык, граҗданлык хисләре формалаштыру;
әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен үзләштерү.
Регулятив УУГ (РУУГ)
мөстәкыйль рәвештә дәреснең проблемасын (тема) һәм максатларын формалаштыру;
проблеманы аңлый белү, гипотеза чыгару, материалны төзү, үз фикереңне раслау өчен дәлилләр сайлый белү, телдән (диалогик, монологик) һәм язма сөйләмдә сәбәп-нәтиҗә бәйләнешен аерып алу, нәтиҗәләрне формалаштыру;
максатка ирешү юлларын билгеләү;
уку проблемасын чишү өчен план төзү;
шушы план нигезендә эш оештыру, үз эшчәнлегенең максатка ирешүдә ни дәрәҗәдә нәтиҗәле булуын күзәтү;
укытучы белән бергәләп, үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү.
Танып белү УУГ (ТБУУГ):
укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләү, үзенең кызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;
мөстәкыйль рәвештә күнегүләрнең биремнәрен уку һәм үтәү, күнегү текстларын укый белү, өстәмә материалларны таба һәм тиешле урында куллана белү;
укуның төрле формаларыннан файдалану (аңлап уку, өстән-өстән, эчтәлекне аңлап);
төрле мәгълүмат чаралары белән эшли, кирәкле мәгълүматны таба, анализлый һәм үз эшчәнлегендә куллана белү;
үзенә кирәкле мәгълүматны төрле формада бирелгән чыганаклардан туплау (текст, таблица, иллюстрация, схема);
бер мәгълүматны икенче төрле итеп үзгәртә алу (план төзү, таблица, схема);
изложение язарга әзерлек дәресендә укылган текстның эчтәлеген текстка якын итеп, кыскача яисә тулы итеп сайлап сөйли белү;
туган телне музыка, рәсем сәнгате белән бәйләп, сүз сәнгатенең кыйммәтен күрсәтү, матурлыкны танырга өйрәтү;
тел белемен әдәбият белән бәйләп, әдәби әсәр теленең үзенчәлекләрен, әсәр стилен җиткерү;
татар теленең үзенчәлекләрен рус һәм чит телләр белән чагыштырып, алар арасындагы уртак һәм аермалы якларны таба белү;
сүзлекләр, белешмә материаллардан файдалану;
бәхәсләшү, үз фикерен дәлилләү, анализ ясау, йомгаклау;
туган телне тарих, җәмгыять белеме, экология предметлары белән бәйләп, дөнья, яшәү, табигать, кешелек җәмгыяте турында күзаллау формалаштыру.
Коммуникатив УУГ (КУУГ):
төрле фикерләрне исәпкә алып эш итү;
бер фикер кабул иткәнче, төрле җавапларны тыңлау, чагыштыру, нәтиҗә ясау;
күмәк эш вакытында, бигрәк тә фикер агышлары төрле булганда, бер фикергә килә белү;
укылган, тыңланган әсәрләр буенча сораулар бирә алу;
үз эшен контрольдә тоту, иптәшләренә ярдәм итү;
коммуникатив күнекмәләрнең кеше тормышындагы ролен билгеләү;
үз фикерләрен телдән һәм язма формада җиткерә белү,
башкаларны тыңлый, кирәк булганда үз фикерләрен үзгәртә алу;
иптәшләре каршында төрле темаларга чыгыш ясау;
бергәләп эшләгәндә бердәм карар кабул итә белү;
текст буенча сораулар куя белү.
Метапредмет нәтиҗәләре:
1)тыңлау (аудирование) һәм уку:
барлык төр сөйләм эшчәнлеген үзләштерү
тыңлау һәм уку:
телдән һәм язма сөйләмдә бирелгән мәгълүматны дөрес аңлау;
төрле уку төрләрен(эзләнүле, карап чыгу, танышу, өйрәнү) төрле жанрдагы, стильдәге текстларны белү;
төрле жанрдагы текстларны ишетеп кабул итү( сайланма, таныштыру, тулы)
кирәкле мәгълүматны төрле чыганаклардан аерып алу(вакытлы матбугат чаралары, компакт-дисклар,интернет ресурслары);
төрле сүзлекләр, белешмә әдәбият,электрон кулланмаларны иркен куллана белү;
укыган яки ишеткән билгеле бер темага материалны сайлап алу һәм системага салу; мөстәкыйль мәгълүмат эзли белү, мәгълүматны кирәгенчә үзгәртә алу, тиешенчә эчтәлеген саклап җиткерә белү;
эчтәлеге ягыннан сөйләмдәге әйтемнәрне, аның стилистик үзнчәлекләрен, кулланылган тел чараларын чагыштыру һәм каршы кую.
Сөйләм һәм язу:
уку эшчәнлегенең максатын билгели (шәхси һәм коллектив), гамәлләр эзлеклелеген, ирешелгән нәтиҗәне бәяли һәм дөрес итеп телдән һәм язма бирә белү;
тыңланган яки укылган текстны бирелгән дәрәҗдә җыйнап (кыскача) сөйләп бирү (план, сөйләү, конспект, аннотация);
төрле типагы, стильдәге сөйләм һәм жанрның фикерен, аралашу урынын һәм ситуациясен күрсәтеп, телдән һәм язма текстлар төзи белү;
Текст төзелешенең таләпләрен саклап, фикерне иркен һәм дөрес итеп телдән һәм язма бирә белү (фикерлелек,эзлеклелек, бәйләнгән, темага туры килеше һ.б.);
әйләнә-тирәдәге, укыган, ишеткән, күргән факт һәм күренешләргә үз мөнәсәбәтен белдерү;
гамәлдә аралашканда татар әдәби теленең орфографик, лексик, грамматик, стилистик нормаларын , орфография һәм пунктуациянең төп кагыйдәләрен язмача аралашу процессында саклау;
сөйләм этикеты таләпләрен саклап, мимика һәм кул хәрәкәтен туры китереп аралашу;
уку эшчәнлеге процессында, көндәлек аралашуда сөйләмне контрольдә тоту, эчтәлеге ягыннан үз сөйләмеңне бәяләү, язма бирү, грамматик һәм сөйләм хаталарын табу, кимчелекләрне төзәтү, текстны редакцияләү;
монолог торләрен кулланып сөйли белү (хикәяләү, тасвирлау, фикер алышу, барлык төрне катнаш кулланып) һәм диалог (этикет,сораштыру, рухландыру, чакыру, фикер алышу һәм катнаш);
аудитория алдында, иптәшләре каршында кыска гына белдерүләр, доклад, реферат белән чыгыш ясау, бәхәстә катнашу, төрле дәлилләр кулланып, актуаль темалар буенча фикер алышу.
алынган белем-күнекмәләрне көндәлек тормышта куллану; татар теленнән алынган белемне башка фәннәрдән белем алганда һәм предметара тел күренешләрен анализлаганда куллану;
аралашу процессында әйләнә-тирә кешеләр белән максатчан үзара аралашу, бергә ниндидер эш башкару, бәхәстә катнашу, төрле формаль неформаль булмаган шәхси һәм мәдәни аралашуда сөйләм тәртибенең милли-мәдәни нормаларын белү.
Предмет нәтиҗәләре:
Фонетика,орфоэпия, графика буенча:
-сузык һәм тартыкларны классификациясен , алардагы аерманы таный белү;
- татар телендә иҗек калыплары, сүзләрне дөрес басым белән әйтү;
- аваз һәм хәрефләрне аера белү;
-алфавитны истә калдыру;
- сүзләргә фонетик анализ ясау;
- орфоэпик һәм орфографик сүзлекләрдән файдалану;
Лексикология һәм фразеология буенча:
- татар теленң сүзлек составын килеп чыгуы, кулланылу өлкәсе һәм кулланылу активлыгы буенча бәяли белү.
- Сүзләрне һәм фразеологизмнарны урынлы куллану, аларның мәгънәләренә аңлатма бирә белү. Синоним, омоним, антоним сүзләрне дөрес куллану.
- Төрле типтагы сүзлекләр белән эшләү.
Морфемика һәм сүз ясалышы буенча:
сүзләрнең мәгънәле кисәкләренә аңлатма бирә белү. Тамырдаш үзләр табу. Сүзләрне төзелеше һәм ясалышы буенча тикшерү.
Татар телендә сүзләрнең ясалыш ысулларын белү.
Сөйләм эшчәнлеге буенча:
Укучыларның, үз тәҗрибәләреннән чыгып, диалогик һәм монологик сөйләм оештыра белүе.
Укыган яки тыңлаган текстның эчтәлеген сөйләү, планын төзү.
Бирелгән план буенча сочинение (хикәя) язу.
4. Татарчадан русчага яки русчадан татарчага тәрҗемә итү күнегүләре эшләү
Эш программасы “Рус мәктәпләрендә укучы татар балаларына татар теле: үрнәк гомуми программа V- IX сыйныфлар” (Төзүчеләр: Ф.Ф. Харисова, Ч.М. Харисова, Г.Р.Шакирова, Казан, 2013), “Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбиятыннан үрнәк программалар 1-11 нче сыйныфлар” (Казан: Татар.кит.нәшр., 2011), “Рус телендә гомуми төп һәм урта белем бирү оешмаларының татар сыйныфлары өчен татар теленнән программа” (Төзүче-авторлар: Р. К. Сәгъдиева, Р. М. Гарәпшина, Г. И. Хәйруллина, Казан) һәм 6 нчы сыйныф өчен Р. К. Сәгъдиева, Р. М. Гарәпшина, Г. И. Хәйруллиналар эшләгән (Казан, Мәгариф-Вакыт, 2015), 7 нче сыйныф өчен Р. К. Сәгъдиева, Г.Р.Харисова, Л.К. Сабирҗановалар эшләгән (Казан, Мәгариф-Вакыт, 2015), 8 нче сыйныф өчен Р. К. Сәгъдиева, Г.И.Хәйруллиналар эшләгән (Казан, Мәгариф-Вакыт, 2015), 9 нчы сыйныф өчен Р. К. Сәгъдиева эшләгән (Казан, Мәгариф-Вакыт, 2015), Татарстанның Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән дәреслеккә нигезләнеп төзелде.
6 нчы сыйныфта татар телен өйрәнүдә милли-региональ компонентның кулланылышы:
1.Якташ язучыларыбызның ( Р.Фәйзуллин, В.Нуруллин, М.Шиһапов һ.б.)
әсәрләреннән өзекләрне дәресләрдә максатчан куллану.
2. Балык Бистәсе энциклопедиясе материалларын дәресләрдә максатчан файдалану.
3. Дәресләрдә “Авыл офыклары” газетасы материалларын куллану.
Укыту материалының төп бүлекләрен планлаштыру
Бәйләнешле сөйләм үстерү-32 (сочинение – 6 (1), изложение – 6 (2), диктант – 7 (2)
Эчтәлекнең темаларга һәм сәгатьләргә бүленеше 6 кл
№ Бүлекләр, темалар Барлы гы Темага караган төп төшенчәләр
1. 5 нче сыйныфта үткәннәрне кабатлау 6 5 нче сыйныфта авазлар һәм хәрефләр турында үткәннәрне кабатлау: сузык һәм тартык авазлар; татар һәм рус теллләренең икесендә дә булган, әмма әйтелеше белән татар телендә аерылып торган авазлар; татар теленең үзенчәлекле авазлары; татар телендә иҗек калыплары; сүзләрнең басымын билгеләү; сүзләргә фонетик анализ ясау.
Сүзнең лексик мәгънәсе; килеп чыгышы һәм кулланылу өлкәсе ягыннан татар теленең сүзлек составы. Сүзлекләр турында белешмә. Аларның төрләре. Сүзлекләрнең төзелү принциплары. Төрле типтагы сүзлекләр белән эшләү.
Татар һәм рус телләрендә тамыр һәм кушымчаларның үзенчәлекләрен искә төшерү. Бәйләгеч һәм модаль кушымчалар, аларның сүзләргә ялгану тәртибе. Сүзнең нигезе, тамыры.
Татар телендә сүз ясалу ысуллары. Сүзләрнең төзелешен һәм ясалышын тикшерү.
2. Морфология
турында гомуми мәгълүмат 2 Тел белеменең бер бүлеге буларак морфология. Татар телендә сүз төркемнәре һәм аларны классификацияләү.
3. Исем 14 Исем турында төшенчә.
Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр.
Исемнәрнең берлек һәм күплек сан формалары.
Исемнәрнең килеш белән төрләнеше.
Исемнәрнең тартым белән төрләнеше.
Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше.
Алынма сүзләрдәге килеш һәм тартым кушымчалары.
Исемнәрнең ясалышы.
Исем сүз төркемен кабатлау.
4. Сыйфат. 12 Сыйфат турында төшенчә.
Сыйфатларның ясалышы.
Сыйфат дәрәҗәләре.
Асыл һәм нисби сыйфатлар.
Сыйфатларның исемләшүе.
Сыйфат сүз төркемен кабатлау.
5. Сан. 15 Сан турында төшенчә.
Саннарның исемләшүе.
Саннарның ясалышы.
Гарәп һәм рим цифрларының язылышы.
Сан төркемчәләре. Микъдар саны.
Тәртип саны.
Чама саны.
Бүлем саны.
Җыю саны.
Сан сүз төркемен кабатлау.
6. Рәвеш. 16 Рәвешләрнең лексик-грамматик мәгънәсе һәм морфологик үзенчәлекләре.
Рәвешләрнең ясалышы.
Рәвешләрнең мәгънә төркемчәләре: саф рәвешләр. Охшату-чагыштыру рәвешләре.
Күләм-чама рәвешләре.
Урын рәвешләре.
Вакыт рәвешләре.
Сәбәп-максат рәвешләре.
Рәвеш сүз төркемен кабатлау.
7.
Алмашлык
15
Алмашлык турында төшенчә.
Алмашлыкларның ясалышы.
Зат алмашлыклары.
Тартым алмашлыклары.
Күрсәтү алмашлыклары.
Сорау алмашлыклары.
Билгеләү алмашлыклары.
Билгесезлек алмашлыклары.
Юклык алмашлыклары.
Алмашлык сүз төркемен кабатлау.
8. Затланышлы фигыльләр
20 Фигыль турында төшенчә.
Татар телендә фигыльнең нигезе (башлангыч формасы) турында гомуми мәгълүмат.
Фигыльнең барлык-юклык формалары.
Фигыльләрнең ясалышы.
Затланышлы фигыльләр. Боерык фигыль, аның мәгънәләре, зат-сан белән төрләнеше.
Боерык фигыльнең дөрес интонация һәм басым белән кулланылышы.
Хәзерге заман хикәя фигыль, аның мәгънәләре, формалары, зат-сан белән төрләнеше.
Үткән заман хикәя фигыл, аның мәгънәләре, формалары, зат-сан белән төрләнеше.
Киләчәк заман хикәя фигыль, аның мәгънәләре, формалары, зат-сан белән төрләнеше.
Шарт фигыль, аның мәгънәләре, формалары, зат-сан белән төрләнеше.
Фигыль сүз төркемен кабатлау.
9. 6 нчы сыйныфта үткәннәрне кабатлау 8 Исем, сыйфат, сан, рәвеш, алмашлык, затланышлы фигыльләр темаларын кабатлау.
10. Бәйләнешле сөйләм үстерү 32 1.Юл йөрү кагыйдәләрен белүне күрсәткән, 7-8 репликадан торган диалог төзү.
2.Әти-әниеңә яки туганнарыңа рәхмәт әйтеп хат язу.
3.Табигатьне саклау турында газетага мәкалә язу.
4.Укучыларның тормыш тәҗрибәсеннән чыгып, өйрәнелгән сүз төркемнәреннән файдаланып, кечкенә хикәяләр төзү.
5.Әдәбият дәресләрендә өйрәнелгән әсәрләрне кулланып, сочинениеләр язу.
6. Сүз төркемнәрен өйрәнгәч, алган белемнәренә таянып, грамматик биремле диктантлар язу.
7. Төрле сүз төркемнәре кергән җөмләләрне татарчадан русчага, русчадан татарчага тәрҗемә итү.
8. Уңай кешелек сыйфатлары тәрбияләү максатыннан чыгып сайланган текстлар буенча изложениеләр язу.
9. Картиналар буенча сочинениеләр язу (Елена Романенко “Алмалар”, Борис Щербаков “Су китә”, Юрий Ананьев “ Фронт җыры”, Фаил Зиязов “Самавыр янында”)
10. Хаталар өстендә эш башкарган вакытта телдән һәм язма рәвештә анализ ясау.
Барлыгы 140с
Календарь-тематик план
№ Дәрес темасы Сәг Укучылар эшчәнлеге төрләре Дата Искәрмә
план факт 1 *Туган тел 1 Дәреслек, сүзлек белән эш итә белү,телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу. 1.09 2 5 нче сыйныфта авазлар һәм хәрефләр турында үткәннәрне кабатлау: сузык һәм тартык авазлар; татар һәм рус теллләренең икесендә дә булган, әмма әйтелеше белән татар телендә аерылып торган авазлар; татар теленең үзенчәлекле авазлары; татар телендә иҗек калыплары; сүзләрнең басымын билгеләү; сүзләргә фонетик анализ ясау. 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү Логик фикер йөртү, гомумиләштерү, системалаштыру, нәтиҗә ясау 2.09 3 Сүзнең лексик мәгънәсе; килеп чыгышы һәм кулланылу өлкәсе ягыннан татар теленең сүзлек составы.
1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 6.09 4 Сүзлекләр турында белешмә. Аларның төрләре. Сүзлекләрнең төзелү принциплары. Төрле типтагы сүзлекләр белән эшләү. 1 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 7.09 5 Татар һәм рус телләрендә тамыр һәм кушымчаларның үзенчәлекләрен искә төшерү. Бәйләгеч һәм модаль кушымчалар, аларның сүзләргә ялгану тәртибе.
1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 8.09 6 * 5 сыйныф материалын искә төшерү максатыннан хикәя язу. “Көзге урман” (“Алтын көз” ) 1 Текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү. Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру
9.09 7 Сүзнең нигезе, тамыры. 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 13.09 8 Татар телендә сүз ясалу ысуллары. Сүзләрнең төзелешен һәм ясалышын тикшерү. 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 14.09 9. Тел белеменең бер бүлеге буларак морфология.
1 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 15.09 10. Татар телендә сүз төркемнәре һәм аларны классификацияләү. Мөстәкыйль, хәбәрлек, бәйләгеч һәм модаль сүз төркемнәре. 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 16.09 11. Исем турында төшенчә.
Исем сүз төркемен кабатлау. 1 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 20.09 12 Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр.
1 Дәреслек белән эшли белү. Игътибарлылык һәм кызыксынучанлыкны үстерү. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 21.09 13 Исемнәрнең берлек һәм күплек сан формалары.
1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 22.09 14 * “Исемнәр” темасына карата тәрҗемә эше. 1 Текстның темасын һәм төп фикерен билгеләү; төп фикердән һәм терәк сораулардан чыгып, текст ны редакцияли белү.
23.09 15 Исем сүз төркемен кабатлау максатыннан тест эшләү. 1 Үз-үзеңә контроль ясау . Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 27.09 16 Исемнәрнең килеш белән төрләнеше.
1 Татар теленең эстетик кыйммәтен аңлау; сөйләмнең сәнгатьлелеген тою, тексттан фактик мәгълүматны ае рып алу; төркемнәрдә эшләъ. 28.09 17 Исемнәрнең тартым белән төрләнеше.
1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 29.09 18 Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше.
1 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 30.09 19 Исемнең килеш һәм тартым белән төрләнешенә карата грамматик биремле диктант
1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 4.10 20 *Хаталар өстендә эш. Алынма сүзләрдәге килеш һәм тартым кушымчалары
1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 5.10 21 Кабатлау өчен күнегүләр. Мөстәкыйль эш. 1 Үз-үзеңә контроль ясау Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 6.10 22-23 Исемнәрнең ясалышы . 2 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 7.10
11.10 24 *Алынма исемнәр, исемнәрнең ясалышына карата изложение язу. 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Үз-үзеңә контроль ясау. Мөстәкыйль фикер йөртү. 12.10 25 *Хаталар өстендә эш. Исем сүз төркемен кабатлау 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 13.10 26 Исем сүз төркемен кабатлау 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 14.10 27 Исемнәргә морфологик анализ ясау. 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 18.10 28 *Исем сүз төркемен кабатлау белән бәйле сочинение “Алмалар”. 1 Җөмләнең төп билгеләрен белү; җөмләнең чикләрен аера һәм тыныш билгеләрен куя белү; җөмләнең грамматик нигезен билгели белү; текстның төп фикерен билгеләү. Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру 19.10 29 *Хаталар өстендә эш. Сыйфат. Сыйфат турында төшенчә 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 20.10 30-31 Сыйфатларның ясалышы. 2 Дәреслек белән эшли белү. Игътибарлылык һәм кызыксынучанлыкны үстерү. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 21.10
25.10 32 Сыйфат дәрәҗәләре 1 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 26.10 33 *Сыйфатлар кулланып, “Минем сыйныфым” дигән хикәя язу 1 Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру 27.10 34 Сыйфат дәрәҗәләре 1 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 28.10 35 Кабатлау өчен күнегүләр. Мөстәкыйль эш. 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 8.11 36 Асыл һәм нисби сыйфатлар 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 9.11 37-38 Сыйфатларның исемләшүе 2 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 10.11
11.11 39 Сыйфат сүз төркемен кабатлау 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 15.11 40 Сыйфат сүз төркемен кабатлау йөзеннән тест эшләү. 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Үз-үзеңә контроль ясау. Мөстәкыйль фикер йөртү. 16.11 41 Сыйфатларга морфологик анализ 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 17.11 42 Сыйфат сүз төркеменә карата аңлатмалы диктант “Туган ягым-гөлләр иле” Г.С.Хафизова,Н.Г.Якубова “Татар теле.Контрол эшләр һәм диктантлар ,Казан, 2015,79 бит 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Үз-үзеңә контроль ясау. Мөстәкыйль фикер йөртү. 18.11 43-44 Сан сүз төркеме турында төшенчә 2 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 22.11
23.11 45 Сан сүз төркеменә карата иҗади диктант 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Мөстәкыйль фикер йөртү. 24.11 46 Саннарның исемләшүе 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 25.11 47-48 Саннарның ясалышы 2 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 29.11
30.11 49 Гарәп һәм рим цифрларының язылышы 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 1.12 50 *Саннарның җөмләдә кулланылышына карата изложение язу. 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү
2.12 51 *Хаталар өстендә эш. Сан төркемчәләре. 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 6.12 52 Микъдар саны 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Мөстәкыйль фикер йөртү. 7.12 53 Тәртип саны 1 Дәреслек белән эшли белү. Игътибарлылык һәм кызыксынучанлыкны үстерү. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 8.12 54 Чама саны 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 9.12 55 *Тәрҗемә эше 1 Текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү.
13.12 56 Бүлем саны 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 14.12 57 Җыю саны 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 15.12 58 Сан сүз төркеменә карата контроль диктант 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Мөстәкыйль фикер йөртү. 16.12 59 *Хаталар өстендә эш. 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 20.12 60 Сан сүз төркемен кабатлау 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 21.12 61 Саннарга морфологик анализ 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 22.12 62 *Сан сүз төркемен кабатлау. Дәрес-уен “Саннар патшалыгында” 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 23.12 63-64 Рәвеш сүз төркеме турында төшенчә. 2 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 10.0111.01 65-66 Рәвешләрнең ясалышы 2 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 12.01
13.01 67 *Рәвешләрнең ясалышын кабатлау белән бәйле сочинение “Кышкы каникулда”. 1 Текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү.
17.01 68 *Хаталар өстендә эш. Рәвешләрнең мәгънә төркемчәләре. 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 18.01 69 Саф рәвешләр. 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 19.01 70 Охшату-чагыштыру рәвешләре 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 20.01 71 Күләм-чама рәвешләре 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 24.01 72 *Дәрес-ярыш “Рәвешләр” 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 25.01 73 Урын рәвешләре 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 26.01 74 Вакыт рәвешләре 1 Дәреслек белән эшли белү. Игътибарлылык һәм кызыксынучанлыкны үстерү. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 27.01 75 Сәбәп-максат рәвешләре 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 31.01 76 *Рәвешләрне куллануга карата изложение язу. 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү
1.02 77 *Хаталар өстендә эш. 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 2.02 78 *Юл йөрү кагыйдәләрен белүне күрсәткән, 7-8 репликадан торган диалог төзү. 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү
3.02 79-80 Рәвеш сүз төркемен кабатлау 2 Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 7.02
8.02 81 Рәвешләргә морфологик анализ 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 09.02 82 Рәвеш сүз төркеменә карата ирекле диктант 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 10.02 83 *Хаталар өстендә эш. Алмашлык турында төшенчә 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 14.02 84-85 Алмашлыкларның ясалышы 2 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 15.02
16.02 86 Алмашлык сүз төркеменә карата сочинение язу 1 Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру 17.02 87 Зат алмашлыклары 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 21.02 88 Тартым алмашлыклары 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 22.02 89 *Зат һәм тартым алмашлыкларына карата изложение язу 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү
24.02 90 *Хаталар өстендә эш. 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 28.02 91 Күрсәтү алмашлыклары 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 01.03 92 Сорау алмашлыклары 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 02.03 93 *Табигатьне саклау турында газетага мәкалә язу. 1 Текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү.
3.03 94 Билгеләү алмашлыклары 1 Дәреслек белән эшли белү. Игътибарлылык һәм кызыксынучанлыкны үстерү. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 7.03 95 Билгесезлек алмашлыклары 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 9.03 96 Юклык алмашлыклары 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 10.03 97 *Алмашлык сүз төркемен кабатлау белән бәйле сочинение “Су китә”. 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Сәнгатьле итеп укылган текстның төп фикерен аңлап, эчтәлеге буенча гади план төзү, эзлекле сөйләү, план буенча язу. 14.03 98 *Хаталар өстендә эш. Алмашлык сүз төркемен кабатлау 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 15.03 Уроки совмещены
99 Алмашлыкларга морфологик анализ 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 15.03 100 Кабатлау өчен күнегүләр. Мөстәкыйль эш. 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 16.03 101-103 Фигыль сүз төркеме турында төшенчә 3 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 17.03
29.03
30.03 104 Өйрәнелгән сүз төркемнәренә карата сайланма диктант 1 Үз-үзеңә контроль ясау Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 31.03
105-106 Фигыльләрнең ясалышы 2 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 1.04
2.04 107 *Тәрҗемә эше 1 Текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү.
4.04 108 Затланышлы фигыльләр. Боерык фигыль. 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 6.04. Уроки совмещены
109 Боерык фигыль. 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 6.04 110 Кабатлау өчен күнегүләр. Мөстәкыйль эш. 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 7.04 111 Хикәя фигыль. Хәзерге заман хикәя фигыль. 1 Дәреслек белән эшли белү. Игътибарлылык һәм кызыксынучанлыкны үстерү. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 11.04 112 Хәзерге заман хикәя фигыль. 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 12.04 113 * Өйрәнелгән сүз төркемнәренә карата контроль изложение язу 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 13.04 114 *Хаталар өстендә эш. 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 14.04 115-116 Үткән заман хикәя фигыль. 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 18.04
19.04
117 Тест формасындагы арадаш аттестация эше 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 20.04 118-119 Киләчәк заман хикәя фигыль. 2 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 25.04
26.04 120 *Фигыль сүз төркемен кабатлау белән бәйле сочинение “Фронт җыры”. 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү
27.04
121 *Хаталар өстендә эш. 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 28.04 122-123 Шарт фигыль. 2 Дәреслек белән эшли белү. Игътибарлылык һәм кызыксынучанлыкны үстерү. Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү. 02.05
3.05 124 Кабатлау өчен күнегүләр. Мөстәкыйль эш. 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 4.05 125 Фигыль сүз төркемен кабатлау 1 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 5.05 126 Фигыль сүз төркеменә карата контроль диктант 1 Үз-үзеңә контроль ясау. Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 10.05 127 *Хаталар өстендә эш 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 11.05
128-129 Фигыль сүз төркемен кабатлау. Фигыльләргә морфологик анализ ясау 2 Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 12.05 Уроки совмещены
130 Ел буена үткәннәрне гомумиләштереп кабатлау 1 Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу;
сөйләм процессында катнаша торган сөйләм органнарын белү 16.05
131 *Сүз төркемнәрен кабатлау белән бәйле сочинение “Самовыр янында”. 1 Текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү.
17.05 132 *Хаталар өстендә эш 1 Типик хаталарны төзәтү, дәлилләү
Төшенчә, термин, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү. 18.05 Уроки совмещены
133 5 нче сыйныфта үткәннәрне кабатлау. Фонетика. Сингармонизм законы. Татар телендә иҗек калыплары; сүзләрнең басымын билгеләү; сүзләргә фонетик анализ ясау.
1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 18.05 134 Лексика. Татар теленең сүзлек составы. Лексик анализ ясау. 1 Логик фикер йөртү, анализ, гомумиләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 19.05 135 Сүзлекләрнең төрләре. Сүзлекләр белән эшләү. 1 Эксперименталь эшләр. Нәтиҗәләрне дәфтәрләргә язу. Орфографик һәм пунктуацион яктан дөрес язу 23.05 136 Татар телендә кушымчалар. Аларның төрләре. Сүзнең тамыры һәм нигезе. Сүз төзелешен тикшерү. 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 24.05 137 Морфология турында белемнәрне ныгыту. Мөстәкыйль, хәбәрлек, бәйләгеч һәм модаль сүз төркемнәре. 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 25.05 138 Исем, сыйфат, сан, алмашлык, рәвеш, затланышлы фигыльләрне кабатлау өчен күнегүләр эшләү. 1 Төшенчә, термин, кагыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 26.05 139 Исем, сыйфат, сан, алмашлык, рәвеш, затланышлы фигыльләргә морфологик анализ ясау. 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 30.05 140 Еллык эшкә нәтиҗә. Йомгаклау дәресе. 1 Мөстәкыйль фикер йөртү. Үз фикереңне дәлилли белү. Күнегүләр эшләү. Төркемнәрдә эшләү. 31.05 6 нчы сыйныф укучыларының белем, осталык һәм күнекмәләренә таләпләр
Теоретик материал буенча:
6 нчы сыйныф ахырында укучыларда төрле типтагы сүзлекләр белән эшләү күнекмәләрен булдыру, аларның сүзлек байлыгын арттыру.
Ялгызлык һәм уртаклык исемнәрне дөрес куллану. Яңгырау, саңгырау һәм борын авазларына беткән исемнәрне килеш белән төрләндерү. Исемнәрне берлек һәм күплек сандагы тартым белән төрләндерү. Исемнәргә морфологик анализ ясау күнекмәләрен булдыру (уртаклык яки ялгызлык төрләре, берлек һәм күплек сан формалары, килеше, тартым белән төрләнүе-төрләнмәве).
Сыйфатларны гади, чагыштыру, артыклык һәм кимлек дәрәҗәләренә куеп әйтү, аларны сөйләмдә дөрес куллану. Дәреслектәге һәм укытучы биргән сыйфатларның төрле дәрәҗә формаларын кулланып, җөмләләр төзү.
Микъдар, тәртип, чама, бүлем һәм җыю саннарын билгеләү, татар телендәге саналмышларның үзенчәлекләрен аңлау, аларны сөйләмдә дөрес куллану.
Саф, охшату-чагыштыру, күләм-чама, урын, вакыт һәм сәбәп-максат рәвешләрен дөрес куллану.
Зат, күрсәтү, сорау, билгесезлек, билгеләү, юклык һәм тартым алмашлыкларын телдән һәм язма сөйләмдә дөрес куллану.
Затланышлы фигыльләрне (боерык, хикәя һәм шарт) дөрес куллану. Боерык һәм шарт фигыльләрне зат-сан белән төрләндерү, аларны сөйләмдә дөрес басым һәм интонация белән куллану. Үткән, хәзерге һәм киләчәк заман хикәя фигыльләрне зат-сан белән төрләндерү, аларны телдәнһәм язма сөйләмдә дөрес куллану.
Сүз төркемнәрен лексик-грамматик мәгънәсе, морфологик һәм синтаксик билгеләре буенча аера һәм аларны таный белү. Морфологик анализ ясау.
Өйрәнелгән сүз төркемнәре белән җөмләләр һәм текстлар төзү. Сүз төркемнәренең төрле ысуллар белән ясалышын белү.
Сөйләм эшчәнлеге буенча :
Укучыларның үз тәҗрибәсеннән чыгып, диалогик һәм монологик сөйләм оештыра белүе.
Укыган яки тыңлаган текстның эчтәлеген сөйләү, планын төзү.
Бирелгән план буенча сочинение язу.
Әдәби геройларны сурәтләп бирү.
Караган спектакль буенча хикәя төзү (телдән яки язма).
Программа буенча укылган китапның эчтәлеген сөйләү яки язу.
Якын дустыңа яки туганыңа хат язу.
Сочинение элементлары булган изложениеләр язу.
Стилистик хаталары булган җөмләләрне яки текстны төзәтү.
Татарчадан русчага яки русчадан татарчага тәрҗемә итү күнегүләре эшләү.
13.Тематик-гамәли конференцияләрдә, семинарларда катнашу.
14. Башкарган проектлау-тикшеренү эшен яклау.
Белем бирү процессының укыту-методик һәм материаль-техник яктан тәэмин ителеше
Басма әдәбият
Бердәм республика имтиханына әзерләнү өчен ярдәмлек. Татар теле.-Казан: РИЦ “Школа”, 2008
Вәлиев З.В. Эш кәгазьләре үрнәкләре – Казан: Татар. китап нәшрияты, 1999
Максимов Н.В., Трофимова С.М, Хамидуллина М.З. Татар теленнән диктантлар һәм изложениеләр җыентыгы: Татар урта гомуми белем бирү мәкт. 5-11 с-флары өчен укытучылар өчен кулланма. – Казан:Мәгариф, 2005
Максимов Н.В. Татар теленнән тестлар: Уку-укыту ярдәмлеге. – Казан: Мәгариф, 2008
Максимов Н.В. Урта мәктәптә татар теле укыту: Фонетика. Морфология: Укытучылар өчен методик кулланма. – Казан: Мәгариф, 2004
Максимов Н.В. Татар теленнән тестлар. - Казан: Мәгариф, 2002.
Сафиуллина Ф.С. Хәзерге татар әдәби теле. Югары һәм урта уку йортлары өчен дәреслек. - Казан: Мәгариф, 2006.
Хабибуллина З.Н., Нәбиуллина Г.Ш. Диктантлар җыентыгы: Татар урта гомуми белем бирү мәкт. 5-11 нче с-флары өчен: укытучылар өчен кулланма/.-Казан: Мәгариф, 2006.
Харисов Ф.Ф., Харисова Ч.М. Татар теле: Кагыйдәләр, күнегүләр: Урта гомуми белем бирү мәкт. өчен .- Казан : Мәгариф, 2007
Электрон кулланмалар
Диск “Татар теле 5-11” Диск “Татар телен һәм әдәбиятын укытуда интерактив технологияләр”, 2006.
Электрон ресурслар
HYPERLINK "http://www"http://www. rustest.ru Федераль тест үткәрү үзәге
HYPERLINK "http://www"http://www. tatedu.ru ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы
HYPERLINK "http://www"http://www. edu. kzn.ru ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы Белем порталы
HYPERLINK "http://www"http://www. mon.tatar.ru
HYPERLINK "http://www"http://www. shoolexpo.ru
http://www. belem.ru
http://www. tatar.ru ТР рәсми серверы
http://www. Tat. Tatar-inform.ru ТР мәгълүмат агентлыгы
http://www. intertat.ru ТР электрон газетасы
http://www. xat.ru Татар хат алышу хезмәте
http://www. suzlek.ru on-line русча сүзлек
HYPERLINK "http://www"http://www. Kitapxane.at.ru татар телендәге әдәби әсәрләр китапханәсе
HYPERLINK "http://www"http://www. Tatar.com.ru татар теле сүзлекләр һәм үзөйрәткечләр
HYPERLINK "http://www"http://www. Tatarca.boom.ru татарча текстлар
http://www. tataroved.ru Татар тарихы: төрки-татар дөньясы
http://www. selet.ru “Сәләт” яшьләр сайты
http://www. Kitapxane.at.ru татар телендәге әдәби әсәрләр китапханәсе
http://www. Tatarca.boom.ru татарча текстлар
Электрон ресурслар: “Бала” китапханәсе, “Татар мультфильмнары”, мультимедиа укыту программалары; электрон китапханә; татар сайтлары (belem.ru, tatarile.org.com);
Арадаш аттестация эше өчен үрнəк тест
1. Саңгырау тартык авазлар гына кергән сүзне тап:
1) урман
2) сарай
3) кеше
4) алтын
2. Рәвешне тап:
1) көндезге
2) түбән
3) юлдаш
4) һәркем
3. Калын сузыклар гына кергән сүзне тап:
1) күлдәвек
2) колын
3) үрмәкүч
4) бүлмә
4. Бер үк хәреф төшеп калган сүзләр рәтен тап:
1) сө...ге, бәрә...ге
2) бол...т, тар...к
3) к...ндез, ди...гез
4) г...мер, һ...нәр
5. Ө хәрефе язылырга тиеш сүзне тап:
1) көлк...
2) бөт...н
3) т...клетура
4) көзг...
6. Өмет сүзенең русчага тәрҗемәсен билгелә:
1) радость;
2) надежда;
3) опора;
4) счастье.
7. Сан белән ачыкланган исем:
1) сыйфатланмыш дип атала;
2) саналмыш дип атала;
3) берничек тә аталмый;
4) аныкланмыш дип атала.
8. Зур хәрефләр белән бирелгән сүз кушылып язылырга тиеш җөмләне тап:
1) Иртәгә ӘТИӘНИЛӘР җыелышы булачак.
2) ҮГИАНАЯФРАГЫ дару үләне буларак билгеле.
3) БЕРКЕМ дә бу эштэн читтә калырга тиеш түгел.
4) САВЫТСАБА юа торган машинаны кем уйлап тапты икән?
9. Җиде кат үлчә, бер тапкыр кис” мәкалендә җиде, бер саны:
1) җыю саны;
2) микъдар саны;
3) тәртип саны;
4) өлеш саны.
10. Гади дәрәҗәдәге сыйфатны тап:
1) кызылрак;
2) ямь-яшел;
3) ак;
4) кап-кара.
11. Түбәндәге җөмләдән күплек сандагы исемнәрнең санын билгелә:
Уң яктагы чокыр битенә килсә, бөрлегәннәр, тәлгәшләрен күтәрә алмый, якты кояш нурында янып, матурланып, кызарып утыра.
1) 1 2) 2 3) 3 4) 4
Текстны укы һәм 12–18 нче биремнәрне үтә.
1) Кайчагында, урманда йөргәндә, якты, киң аланга килеп чыгасың да, мондагы матурлыкны күреп, гаҗәпләнеп туктап каласың. 2) Яп-якты алан. 3)Юмарт кояш үзенең җылы нурларын, бер дә кызганмыйча, дөньяга сибә. 4)Чәчәктән чәчәккә кунып, күбәләкләр оча. 5) Алан тирәли үскән каеннарга, мәһабәт имәннәргә сайрар кошлар, кунып, җыр суза. 6) Кайдадыр, якында гына, челтерәп чишмә агып ята. 7) Арыган, сусаган булсаң, бар да шул чишмәдә битеңне ю, учыңа алып, суларын эч. 8) Әгәр синең җаның маҗараларга сусаган булса, алан читенә пос та тын гына мондагы дөньяны күзәт. 9) Һич тә озак көттермәс, бу якты аланга тамгалы куяннар, корыч тояклы батыр боланнар, урман патшасы пәһлеван аюлар, хәйләкәр төлкеләр һәм тагын бик күп җәнлекләр килеп чыгар. (Г. Әпсәләмов)
12. Текстның төп фикере кайсы җөмләдә ачык чагыла? Җөмләнең номерын яз.
1) Кышкы урманда.
2) Гөмбәгә бару.
3) Урманда җаныңа ял табып була.
4) Минем авылыма урман бик якын.
13. 1-3 җөмләләрдән артыклык дәрәҗәсендәге сыйфат булган җөмләнең номерын яз.
14. 2-4 нче җөмләләр арасыннан «саран» сүзенә антоним булган җөмләне табып, номерын яз.
15. 5-7 нче җөмләләрдән билгесезлек алмашлыгын табып яз.
16.4 нче җөмләдән баш кисәкләрне (яисә кисәкне) табып яз.
17. 7-9 нчы җөмләләр арасыннан юклык формасындагы фигыль булган җөмләнең номерын яз.
18. 1-3 нче җөмләләрдәге исемнәрнең санын цифр белән яз.
Эшне бәяләү
1-11 эшләр 1 балл белән бәяләнә
12-18 эшләр 2 балл белән бәяләнә
Иң югары балл- 25 балл
0-12 балл – “2” ле
13-18 балл- “3” ле
19-23 балл – “4” ле
24-25 балл – “5” ле