На тему Математика саба?ында дидактикалы? ойындар ма?ызы

HYPERLINK "http://www.topreferat.com/%D0%9A%D1%83%D1%80%D1%81%D1%82%D1%8B%D2%9B-%D0%B6%D2%B1%D0%BC%D1%8B%D1%81/5258-%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0-%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0-%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD-%D0%B4%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B-%D0%BE%D0%B9%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80-%D0%B6%D3%99%D0%BD%D0%B5-%D0%BE%D0%BD%D1%8B%D2%A3-%D0%BC%D0%B0%D2%A3%D1%8B%D0%B7%D1%8B" Математика сабағында дидактикалық ойындар маңызы
Еліміздің егеменді ел болғалы бері келелі де ауқымды өзгерістерҚазіргі кезеңде саласының алдына қойылған талаптар- оқушыларға білімді тереңдетіпОйын- күрделі философиялық, педагогикалық ұғым. Философия адам мәселесін зерттегендіктен,Біздің эрамызға дейінгі ІV ғасырда өмір сүрген грек философыОсының нәтижесінде қазіргі кезеңде ойынды философиялық тұрғыдан ұғындыруда мынадайОйын- мәңгілікке ұштасатын құбылыс (Платон, Демокрит). Ойын- артық күштен арылу жолы (Ф.Шиллер., Г.Спенсер). Ойын балаларды ересек өмірге дайындайды (К.Гросс, К.Блююллер) Функционалды тенденция теориясы (Д.Н.Узнадзе, т.б.) К.Г. Исулов ойынды адам санасының қоршаған ортамен қарастырады. ПсихологтарҚажеттілік→ матив→мақсат→ ойынның іс-әрекеті→ нәтиже. Демек, психологиялық тұрғыдан ойын: а) Әлеуметтік тұрғыдан ойлауды қалыптастырады; ә)Танымдық мативтің дамуына әкеледі; б) Іс- әрекеттің бір түрі ретінде оқу және еңбекпенв) Логикалық ойлаудан эвристикалық ойлауға үйретеді. Педагог ғалымдар ойынның оқыту процесіне оң әсерін тигізетінінеА.С. Гуревич, А.В. Килиниюктер ойынды оқытудың активті түрі депОйын элементтері ойынның біртұтас құрылысын береді. Ойын құрылысында«Біз дидактикалық ойын жекелеген білімдер мен іскерліктерді игерудің формасыА.В.Запорожец «Балалардың рөлді немесе шығармашылық деп аталатын ойыны дамығанД.Б. Эльконин «Ертегі сияқты, ойын да баланы бейнелейтін адамдардың ойы менА.В. Запорожец «Балалар үшін ойынның айрықша маңызы бар: ойын олар үшінН.К.Крупская «Бала өмірінде ойынның маңызы зор, ересек адам үшін еңбектің,А.С. Макаренко «Бала ойынының ерекшелігі- ол өз ойлағанының шындығына сенеді. БалаК.С. Станистлавский «Ойын дегеніміз- орасан зор жарық терезе, осы терезе арқылыВ.М.Монахов «Баланың ойынға деген құмарлығы бар, сол құмарлықты қанағаттандыра білуімізВ.А. Сухомлинский « Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгеруС.В. Селевко Негізгі бөлім Дидактикалық ойындар Бүгінгі таңда қоғамымыздың даму бағытында жан-жақты дамыған, сауатты саналыМұның барлығы дидактикалық ойындарды бастауыш сынып оқушыларының оқу1. Ойын-саяхат. Олар ертегілерге ұқсас. Олар фактілер немесе2. Ойын-тапсырмалар. Бұл ойындардың негізін заттар мен әрекет,сөздік тапсырмалар3. Ойын-болжамдар. Бұл ойындар «Не болар еді...?», «Мен неОйынның дидактикалық мазмұны балалардың алдына проблемалық міндет пен ситуацияны4. Ойын-жұмбақ. Жұмбақтың негізгі ерекшелігі-логикалық астарының болуында. Олар баланың5. Ойын-әңгімелер. Мұғалімнің балалармен, мұғаліммен және балалардың балалармен қарым-қатынасТанымдық іс-әрекет сипатына сәйкес ойын түрлері: 1. Балалардың орындаушылық әрекетті талап ететін ойындар. 2. Қайта жаңғырту іс-әрекетін орындауға бағытталған ойындар. 3. Қайта жасау іс-әрекетін жүзеге асыруға бағытталған ойындар. 4. Оқушылардың іс-әрекетін бақылауға бағытталған ойындар. Құрлымы бойынша дидактикалық ойындарды мынадай түрлерге жіктеуге болады: 1. Сюжеттік-рөлдік ойындар. 2. Жаттығу ойындары. 3. Шығармашылық ойындар. 4. Драмалық ойындар. 5. Әдеби-музыкалық ойындар. Халық ойындарының педагогикалық мүмкіндіктеріне сәйкес мынадай жіктемесі бар: 1. Білім беретін ойындар. 2. Тәрбиелейтін ойындар. 3. Дамытатын ойындар. 4. Жеке тұлғаны әлеуметтендіретін ойындар. 5. Диагностикалық ойындар. Жоғарыда көрсетілген жіктемелердің барлығының мазмұны өте қызық және өзіндікОйын-оқушы білімін берік меңгерту құралы. Педагогика ғылымында ойын әрекетінің оқу үрдісінде алатын орны туралы«Ойын» ұғымына түсінік берсек-бұл адамның мінез-құлқын өзі басқарумен анықталатын-ойын-сауық; -коммуникативтік немесе қарым-қатынастық: -диагностикалық (ойын барысында өзін-өзі тану); -коррекциялық (өзін-өзі түзету); -әлеуметтендіру Әлде де болса ойынның адамның дамуына, қалыптасуына, тәрбиесіне байланыстыОйын-адамның өміртанымының алғашқы қадамы. Сондықтан ойын арқылы балаларОйын-бір қарағанда қарапайым құбылыс не әрекет іспетті. Ол міндеттіОйынның да өзіне тән мотивтері болады. Мысалы, мазмұндық, рөлдікОйын түрлері өте көп. Соның ішінде бастауыш сыныптарда пайдаланатын:Оқу үрдісінде кеңінен қолданылып ойынның тағы бір түрі олБұл талаптар төмендегідей сұраныстарға жауап береді: Балаларға өзінің қабілетін көрсете білуге мүмкіндік беру; Баланы басқалармен жарыса білуге қалыптастыру; Білік пен дағдыны қалыптастыру үшін білімді өзі ізденуге қамтамасызОйын барысында балаға жаңа білім, білік, дағдылардың қайнар көзінеБаланың ойын барысында жеткен жеңісінің, оның жаңа алғанОсы көрсетілген сұраныстардың ішінде балалардың танымдық әрекеттерін дамытуда әсіресеДамытушы ойындардың ішінде оқушылардың өздері қолдан жасап, құрастырып ойнайтынСабақтың бірыңғай әдістермен жүргізе беру оқушыларды жалықтырары сөзсіз. ЕгерС.А. шмаковтың анықтауы бойынша ойын төрт түрлі қырымен сипатталады: - еркін дамытушы әрекет, ол әрекет белгілі бір нәтиже- әрекеттің эмоционалды жағынан көтеріңкі болуы, яғни жарыстық орын- ойынның мазмұнын сипаттайтын қағидалар. Ұлы Абайдың « ойын ойнап ән салмай, өсер балаПедагогикалық үрдісті жетілдіру ойынның алар орны жөнінде Қазақстандық Н.ҚұлжановаСонымен бірге бастауыш сынып оқушыларының назарын аударатын ойын түріБастауыш сынып оқушыларының негізгі әрекеті- оқу, қарым-қатынас, ойын жәнеЯ.А.Коменский «Ұлы дидактика» деген еңбегінде 6 жастан 12 жасқаБастауыш сынып оқушылары еліктеуіш, жаңаны жаны сүйгіш болып келеді.Ойын түрлерін мұғалім сыныптан сыныпқа өткен сайын дидактикалық «деректіденОйынның негізгі мақсаты- баланы қызықтыра отырып білімді берікОйынның ерекшеліктері Ойын балалардың негізгі іс-әрекеті ретінде психологиялық, анатомиялық-физиалогиялық, педагогикалық маңызыБалалар ойындарының тәрбиелік маңызын жоғары бағалай келіп, А.С.Макаренко былайОйынның негізгі ерекшелігі ол балалардың қоршаған өмірді- адамдардың қиялын,Ойын іс-әрекетінің тағы бір ерекшелігі- оның әрекеттік сипаты. БалаларБалалар ойынының ерекшелігі оның сондай-ақ бейненің, ойын әрекеті менБалалар үн- түнсіз ойнамайды. Тіпті бала жалғыз болғанның өзіндеОйын процесінде сөйлесу қарым-қатынасы үлкен рөл атқарады. Сөйлесе жүріпБейненің, ойын әрекеті мен сөздің өзара байланысы ойын қызметініңОйынның негізгі құрылымдық элементтері мынадай: ойынның түпкіОйынның түпкі ниеті- бұл балалардың нені және қалай ойнайтыныныңОйынның түпкі ниетіне қарай ойындарды азды-көпті мынадай типтік топтарғаа) тұрмыстық құбылыстарды бейнелейтін ойындар ( «отбасы», «мектеп», «балабақша»,б) жасампаз еңбекті бейнелейтін ойындар (кеме салу, үйлер, сатдиондарб) қоғамдық оқиғаларды, дәстүрлерді бейнелейтін ойындар (мекемелер, қонақтарды қарсыойындарды бұлай бөлу әрине дұрыс, өйткені ойын өмірдіңОйынның сюжеті, мазмұны- бұл оның жанды тұлғасын құрайтын, ойынОйынның құрылымдық ерекшелігі мен түйіні- бала атқаратын рөл. ОйынОйын процесінде балалардың өздері (ал кейбір ойындарда- ересектер)Ойынның осы құрылымдық элементтерінің бәрі типтік болып табылады, бірақДидактикалық ойындарды мұғалім сабақта пайдаланып, оқыту мақсатын шешеді. Дидактикалық ойындар математика сабағында Оқушылардың математикаға деген ынтасын арттырып, оны дамыту көптеген әдістемелікДидактикалық ойындар – көп салалы, күрделі педагогикалық құбылыс. ОныДидактикалық ойын оқу процесінде ойын әдісі ретінде екіОйын түрінде мұғалім үйрететін тақырыпқа оқушылардың қызығушылығын, зейінінДидактикалық оын жалғыз математика сабақтарында ғана қолданылып қанаДидактикалық ойын оқыту процесінде мынадай екі түрлі мақсатта қолданылады:Мұғалім өзі де ойынға қатысады, баланы үйретеді. БалаБастауыш сыныптардың математика сабақтарында дидактикалық ойындарды жаңа тақырыпты түсіндіруДидактикалық ойындар оқушылардың ой - өрісін дамытып, ойлау қабілетінТақырыпқа сай жүргізілген ойын түрлері, әсіресе тәрбиелік мәні барМұғалім өтетін тақырыпқа сай ойын түрлерін дұрыс таңдап алуыДидактикалық ойын түрлері көп. Соның бірі- оқушының ақыл-ойын дамытатынОқушыны дұрыс сөйлеп үйренуге бағыт беретін ойынның түрі- сөздікБасты мәселе мұғалім сабақта ойын эелементтерін жүргізбес бұрын, оныңҚорыта айтқанда, бастауыш сыныптар математика сабақтарында тіл дамыту жұмыстарындаОйын түрлері 1. «Жоғарыда- төменде» Кім биік? Кім аласа? Жаттығуы Керекті материалдар. Көгілдір аспан, жасыл алқап, өзен бейнеленгенТаблицаның әр жеріне ілмек тігіледі. Беті жабық қораптаЖаттығудың мазмұны: Бала қораптан қолын салып, фигураның біреуін алады. Алған фигурасынБұл жаттығу «жоғарыда- төменде», «биік-аласа» ұғымдарын пысықтауға жәрдемдеседі. Балалар2.Дүкен Ойыншық таразысына дүкенші бала сатып алушының сұраған нәрсесін3.»дабыл соғу» жаттығуы Керекті материалдар. Бірден төртке дейінгі нәрсенің суреті салынған Жаттығудың мазмұны. Мұғалім дабыл соғады немесе үстелді тақылдатады. БалаларМысалы: «сіз үш рет соқтыңыз, ал менің топтамамда үш4.«Кім алғыр?» Қолданылатын көрнекіліктер: (+ - =) таңбалы 10 көлеміндегі сандар. Ойынның барысы: Оқушының қолдарына сандармен таңбалар үлестіріп беріледі. Ойын мазмұнын түсіндіргендерОйын барысында: таңбалар арасындағы байланысты жете түсінуіне, сан құрамын5. «Сенде осынша көрсет» Мақсаты: Балалардың көрген нәрселерін немесе естіген дыбыстарын санап,Керекті материалдар: Фигуралардың ою- таңбалардың суреті салынған топтамалар балаОйынның мазмұны: І вариант. Мұғалім топтаманы көрсетеді де алып қояды. АлаларІІ вариант. Мұғалім бірнеше рет алақанын (барабан, дабыл)6.«Өз жұбыңды тап» ойыны Мақсаты: Санды көру, есту және қимыл арқылы қабылдау қабілетінКеректі материалдар: Балалар 10 адамнан командаларға бөлініп ойнайды. ОйынғаБарлық балалар өзіне жұп болғанда ойын аяқталады. Ойынға қатысушыларЕскерту: ойын бастаушы алақанын қарсы команда балаларының топтамалардағы санға7. «Өз пәтеріңе жайғас» Мақсаты: Іріктеп алынған заттарға ұқсас нәрселерді таба білу.\ Керекті материалдар: бетіне дөңгелектер сызылған (үлкен форматты) топтамалар. Ойынның мазмұны: Мұғалім сыныптың бұрышына топтамаларды іледі.Балалар жеңімпаз «пәтерді» анықтайды. Балалардың санына қарай «пәтердің» санын лайықтап алуға болады. 8. «Ұқсасын тап» Мұғалім балаларға зат көрсетеді, балалар алдарыңдағы геометриялық фигураларды9. «Көп-аз, бір» Ойынға қажетті материалдар: Үлестірмелі заттар немесе суреттіОйынның барысы: Әр оқушыда он-оннан топтамалар жәнеБұл ойында керісінше «бір», «аз», «көп» деп айта отырып ойнатуға болады. 10. «Қалт етпей қағып ал, жауабын тауып ал»І вариант. Балалар дөңгелене тұрады. Ортасында тұрған мұғалім мысалы: «қалт етпейІІ вариант. Балалар екі командаға бөлініп 2 жаққа тұрады да допты11.«Доп лақтыру» Көрнекілік: Доп Ойынның барысы: Мұғалім допты лақтырып немесе12. «Бірде бір» ойыны Тақта алдында 10 оқушы шығып қатар тұрады. Ең бірінші13. «Поезд құрастыр» ойыны Қолданылатын көрнекіліктер: 1-ді қосу кесетіснде берілген топтамалар: 0+1,1+1,Ойынның барысы: Мұғалім топтамаларды оқушыларға таратыпОйынның мақсаты: 1- қосу кестесін қайталату. 14. «Өз орныңды тап» ойыны Бұл ойынды 10-ға дейінгі натурал сандар қатарын өтіп болғаннанОйынның мақсаты: алғашқы ондықтағы сандар қатарын, оның атауын, белгісін,15. «Қапшықтан неше ойыншық алдың?» ойыны Мақсаты: Балаларға заттың санын қолмен сипапКеректі материалдар: Әрбір балаға ішіне шошқа жаңғақ,Ойынның мазмұны: Мұғалім балаларға қолдың саусақтарыменТапсырма бірнеше рет қайталанады. Ешқандай қателік жібермеген балалар жеңімпаз16. «Үй тұрғызайық» ойыны Мақсаты: Балаларға заттарды үлкен –кішілігі бойынша салыстыруды,Керекті материалдар: Әрбір бала үлкен-кішілі үйдің бөлшектері (төбесі, есігі,Мұғалім үйдің бөлшектерінен құрастырылған үлгіні қыстырады. Балаға тапсырмаОйынның мазмұны: Мұғалім балаларға ағаш ұстасының үлкен-кішілі төрт17. «Сипаттамасы бойынша тап» ойыны Мақсаты: Ұзын-қысқа, кең-тар, биік-аласа және т.с.с ұғымдардыКеректі материалдар: Сөреге аю, қоян, қасқыр, түлкі секңілдіОйынға алуан түрлі ойыншықтарды, сондай-ақ суреттерді пайдалануға болады. Әдістемелік нұсқау Математика сабағында дидактикалық ойындарды тиімді пайдалану керек. Мұғалім сабақ тақырыбына байланысты ойындар таңдауы керек. Ойын ойнату барысында оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру қажет. Мұғалім оқушыларды ойын ережесімен таныстыру қажет. Мұғалім ойын ойнату барысында ойынның шарттары бұзылмауын қадағалау керек. Дидактикалық ойындарды қолдану арқылы математика пәніне деген қызығушылығын арттыруДидактикалық ойындарды қолдану арқылы оқушыларды ұйымшылдыққа, адамгершілікке тәрбиелеу керек. Болашақ мұғалім дидактикалық ойындардың түрлері бойынша қойма жинақтауыБалалардың алған білімдері мен оқу дағдыларын, шеберліктерін жетілдіру қажет. Дидактикалық ойындардың мақсаты, міндеті, нәтижесі айқын болу керек. Қорытынды: Қорыта келгенде мұғалім әрдайым сабақтарында дидактикалық ойындарды пайдалануОйындар педагогикалық үрдісті диагностикалау жұмысын жүргізе алады, олардыБір –дегенім бірлік, Бірге ойнадық күлдік. Бір үйдегі көп бала Бір көлікке міндік. Атамекен жерім Ол-өзен, көл, кең дала Екі- дегенім елім Ол- тауларым менің. Үш дегенім үй Үйсіз оңбас күй. Үй- туған ел бөлшегі Соны еске түй. Төрт- атақты төрт түлік, Төрт түлекте тоқшылық. Жылқы, сиыр, қой, ешкі, Өсір бәрін көп қылып. Бес қолында бес саусақ, Іске даяр тұр самсап. Тас қамалды бұзамыз, Жұдырықтай бір болсақ. Алты- асау арғымақ, Мінсең шабар арқырап. Қиялдайды сондайды, Бәйге сүйгіш әркім-ақ. Жеті- туған жеріміз, Біз- туған жер төліміз. Жиі барсақ ауылға Тола түсер кеміміз. Сегіз деген салтанат, Ел жиналар анталап. Тәуелсіздік тойы бар Сайыс құрар бар талант. Зерттеу жұмысы Тақырыбы: Математика сабағында дидактикалық ойындарды қолдану. Мақсаты: Мектептегі мұғалімдердің қаншалықты дидактикалық ойындарды қолданатынын анықтау. Дидактикалық ойындарды қолдана отырып, оқушылардың ой-өрісін дамыту. Бір-бірін сыйлауға, тыңдауға, ұқыптылыққа тәрбиелеу. Әдісі: Анкета Жүргізілген орны: «Өрнек» бастауыш мектебі Қатысқан мұғалімдер саны: 5 Зерттеу барысы: Мен «Өрнек» бастауыш мектебінің мұғалімдерімен сауалнама жүргіздім. Сауалнамаға қатысқанЖексембаева Гауһар Бескемпирова Бағлан Азнабакиева Алия Кешікбаева Жазира Қайынбекова Қарлығаш Негізгі бөлім: Зерттеу жұмысымды «Математика сабағындағы дидактикалықСіз сабақ өткізу барысында дидактикалық ойындарды пайдалаансыз ба? Қандай дидактикалық ойындарды білесіз? Сабақта дидактикалық ойындарды қандай мақсатпен ойнатасыз? Дидактикалық ойындар сабақты қызықты өтуіне көмектеседі деген пікірге қосыласызСабақта дидактикалық ойындармен өткізген сізге тиімді ме? Ойын ойнату арқылы оқушыларды тәрбиелеуге болады ма? Барлық сабақтарыңызды ойындар арқылы өткізесіз бе? Сауалнама сұрақтар: Сіз сабақ өткізу барысында дидактикалық ойындарды пайдалаансыз ба? Иә Қандай дидактикалық ойындарды білесіз? «Балық аулау», «Құлпынай теру» Сабақта дидактикалық ойындарды қандай мақсатпен ойнатасыз? Оқушыларды сабаққа деген қызығушылығын арттыру үшін дидактикалық ойындардыДидактикалық ойындар сабақты қызықты өтуіне көмектеседі деген пікірге қосыласызИә Сабақта дидактикалық ойындармен өткізген сізге тиімді ме? Әрине, тиімді Ойын ойнату арқылы оқушыларды тәрбиелеуге болады ма? Иә. Барлық сабақтарыңызды ойындар арқылы өткізесіз бе? Қорыта келгенде мұғалімдер сабақта дидактикалық ойындарды көп қолданады екен.Зерттеу жұмысы: Тақырыбы: Математика сабағында ойынның тиімділігін арттыру Мақсаты: Мектептегі мұғалімдердің ойынның тиімділігін арттыру, қалай жүзеге асатынын анықтау. Оқушылардың ойлау қабілетін, танымдық қызығушылығын, сабаққа деген ынтасын дамыту. Оқушыларды ұжымшылдыққа, адамгершілікке тәрбиелеу. Әдісі: Бақылау, әңгіме Жүргізілген орны: «Өрнек» бастауыш мектебі Сыныбы: 3 Қатысқан оқушылар саны: 7 Зерттеудің барысы: Мен мемлекеттік диплом алдындағы практиканы «Өрнек» бастауыш мектебінде өткіздім.Мен зерттеуді математика сабағына қатысу арқылы жүргіздім. Негізгі бөлім: Математика сабағы басталды. Оқушылардың барлығы сыныпқа кіріп, математика сабағына«Балапанға көмек» ойыны арқылы балаларды жалықтырмай керісінше қызықтыраСабақ басталған уақытта мүлдем сабаққа ынтасы жоқ болып отырғанСендерге сабақта ойын ойнаған ұнайды ма? Оқушылардың барлығы « Иә» деп жауап берді. Қорыта келгенде, әрбір сабақта ойын элементтерін қолданған өте тиімді.Пайдаланған әдебиеттер: «Балдырғандарға арналған математика» Райхан Мәженқызы «Бастауыш мектепте математиканы оқыту әдістемесі» Т.Қ.Оспанов, Ш.Қ.Құрманалина «Педагогика» Қоянбаев «Бастауыш мектеп» журналдары №7-2008 ж «Бастауыш мектеп» журналдары №1-2007 ж «Бастауыш мектеп» журналдары №2-2006 ж «Педагогика» Жарықбаев Балдырғандар «Бастауыш мектепте математиканы оқыту әдістемесі» Интернет (1 сынып) Тақырыбы: Өрнек . 10- а Мақсаты: Оқушыларға өрнек жайлы, 10-а айырмасы жайлы түсінік беру. Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту. Оқушыларды жылдамдыққа, зеректікке, ұшқырлыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Іс-әрекет Оқу әрекеті Еңбек әрекеті Ойын әрекеті