ПРОЕКТ М?дин? Маликованы? “Тылсым” романында тема, идеял?р д?ньясы, психологизм бирелеше: традициял?р ??м я?ачалык
ФГАОУ ВПО «Казанский (Приволжский) Федеральный университет»
Институт педагогики и психологии
Приволжский межрегиональный центр повышения квалификации и профессиональной переподготовки работников образования
Отделение общего образования
ПРОЕКТ
М‰дин‰ МаликованыS “Тылсым” романында тема, идеял‰р д™ньясы, психологизм бирелеше: традициял‰р k‰м яSачалык
Авторы проекта
С‰мигуллина Венера Минс‰гыйть кызы
Гыйзз‰туллина Резед‰ Н‰биулла кызы
Гайнетдинова Алсу Газиз кызы
Галимуллина Сильвия Минх‰йд‰р кызы
Гом‰рова Рания Габдел‰х‰т кызы
Арсланова С‰лим‰ С‰лахетдин кызы
СабирGанова Лилия Х‰бир кызы
Научный руководитель:
кандидат филологических наук, старший преподаватель отделения общего образования ПМЦ ПК и ПП РО КФУ
Трофимова Сирин‰ Миннегалимовна,
Казань, 14-25 октября 2013 г.
ПроблеманыS куелышы: Укучыларга М. МаликованыS “Тылсым” романыны аша ‰хлакый м‰сь‰л‰л‰рне, гомумкешелек кыймм‰тл‰рен, кеше k‰м G‰мгыять арасындагы катлаулы б‰йл‰нешл‰рне Gиткер_, ‰с‰рд‰ге традициял‰рне k‰м яSачалыкны билгел‰_
Проект концепциясе
Хик‰яче, романчы, драматург, публицист М‰дин‰ Маликова иS беренче басылып чыккан “Юлдашлар” (1967) исемле беренче Gыентыгында ук тир‰н ‰хлакый м‰сь‰л‰л‰рне Gитди итеп куярга омтылуы бел‰н аерылып тора. АныS беренче хик‰ял‰ре _к моныS ачык мисалы була. ЯзучыныS “Тылсым” (2006) романы интеллигенция тормышына багышлана. Аяз Гыйл‰Gев билгел‰г‰нч‰, М. Маликованы “зыялы язучы” диярг‰ була. АныS кал‰ме ‰с‰р каkарманыныS рухи д™ньясын б™тен тир‰нлеге, каршылыклары бел‰н яктырта. “Тылсым” романында да язучы кешел‰р арасындагы м™н‰с‰б‰тл‰рнеS катлаулы нечк‰лекл‰рен, нокталарын ачарга омтыла. М. Маликова ‰леге ‰с‰ренд‰ яш‰ешнеS т™п м‰гън‰се k‰м максаты турында укучысы бел‰н Gитди ‰Sг‰м‰ алып бара. М‰хм_т €хм‰тGанов бу хакта: “€хлак т‰рбиял‰_д‰ М. Маликова ‰с‰рл‰ренеS роле ‰йтеп бетергесез зур. МоныS с‰б‰бе шунда: ‰д‰би ‰с‰р берьюлы аSга да, хисл‰рг‰ д‰ т‰эсир ит‰. Бу ис‰ т‰рбиянеS – инанулар формалаштыруныS иS н‰тиG‰ле ысулы”,- дип яза[7; б.97]. “Тылсым” романы да н‰къ шушындый ‰с‰рл‰рнеS берсе. Зиннур Х™снияр да аныS язучы кал‰мен‰ хас _зенч‰лекне билгели: “М. Маликова _зе тасвирлаган кешел‰р GаныныS иS матур, г_з‰л сыйфатларын тотып ала бел‰. Язучы реаль тормыш бел‰н шигъриятне берг‰ куша, синтезлый. Шигърилек к_п кен‰ ‰с‰рл‰ренеS эчке тукымасына салынган” [7; б.98].
13 SHAPE \* MERGEFORMAT 1415
М. МаликованыS “Тылсым” романындагы ‰хлакый м‰сь‰л‰л‰рне, гомумкешелек кыймм‰тл‰рен, кеше k‰м G‰мгыять арасындагы катлаулы б‰йл‰нешл‰рне традициял‰р k‰м яSачалык м™н‰с‰б‰тенд‰ тикшерерг‰ булдык. Татар ‰д‰биятына ул алып керг‰н тема, идеял‰рнеS, психологизм к_ренешенеS б_генге чордагы зур ‰k‰миятен k‰м актуальлеген ис‰пк‰ алып, без проект эшенеS темасын “М‰дин‰ МаликованыS “Тылсым” романында тема, идеял‰р д™ньясы, психологизм бирелеше: традициял‰р k‰м яSачалык” дип атадык.
Тема – ‰д‰би ‰с‰рнеS нигезенд‰ ята торган выкыйгалар, предметлар, к_ренешл‰р б™тенлеге. Башкача ‰йтк‰нд‰, тема ‰д‰би чагылдыру объектын, ягъни ‰с‰р язу ™чен Gирлек тудырган тормыш к_ренешл‰рен _з эчен‰ ала. Мондый к_ренешл‰рг‰ тарихи выкыйгалар, кешел‰р арасындагы м™н‰с‰б‰тл‰р, кеше k‰м G‰мгыять, кеше k‰м табигать арасындагы м™н‰с‰б‰тл‰рне керт‰ алабыз. €д‰бият галиме Д. Заkидуллина тема т™шенч‰сен‰ т_б‰нд‰ге билгел‰м‰не бир‰: “Тема – чикл‰п алынып, ‰с‰рнеS нигезен‰ салынган выкыйгалар k‰м к_ренешл‰р берлеге, б™тенлеге [2; б.9]. Ул мондый материалныS объектив эчт‰лек катламын т‰шкил ит_ен k‰м тормыш чынбарлыгы бел‰н ‰с‰р чынбарлыгын тоташтырып торуын да иск‰рт‰.
М. МаликованыS “Тылсым” романында тематикадагы конкрет-тарихи k‰м гомумкешелек ягын аерып чыгарырга була. Конкрет-тарихи аспект – XX й™знеS 80нче елларында хатын-кызныS G‰мгыятьт‰ге иGтимагый урынын билгел‰_. Бу Лениза характеры, аныS “Нур k‰м сафлык” оешмасы, Фирдания, Р‰йс‰ м™н‰с‰б‰тл‰ре аша ачыла. Бер _к вакытта ЛенизаныS иGтимагый х‰ле Серафима, Дарья ПетровнаныS х‰ле бел‰н д‰ аваздаш. €леге образларны чагыштырганда, М. Маликова романы демократик _зг‰решл‰р, х‰б‰рдарлыкныS, социалистик системаныS нигезен какшатуын k‰м заман _зг‰решл‰рен‰ б‰йле р‰вешт‰ тормышыбызга ‰хлаксызлык, имансызлык _теп кер_ен к_рс‰т‰. Бу бигр‰к т‰ хатын-кыз образлары ™чен хас типик к_ренешк‰ ‰верел_ен к_рс‰т‰. ^зг‰решл‰р чорында хатын-кызныS иGтимагый урынын билгел‰_ темасы татар ‰д‰бияты ™чен традицион да, актуаль д‰ булып тора. Традиционлыгын исбат ит_ ™чен Г. ИсхакыйныS “Тел‰нче кыз”, М. ГафуриныS “Кара й™зл‰р”, Г. Ибраkимов “Татар хатыны нил‰р к_рми” ‰с‰рен иск‰ алу да Gит‰. €леге ‰с‰рд‰ XX й™з башындагы _зг‰решл‰р вакытында татар хатын-кызларыныS иGтимагый х‰ле сур‰тл‰н‰. Актуальлеген алганда, б_генге к™н яшьл‰рен, ‰дипл‰рен ‰леге тема борчый ик‰н, дим‰к, ул – актуаль. Шулай итеп, конкрет-тарихи тема – хатын-кызныS иGтимагый х‰ле – романда Мидх‰т k‰м Лениза сюжет сызыгы т™п теманы билгели. Алар арасындагы каршылык, соSрак конфликт м‰х‰бб‰тк‰ б‰йле р‰вешт‰ туа. АларныS м™н‰с‰б‰тл‰рен шартлы р‰вешт‰ бернич‰ ™лешк‰ б_л‰рг‰ м™мкин: м‰х‰бб‰т тарихы, гаил‰ тормышы, хезм‰т ит_ яки карьера ясау, б‰хетле булырга тел‰_ тарихы. Бу ™лешл‰рнеS барысында да Лениза бел‰н Мидх‰т арасында каршылык м‰х‰бб‰тк‰ k‰м карашлар т™рлелеген‰, гомумкешелек кыймм‰тл‰рен‰ б‰йле р‰вешт‰ барлыкка кил‰. Дим‰к, ‰с‰рнеS темасы м‰х‰бб‰т кен‰ т_гел, ‰ инану, ышаныч. Дим‰к, М. МаликованыS “Тылсым” романында _з‰к урынны м‰Sгелек темаларныS берсе булган м‰хх‰б‰т темасы алып тора. Ул иман, инану, ышану бел‰н тулыландырыла, ‰ конкрет-тарихи тема ярд‰мче рольне башкара. Ул язучыга т™п теманы тарихи Gирлект‰ ачарга ярд‰м ит‰. €леге темаларны бирг‰нд‰ М. Маликова яSалык алып килс‰ д‰, татар ‰д‰бияты k‰м классик ‰д‰бият традициял‰рен‰ таянып иGат ит‰.
М. Маликова “Тылсым” романында, бер яктан, XX гасыр башы татар ‰д‰биятындагы эзл‰н_л‰рг‰ аваздаш булып, ф‰лс‰филек алымын бик тел‰п милли Gирлекк‰ к_чер_ ягыннан чор традициял‰рен _стер‰. Икенче яктан, милли чынбарлыкка, б_генгег‰, рухи яктан “чистартылган”, идеалга омтылучы геройлар тудыру аныS романындагы тема-проблематикага яSалык ™ст‰п тора.
Идея – ‰д‰би ‰с‰рнеS идея-м‰гън‰ви тема куйган м‰сь‰л‰неS Gавабы, проблеманыS х‰л ителеше, ‰дипнеS кеше k‰м тормыш турында фикере, ягъни ‰леге темага м™н‰с‰б‰тле “тарих” с™йл‰п, автор н‰рс‰ ‰йтерг‰ тел‰вен белдер‰. €леге т™шенч‰г‰ “€д‰бият белеме с_злеге”нд‰ т_б‰нд‰ге билгел‰м‰ бирел‰: “Идея – ‰с‰рд‰ге конкрет вакыйгалар k‰м Gанлы образлар сур‰тл‰неше аша белдерелг‰н, геройларныS эш-гам‰лен, яш‰_ р‰вешен, ‰хлак сыйфатларын раслаучы т™п фикер, ‰с‰рне берб™тенч‰ туплаучы _з‰к” [1; б.61].
М. МаликованыS “Тылсым” романында кабатланып кил_че мотивлар – м‰х‰бб‰т, югалту, тылсым, иман. €с‰рд‰ драматик пафос ™стенлек ит‰. М. Маликова _з фикерен Gиткер_ ™чен Лениза, Мидх‰т, €нис‰ арасындагы ш‰хси k‰м иGтимагый каршылыкларны сур‰тл‰п, геройларныS беришесен чарасызлыкка китер‰. Мидх‰т €нис‰ ярд‰ме бел‰н хакыйкатьне аSлый k‰м к_Sеленд‰ге бозныS эри башлавына иреш‰. €с‰р башында Лениза k‰м Мидх‰т арасында дуслыктан м‰хх‰б‰т туа. Автор романында ярату, с™ю, м‰х‰бб‰тне к_п м‰рт‰б‰л‰р кабатлый. Ул б‰хетле парларны да, б‰хетсез м‰х‰бб‰тне д‰ к_рс‰т‰, аларга мисаллар китер‰. “М‰х‰бб‰тт‰ хаталану ад‰м баласын юкка чыгара, язмышын Gимер‰,” – дип €лиф‰д‰н Мидх‰тк‰ киS‰ш бирдер‰. Л‰кин соS була инде, хата эшл‰нг‰н була. М.Маликова бу фикерен эпиграфка да чыгара, ‰с‰рг‰ шигырь юллары алып кереп кит‰:
Нурга т™ренг‰н ф‰решт‰ –
Аk, с™ю, ‰лл‰ синме?
Бер кулыSда – баллы кас‰,
Берсенд‰ – утлы с™Sге...
Иман, иманлы булу турындагы автор идеясе k‰м тормыштагы имансызлык, ямьсезлек, хыян‰тк‰ капма-каршы куела. Имансыз, динсез яш‰_, кара к™нчелек k‰лак‰тк‰ китер‰, Р‰мил‰ кебек г™наkсыз сабыйларныS фаGигасен‰ с‰б‰пче була, Мидх‰т кебек яхшы ирл‰рне д‰ сындыра.
М. Маликова _з‰геS нык булсын ™чен, тормышта таянычыS булсын ™чен, яш‰веS м‰гън‰ле булсын ™чен, иS беренче – иман, аннан соS – ышаныч, аннары гаил‰ б‰хете k‰м м‰х‰бб‰т кир‰к диг‰н фикер _тк‰р‰. Бигр‰к т‰ б‰хетле гаил‰ кору ™чен ышаныч k‰м инану кир‰ген ассызынлап ‰йт‰. €леге фикерен к_п м‰рт‰б‰л‰р кабатлый. Икел‰нмич‰-шикл‰нмич‰ яратырга чакыра.
Л. Толстой традициял‰рен д‰вам итеп, М. Маликова т™п герое Мидх‰тнеS д™ньяга карашы _с_ен‰ ярд‰м ит‰рлек танып бел_неS баскычларын, кичереш k‰м уйларыныS чылбырын сур‰тли, эчке фикерл‰_ _сешен к_з‰т‰. Язучы Мидх‰тнеS тормышындагы иS тотрыксыз б‰йл‰нешл‰рне д‰, иS кечкен‰ кис‰кч‰л‰рне д‰ к_рс‰т‰, аларныS тоташуын k‰м _зг‰р_ен игътибар _з‰ген‰ куя
Психологизм – персонажныS эчке д™ньясын, ягъни хисл‰рен, фикерл‰рен, кичерешл‰рен, тел‰к-омтылышларын матур ‰д‰биятныS _зенч‰лекле алым-чаралары ярд‰менд‰ м™мкин кад‰р тулы, Gентекле k‰м тир‰н итеп сур‰тл‰_не к_зд‰ тоткан эчт‰лек – форма категориясе [1; б. 147].
Психологизм - ‰с‰рнеS тематика, проблематика k‰м пафос _зенч‰лекл‰рен, авторныS ш‰хес концепциясен, язучыныS теге яки бу психологик хал‰т хакындагы кузаллауларын чагылдыра. В. Р. €минева фикеренч‰, “k‰р язучыныS психологик анализ ысулы аныS идея – эстетик k‰м ‰хлакый-ф‰лс‰фи позициясе, ‰д‰би ‰с‰рнеS сур‰тл‰_ объекты буларак кешег‰ якын кил_ _зенч‰леге, рухи д™ньясы бел‰н билгел‰н‰” [2; б.72].
М.Маликова “Тылсым” романын XXI й™з башында иGат ит‰. АныS бу ‰с‰ренд‰ _з чорыныS проблемаларын к_Sеленн‰н уздыручы интеллигенция в‰киле сур‰тл‰н‰. Ул _з заманы проблемаларын аSлаган геройныS интеллектуаль, ‰хлакый, психологик биографиясен чагылдыра. М. Маликова кал‰ме ‰с‰р каkарманнарыныS рухи д™ньсын б™тен тир‰нлеге, каршылыклары бел‰н яктыртырга, кешел‰р нечк‰лекл‰рен, нокталарын ачарга омтыла. Ул яш‰ешенеS т™п м‰гън‰се k‰м максаты турында укучы бел‰н Gитди ‰Sг‰м‰ алып бара. Т‰нкыйтьче М.В‰лиев язучыныS ‰леге сыйфаты турында: “ ...язучы _з геройларыныS к_Sел д™ньяларын тир‰нтен тоеп, аларныS б™тен х‰р‰к‰т мотивларын аSлап, белеп яза. ГеройларныS эчке чынбарлыклары, аларныS к_зг‰ к_ренеп тормаган яклары нинди булуын без шактый ачык k‰м реаль сиз‰без. Бу б_генге ‰д‰бият ™чен бик м™kим сыйфат”,-дип яза[9; б.174]. Авырлыклар, фаGигалар аша _теп, Мидх‰т ‰хлакый k‰м рухи _сеш м™мкинлеге ала. Ул ад‰м баласына иманныS т‰н кебек, Gан кебек, исем кебек ата-бабалар тарафыннан бирел_ен аSлый. Аны ихлас кабул итеп, ышана башлый. Яш‰_ м‰гън‰сен м‰х‰бб‰тк‰ k‰м иманга инануда к_р‰, моSа ышана. Дим‰к, романда акыл-хис к™р‰ше к_рс‰тел‰. “Акыл” т™шенч‰се тормыш хакыйкатен‰, ‰хлак кагыйд‰л‰рен‰ буйсыну бел‰н б‰йле, ‰ “хис” – кешенеS м‰х‰бб‰тк‰, б‰хетк‰, камиллекк‰, гармонияг‰ омтылуы. Шулай итеп, М. Маликова ‰с‰ренд‰ каршылыклы хисл‰р, кичерешл‰р, омтылышларныS б‰йл‰нешт‰, _зара тоташып, логик фикерл‰_не, уйларны, образларны берг‰ туплап тасвирлавын к_р‰без.
М. Маликова геройларыныS ‰хлакый-психологик хал‰тен ачу ™чен т™рле чараларга, ягъни эчке монолог, хис k‰м фикер агышын детальл‰п сур‰тл‰_, тышкы билгел‰р, в™Gдан газаплары, психологик ян‰ш‰лек, символик образлар k‰м детальл‰р кебек чараларга м™р‰G‰гать ит‰. Болар ‰дипнеS иGат алымнарын, иGатындагы идея эстетик концепциясен k‰м стилен билгели. М‰хм_т €хм‰тGанов бу хакта “тагын бер _зенч‰лек шунда: ‰дип кеше психологиясен яхшы бе뉔,-дип белдер‰[7; б.96]. М. МаликованыS “Тылсым” романындагы психологизм _зенч‰лекл‰ре тормышны, ш‰хеснеS рухи д™ньясын, аныS рухи психологик хал‰тен, тир‰лекк‰ эмоциональ реакциясен ачуга хезм‰т ит‰. Алда ‰йтеп _телг‰н психологик сур‰тл‰_ алымнары М. МаликованыS индивидуаль иGади аSын ачып бир‰. Бу фикеремне раслап, М. В‰лиевныS М. Маликова иGаты хакындагы с_зл‰рен китер‰сем кил‰: “Автор югары омтылышлы матур к_Sел ген‰ кешене кеше ит‰ дип саный, кешенеS башка тереклек иял‰ренн‰н аермасын аныS рухы бел‰н, Gан тормышы бел‰н югары д‰р‰G‰д‰ яши алуында к_р‰. Автор аларныS к_Sел д™ньяларын тир‰нн‰н тоеп, аларныS б™тен х‰р‰к‰т мотивларын аSлап, белеп яза” [7; б. 98].
М. Маликова Ф.€мирхан, Ш.Камал, €.Еники традициял‰рен д‰вам итеп, кешенеS рухи д™ньясын, психологиясен сур‰тл‰_ объекты д‰р‰G‰сен‰ к_т‰р‰. Лениза бел‰н Мидх‰тнеS хис k‰м тел‰кл‰р _зг‰реше аларныS эш-гам‰лл‰ре с‰б‰бе итеп бирел‰. Рухи д™ньясы бай булган Мидх‰тнеS гам‰лл‰ре д‰ д™рес, ул G‰мгыятьт‰н д‰ читл‰шми. Киресенч‰, рухи д™ньясы ярлы булган Лениза ялгыш юлга, сектага, кереп кит‰, матди байлыкны гына ™стен к_р‰. Романда авторныS геройларныS рухи д™ньясын ф‰лс‰фи кыймм‰т итеп каравы аныS яSалыгы булып тора.
ПроектныS максаты: М. МаликованыS “Тылсым” романында Gиткерерг‰ тел‰г‰н т™п фикерне k‰м т™шенч‰л‰рне ачыклауны, психологизм бирелешен тикшереп, китап укучылар конференциясе _тк‰р_, брошюра чыгару.
ПроектныS бурычлары:
Романдагы вакыйгалар эзлеклелеген, гомуми барыш k‰м х‰р‰к‰т схемасын тикшер_, конфликтны билгел‰_;
€с‰р нигезен‰ салынган вакыйгаларны, кешел‰р арасындагы k‰м кеше бел‰н G‰мгыять арасындагы м™н‰с‰б‰тл‰рне тикшереп “Тылсым” ‰с‰ренеS тематикасын ачыклау, тема k‰м проблемаларныS идеял‰р д™ньясындагы чагылышын к_з‰т_;
3. Романда образныS рухи д™ньясын, ягъни психологиясен нинди _зенч‰лекле чаралар, алымнар ярд‰менд‰ сур‰тл‰н_ен анализлау;
4. Тема, идеял‰р k‰м психологизм т™шенч‰л‰рен традициял‰рне д‰вам ит_ k‰м яSачалык Gирлегенд‰ тикшер_, н‰тиG‰ ясау.
5. €д‰би ‰с‰рне тикшер_ н‰тиG‰л‰ре буенча, китап укучылар конференциясе уздыру, брошюра бастырып чыгару.
ПроектныS максатчан группасы: 10-11 нче сыйныф укучылары
Проектта катнашучылар татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучылары, ‰с‰рнеS авторы - М.М‰ликова
ПроектныS реализация вакыты 2013-2014 нче уку елы
ПроектныS реализация урыны Лениногорск ш‰k‰ренеS 11 нче гимназиясе укучыларыныS ф‰нни оешмасы
ПроектныS тормышка ашыру этаплары
1. €зерлек этабы
2. Т™п этап
3. Йомгаклау этабы
Проектны тормышка ашыру этаплары
№
Эш т™ре
^тк‰р_ урыны
^тк‰р_ вакыты
Fаваплы кеше
€зерлек этабы
1.
Тема буенча материал туплау
УФО, татар ‰д‰бият секциясе
СентябрьнеS 1-нче атнасы
Секция Gит‰кчесе
2.
Чыганаклар бел‰н эшл‰_
УФО, татар ‰д‰бият секциясе
СентябрьнеS 2нче атнасы
Секция Gит‰кчесе
3.
Укучылар ™чен консультациял‰р уздыру
УФО, татар ‰д‰бият секциясе
ел буе
Секция Gит‰кчесе
4.
План т™з_
11нче гимназия
Секция Gит‰кчесе
Т™п этап
5.
Ф‰нни хезм‰тл‰рне уку, анализлау
М™ст‰кыйль р‰вешт‰
Сентябрь-октябрь
10-11 кл. укучылары
6.
Тиешле урыннарны билгел‰п бару, аларны язып алу
М™ст‰кыйль р‰вешт‰
Ноябрь-декабрь
10-11 кл. укучылары
7.
Н‰тиG‰л‰р чыгару
М™ст‰кыйль р‰вешт‰
гыйнвар
10-11 кл. укучылары
8.
Ф‰нни эш язу, чыгыш ‰зерл‰_, презентация ясау
Укытучы бел‰н берлект‰
февраль
Укытучы,
10-11кл. укучылары
9.
Укучылар ™чен китап укучылар конференциясе _тк‰р_
11нче гимназиянен актлар залы
Апрель ае
Fит‰кче,
10-11 нче класс укучылары
Йомгаклау этабы
10.
М‰кал‰ язып, “М‰гариф” журналында бастыру
Май ае
11.
Тема буенча брошюра чыгару
Июнь ае
ПроектныS ресурс яктан м‰эмин ит_
Шартлар
кир‰к
бар
чыганак
Сроклар
Норматив-хокукый:
Телл‰р турындагы закон
М‰гариф турында закон
€д‰биятны укыту методикасы
Материаль-техник:
Компьютер
ноутбук
интерактив такта
мультимедия аппараты
Кадрлар:
Ф‰нни Gит‰кче
Секция Gит‰кчесе
Татар теле k‰м ‰д‰бияты укытучылары
€с‰рнеS авторы – М.М‰ликова
Ф‰нни-методик яктан:
€д‰бият белеме: Терминнар k‰м т™шенч‰л‰р с_злеге.- Казан: М‰гариф, 2007.
Заkидуллина, Д.Ф., €д‰би ‰с‰рг‰ анализ ясау/ Д.Ф. Заkидуллина, М.И.Ибраkимов.- Казан, М‰гариф, 2005.
Заkидуллина Д.Ф., Татар ‰д‰бияты:Теория.Тарих/ Д.Ф. Заkидуллина, €.М. ЗакирGанов, Т.Ш. Гыйл‰Gев. Казан: М‰гариф, 2004.
Информациял‰_:
Интернет челт‰ре
Татар г‰Gит-журналлары
Автор бел‰н ‰Sг‰м‰
Мотивациял‰у:
Укучыларда китап укуга кызыксыну уяту
Татар ‰д‰биятын тир‰нр‰к _зл‰штер_
€с‰р нигезенд‰ _рнэгенд‰ гаил‰ кору серл‰рен ачу
Оештыру:
€д‰би ‰с‰р
Презентация
программа
брошюраныS электрон варианты
редакция бел‰н килеш_
Финанслау:
брошюра чыгару ™чен матди ярд‰м к_рс‰т_
Йомгаклау
М. Маликова иGатына колачлылык, киS планлылык хас. Чыннан да, соSгы чирек гасыр эченд‰ ул табиблар, галимн‰р, инженерлар турында иS к_п иGат ит_чел‰рнеS берсе. Ул иGат объектын тир‰н бел‰, k‰ръяклап ача, персонажларыныS эчке д™ньясын тулы k‰м Gентекле итеп сур‰тли. М. МаликованыS “Тылсым” романын тикшереп, анализлап, югарыда алынган максатларны чишеп, т_б‰нд‰ге н‰тиG‰л‰рг‰ килдек:
“Тылсым” романында т™п сюжет сызыгы акыл k‰м хис каршылыгына нигезл‰неп х‰р‰к‰т ит‰. Ул д_рт ™лешт‰н тора. Х‰р‰к‰т схемасы т_б‰нд‰геч‰: персонаж кызыксына, кан‰гатьл‰н‰, шикл‰н‰ башлый, к™нчелек GиS‰, карар кабул ит‰, б‰хете Gимерел‰.
Романдагы тема ике аспекттан тора: конкрет-тарихи k‰м гомумкешелек кыймм‰те. Конкрет-тарихи аспект традицион сур‰тл‰нг‰н. Ул _зг‰решл‰р чорында хатын-кызныS иGтимагый урынын билгел‰_ темасы. Гомумкешелек кыймм‰тен чагылдыручы м‰Sгелек тема – м‰х‰бб‰т темасы иман т™шенч‰се бел‰н яSартылып сур‰тл‰н‰. АныS милли чынбарлыкка рухи яктан “чистартылган”, идеалга омтылучы геройлары романдагы тема-проблематикага яSалык ™сти.
Иман, иманлы булу турындагы автор идеясе тормыштагы имансызлык, ямьсезлек, хыян‰тк‰ каршы куела. М Маликова яш‰_ м‰гън‰сен иман, ышаныч, м‰х‰бб‰тт‰ к_р‰. Б‰хетле гаил‰ кору ™чен ышаныч k‰м инану кир‰ген к_п м‰рт‰б‰ кабатлый.
€с‰р драматик пафоска корылган. Моны Лениза образында б‰хетле булырга тел‰_, хыяллану k‰м моныS ™чен аныS берн‰рс‰ д‰ эшл‰м‰венд‰, ягъни тел‰к бел‰н чынбарлык б‰релешенд‰ к_р‰без.
Мидх‰т романда ‰хлакый фаGигалар аша узып, рухи _сеш кичер‰. М. МаликованыS “Тылсым” романындагы психологизм бирелеше тормышны, персонажныS эчке д™ньясын, аныS ‰хлакый хал‰тен ачуга ярд‰м ит‰. Язучы моны эчке монолог, хис k‰м фикер агышын детальл‰п сур‰тл‰_, тышкы билгел‰р, в™Gдан газаплары, символик образ k‰м детальл‰р, психологик ян‰ш‰лек алымнарын кулланып иGат ит‰.
М. Маликова Ф. €мирхан, Ш. Камал, €. Еники традициял‰рен‰ д‰вам итеп персонажныS эчке д™ньясын, психологиясен сур‰тл‰_ объекты д‰р‰G‰сен‰ к_т‰р‰. Романда авторныS геройларныS рухи д™ньясын ф‰лс‰фи кыймм‰т итеп каравы аныS яSалыгы булып тора.
М. МаликованыS “Тылсым” романында ике т™рле яш‰_ р‰веше сур‰тл‰н‰. Автор иманлы, м‰х‰бб‰тле, матур к_Sел ген‰ кешене кеше ит‰ дип саный. Яш‰_ м‰гън‰сен рухи д™нья чисталыгы, Gан тормышы, инану т™шенч‰л‰ренд‰ к_р‰.
ПроектныS эффективлык индикаторлары и критериял‰ре
(диагностика методы)
Д‰рест‰ бу ‰с‰рне анализлаганнан соS, укучыларныS белем д‰р‰G‰сен контроль эш яки контроль тест ярд‰менд‰ тикшер_
Уку елы азагында укучыларныS т‰рбиялелек д‰р‰G‰сен Н.П Капустина k‰м М.И.Шилова методикасы буенча тикшер_.
Кулланылган ‰д‰бият
€д‰бият белеме: Терминнар k‰м т™шенч‰л‰р с_злеге.- Казан: М‰гариф, 2007.
Заkидуллина, Д.Ф., €д‰би ‰с‰рг‰ анализ ясау/ Д.Ф. Заkидуллина, М.И.Ибраkимов.- Казан, М‰гариф, 2005.
Заkидуллина Д.Ф., Татар ‰д‰бияты:Теория.Тарих/ Д.Ф. Заkидуллина, €.М. ЗакирGанов, Т.Ш. Гыйл‰Gев. Казан: М‰гариф, 2004.
Заkидуллина Д.Ф., ЯSа дулкында (1980-2000 еллар татар прозасында традициял‰р k‰м яSалык) /Д.Ф. Заkидуллина.-Казан: М‰гариф, 2006.
Маликова М.Г. Тылсым. Ш‰фкать: романнар/ М.Г.Маликова.- Казан: Тат.кит. н‰шр., 2007.
Яхин А.Г., €д‰бият д‰ресл‰ре: Укытучылар, югары уку йортлары студентлары k‰м укучылар ™чен методик кулланма.- Казан: М‰гариф, 2003.
Х‰зерге татар ‰д‰бияты.- Казан: М‰гариф, 2008.
Ф. Хатипов “€д‰бият теориясе”.- Казан: “Раннур” н‰шр., 2000
“М‰йдан” журналы, 2004, №7
КУШЫМТА
М‰дин‰ МаликованыS “Тылсым” романы буенча
китап укучылар конференциясе.
Максат. М. МаликованыS “Тылсым” романы нигезен‰ салынган вакыйгаларны, кешел‰р арасындагы k‰м кеше бел‰н G‰мгыять арасындагы м™н‰с‰б‰тл‰рне тикшереп, ‰с‰рнеS тематикасын, проблематикасын, автор фикерен ачыклау; укучыларны _з фикерл‰рен т™г‰л, д‰лилле итеп исбат ит‰рг‰ ™йр‰т_; м‰х‰бб‰т, гаил‰ б‰хете k‰м ныклыгы нинди булуын ачыклау.
Fиkазлау. М. МаликованыS портреты; М. МаликованыS “Тылсым” китабы / М. Маликова.- Казан: Тат. кит. н‰шр., 2008.; ‰с‰р буенча ясалган презентация; тактада эпиграф язылган: Нурга т™ренг‰н ф‰решт‰ -
Аk, с™ю, ‰лл‰ синме?
Бер кулыSда – баллы кас‰,
Берсенд‰ - утлы с™Sге...
Конференция барышы:
I КЕРЕШ
1. Укытучы с_зе. М‰х‰бб‰т k‰м иман... БоларныS бер-берсен‰ катнашы, м™н‰с‰б‰те бармы? Иманлы кеше гашыйк булса, _з-_зен ничек тота да, имансызы нинди гам‰лл‰р кыла? АныS кылганнары с™йг‰не бел‰н ике арада гына каламы, ‰лл‰ б_т‰нн‰рг‰ д‰ таш булып килеп б‰рел‰ме? Без б_ген М‰дин‰ МаликованыS “Тылсым” ‰с‰ренд‰ге шундый гыйбр‰тле язмышлар бел‰н танышырбыз. Гаил‰ б‰хетенеS н‰рс‰д‰ булуын ачыкларбыз. Гаил‰ ныклыгын ничек саклап калырга м™мкин ик‰нлеге турында с™йл‰шербез.
2. М. МаликованыS тормышы k‰м иGаты турында. (Бер укучы с™йли)
3. “Тылсым” романы турында (Бер укучы с™йли) Хик‰яче, романчы, драматург, публицист М‰дин‰ Маликова иS беренче басылып чыккан “Юлдашлар” (1967) исемле беренче Gыентыгында ук тир‰н ‰хлакый м‰сь‰л‰л‰рне Gитди итеп куярга омтылуы бел‰н аерылып тора. АныS беренче хик‰ял‰ре _к моныS ачык мисалы була. ЯзучыныS “Тылсым” (2006) романы интеллигенция тормышына багышлана. Аяз Гыйл‰Gев билгел‰г‰нч‰, М. Маликованы “зыялы язучы” диярг‰ була. АныS кал‰ме ‰с‰р каkарманыныS рухи д™ньясын б™тен тир‰нлеге, каршылыклары бел‰н яктырта. “Тылсым” романында да язучы кешел‰р арасындагы м™н‰с‰б‰тл‰рнеS катлаулы нечк‰лекл‰рен, нокталарын ачарга омтыла. М. Маликова ‰леге ‰с‰ренд‰ яш‰ешнеS т™п м‰гън‰се k‰м максаты турында укучысы бел‰н Gитди ‰Sг‰м‰ алып бара. М‰хм_т €хм‰тGанов бу хакта: “€хлак т‰рбиял‰_д‰ М. Маликова ‰с‰рл‰ренеS роле ‰йтеп бетергесез зур. МоныS с‰б‰бе шунда: ‰д‰би ‰с‰р берьюлы аSга да, хисл‰рг‰ д‰ т‰эсир ит‰. Бу ис‰ т‰рбиянеS – инанулар формалаштыруныS иS н‰тиG‰ле ысулы”,- дип яза. “Тылсым” романы да н‰къ шушындый ‰с‰рл‰рнеS берсе. Зиннур Х™снияр да аныS язучы кал‰мен‰ хас _зенч‰лекне билгели: “М. Маликова _зе тасвирлаган кешел‰р GаныныS иS матур, г_з‰л сыйфатларын тотып ала бел‰. Язучы реаль тормыш бел‰н шигъриятне берг‰ куша, синтезлый. Шигърилек к_п кен‰ ‰с‰рл‰ренеS эчке тукымасына салынган”.
4. €с‰рнеS сюжетын с™йл‰_, иск‰ т™шер_.
5. Укучылар, ‰с‰рне уку сезд‰ нинди т‰эсир калдырды? (Бернич‰ укучыныS фикере тыSланыла).
II €с‰р хакында фикер алышу.
1. €с‰рнеS эпиграфы итеп М.Маликова шигъри юллар алган.
Ул моныS бел‰н ни ‰йтерг‰ тел‰г‰н соS?
Нурга т™ренг‰н ф‰решт‰ -
Аk, с™ю, ‰лл‰ синме?
Бер кулыSда – баллы кас‰,
Берсенд‰ - утлы с™Sге...
2. €с‰рд‰ге т™п образлар булган Лениза k‰м €нис‰неS портретларын ‰с‰рд‰н табу k‰м чагыштыру (презентацияд‰ портретлар язылган).
Ал тасма астыннан б_селеп чыккан эре кара ч‰ч б™др‰л‰ре арасында томрап торган бит, дугаланып килг‰н кашлар, озын керфекл‰р. Бераз ч™енке, килешле борын, н‰фис уелган алсу иренн‰р, алар арасыннан к_ренеп торган эрер‰к, ‰мма тип-тигез ак тешл‰р... ИS нык G‰леп итк‰не ис‰ кечер‰к кен‰ миS табы иде.
МиSле кызлар к_п, ‰ мен‰ с™йкемле тамчысы ияк уртасындагы чокырга тамганы... Д™ньяда андый тагын бер‰_ бар мик‰н? Гади миS ген‰ т_гел, м™гаен, илаkи бер к™чнеS тылсымлы тамгасы иде бу... К_зл‰ре кара, карашы тир‰н, серле ик‰н. (€нис‰)
Лениза буйга Мидх‰т бел‰н бертигез диярлек, биек _кч‰ле танкетка киг‰нг‰, калкурак та тоела. Юка к™лсу ч‰че тигезле- тигезсез булып маSгаен каплаган, беразы соры к_зл‰рен‰ _к т™шк‰н, ян-яктан иSн‰рен‰ тиеп тора. Х‰зер мода шундый: кызлар мунчадан чыккач ч‰ч тарап тормыйлар диярсеS. Сыны т™з, чандыр ЛенизаныS, спорт бел‰н ш™гыльл‰нг‰нг‰ т‰не тыгыз. Дисы чалбары, к_кр‰кл‰рен кысып торган, кендект‰н югары кара кофтасы бик килешле. Ачык из_ен‰ катлы-катлы сары чылбырлар салынган. Ясалма алтыннан. Кыскасы, егетл‰рне бер карауда G‰леп ит‰рлек _к булмаса да, т™шеп калганнардан т_гел. Модный киенг‰н, сынын- туры, башын югары тоткан мондый кызлар тормышта _зенекен ала... (Лениза)
2. €нис‰ k‰м ЛенизаныS эшл‰рен‰ нинди б‰я бирер идегез?
3. €нис‰неS т™п сыйфаты нинди?
4. ЛенизаныS т™п сыйфаты нинди?
5. €нис‰ Лениза турында: “ Кара эчле, м‰Sге _тм‰с х‰ср‰т китер‰ч‰к, тере б‰хетсез ит‰ч‰к,”-ди. Бу фараз д™реск‰ чыгамы? Ничек?
6. Татар халкында туй йолалары бик к_рк‰м. € Мидх‰т бел‰н Лениза ™йл‰нешк‰нд‰ бу йолалар _т‰л‰ме?
7. Туйда яшьл‰рг‰ Алия Ф‰ргатовна тел‰кл‰р ‰йт‰ (презентацияд‰ тел‰кл‰р язылган): ”Т™рле чакларыгыз булыр. Бер-берегезнеS хата-ялгышларын, кимчелекл‰рен гафу ит‰ белегез! Ул ачы суган каптырса, мен‰ шушындый балны капкандай, “татлы-татлы” диеп елмаеп йотыгыз. Р‰нGег‰н минутларда да гомер юлдашыгызныS яхшы якларын исегезг‰ т™шерерг‰ тырышыгыз. Шуларга тотынып яш‰рг‰ ™йр‰негез.”
АныS бу тел‰кл‰ре кабул буламы, _т‰л‰ме? ^т‰лм‰с‰, ни ™чен _т‰лми?
8. €с‰рд‰ бала k‰м ана образы бирел‰ (презентацияд‰ бала k‰м ана р‰семе) Алия Ф‰ргатовна уе аркылы автор безг‰ сорау бир‰: “€йтик, туачак Gан... Кайчандыр безд‰ аныS кебек булганбыз... кемдер безнеS язмышны х‰л ит_ хакында уйлаган... Яш‰рг‰ м™мкинлек бирерг‰ме юкмы... €г‰р шунда, бу бала безг‰ ‰лег‰ кир‰кми, аны карарга т‰рбиял‰рг‰ шартларыбыз юк дис‰л‰р... €г‰р туып ™лгерс‰S, сине болай гына юк итеп булмый. Суд каршына бастыралар, т™рм‰г‰ утырталар. € алданрак х‰ст‰рен к_рс‰л‰р, моныS ™чен бернинди Gаваплылык юк. € аерма н‰рс‰ д‰ соS? Икесе д‰ Gан кыю бит инде... Монда кешенеS _з намусы х™кемдар булырга тиеш.” Укучылар, аныS соравына Gавап бирик ‰ле.
9. Мидх‰тнеS балачагы ничек _т‰, ул гаил‰се ™чен ниди бала була? € Лениза, Р‰мил‰?
10. Ниг‰ Р‰мил‰г‰ шундый исем кушыла, аны кем куша?
11. Мидх‰т бел‰н ЛенизаныS гаил‰ тормышы ничек _т‰? Алар б‰хетлеме? Ни ™чен?
12. Гаил‰ ниг‰ таркала? Кем гаепле?
13. Гаил‰ башлыгы буларак Мидх‰т турында н‰рс‰л‰р уйлыйсыз? (Презентацияд‰ Мидх‰тнеS портреты язылган): “Урта буйлы, ыспай г‰_д‰ле, ипле, к™лсу йомшак ч‰чле, ак й™зле, з‰Sг‰р к_зле бу егет чиб‰р булып к_ренде. Нык _з‰кле ирл‰рг‰ хас калын тавышы й™р‰кк‰ ятышлы. АныS табигате йомшак, к_Sеле нечк‰ ик‰нен тоеп алды ул. Аннан к_зг‰ к_ренм‰с Gылы нур б™ркелеп, Gанга дава булып иS‰.
13. Ленизага нишл‰рг‰? €лл‰ соS ялгызыS гына шушы рухани янына кереп киS‰ш сорарга мик‰н? Ни дип с_з башларсыS? Ирем мине яратмый, аныS м‰х‰бб‰тен ничек кайтарыйм? Диярг‰ме?
14. “Син белмисеSмени , иманлы кешел‰рг‰ яш‰_ GиSелр‰к бит”, - ди Р‰йс‰ Ленизага. Кемн‰р алар иманлы кешел‰р?
15. € автор мондый сорау куя: м‰х‰бб‰т k‰м иман...
БоларныS бер-берсен‰ катнашы, м™н‰с‰б‰те бармы? Иманлы кеше гашыйк булса, _з-_зен ничек тота да, имансызы нинди гам‰лл‰р кыла? АныS кылганнары м‰гъшугы бел‰н ике арада гына каламы, ‰лл‰ б_т‰нн‰рг‰ д‰ таш булып килеп б‰рел‰ме? УкучыларныS фикерл‰ре тыSланыла. (Презентацияд‰ бу хакта Р‰йс‰неS ‰йтк‰н с_зл‰ре китерел‰):
“-Укытучы ич мин, элеккеч‰ ‰йтк‰нд‰, шул ук абыстай... Алай да Фирданияг‰ Gитеп булмый. Кая-а-а! М‰четк‰ д‰ ике-™ч кен‰ тапкыр к_рг‰нем бар. €мма иманым калебемд‰! €г‰р ходайга ышанмасам, газиз ‰нк‰емне б_ген ничек иск‰ алыр идем? Имансыз яш‰п яш‰п булмый! Мин болай уйлыйм: атам-анам миSа кан, Gан бирг‰н, исем, тел бирг‰н. Алар миSа иманын мирас итеп калдырган. Канны _зг‰рт_ м™мкин т_гел. Исемне д‰, туган телне д‰ алыштырып булмый. Дин д‰ шулай уктыр дип уйлыйм. Аллага ышану ул м‰х‰бб‰т кебек кебек бит. Яраткан кешеSнеS бу ягы яхшы, бу ягы Gитешми дип уйламыйсыS. Ф‰кать яратасыS гына. Чын к_Sелд‰н ышанган кешенеS Ходайга м™н‰с‰б‰те м‰х‰бб‰т бел‰н охшаш. Аерма шунда: кешег‰ булган м‰х‰бб‰тнеS ялкыны вакыт узу бел‰н с_рел‰. Иман ‰kленеS Раббасына булган хисе с_нми-с_релми, ул гомерлек. Ф‰кать уSга-сулга карамыйча, икел‰нмич‰-шикл‰нмич‰ ышанырга гына кир‰к.”
16. €с‰рд‰ м‰чет, чирк‰_, “Нур k‰м Сафлык” оешмасы бирелг‰н. Сез алар турында ни уйлыйсыз?
Презентацияд‰ м‰чет турында: “БинаныS эче ™ч яктагы зур т‰р‰з‰л‰рд‰н т™шк‰н яктылык бел‰н тулган. Диварларында гар‰п х‰рефл‰ре бел‰н сырланган такталар эленеп тора. Ид‰нен‰ тоташ кел‰м G‰елг‰н иркен зал буп-буш, ф‰кать каршыда ике ягына култыкса ясалган кечер‰к кен‰ к_т‰ренке урын бар.
Презентацияд‰ чирк‰_ турында: “Бик иркен бинаныS эче ян-якларда к_л‰г‰г‰ уралган, уртасына биек г™мб‰зд‰н яктылык т™шк‰н иде. Каршыда алтынга манылган иконостас, аныS алдындагы ™ст‰лд‰ бихисап ш‰м яна...”
Презентацияд‰ “Нур k‰м Сафлык” оешмасы турында: “ Лениза бу кешел‰рд‰ тагын бер уртаклык барын к_реп алды: хатын-кызлар k‰мм‰се бер _к т™рле медальон таккан иде-нечк‰ чылбырга тагылган ырмау эченд‰ бишпочмаклы йолдыз. Алтын булса кир‰к, ялтырап тора... Ирл‰рнеS пинж‰к- куртка якаларында да шундый ук значок бар, тик сары т_гел, ак металдан ясалган.”
“Нур k‰м сафлык” т‰гълиматы Gиkанны, бар тереклек иял‰рен, ад‰мн‰рне бар итк‰н Илаkи ЗатныS, Б™ек Кодр‰т ИясенеS барлыгын таный. Ул югарыда, биект‰, л‰кин искерг‰н динн‰р раслаганча, Gиде кат к_к ™стенд‰ т_гел, ‰ б‰лки гал‰м киSлегенд‰. Барча Gисемн‰р х‰р‰к‰тл‰нг‰н ебек, ул да урынын алыштыра. Х‰зерге вакытта ул Сириус йолдызлыгында. Гал‰мн‰н килг‰н нурланыш безнеS k‰ркайсыбызга килеп иреш‰, безд‰н сибелг‰н дулкыннар да гал‰мг‰ тарала. Тик мен‰ ад‰м балаларыныS бик сир‰ге ген‰ Б™ек Кодр‰т Иясенн‰н килг‰н нурланышны тоеп, м‰гън‰сен аSлап, аны башкаларга Gиткер_ сыйфатына ия була ала. МоSа иреш_ ™чен т‰неSне д‰, GаныSны дакамилл‰штерерг‰ кир‰к. Остаз н‰къ мен‰ шундый – гал‰мн‰н килг‰н нурланыш-х‰б‰рл‰рне кабул ит‰ бел_чн, аSлаучы – эзотерик ик‰н.”
17. €с‰рд‰ге иS зур фаGига дип сез нинди вакыйганы атар идегез? Ул фаGига ни ™чен килеп чыга? Аны булдырмый калу м™мкин идеме?
18. €с‰р т_б‰нд‰ге с_зл‰р бел‰н т‰мамлана:
19. €с‰р ни ™чен “тылсым” дип атала?
20. Бу ‰с‰рен иGат итеп М.Маликова кир‰кле эш башкарганмы? Аны укып укучылар _зл‰ре ™чен файдалы киS‰ш яки рухи азык алырлармы?
III Йомгак
21. Укучылар, ‰с‰р сезг‰ ошадымы? Ошаса ни ™чен ошады, ошамаса ни ™чен ошамады? (УкучыларныS фикере тыSланыла).
УкытучыныS йомгаклау с_зе.
М. МаликованыS “Тылсым” романында гомумкешелек кыймм‰тен чагылдыручы м‰Sгелек тема – м‰х‰бб‰т темасы иман т™шенч‰се бел‰н яSартылып сур‰тл‰н‰. АныS милли чынбарлыкка рухи яктан “чистартылган”, идеалга омтылучы геройлары романдагы тема-проблематикага яSалык ™сти.
Иман, иманлы булу турындагы автор идеясе тормыштагы имансызлык, ямьсезлек, хыян‰тк‰ каршы куела. М Маликова яш‰_ м‰гън‰сен иман, ышаныч, м‰х‰бб‰тт‰ к_р‰. Б‰хетле гаил‰ кору ™чен ышаныч k‰м инану кир‰ген к_п м‰рт‰б‰ кабатлый.
€с‰р драматик пафоска корылган. Моны Лениза образында б‰хетле булырга тел‰_, хыяллану k‰м моныS ™чен аныS берн‰рс‰ д‰ эшл‰м‰венд‰, ягъни тел‰к бел‰н чынбарлык б‰релешенд‰ к_р‰без.
Мидх‰т романда ‰хлакый фаGигалар аша узып, рухи _сеш кичер‰. М. МаликованыS “Тылсым” романындагы психологизм бирелеше тормышны, персонажныS эчке д™ньясын, аныS ‰хлакый хал‰тен ачуга ярд‰м ит‰. Автор персонажныS эчке д™ньясын, психологиясен сур‰тл‰_ объекты д‰р‰G‰сен‰ к_т‰р‰. Романда авторныS геройларыныS рухи д™ньясын ф‰лс‰фи кыймм‰т итеп каравы аныS яSалыгы булып тора.
М. МаликованыS “Тылсым” романында ике т™рле яш‰_ р‰веше сур‰тл‰н‰. Автор иманлы, м‰х‰бб‰тле, матур к_Sел ген‰ кешене кеше ит‰ дип саный. Яш‰_ м‰гън‰сен рухи д™нья чисталыгы, Gан тормышы, инану т™шенч‰л‰ренд‰ к_р‰.
13PAGE \* MERGEFORMAT142215
15