Символды? шамалармен амалдар орындау та?ырыбында?ы саба? жоспары

Мұғалімі: Хабидуллина Айгул Гарифоллаевна
Мектебі: Ақжайық жалпы орта білім беретін мектебі
Теректі ауданы, Батыс Қазақстан облысы
Пәні: Информатика
Сыныбы: 9-сынып
Сабақтың тақырыбы: Символдық шамалармен амалдар орындау
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларды символдық шамалармен орындалатын
амалдармен таныстыру. символдық мәліметтерді енгізу,
шығару ерекшеліктерін түсіндіре отырып, программа
құруға дағдыландыру.
Дамытушылығы: Символдық шамаларды Паскаль тілінде программалау
арқылы өңдеу тәсілдерін жүзеге асырып, оқушылардың
логикалық ой-өрістерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды тиянақтылыққа, ұқыптылыққа,
жауапкершілдікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі:түсіндіру, практикалық жұмыс, сұрақ-жауап
Пән аралық байланыс: Ағылшын тілімен
Көрнекілігі: ДК, проектор, жұмыс дәптері
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру.
Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын тексеру, оқушы назарын сабаққа аудару
ІІ. Өткен материалды қайталау.
Паскаль тілінің өрнектері
Паскаль тілінің өрнектеріАрифметикалық өрнектерЛогикалық шамаларСимволдық шамалар

ІІІ. Жаңа білім беру.
Мәндері мәтін болатын шамалар және тырнақшаға алынған ASCII кодындағы кез келген символдар тізбегі символдық шамалар деп аталады. Символдар жолы string қызметші сөзімен белгіленеді. Бір символдан тұратын жол тұрақты деп аталады. апостроф арасында бірде бір символ болмаса, онда ол нөлдік жол деп аталады.
Мысалы: а=‘turbo‘: b=‘dom’ c=‘’
Жазылуы:
var
a:string[5]
b:string[3]
c:string[0]
Жолдық шамаларға біріктіру және салыстыру амалдары қолданылады.
Біріктіру амалын конкатенция деп атайды, ол "+" белгісімен белгіленеді. осы амалдар арқылы символдардан жаңа мәтіндер құралады.
Мысалы: ‘8’+’сынып’=‘8сынып’
‘2’+’0’+’1’+’4’+’жыл’=2014жыл
Салыстыру амалдарына <, >, =, <=, >=, <> , белгілері жатады. Жолдық шамалардың салыстыру амалдарының нәтижесі логикалық шама.
Мысалы: ‘CCC’>’CC’ TRUE ‘100’>’101’ FALSE
‘MAN1’>’MAN2’ FALSE ‘red’<‘blue’ TRUE
Символдық шамалар үшін келесі стандартты функциялар қолданылады:
Атауы Типі Әрекеті
Length(s) s –string s – сөзінің ұзындығын анықтайды
Copy(s, p, n) s-string
p, n-integer s-сөзінен р нөмірінен бастап, п символды көшіріп алады
Delete(s, p, n) s-string
p, n-integer s-сөзінен р нөмірінен бастап, п символды өшіреді
Concat(S1, S2, … SN) S1, S2, …-string S1, S2, … SN – айнымалылар мәндерін тұрған орындары бойынша біріктіреді
Insert(s1, s2, n) S1, S2,-string
n-integer S1 сөзін S2 сөзіне п нөмірінен бастап, тіркеп жазады
pos(s1, s2) S1, S2,-string S1 кіші сөзі S2 ұзын сөздің ішінде бар ма, жоқ па соны анықтайды. Жоқ болса нәтиже 0 болады
Str(I, s) s-string-
i-integer і- санын символ типіне өңдеп, нәтижесін s мәні ретінде жазады
UpCase(c) c –char Кіші латын және орыс әріптерін бас әріпке ауыстырады
ІҮ. Практикалық жұмыстар:
1-тапсырма
А жолы “пернетақта”-ға тең:
copy(A, 6, 5) (тақта)
copy(A, 1, 1)+copy(A, 7, 1)+copy(A, 3, 1)+copy(A, 6, 1)+copy(A, 10, 1) (парта)
copy(A, 7, 1)+copy(A, 9, 2) (ата) мәндерін табу керек

2-тапсырма
“Монитор” сөзі берілген. Осыдан ОРАМАЛ, АЛМА, ТОР сөздерін құрастыру керек
1) copy(a, 2,1)+copy(a,7, 1)+'a'+ copy(a, 1,1)+'л'
2) 'a'+'л'+ copy(a, 1,1)+'a'
3) copy(a, 5,3)
3-тапсырма.
“Тышқан” сөзіндегі “Ты” буынын “Ұ” әрпіне ауыстыру керек.
delete(a, 1, 2)+insert(b, a, 1)+copy(a, 3,4)

4-тапсырма.
“Принтер” сөзі берілген функцияларды пайдаланып, төмендегі тапсырмаларды орындау керек.
Сөздің ұзындығын табу
Сөзге “лер” жалғауын жалғау
Сөзден “Принт” сөзін кесіп алу
Сөздің алдына “БІЗДІҢ” тұрақтысын кіргізу
Сөз ішіндегі “н” әрпінің орналасу номерін табу.
5-тапсырма.
“Ку”, “шка”, “юшон”, “пила” сөздерінен “кукушка кукушонку купила капюшон” сөйлемін құрастыратын және ол сөйлемнің ұзындығын табатын программа құру керек.
Program soilem
Var
a: string[2];
b: string[3];
c: string[4];
d: string[4];
t: string[100];
l: integer;
begin
a:=‘ку’; b:=‘шка’; c:=‘юшон’; d:=‘пила’;
t:=a+a+b+’’+a+a+copy(c, 2, 3)+a+’’+a+d+’’+copy(b, 2, 2)+copy(d, 1 ,1)+c;
l:=length(t);
end.

Ү. Сабақты қорыту.
"Лото" ойыны арқылы қорытындыланады.

ҮІ. Үйге тапсырма беру
Оқулықтағы 10 параграфты оқып, түсініп келу.
Сыныпта орындалған 2-ші және 3-ші тапсырмаға Паскаль тілінде программа құру

ҮІІ. Бағалау
Оқушыларға сабақ бойына тапсырма орындағандарына компьютер суреті таратылады, сол суреттің санына қарай бағаланады.