Символды? шамалармен ж?мыс істеу жолдары


Сабақтың тақырыбы: Символдық шамалармен жұмыс істеу жолдары
Сілтеме 9-сынып оқулығы. электрондық оқулық, презентация
Жалпы мақсаттар Оқушыларды символдық  мәліметтерді енгізу, шығару ерекшеліктерін және программа құруға дағдыландыра отырып, логикалық  ой- өрістерін есте сақтау қабілеттерін дамытып, тиянақтылыққа, ұқыптылыққа, жауапкершілдікке   білім - білік дағдыларын қалыптастыру
Оқыту нәтижесі Символдық жолдар берілгенесептерге программа жазуа алады.
Сабақтың әдісі Баяндау, сұрақ-жауап, диалог, тест жұмысы , топпен жұмыс, АКТ, қолдану, электронды оқулықпен жұмыс, «ТЕСТ», Сын тұрғысынан ойлау («Ой тастау», «Қызығушылығын ояту», «Топтастыру» , «ББҮ» )
Жалпы Білу
ТЕСТ сұрақ- жауап
Түсіну
Мағынаны тану
Қолдану
Оқулықпен жұмыс
Талдау
Компьютермен жұмысы
Жинақтау
ББҮ
Бағалау
Топ басшысы бағалайды
Сабақ барысы
Уақыты Мұғалімнің іс-әрекеті
3 минут
Психология
лық дайындық
3 минут
10 минут
2 минут
12 минут
4 минут
1 минут
1 минут
2 минут
Сыныппен сәлемдесу.
Сыныпты ұйымдастыру (оқушыларды тексеру, аудиторияны қалыпқа келтіру)
Сергіту сәті «Есімдерінің мағынасын айту» (бір-біріне тізбектей отырып айтады)
Оқушыларды түстер арқылы топқа бөлу.
Оқушыларды бүгінгі сабақтың тақырыбымен және мақсатымен таныстыру.
«Білу»
І. ТЕСТ
1. Бірөлшемді бүтін сандардан тұратын массивті Var қызметші сөзінде сипаттауы:
a) integerb) realc) array [1…n]of reald) array [1…n]of integere) string
2. Берілген массив неше элементтен тұрады?Var M: array [1…5, 1…9]of integer
a) 5b) 14c) 9d) 45e) 54
3. Мына жазбалардың қайсысы дұрыс?
a) massiv array [1..n] of vectorb) massiv array [1..n] of real
c) massiv array [1..n] of d) massiv array [1n] of integer e) massiv array [1..n] real
4. Төмендегі массмвтің неше компоненті бар?Var MC: array [false, true] of array [1…5] of char
a) 5b) 2c) 15d) 0 e) 4
5. Массив деген не?
a) Бір типті шамалардың реттелген белгілі бір тобы
b) Нөмері бойынша сортталған мәліметтер жиыны
c) Дискіге жазылған әртүрлі мәліметтер құрылымы
d) Символдық айнымалылардан тұратын құрылым
e) Қарапайым типті мәліметтер жиыны
6. Массивке жатпайтын құрылымды көрсетіңдер:
a) [7, 15, 2, 4]b) [3 … sqrt (25)] c) [true, false]d) [] e) [-5, -3, -1, 1, 3, 5]
ІІІ. Жаңа сабақ.
«Түсіну»
Жол дегеніміз – ұзындығы 255-тен артпайтын символдар тізбегі. Тізбектің мағынасы болуы міндет емес. Мысал: ‘df56’, ‘*d-шар56‘, ‘*-4 лд’
Жолдар stringжолдық типпен сипатталады. Жолдық типті анықтағанда ондағы символдар санын көрсетуге болады.
Жазылу форматы:
type
<типтің аты>=string [символдар саны];
var<идентификатор>: <типтің аты>;
String типтегі айнымалыны типті алдын-ала сипаттамай-ақ көрсетуге болады: var<идентификатор>:string[жолдың ұзындығы];
N символдан тұратын жолға жадыдан N+1 байт бөлінеді. N байт-символдарды сақтау үшін, ал бір байт – жолдың ұзындығын сақтау үшін.
Жолдық өрнектер.Олар жолдық тұрақтылардан, айнымалылардан, функциялардан және операция таңбаларынан тұрады. Мысал:’ма’+’ма’
Жолдықпроцедуралар мен функциялар
Аты, жазылуы Қызметі Ескерту
1. жою
delete(a,p,n) aжолындағырпози-цияданбастап, ұзындығы n символдыжояды. p<=255; нәтижебасқаайны-малығаменшіктелмейді.
2. кіргізу
insert (a,s,p) aжолынsжолынар по-зициядан бастапкіргізеді. нәтижебасқаайны-малығаменшіктелмейді.
3. типтіауыстыру
str(x,a) x сандық шаманы жолғаөңдеп, а-ғаменшіктейді х-тішығаруформатыменжазуғаболады. Х сандық типте, а –жолдық типте.
4.типтіауыстыру
val(a,x,c) aжолынсандықшамағаөңдеп, х айнымалығаорналастырады. Ажо-лында бос символ болмаукерек. c-өңдеу нәтижесі, бүтін сан. Егерөңдеудеқатеболмаса c=0 болады. А:string, х сандық типте, c:integer.
5.ұзындық
length(a) a жолыныңұзындығынтабады. Нәтиженіайнымалығаменшіктеугеболады.
6. ретіментіркестіру
concat(a,b,..s) a,b,..sжолдарынсолретіментіркестіреді -
7. белгілеу
copy (a,p,n) aжолынанрпозицияданбастап, ұзындығы n символдыбелгілейді. егер p>length(a) болса, нәтижесібоссимвол;
p>255болса, қате.
8. позиция
pos (a,s) a жолы s жолынданешіншіпозициядатұрғанынтабады. егер a жолы s жолындаболмаса, нәтиже=0
9.регистрді ауыстыру
upcase(ch) кішіәріпті бас әріпке өзгертеді. тек латыналфавитінғана.
Мысалдар
Берілгені: Қолданылған процедура, функция Нәтиже
1.a:=’абвгде’ delete(a,4,2) ‘aбве’
2.s1:=’интика’
s2:=’форма’ insert(s2,s1,3) ‘информатика’
1.var x:integer;
a:string;
-------------
x:=72584 str(x,a)
str(-x:7,a) ‘72587’
‘-72584’2.var a:string;
cod:integer;
---------------
a:=’25’;
a:=’14.2Е+2’;
a:=’14.2’ val(a,x,cod)
val(a,x,cod)
val(a,x,cod) cod=0
cod=0
cod=5
3.st:=’1237’
st:=’klassio’ length(st)
length(st) 4
7
4.a1:=’ ab’;
a2:=’cd’;
a3:=’ej’ concat(a1,a2,a3)
concat(a1,’nm’,a2) ‘abcdej’
‘abnmcd’
5.st:=’abcdefjk’ copy(st,2,4)
copy(st,5,7) ‘bcde’
‘efjk’
8.a1:=’abcdef’;
a2:=’def’; pos(a2,a1)
pos(‘e’,a2)
pos(‘k’,a1) 4
2
0
9.Ch:=’d’
A:=’x’ UpCase(Ch)
UpCase(A)
UpCase(‘a’) ‘D’
‘X’
‘A’
«Қолдану»
1-мысал. Енгізілген сөздегі ‘a’ әріптерін санау, ‘b’әрпіне ауыстыру.
1- әдіс: Алгоритм:
1.Сөзді енгізу.
2.Сөздің бірінші әрпін белгілеу.
3.Белгіленген символды ’a’ символыменсалыстыру.
4.Егер сәйкесболса, санауыштыбіргеарттыру, солсимволдыңорнына ’b’ символынқою;
5.Осылайша барлықсимволдардықарастыру.
Бағдарлама.
program sanau;
var s:string; n,l,i:byte; {n-‘a’әрпінсанауыш }
begin
n:=0; readln(s); l:=length(s); { l сөздіңұзындығы}
for i:= 1 to l do
if copy(s,і,1)=’a’ {кезектегіәріптібелгілеп,
then ’a’ әрпіменсалыстыру}
begin
delete (s,і,1); insert(‘b’,s,i);
n:=n+1; { а әрпінсанау}
end;
writeln (‘сөзде,’n,’ a әрпібар’);
end.
2-әдіс. Алгоритм:
1.Сөзді енгізу.
2. ’a’әрпін санайтын санауыш енгізу.
3.Сөздегі ‘a’әрпі тұрған позицияны тауып, сол орынға ‘b’ әрпін жазу.
4.Сөздегі барлық позициялар үшін 3 пунктті қайталау.
5.Нәтижені шығару.
Бағдарлама.
program sanau;
var
s:string; n:byte;
begin
write (‘сөздіенгіз’); readln(s); n:=0;
while pos (‘a’,s)>0 do
begin
n:=n+1; s[pos(‘a’,s)]:=’b’;
end;
writeln (‘сөзде’,n,’ a әрпібар’);
end.
Сергіту сәті. «Қызылөрік»
«Талдау»
program e1;         
var   I: char;  
 begin for  I:=‘A’  to  ‘z’  do       writeln(I);
end.  
2        есеп  program e2;
 var   x:string;a:integer;
begin x:=‘ Информатика';  
 a:=Length(x);  
 writeln('a=',a);
readln; 
end.
3        есеп program e3;
  var  a,x:string;             
begin x:=‘информатика';             
a:=copy(x,1,5);              
writeln('a=',a);
readln 
end.   
program e1;         
var   I: char;  
 begin for  I:=‘A’  to  ‘z’  do       writeln(I);
end.  
2        есеп  program e2;
 var   x:string;a:integer;
begin x:=‘ Информатика';  
 a:=Length(x);  
 writeln('a=',a);
readln; 
end.
3        есеп program e3;
  var  a,x:string;             
begin x:=‘информатика';             
a:=copy(x,1,5);              
writeln('a=',a);
readln 
end.   
Бекіту.
Деңгейлік тапсырма
А деңгей
Латын альфавитінің  әріптерін экран бетіне шығару  бағдарламасын құру.  
В деңгей
“Мен  оқушымын”   сөзінің  ұзындығын  табатын  бағдарлама құрыңыз.
С деңгей
Латын альфавитінің    А  ВВ   ССС  ... Z     етіп шығарудың  бағдарламасын  құрыңыз.
Қорытынды.
Өзім: білгім келеді дегенге электронды жүйеге көшу туралы мағлұмат беру.
Бағалау.
Топ басшысы бағалайды. Дайын бағалау парақшасы сабақ басында таратылады.
Үйге тапсырма.
Символдық мәліметтермен жұмыс істеу тәсілдері.Символдық  мәліметтерді енгізу.  Паскаль тілінде мәтіндік ақпаратты өңдеу.  
Есеп     Мәтіндегі  “а”  әріпінің  санын анықтау  бағдарламасын құрыңыз.
Кері байланыс.
Алған әсерлерін стикерге жазу. (Стикермен бағалау)