Упражнения по казахскому языку для подготовки к ЕНТ

Жаттығу жұмысы №1
№ Мысалдар грек латын араб қазақ
А Ә Б В
1 Буын 2 Морфология 3 Фонетика 4 Лексика 5 Тасымал 6 Алфавит 7 Әліпби 8 Орфоэпия 9 Ықпал 10 Термин 11 Омоним 12 Сөйлем 13 Мағына 14 Толықтауыш 15 Лексикография 16 Әдебиет 17 Жұрнақ 18 Стилистика 19 Жалғау 20 Мақал 21 Грамматика 22 Фонема 23 Пунктуация 24 Архаизм 25 Дыбыс 26 эвфемизм 27 Орфография 28 Сингорманизм 29 Лингвистика 30 септік Жаттығу жұмысы №2
№ Дыбыстар Жуан Жіңішке Ашық Қысаң ЕріндікЕзулік
А Ә Б В Г Ғ
1 Аа + + +
2 Ұұ 3 Ии 4 Оо 5 Ыы 6 Өө 7 Үү 8 Іі 9 Ее 10 Әә 11 О,ө 12 Ұ,ү 13 И,ы14 А,о15 Ә,ө 16 Ү,і 17 А,ұ 18 У,ө 19 Ұ,ы 20 Ө,ұ 21 Ы,и,і,е 22 О,а,ә,е 23 А,о,ұ,ы 24 О,ө,ұ,ү 25 А,ә,е,и26 Ұ,ү,у,о27 А,о,ә,е 28 ә,і,ү,и 29 ө,е,ү,и 30 Ы,і,е,ә Жаттығу жұмысы №3
№ Түрлері Қатаң Ұяң Үнді
Мысалдар А Ә Б
1 П + 2 Ч 3 В 4 Г 5 Ф 6 Р 7 Т 8 Л 9 Б 10 К 11 М 12 Қ 13 Ғ 14 Ш 15 Й 16 С 17 З 18 Д 19 У 20 Ж 21 Н 22 Ц 23 Х 24 Һ 25 Г,д 26 Й,л 27 Қ,т,с 28 Р,л,ң 29 Щ,х,ч 30 Ф,ц,ш Жаттығу жұмысы №4
№ Түрлері Сөздің орфографиялық нормасы Сөздің орфоэпиялық нормасы
Мысалдар А Ә
1 Сәтпек + 2 Баралмады 3 Сәтбек 4 Көзүлдүрүк 5 Бүгінгі 6 Бұрынғы 7 Жұмысшы 8 Күмүшшан 9 құрұлұсшшұ 10 Саралма 11 құмырсқа 12 Қыйылыс 13 Сияқты 14 Байыйды 15 Жиналыс 16 Қиындық 17 Ойыушы 18 Жәмилә 19 Рәсуә 20 Жайбарақат 21 Ләзәт 22 Қыйылыс 23 Ығы-жығы 24 Қара ала 25 Бозжан 26 Қыз-геліншек 27 Сатып алды 28 Есенбек 29 Өмүр 30 өлөң Жаттығу жаттығу №5
№ Мысалдар Дәстүрлі принцип Мофологиялық принцип Фонетикалық принцип
А Ә Б
1 Миуа 2 Көзқарас 3 Көрші-қолаң 4 Жер-көк 5 Есіктер 6 Ұрысқақ 7 Айуан 8 Талдықорған 9 Қоян-қолтық 10 Тұмандану 11 Бұрынғы 12 Қиуа 13 Өкімет 14 Мейуа 15 Жаратылыс 16 Қиындық 17 Кейуана 18 Ырысбек 19 Құстар 20 Жаңақорған 21 Басқұрт 22 Ән-күй 23 Сәнқой 24 Құдірет 25 Бастық 26 Қаламға 27 Айғай 28 Таң қалу 29 Алаяқ 30 Бұзаубас Жаттығу жаттығу №6
№ Мысалдар Сөз ішіндегі ілгерін
ді ықпал Сөз аралығында
ғы ілгерінді ықпал Сөз ішіндегі кейінді ықпал Сөз аралығын
дағы кейінді ықпал Тоғыспалы ықпал Үндестік заңына бағынбайтын қосымша
А Ә Б В Г Ғ
1 бір күні + 2 жанбады 3 боз жігіт 4 айтып бар 5 атың кім? 6 Меңдіқұл 7 қара көз 8 жұмыс шамасы 9 тұзсыз 10 ары қарай 11 Қандыағаш 12 сенбі 13 дүниеқор 14 өсімтал 15 жанға рахат 16 Қараөзек 17 Есжан 18 Асанбек 19 жүз жол 20 дәріхана 21 бес жыл 22 қазжуа 23 айлакер 24 Мұраттікі 25 жылы қора 26 басеке 27 қаракүйе 28 Байқошқар 29 қара ала сиыр 30 оң қол Жаттығу жұмысы №7
Мысалдар Ашық буын Тұйық буын Бітеу буын Аралас буын
№ А Ә Б В
1 алаша + 2 дүлдүл 3 от 4 аласа 5 ор 6 жол 7 күл8 айт 9 қас 10 тарс 11 боса 12 бағалау 13 жазайық 14 сәл15 ағеке 16 бағбан 17 аналық 18 тамаша 19 қант 20 болжаусыз 21 аласапыран 22 дәстүрлі 23 оңаша 24 белбеу 25 ант 26 мазмұн 27 төртінші 28 ору 29 бара береді 30 жегім келіп отыр Жаттығу жұмысы-№8
№ Мысалдар Архаизм Историзм Неологизм Кірме сөздер Термин Кәсіби сөз Диалект сөздер Табу
а ә б в г ғ д е
1 Пән 2 Сөз 3 Ұжырмаш 4 Теңеу 5 Көпшік 6 Атыз,шиіт 7 Түбір асты 8 Үнпарақ 9 Мағлұмат 10 Сәукеле 11 Маңырама 12 Космос 13 Емтихан 14 Телеграф 15 Әнұран 16 Би 17 Садақ 18 Сыңсу 19 Шәугім 20 Сюжет 21 Қара құлақ 22 Жәшік 23 Азот 24 Күнжара 25 Ұрын бару 26 Ауылнай 27 Пәс 28 Қазірет 29 Қарық 30 бөтелке Жаттығу жұмысы-№9
№ Мысалдар Кәсіби сөз Термин диалект кірме
а ә б в
1 Синус 2 Қауашақ 3 Леген 4 Ұстаз 5 Теңдеу 6 Шырпы 7 Тәлім-тәрбие 8 Алым 9 Науа 10 Сөйлем 11 Шемішке 12 Биржа 13 Атыз 14 Құдірет 15 Раунд 16 Жүйек 17 Пайғамбар 18 Құсбегі 19 Бақыр 20 Әңгелек 21 Шыбындық 22 Өтемақы 23 Шаппа 24 Шөміш 25 Жүгендеу 26 Алгебра 27 Бұғаз 28 Сәкі 29 Тақта 30 әдебиет Жаттығу жұмысы-№10
№ Мысалдар Историзм архаизм Неологизм
сөз
а ә б
1 Тасаттық 2 Ханзада 3 Үнпарақ 4 Асадал 5 Әдістеме 6 Уез 7 Желім 8 Алаш 9 Самолет 10 Қор 11 Бастаңғы 12 Бірәдар 13 Бессайыс 14 Қорамсақ 15 Болыс 16 Төраға 17 Космос 18 Жасуша 19 Қызыл әскер 20 Мәжіліс 21 Аэрофлот 22 Даңғыл 23 Класс 24 Шөгінді 25 Төлемақы 26 Сауыт 27 Төреші 28 Сараптама 29 Ауылнай 30 мәре Жаттығу жұмысы-№11
№ Мысалдар Табу сөз Эвфемизм Дисфемизм
а ә б
1 Кекілдім 2 Төре жігіт 3 Аяғының сылтымасы бар 4 Езбалдақ 5 Жіңішке ауру 6 Жай түсу-жасыл 7 Көк мылжың-бес қырт 8 Қылтамақ-жаман ауру 9 Ит-құс 10 Сүмелек 11 Арайлым 12 Дімкәс 13 Түзге шығу 14 Ұзын құрт,қамшы 15 Төсек тарту 16 Аяғы ауыр 17 Құлағы мүкіс 18 Езбелтек 19 Тұрмыс құру 20 Аузы жеңіл 21 Қолының сұғанағы бар 22 Күн байыды 23 Ат байлар босанды 24 Ұзын құлақ 25 Шешек-әулие,қорасан 26 Жеңіл жүрісті 27 Қолының жымысқысы бар 28 Мұрнына жел түскен 29 Албасты 30 Дәрет сыңдыру Жаттығу жұмысы-№12
№ Мысалдар Тұрақты тіркес мақал мәтел Нақыл сөз идиома
а ә б в г
1 Жерден жеті қоян тапқандай 2 Ит тойған жеріне,ер тойған жеріне 3 Бөрік кигеннің намысы бір 4 Өзге тілдің бәрін біл,өз тіліңді құрметте 5 Асығы алшысынан түсті 6 Палуанға оң-терісі бірдей 7 Білімнен қымбат нәрсе жоқ,көңілде жатса баспай тот 8 Өгіз аяң 9 Талаптың мініп тұлпарын,тас қияға өрледің 10 Қорыққан бұрын жұдырықтар 11 Ұзынқұлақ 12 Алаған қолым береген 13 Қой үстіне бозторғай жұмыртқалау 14 Балалы үй-базар,баласыз үй-мазар 15 Жығылсаң,нардан жығыл 16 Баяғы жартас-бір жартас 17 Мақтамен бауыздағандай 18 Ебін тапқан екі асайды 19 Жер астынан жік шықша,екі құлағы тік шықты 20 Адамның ішкі сезімінің айнасы-сөз 21 Сабыр түбі-сары алтын 22 Әпербақан 23 Ұрлық түбі-қорлық 24 Құрғақ уәдемен қуырдақ қуыру 25 Соқыр атқа қотыр ат үйір 26 Бойда қайрат,ойда көз,болмаған сөз айтпа сөз 27 Желаяқ 28 Сіркесі су көтермейді 29 Қой аузынан шөп алмас 30 Көздің жауын алу Жаттығу жұмысы-№13
№ Мысалдар Сөздің ауыспалы мағынасы омоним антоним синоним
а ә б в
1 Қайратты,қуатты 2 Қазы 3 Қара 4 Жақсылық,жамандық 5 Ниеті қисық 6 Жаңбырсыз жер жетім 7 Ойыс-дөңес 8 Сабыр,шыдам 9 Зәулім,асқар 10 Арық,семіз 11 Есті,ақылды 12 Су жүрек,жүрек жұтқан 13 Көргенді,көргенсіз 14 Қал,шаш 15 Техниканың тілі 16 Таңдау,талғау 17 Ат,қала 18 Жылы сөз 19 Көкірегі ояу 20 Жуас,асау 21 Ара 22 Қайғы-мұң 23 Ауыр ой 24 Жең 25 Түс 26 Ертелі-кеш 27 Қара хабар 28 Ұзақ жол 29 Бау-бақша 30 Жақ,шақ Жаттығу жұмыстары-№14
№ Мысалдар Түбір сөз Туынды сөз Қос сөз Біріккен сөз Қысқарған сөз Тіркескен сөз
а ә б в г ғ
1 Жаздыгүні 2 Су-су 3 Оқулық 4 Жасыл 5 Оқта-текте 6 Отыр 7 Сулы 8 Ұшып-қонып 9 Ақ құба 10 Орманды 11 Сауысқан 12 Он екі 13 ҚР 14 Болат 15 Еңбеккүн 16 Апар 17 Жаңбыр 18 Шекара 19 Бала-шаға 20 Білім 21 Ала жаздай 22 ТМД 23 Көре-көре 24 Дауыл 25 Доп додасы 26 Қалалық 27 Қаз МҰУ 28 Биыл 29 Қара торы 30 Арман Жаттығу жұмыстары-№15
№ Мысалдар Жіктік жалғау Көптік жалғау Септік жалғау Тәуелдік жалғау Жұрнақ
а ә б в г
1 Балам 2 Кітаптың 3 Оқушы 4 Мұғаліммін 5 Қалада 6 Доссыңдар 7 Құстар 8 Ағалар 9 Терезесі 10 Сыныбымыз 11 Атпенен 12 Үлкенсің 13 Егеулер 14 Тәлімгер 15 Құштарсыз 16 Әкем 17 Қыздар 18 Есігіміз 19 Ақылды 20 Емхана 21 Ауылым 22 Үйшік 23 Кілемдер 24 Қаламыз 25 Жоқсыздар 26 Балақай 27 Орманда 28 Суретің 29 Алаңнан 30 Есенбіз Жаттығу жұмысы-№16
№ Мысалдар Жалпы есім Жалқы есім Деректі зат есім Дерексіз зат есім Негізгі зат есім Туынды зат есім Дара зат есім Күрделі зат есім.
а ә б в г ғ д е
1 Әке 2 Мұхтар Әуезов 3 Құлагер 4 Қайғы 5 Достық 6 Жамбыл көшесі 7 Домбыра 8 Қойшы 9 Өнер 10 Саудагер 11 Шешен 12 Тіршілік 13 Қарағанды 14 Жігіттер 15 Қызылордалық 16 Жаңбыр 17 Алматы қаласы 18 Дәріхана 19 Халық 20 Бірлік аулы 21 Біржан сал 22 Ақыл 23 Жапырақ 24 Арман 25 Шекарашы 26 Күрек 27 Білім 28 Кемпірқосақ 29 Мәдениет үйі 30 Әке-шеше Жаттығу жұмысы-№17
№ Мысалдар Негізгі сын есім Туынды сын есім Дара сын есім Күрделі сын есім Сапалық сын есім Қатыстық сын есім
а ә б в г ғ
1 Биік 2 Таулы 3 Ірілі-ұсақты 4 Кішірек 5 Қара торы 6 Сары-көк 7 Қара 8 Шөптесін 9 Ұялшақ 10 Семіз 11 Жылы 12 Қой көзді 13 Тамаша 14 Сөзшең 15 Әсемпаз 16 Ауыспалы 17 Ашық 18 Ардақты 19 Биік-биік 20 Балалы 21 Сұлу 22 Ұзын 23 Сұр ала 24 Қой көзді 25 Аппақ 26 Пайдалы 27 Қызғаншақ 28 Семіз 29 Жылы 30 Ап-аласа Жаттығу жұмысы-№18
№ Мысалдар Жай шырай Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай Асырмалы шырай
а ә б в
1 Сарғыш 2 Көкшілдеу 3 Өте тәтті 4 Қып-қызыл 5 Көкпеңбек 6 Суық 7 Қысқалау 8 Қап-қатты 9 Өте бай 10 Нағыз дос 11 Ыстық 12 Сұрғылт 13 Ұзынша 14 Қышқылтым 15 Әдемі 16 Ең биік 17 Сүйкімді 18 Аса қадірлі 19 Білімділеу 20 Кілең білгіштер 21 Ауырырақ 22 Аппақ 23 Сұршыл 24 Биікше 25 Қып-қысқа 26 Тым-ұзақ 27 Ақшылдау 28 Қоңырқай 29 Күлгін 30 Кішірек Жаттығу жұмысы-№19
№ Мысалдар Есептік сан есім Реттік сан есім Жинақтық сан есім Болжалдық сан есім Топтау сан есім Бөлшектік сан есім
а ә б в г ғ
1 Бір мың екі жүз 2 Отызыншы 3 Елулерде 4 Оннан бес 5 Жетеу 6 Жиырма жеті 7 Қырық бірінші 8 Он шақты 9 Екі-екіден 10 Екіден бір 11 Он-оннан 12 Жетідей 13 Екі мыңыншы 14 Екі жүздей 15 Бес бүтін екіден бір 16 Үш-төрттен 17 Үшеу 18 Алпысыншы 19 Жиырма үш 20 10-10-нан 21 60-тарда 22 3 жарым 23 10,4 24 19 наурыз 25 5 үй 26 Х сынып 27 2005 жылы 28 10-15 бала 29 5-тен 30 0,5 грамм Жаттығу жұмысы-№20
№ Мысалдар Жіктеу есімдігі Сілтеу есімдігі Сұрау есімдігі Өздік есімдігі Белгісіздік есімдігі Болымсыздық есімдігі Жалпылау есімдігі
а ә б в г ғ д
1 Барлық 2 Кейбіреу 3 Олар 4 Мыналар 5 Өздері 6 Ешқашан 7 Біздің 8 Мынау 9 Баршасы 10 Қайда? 11 Ешкім 12 Әркім 13 Қайсыбір 14 Әлдеқашан 15 Қашаннан 16 Өзіміздің 17 Осынау 18 Біреуге 19 Кімді-кім 20 Әрқайсысы 21 Әлдекім 22 Ешқайда 23 Әрқашан 24 Дәнеңе 25 Өзді-өзіне 26 Ештеңе 27 Түгел 28 Әне 29 Қалай 30 Тегіс Жаттығу жұмысы-№21
№ Мысалдар Негізгі етістік Туынды етістік Дара етістік Күрделі етістік Болымды етістік Болымсыз етістік Салт етістік Сабақты етістік
а ә б в г ғ д е
1 Баста 2 Келе жатыр 3 Жаза бастады 4 Ойлап отыр 5 Шақырмады 6 Отыр 7 Өртеген жоқ 8 Жүгіріп жүр 9 Айта салды 10 Көрген емес 11 Айқайламаған 12 Салған екен 13 Тоқтайтынсың 14 Хабарласып тұрды 15 Сұрай жаздады 16 Алғайсың 17 Қағу 18 Төлепті 19 Теуіп қалды 20 Шыққысы келмеді 21 Сарғайып қалыпты 22 Өндірілуде 23 Байқап қойды 24 Көмектеспеспін 25 Барар емес 26 Уәде берді 27 Көз жұмды 28 Күлімсірейді 29 Тоқтап тұр екен 30 Көгеріп кетті Жаттығу жұмысы-№22
№ Мысалдар Өздік етіс Өзгелік етіс Ырықсыз етіс Ортақ етіс есімше көсемше
а ә б в г ғ
1 Айтылады 2 Жаздырмайды 3 Көрген жоқ 4 Айтармын 5 Айтысамын 6 Киіндім 7 Көрсетті 8 Сұраймын 9 Барғалы жүр 10 Бастамаспын 11 Қорғаймын 12 Аударамын 13 Сөйлесермін 14 Қызықтаймын 15 Таранды 16 Жуынады 17 Келмессің 18 Айтқыз 19 Алдыр 20 Салынды 21 Төлетті 22 Жаздырғызды 23 Алынады 24 Көріскенмін 25 Ішкізесің 26 Саналады 27 Жүгіретін 28 Алдырт 29 Тұздармын 30 Төбелеспеймін Жаттығу жұмысы-№23
№ Мысалдар
Нақ осы шақ Ауыспалы осы шақ Болжалды келер шақ Мақсатты келер шақ Ауыспалы келер шақ Бұрынғы өткен шақ Жедел өткен шақ Ауыспалы өткен шақ
а ә б в г ғ д е
1 Мен барғанмын 2 Мен келермін 3 Ол жазды 4 Сен кеше оқып па едің? 5 Біз күнде демаламыз 6 Сіз жазып отырсыз 7 Ол тұр 8 Ол көлге шомылатын 9 Қыс суық болды 10 Ол тез санайтын 11 Қар жауып тұр 12 Түсте той болады 13 Ауылға кетпекшіміз 14 Ол түсінген жоқ 15 Мұны енді естімессің 16 Кітапты оқырсыз 17 Шай ішпекпіз 18 Ол ойнағалы жүр 19 Күнде ерте тұратын 20 Жазда мұнда келмейді 21 Ол бұлай жүрмейтін 22 Ол келе жатыр 23 Сұрақ қиын болмады 24 Жел күшейді 25 Көктем шықты 26 Ол кеш қалған емес 27 Ол келмей жүр 28 Ол сонда оқымаған 29 Біз осында қалармыз 30 Ол жерде жатыр Жаттығу жұмысы -№24.
№ Мысалдар Септеулік шылау Жалғаулық шылау Демеулік шылау
А Ә Б
1 мен,бен,пен + 2 бірақ 3 және,әрі 4 үшін,тәрізді 5 ба,бе 6 дегенмен,әйткенмен 7 -ды,-ді,-ты,-ті 8 түгіл,тұрмақ,тұрсын 9 -ақ,-ау 10 сайын,сықылды 11 біресе,бірде,кейде 12 әйтпесе,я болмаса 13 ғана,қана 14 немесе,я 15 әлде, я болмаса 16 алда-жалда, егер де 17 Мейлі,құй 18 туралы,сынды 19 сөйтсе де,сонда да 20 шамалы,шақты 21 кейін,соң,бұрын,бері,әрі,гөрі 22 дейін,шейін,қарай,таман,жуық 23 байланысты,қатысты 24 -па,-пе 25 сондықтан 26 -мыс,-міс 27 сияқты, тәрізді 28 ғой,қой 29 қатар,қабат 30 себебі, сол үшін Жаттығу жұмысы-№25
№ Мысалдар Еліктеуіш Бейнелеуіш Көңіл-күй одағайы Жекіру одағайы Шақыру одағайы
А Ә Б В Г
1 Құрау-құрау. 2 әттең. 3 моһ-моһ. 4 тарс-тұрс. 5 желп-желп. 6 жә 7 бәрекелді. 8 жымың-жымың. 9 селк. 10 шөре-шөре 11 салдыр-гүлдір 12 қап 13 ойпырмай 14 тәйт 15 тық-тық 16 пәлі 17 у-шу 18 жалт-жұлт 19 гүрс 20 аухау-аухау 21 тек 22 алақай 23 ақсаң-ақсаң 24 мырс-мырс 25 далаң-дұлаң 26 шіркін 27 жыбыр-жыбыр 28 елпең-елпең 29 сайтан алғыр-ай 30 көс-көс Жаттығу жұмысы-№26
№ Мысалдар Сөз тіркесі Тұрақты тіркестер Күрделі сөздер
а ә б
1 Қара торы 2 Кетіп қалды 3 Үйде қалды 4 Сары ала қой 5 Жұмған аузын ашпау 6 Он сегіз 7 Жетпіс жыл 8 Асығып-үсігіп келді 9 Сіркесі су көтермейді 10 Мөлдір су 11 Зыр жүгіру 12 Көпір арқылы 13 Жолдан өту 14 Куә болу 15 Селт етпеу 16 Күзге қарай 17 Жақсы көру 18 Әдемі жүзі 19 Ит өлген жерден келді 20 Тізе бүкті 21 Ала жаздай 22 Көз салды 23 Бауыр басты 24 Сурет салды 25 Кешке қарай 26 Ала қой 27 Кіші балам 28 Қола табақ 29 Жиырма екі 30 Селк етті Жаттығу жұмысы-№27
№ Мысалдар Анықтауыштық қатынас Толықтауыштық қатынас Пысықтауыштық қатынас
а ә б
1 Ажардың анасы 2 Шеберлікке үйрену 3 Ақша бұлт 4 Ертемен тұру 5 Қаладан келді 6 Сексен метр 7 Балаларға айттым 8 Гүрілдеген трактор 9 Орманға жақындау 10 Екеуміздің жолымыз 11 Ойларын білдіру 12 Көруге ынтығу 13 Уылжыған жүзім 14 Салтанатпен қарау 15 Мінезін өзгерту 16 Жақында жазды 17 Ағылған машина 18 Мамандыққа баулу 19 Кеше келді 20 Дала дарабоздары 21 Қара қалам 22 Бірге келді 23 Маған қарады 24 Тез жетті 25 Қызыл түлкі 26 Бекерге айтты 27 Толық бітті 28 Көп күтті 29 Баруға құштар 30 Жақсыдан үйрен Жаттығу жұмысы-№28
№ мысалдар қиысу матасу меңгеру қабысу жанасу
а ә б в г
1 Алғашқы айлар 2 Халықтың еңбегі 3 Уақыттан озған 4 Сендер сөйлеңдер 5 Біз саламыз 6 Жинақталған тәжірибе 7 Былтыр тапсырды 8 Әлсін-әлсін құлақ түреді 9 Білгенге маржан 10 Екі дос 11 Біздің ауыл 12 Қуалай соғады 13 Таудай талап 14 Күмістей жылтырау 15 Күнмен шағылысқан 16 Сылдыраған бұлақ 17 Ауыр күрсіну 18 Көзін жұму 19 Шамның жарығы 20 Сен таныссың 21 Алма ағашы 22 Достық парыз 23 Кешегі оқиға 24 Халық қаһарманы 25 Жазда келді 26 Хат жазды 27 Жауын жауды 28 Әрең сөйледі 29 Төмен қарады 30 Сәлем берді Жаттығу жұмыстары-№29
№ Мысалдар Хабарлы сөйлем Сұраулы сөйлем Лепті сөйлем Бұйрықты сөйлем.
А Ә Б В
1 Жиналыс басталды ма 2 Аспан шайдай ашық 3 Бұл-Байжанның талай келген үйі 4 Сізде де арман бар ме екен 5 Қане,жігіттер,аттарыңды қамандар 6 Сонша малға жерді қайдан таппақсың 7 Жоғал,көзіме көрінбей 8 Баяндамашыға сұрақ бар ма 9 Түн жым-жырт 10 Халық ұстазынан айрылса,не таппақ 11 Ойбай-ау,кеше мен осылай деп пе едім 12 Өзіңіз қандай ақыл бересіз. 13 Ол поэмадан менің есімде қалғаны-осылар 14 Тыңда,дала,Жамбылды 15 Мүмкін,маған Бәтес қосылар 16 Сен осы ауылдың баласы шығарсың 17 Келші,қалқам,менің қасыма отыршы 18 Оның өзін тыңдап көрсек қайтеді 19 Күн жылы 20 Бірақ сәл ғана білінген салқын бар 21 Қандай тамаша көл 22 Жарыс туын жоғары ұстайық 23 Балаңды кеше жібермеген екенсің де 24 Сен енді жас бала емессің 25 Жездең ертең келетін шығар 26 Шіркін,дүниеде сендей де жер бар ма екен 27 Тапсырманы орындамай көрші 28 Балам,жөніңді айтшы 29 Жеріміз енді көбейгелі тұрған жоқ па 30 Жаңа қоныс болғанда қандай Жаттығу жұмысы-№30
№ Мысалдар
Жақты сөйлем Жақсыз сөйлем Жалаң сөйлем Жайылма сөйлем Толымды сөйлем Толымсыз сөйлем Атаулы сөйлем
а ә б в г ғ д
1 Маған сабақтан қалуға болмайды 2 Көлдің биік қабағы 3 Өзін барып көретін екен 4 Бізге көбірек оқу керек 5 Сырдың суы ышқынып ағады 6 Есік жақта киім ілгіш 7 Мезгілсіз шақырған қораздың басын жұлмақ керек 8 Жиналыстан шығып үйіне жүгіре басып келеді 9 Тұқымды құрғатпай-ақ себе беруге болады 10 Еңбек етсең емерсің 11 Жиенді олай қумас болар 12 Қар астында шықырлаған жер үйлер 13 Қамарға кінә қойып болмайды 14 Оның арманы орындалды 15 Үрейден төбе шашы тік тұрды 16 Сабақ аяқталды 17 Қызынған аттың делбесін бос қояр болар 18 Арман сүзіле қарады 19 Күн суытты 20 Су арығын тазалап тұрмаса болмайды 21 Ертең қашан келесің? 22 Айсыз,бұлтсыз қараңғы түн 23 Лепірген көңіліне шапшаң басқан аяғы ілесе алмайды 24 Жұмысшыларды пәледен құтқармай болмайды 25 Жаңбыр жауды ма? 26 Қабырғада сағат 27 Сан жүздеген адамнан аяқ алып жүруге мүмкін емес еді 28 Мен ақын емеспін 29 Мен аңсадым,сағындым 30 Мына атқа мінер ме едің? Жаттығу жұмысы-№31
№ Мысалдар
Бірыңғай мүше Жалпылауыш сөз Қосарлы айқындауыш Оңашаланған айқындауыш Қаратпа сөз Қыстырма сөз Одағай сөз
а ә б в г ғ д
1 Аптаның соңғы күні,сенбі күні,саяхатқа шығамыз 2 Әйтсе де,сізді танымай тұрмын 3 Бұлардың сөзін Баян бәйбіше келіп бөлді 4 Ой,тәйірі,шаруа қайда қашатын еді 5 Шіркін,ақын болсаң осындай бол 6 Ермек пен Едіге Өмірбектің үйіне асыға кіріп барды 7 Әрине,оның айтқаны дұрыс 8 Бәлекет,өзіңмен кет 9 Жә,тоқтат! 10 Әрине,айта беріңіз,апа 11 Ұста Болат оң қолынан өнері тамған шебер адам 12 Ой,байғұс бала-ай! 13 Ата,қалаға қашан барамыз? 14 Біздің үйге,қалқам,тезірек жет! 15 Мен не қылдым,япырмау? 16 Ләйлә оған бір қарады да,шығып кетті 17 Қысқасы,мүмкін,осы дұрыс болар 18 Пай-пай,не еткен киелі жер! 19 Е,отағасы,қай жаққа барасың? 20 Арман,Асқар және мен-үшеуіміз бұларды жататын үйлеріне апарып,орналастырып келдік 21 Уа,шіркін,ән деп осыны айт! 22 Әукім-әукім,торпағым 23 Тәйт,қалжыңды қой 24 Жарайсыңдар,жігіттер! 25 Мәкіш өз туысына,інісіне,тамашалай қарады. 26 Кел,балалар,оқылық! 27 Меніңше,сол орынды сияқты 28 Олар келіп қалса ше,ә? 29 Баян бәйбіше аң-таң 30 Қазір оның бригадасында түрлі ұлт өкілдері:орыстар,украиндар,татарлар,
белорустар-істейді. Жаттығу жұмыстары-№32
№
Мысалдар Ыңғайластық
қарсылықты Себеп-салдар Кезектес Талғаулы Түсіндірмелі
А Ә Б В Г Ғ
1 Мен үндемедім,бірақ өз пікірімде қалдым. 2 Еңбек адамды көрікті етеді және ойды тазартады. 3 Мен ол күні келмедім ,себебі көлік жоқ еді. 4 Күн сайын бір жаналық болады,бірақ оған ешкім таңданбайды. 5 Мейрам шахтадан шығып еді,денесі сергіп сала берді. 6 Өмірдегі көп күннің бәрі бірдей емес:бір күн елеусіз өте шыға келеді де, кейбір күн өлгенше есіңде қалады. 7 Бас болмақ оңай,-бастамақ қиын. 8 Мұхит келіп еді,Қайырбек шыға жөнелді. 9 Ән басылып қалды,дегенмен гитара сазы тоқтаған жоқ. 10 Келген екеуі еді:бірі-агроном,екіншісі-инженер 11 Бұл істің шындығын не көзімен көрген айтар,не құлағымен иестіген айтар. 12 Әке көрген оқ жонар,шеше көрген тон пішер 13 Олар қыстаудан шықпайды,өйткені жас төлді қорада ұстау керек. 14 Ақылды көп жасағаннан сұрама,көп көргеннен сұра. 15 Дәметкеннің жүрегі тулап кетті,себебі келген адамды ол бірден таныды. 16 Қоңырау соғылып еді, оқушылар да орындарынан тұрды. 17 Сіздің қолыңыз босай қоймас және босағанмен бұл жұмыс сізге ауыр тиер. 18 Шұғылдың сөзін Хакім де естіген,бірақ үндемеді. 19 Қарын ашады,дегенмен қосқа баруға жүрегі дауламайды. 20 Қарт оның не ойлап отырғанын сезген жоқ,сол себепті бұл екеуіне ол көз салған жоқ. 21 Менде әрі құжат жоқ,әрі бармақшы болған үйлердің мекен-жайы жоқ. 22 Ол қасқа айғырға ұмтыла түсіп еді,Бақы тізгенге жармаса кетті. 23 Сен оны өлтір,болмаса өзің өлесің. 24 Жұрттың бәрі соған қарай дүрлікті:біреу қолын бұлғады,біреулері оның атын айғайлады. 25 Көмір де осы,отын да осы. 26 Шалабай ұзақ жүре алмас,үкімет құрығы ұзын. 27 Менің ойлап жүргенім сол-енді біз татуласайық. 28 Онша үлкен төрелігім жоқ,әйтсе де айтып көріңіз. 29 Мейлің өзің бар,мейлің баланы жібер,әйтеуір олармен хабарласу 30 Бүгін жолға шыға алмаймыз,өйткені кеше қар қалың ауған еді. Жаттығу жұмыстары-№33
№
Мысалдар Шартты бағыныңқы Ықарсылықты бағыныңқы Себеп бағыныңқы Мезгіл
бағыныңқы Қимыл-сын бағыныңқы Мақсат бағыныңқы
А Ә Б В Г Ғ
1 Ол жұмыстан келген соң,бүгінгі газеттерді қарап шықты. 2 Тұрмысы жақсы болу үшін,еңбек өнімді болу керек. 3 Бірлік болмай,тірлік болмас. 4 Ұлберген кедей болғанымен,киім-кешегін таза ұстайды. 5 Жетпіс жыл өмір сүрсем де,аз секілді білгенім. 6 Айтқандарым жаққан соң,алыс-жақын тыңдайды. 7 Іші-бауыры елжіреп,сорлы шеше балапаның қорғайды. 8 Бұрын көрмегендіктен,таңдана қарады. 9 Сөйлесіп болған соң,телефон құлағын іліп қойды. 10 Бүркіт қартайса,тышқаншыл болады. 11 Көктем болғанмен,күн әлі жылына қойған жоқ еді. 12 Шаршап келгендіктен,жөнді сөйлеспейді. 13 Көзге қораштау көрінгеніне қарамастан,бұл кісі елге танымал. 14 Өзен жағасы аздап жарлау болса да,екі бала суға еркін секірді. 15 Әдейі танытпайын деп, ол бет-аузын танып алыпты. 16 Жақсы ұстаздық етсең,боашақтан тірек табарсың 17 Оспанның қазір жүзі қызарып,қабағы түйіліп қалыпты. 18 Мен саған сенбесем,бұл сырды айтпас та едім. 19 Осынша әзірлігі бола тұра,ол тойын жасамай кетті. 20 Абай үйге кіргенде,Әбіш конверттегі бар қағазды оқып шыққан еді. 21 Бесеуің тұтас қосылсың;Құлтайды сайлаймыз да шығамыз. 22 Өдек үй ішінің қамын күйеуіне айтпай,өзі басқарып кетті. 23 Аздың азаншысы болғанша,көптің қазаншысы бол. 24 Олар ауылға жете қонбақ болып,сар желіске сала жөнелді. 25 Кісі қалай жүрсе,көлеңке солай жүреді. 26 Базарлы әңгімесін бітіргенде,ол бір қызық ойын қысқа түйді. 27 Сіз тоя тамақтанып алғанша,біз досымыз екеуіміз сөйлесе тұрайық. 28 Тоқашты іздеп,ертеңіне екеуі қалаға барды. 29 Күзетші сезіп қалмау үшін,біз жыраның ішімен кеттік. 30 Жалғыз жүріп жол тапқанша,көппен бірге адас. Жаттығу жұмыстары-№34
Нүкте қай жерге қойылғанын анықтаңыз.
№ Мысалдар Хабарлы сөйлемнен кейін Екпінсіз айтылған бұйрықты сөйлемнен кейін. Драмалық шығармаларда кейіпкер атынан соң. Авторлық ремаркадан кейін. Сөздер қысқартылып жазылғанда. Үзіндінің қандай алынғанын айқындайтын жақшаға алынған сөзден кейін.
А Ә Б В Г Ғ
1 Білім-елге,су-жерге. 2 Жамбыл Жабаев-Ж.Ж. 3 Ағатай,мені де ала кетші. 4 Терлемеген-терең білмес (мақал) 5 Қараман.Солар үшін шықсың етті әуелі. 6 Оқусыз білім жоқ. 7 Т.б.,т.с.с.,т.т. 8 Шуақ.Ел ме,жау ма қайдан жүр?
(Шығады) 9 Көке,мені таңартен ерте оятыңызшы. 10 Ақырын жүріп,анық бас,Еңбегің кетпес далаға.
(А.Қ) Жаттығу жұмысы №35
Кос нүкте қойылғанын анықтаңыз.
№ Мысалдар Жалпылауыш сөзден кейін,
бірыңғай мүшелердің алдында. Жалғаулықсыз себеп-салдар салаласта салдар мәнді сөйлемнен кейін Жалғаулықсыз түсіндірмелі салаласта Төл сөздің алдында келген автор сөзінен кейін.
А Ә Б В
1 Төле би Шақшақ Жәнібекке:
-Өгізді өрге салма,қанатың талар,наданға көзіңді салма,сағың сынар,-деген екен. 2 Оның ойы басқа:ертерек үйге жету керек. 3 Оларды жазықсыздан-жазықсыз сөгуге болмайды:қыз ұзату оңай емес. 4 Үшеуі:Асылбек,
Жиренше,Ерболдар Базаралыға қадала қарап хабар күтті. 5 Мыналар:күріш,
тары-суды көп қажет етеді. Жаттығу жұмысы №36
Қоп нүкте қайда қойылғанын анықтаңыз.
№ Мысалдар Цитата алдынан не соңынан қойылған. Ой аяқталмай,шашыранды айтылғандықтан қойылған. Ойға өте алшақ нәрсе қосылғандықтан қойылған.
А Ә В
1 ...Үшінші тілек тілеңіз,
Үшкілсіз көйлек кимеске,
Төртінші тілек тілеңіз,
Төрде төсек тартып жатпасқа... 2 Исаның анық,қазір ғана дүниеден кешкен өлімінің үстінде отырғандай,қаралы... 3 Таң алды... көзіме ыстық-ыстық жас келді. 4 ...Көп жылдар өткеніне іштей мұңайып.Бірақ қолдан келер шара бар ма? 5 Күн еңкейіп,батуға айналған шақ. Жаттығу жұмысы №37
Үтірдің қойылған орнын табыңыз.
№ Мысалдар Бірыңғай мүшелер арасына қойылған Оқшау сөзге қатысты қойылған Оңашаланған айқындауыштың екі жағынан қойылған. Құрмалас құрамындағы жай сөйлемдер арасына қойылған. Хабарлау мақсатындағы төл сөзден кейін,автор сөзі алдынан қойылған:
А Ә Б В Г
1 Қазақ осы:
Ағыл-тегіл,
Көл-көсер. 2 Бұлт ыдырап,жел тынып,майда жаңбыр бүркіп тұр. 3 Туу,сөз бар ма? 4 Әй,шырағым,балам,әуелі ар жағыңда әкең тұр... Сәлем бер! 5 Сіздің халық,менің аңғаруымша,ақын халық. 6 Ол әндер ерлікті де,елдікті де,сұлулықты да сыйдырған. 7 Бұл өңірде,әсіресе өзеннің бұл жағында,Абайды дос көрер жан жоқ. 8 «Ырыс алды-ынтымақ,»-дейді халық даналары. 9 Кеше келді ме екен,ә? 10 Мынау қай ауыл,қалқам? Жаттығу жұмысы №38
Нүктелі үтірдің қойылған орнын табыңыз.
№ Мысалдар Санамаланып айтылған,мағынасы ыңғайлас сөйлемдердің арасына қойылған. Мағынасы,құрылысы жағынан ұқсас келетін сөйлемдер арасына қойылады.
А Ә
1 Көкте бұлт сөгілсе, Көктеп болса,не пайда;
Көкіректен жан шықса,Қайтып келмес,не пайда;
Байдан қайыр кеткен соң,
Мал да кетер,не пайда; 2 Қасым ханның ережелерінде мынандай түйінді әдет-ғұрып-тық қағидалар қамтылған:
1.Мүлік заңы;
2.Қылмыс заңы;
3.Әскери заң; т.б Жаттығу жұмысы №39
Сызықшаның қойылған орнын табыңыз.
№ Мысалдар Атау тұлғалы бастауыш пен баяндауыш арасына қойылатын сызықша. Бірыңғай мүшелерге ортақ жалпылауыш сөздің алдынан қойылады. Оңашаланған айқындауыштың екі жағынан қойылады. Жалғаулықсыз қарсылықты,түсіндірмелі салалас құрмалас құрамындағы жай сөйлемдердің арасына қойылады. Төл сөз,автор сөзі,диалогта сызықша қойылады. Савн,уақыт,кеңістік мөлшерінің аралық шегін көрсету үшін қолданылады.
А Ә Б В Г Ғ
1 Қайың-күй таңдамайтын ағаш. 2 Қисық,Роза және мен-үшеуіміз бұларды жататын үйлеріне апарып,орналастырып келдік. 3 Заман жаршыларының-баспасөз,эфир,экран-үндері құлақтан кіріп бойды алды. 4 Бас болмақ оңай,-бастамақ қиын.Балалардың біреуі құштарлығы соншалық-әр жерден сұрақтарды жаудыртты. 5 «Есікті керме,»-деді әжем. 6 Әуелі оқып алайық,жолдастар,-деді айбарша,-күні бұрын мазмұны айтып қойса,қызығы болмайды. 7 Ақтөбе темір жол вокзалынан күнбе-күн Ақтөбе-Аламаты,Ақтөбе-Мәскеу сапарлары бойынша поезд қатынап тұрды. 8 Оқу-білім бұлағы. 9 Мектеп-теңіз,білім-кеме. 10 Асан,Ақан,Әлия-бәрі осында. Жаттығу жұмысы №40
Жақшаның қойылған орнын табыңыз.
№ Мысалдар Жақша сөйлем ішіндегі белгілі бір сөздің мағынасын немесе ойға қатысты басқа бір ойды жол-жөнекей түсіндірген жағдайда қойылған. Белгілі бір цитатаның кімнен алынғандығын білдіру үшін,соңына оның аты жақшаға алынып жазылған. Драмалық шығармалардағы автор түсіндірмелі жақшаға алынған. Кейде сөйлемдегі белгілі бір сөздің мәні оқушыға түсініксіз,талас,күдікті болса,сол сөзден не сөйлемнен кейін қойылатын сұрау,леп белгілері жақшаға алынған.
А Ә Б В
1 Ақын қыран аэропланды да,жүйрік отарбаны (паровозды) да өз пікірін,ойын айтуға керек етеді. 2 Бір күні Жайыр кісенді сындырып,ауыл шетінен бір керік тауып мініп,тұғыр ат (?) түнделетін жөнеледі. 3 Өз тілі мен әдебиеті бар ел ғана өз алдынан дербес ел бола алатынын ұмытпауымыз керек.
(А.Байтұрсынов) 4 Ескендір.Ғажап! (Күліп.)
Тұрған бойы жұмбақ... 5 -Боби (Ақмаралды бәрі солай атайтын),бері келіп кетші. Жаттығу жұмыс №41
Тырнақшаның қойылған орнын табыңыз.
№ Мысалдар Дәйек сөз,төл сөз,мақал-мәтелдер тырнақшаға алынады. Дәйексөз ретінде емес сөйлемде оның ажыратылмай
тын мүшесі ретінде келтірілген біреудің сөзі тырнақшаға алынады. сөзі тырнақшаға алынады. Біреудің айтқанынан алынған жеке-жеке сөздер тырнақшаға алынып жазылады. «Де» дәнекенінсіз айтылып,заттанып кеткен төл сөздер тырнақшаға алынады. Астарлы,кекесін, қалжың мәнже айтылған сөздер тырнақшаға алынған. Объект етіп алынған сөйлем,сөз тіркесі,сөз не буын әріптер тырнақшаға алынып жазылған. Кәсіпорын,өндірістік бірлестік,
қоғамдық ұйым,көлік құралдары,
газет,журнал,кітап т.б. атаулары тырнақшаға алынып жазылған.
А Ә Б В Г Ғ Д
1 «Жарғы» сөзі көне қыпшақ тілінде «Жарлық»-деген тұлғада айтылады. 2 ХІ ғасырдағы шығыс педагогикасы тарихындағы әйгілі шығарма «Кабуснамада»: «Адамзаттың ең абзал қасиетінің бірі-сөз сөйлей білу,»-деген өнегелі өсиет жазылған. 3 Қазақ халқының адам баласының небір асыл,мәйек қасиеттері «ананың сүтінен» деуінің сыры осы. 4 Мен «Жас Алаш» газетін оқыдым. 5 «Тәттім шырым болды»-ны қалай түснеміз? 6 Сізді көрмегелі көп болды, «батырым». 7 Халық тілінді «бал көмей», «күміс көмей», «жез таңдай», «таңдайында бұлбұлдың ұясы бар» деген тіркестер жайдан-жай тумаған,заттық негізі бар. 8 «Көз қорқақ,қол-батыр» демекші,көп жұмысты бітіріп тастамағанымызды сезбей қалдық. 9 Қарағым, «Анау істесін,мынау істесін»-ді қой да іске кіріс. 10 Мен «Құлагерді» оқығМен «Құлагерді» оқығанда,ағайдың мына сөздері ойыма келмепті. Жаттығу жұмысы №42
Леп белгісінің қойылған орнын табыңыз.
№ Мысалдар Леп белгісі көтеріңкі дауыспен айтылған лепті сөйлемдерден соң қойылған. Ерекше бір көңіл күйіне байланысты көтеріңкі дауыспен бұйыру,өтініш мағынасында айтылған сөйлемдерден соң леп белгісі қойылған. Ұранды сөйлемдерден соң қойылған. Ерекше көтеріңкі дауыспен айтылған қаратпа,одағай сөздер мен «жоқ», «иә» деген сөздерден кейін қойылған. Ерекше мән бере көтеріңкі айтылған атаулы сөйлем сияқты сөздерден кейін қойылуы мүмкін. Сәлемдескенде айтылатын,ішінде сұраулық шылауы бар тіркестерден кейін қойылған.
А Ә Б В Г Ғ
1 Ғайниза жеңгей,сүйінші! 2 -Тарт тіліңді! Қысқарт! Жап аузыңды!-деп арс-арс етті. 3 -Тоқтамаңдар! Алға! Отан үшін алға! 4 Дәрмен! Дәрмен! Сүйінші! Еңлік жыры сенікі. 5 «Ақ бөкеннің жәудіреген көзіндей» деп қызықтырған,тамсандарған қалындық! Ақбота! Мұның жары! 6 Амансыз ба!-деді Рақила Сырбайға қарап. 7 Ұят-ай! Соны да білмеп пе едің? 8 Қарағым,Саматжан! Хабарласып тұрғайсың! 9 Әке,мерекеңіз құтты болсын! 10 Жә! Жетер енді! Оттай бер ме! Жаттығу жұмысы №43
Сұрау белгісінің қойылған орнын табыңыз.
№ Мысалдар Сұраулы сөйлемдерден кейін. Сұраулық мәтін көтеру үшін кейде бірыңғай мүшенің әрқайсысынан кейін қойылған. Сұрау белгісі кейде сөйлемдегі белгілі бір сөздің мәні оқушыға түсініксіз,неге олай деген күдік туғызғанды аңғарту үшін қойылған, мұнандайда ол сол сөзден кейін жақшаға алынған.
А Ә Б
1 Қазақ қазақ болғалы іргелі дауының үлкені-жер дауы емес пе? 2 Осы көктемгі күзеу Қарақұдық па? Төреқұдық па? Қоғалы ма? Бәрі Оразбайдың әкесі Аққұлы ғана меншіктеген жер ме еді? 3 Дредноуттар (?) крейсерлер жайындай, Канонирка (?) Минонестер тайындай. Жаттығу жұмыстары №44
Қабаттаса қойылған тыныс белгісінің орнын табыңыз.
№ Мысалдар Егер сұраулы сөйлем лепті интонациямен
Айтылса,сұрау мен леп белгілері қоса қабат қойылған.
Жалғаулықсыз қарсылықты салалас құрмалас құрамындағы жай сөйлемдері арасына үтір,сызықша қойылған. Төл сөз бен автор сөзі арасына сызықша үтірмен,сұрау.леп белгілерімен қабаттаса келуі мүмкін;тырнақша мен нүкте,үтір,сұрау,леп белгілері,көп нүкте қабаттаса қойылған.
А Ә Б
1 Абай Дәрменге жалт етіп үмітпен қарап қалып:-
Айтшы,сен айтып көрші!-деді. 2 Желп-желп еткен ала ту,
Жиырып алар күн қайда?!
Орама мылтық тарс ұрып,
Жауға аттанар күн қайда?! 3 Біз Алатаудай ел едік,-теңемек болды ойға жау.
(Жамбыл) Стильге байланысты жаттығу жұмысы -№45
№ Мысалдар Ғылыми стиль Ресми іс-қағаздар
стилі Публицисти
калық стилі Көркем әдебиет стилі Ауызекі сөйлеу стилі.
А Ә Б В Г
1 Емен ұзақ жылдар бойы өсе береді.Ол 150-200 жылға дейін созылады.Жалпы емен жылу-сүйгіш ағаштар қатарына жатады. 2 Жолдың шетінде жалғыз емен өсіп тұрған... Бұл екі құшаққа сыймайтын жуан,ескіден келе жатқан ауру бездерінен қартайып тұрған емен.Өзінің иілмейтін менмендігімен,аяқ-қолы салбыраған қалыпта,күлімсіреген екі қайыңның ортасында тұрды. 3 -Мереке құтты болсын!
-Рахмет, саған да ұлыс құтты болсын!
-Саған табыс,сәттілік тілеймін!
-Тілегің үшін көп рахмет! 4 Екі ел арасындағы кездесуде Еуразия саудасындағы тауар тасмалына қызмет көрсетуде Ресей мен Қазақстан көлік жүйелерінің үйлесімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету мәселелеріне айрықша назар аударылды. 5 Ауруханаға бару үшін мені сабақтан босатуыңызды сұраймын. 6 Елбасы Н.Назарбаевтың Жарлығымен кейбір жер атауларына өзгерістер енгізілді. 7 9 мамыр-Жеңіс күні қарсаңында Елбасымыздың Жарлығымен халқымыздың аяулы ұлы Рахымжан Қошқарбаевқа «Халық хаһарманы» атағы берілді. 8 Ақ қасқыр айналып жіберіп,ағызып келіп алдына түсті. 9 Жәкіш қып-қызыл болып кетті.Алғашқыдағыдай тұмсығы тершіп,қыбыжықтай берді,төмен қарап,тырнақтарын шұқылады. 10 -Кеше сабаққа бардың ба? Үйге қандай тапсырма берді?
-Ережелерді жаттауға берді. 11 Жауындату-ауыл шаруашылық дақылдарын суарудың бір әдісі.Жауындатудан ылғал топыраққа біркелкі жайылады. 12 Түсінік
Мен,Асанов Үсен,бұдан былай сабақтан кешікпеуге сөз беремін.
20.05.2004 13 Заттың атауын білдіретін сөзді зат есім дейді.