MS-DOS-ты? командалы? файлдары та?ырыбында д?ріс.

11

ТаKырыбы: MS-DOS-тыS командалыK файлдары.

MS DOS операциялыK ж_йесі 1981 жылы ІВМ дербес компьютерімен бір мезгілде пайда болып, ‰рбір компьютерге орналастырылCан болатын.
Jазіргі кезде стандартты операциялыK ж_йе ретінде, MS Windows есептеледі, біраK MS DOS ж_йесініS негізгі KаCидалары операциялыK ж_йелердіS барлыCында толыK пайдаланылады.
MS DOS дистрибутивті дискінде io.sys, msdos.sys файлдары, command.com командалыK процессоры, ОЖ сыртKы командалар файлы (олар format.com, fdisk.exe ж‰не т.б), драйверлер ж‰не басKада файлдар орналасKан.
MS DOS операциялыK ж_йесі дискініS т_пкі каталогында немесе С:\ дискісінде файлдар т_рінде саKталады да, мынадай б™ліктерден тaрады:

– BIOS – компьютердіS тaраKты жадында жазылCан м‰ліметтерді енгізу – шыCарудыS негізгі ж_йесі. Бaл модуль компьютер шыKKан заводта жазылып ™шірілмей тaраKты саKталады. Ол ЭЕМ іске KосылCан с‰тте KaрылCылардыS жaмыс істеу Kабілеттілігін тексеріп, м‰ліметті енгізу – шыCаруCа байланысты ОЖ-ніS Kарапайым ж‰не ‰мбебап Kызметтерін орындайды:

– ОперациялыK ж_йеніS ж_ктеуіші – бaл ™те KысKа баCдарлама, компьютердіS жедел жадында тaраKты саKталып Kалатын DOS операциялыK ж_йе модульдерін компьютер жадына (IO.SYS, MSDOS.SYS) оKуды іске асырады;

– IO.SYS файлы BIOS-ты (Basic Input/Output System) кіргізу/шыCару базалыK ж_йесінен тaрады ж‰не ОЖ мен BIOS арасында интерфейс болып табылады. Бaл файл ОЖ-де компьютер аппараттарымен ж‰не BIOS Kарым-Kатынас жасау _шін Kолданылады. СыртKы KaрылCылармен (пернелік таKта, дисплей, принтер ж‰не байланыс адаптері) аKпарат алмасудыS барлыK операцияларын атKарады;

– MSDOS.SYS – файлдар даярлауCа м_мкіндік береді ж‰не ЭЕМ жедел жадын басKарады, оCан ‰рKашанда жедел жадта Kанша бос орын бар екені белгілі. msdos.sys файлы _зілістерді, яCни INT 21h _зілісін ™Sдеуге арналCан. Бaл ОЖ ядросы болып табылады. MS-DOS баCдарламалары INT 21h _зілісіне тек ОЖ-ден Kызмет алу _шін хабарласады. Мысалы: жады блогын сaраныс беру _шін, файл ашу _шін немесе оныS Kaрамын оKу _шін ж‰не т.б.;

DOS-тыS сыртKы немесе кірме (транзитті) командалары – операциялыK ж_йемен бірге б™лек-б™лек модульдер т_рінде берілетін баCдарламалар, кейде утилиттер деп те айтыла береді. Олар кірме командалар ретінде ‰р т_рлі Kызметтер атKарады, мысалы: дискетті форматтау, дискілерді тексеру ж‰не таCы сол сыяKты.

JaрылCылар DOS ж_йесін толыKтырып, жаSадан KосылCан шеткері KaрылCыларды басKару ісін орындайтын арнайы баCдарламалар. Драйверлер компьютердіS жедел жадына операциялыK ж_йемен бірге ж_ктеледі де, олардыS аттары CONFIG.SYS деген арнаулы файлда жазылады. ОперациялыK ж_йе жедел жадKа ж_ктелгеннен кейін дискіден конфигурациялыK (KaрамдыK) файл CONFIG.SYS оKылып KaрылCылар драйверлері де жедел жадKа орналасады. Мaнан кейін командалыK COMMAND.COM файлы оKылады, ол басKару ісін атKарады. Бaл командалыK процессор таCы бір командалыK AUTOEXEC.BAT файлын іске Kосып, оныS ішіндегі командалар мен баCдарламаларды біртіндеп орындай бастайды.

– COMMAND.COM – пайдаланушы жaмысы _шін таCайындалCан командалыK процессор. Ол ЭЕМ іске KосылCан кезден бастап пайдаланушыныS талабы бойынша процессор орындайтын барлыK резидентті немесе ішкі командаларды Kамтамасыз етеді. Ал транзитті сыртKы командаларды орындау _шін ол дискіден соларCа с‰йкес баCдарламалыK файлды іздеп, егер табылса, оны жедел жадKа ж_ктеп, оCан басKаруды береді. БаCдарлама жaмысы аяKталCан соS командалыK процессор оны жадтан жойып, экранCа ‰рі Kарай жaмысKа даяр екендігін білдіретін шаKыру м‰ліметін шыCарады.

CONFIG.SYS config.sys файлы MS-DOS конфигурациясын аныKтау _шін, сонымен бірге драйвер мен резидентті программаларды іске KосуCа арналCан текстік файл болып табылады. Ол MS-DOS-ты орнатKан кезде автоматты Kосылады ж‰не Kате болса Kолданушы оны ™згертеді. Файлды ™згерту _шін MS-DOS Kaрамына кіретін edit текстік редакторын KолдануCа болады.

AUTOEXEC.BAT MS-DOS жиі Kолданылатын командаларды автоматты орындауCа арнлCан файлдыK пакет деп аталатын пакет KaруCа болды.

КомандалардыS жіктелуі:

MS DOS-тыS барлыK командалары резидентті ж‰не транзитті болып екі _лкен топKа б™лінеді.
1) Резидентті (ішкі, бірге KaрылCан) командалар Kосымша COMMAND.COM файлыныS Kaрама б™лігі болып табылады. Олар – Kарапайым ж‰не жиі колданылатын командалар. Бaл топKа: DIR, MD, CD, RD, TIME, DATE, REN, DEL, TYPE, COPY ж‰не т.б. командалар жатады.
2) Транзитті кірме (сыртKы, ж_ктелінетін) командаларCа дискідегі баCдарламалыK файлдар жатады. Оларды іске Kосып орындаудан бaрын дискіден оKу керек. Бaл топKа мына командалар жатады: FARMAT, ATTRIB, TREE, MODE, DISKCOPY ж‰не т.б.
Каталогтармен жaмыс істейтін командалар.
15