«Кедергі – R сыйымдылы?-C индуктивтілік-L Тізбектерін талдау»
Аннотация
ТалCар KаласындаCы №7 жалпы білім беретін
шаCын орталыCы бар лицей орта мектебініS
10«А» сынып оKушысы ЖaмаKанов СaлтанныS
«Кедергі – R; сыйымдылыK-C; индуктивтілік-L;
Тізбектерін талдау» атты Cылыми жaмысы
ЖaмыстыS маKсаты: Бір фазалы айнымалы ток тізбектерініS ‰р т_рлі эксперименталды т_рде зерттеу, тізбектердегі кернеу, ток ж‰не Kуат секілді электр шамдарды ™лшеу ‰дістерімен танысу.
Зерттеу жaмысыныS Cылыми болжамы: Бір фазалы айнымалы ток тізбектерін талдау _шін керекті заSдылыKтар мен математикалыK т‰сілдерді игеру ж‰не олардыS векторлыK диаграммаларын салу жолдарына практикалыK зерттеулері KарастырылCан.
ЗерттеудіS практикалыK м‰нділігі: ТаKырып бойынша телорияны практикамен байланыстыра отырып, Kaралдарды пайдаланып, эксперименталды жaмыстар ж_ргізе отырып материал орындалCан.
ЗерттеудіS маSыздылыCы мен дербестік н‰тижесі:
ТаKырып бойынша Cылыми тaрCыда б_гінгі к_нгі техналогияларды KолданудыS _ндестігі Kолданылады.
Схемалармен Kажетті теSдеулер ™лшеу ж‰не есептеу н‰тижелері жинаKталып, диаграммалар орындалады
Осы жaмыста бір фазалы айнымалы ток тізбектерініS ‰р т_рлі эксперименталды Cылыми техника, технология салаларында, ™нерк‰сіпте KолданудыS мектеп баCдарламасы бойынша тиімді жолдары мен ‰дістері KарастырылCан.
ЖaмыстыS орындалу ‰дістері:ФизиканыS Cылыми заSдылыKтарымен танысу, жинаKтау, математикалыK формулалар бойынша к™з жеткізу, салыстырмалы талдау жасау. Физик CалымдардыS еSбектерімен танысып, оKи отырып жaмыс ж_ргізу.
ЗерттеудіS теориялыK м‰нідлігі: Айнымалы ток к™зіне KосылCаан тармаKталCан R, L, C – бектегі резоносты туCызу жолдармен танысу арKылы физик CалымдардыS еSбектері мен практикаларын оKып _йрену Cылыми тaрCыда Kарастыру.
Бір фазалы айнымалы ток тізбектерін зерттеу ж‰не талдау
Рестат пен катушкадан тaратын тізбектей KосылCан тізбек
Кез келген электр KондырCысын, тасымалдау ж_йесін, электр машиналарын ™зара бір-бірімен ‰р т_рлі жолдармен KосылCан активті кедергілердіS – R, индуктивтілігі – L, болатын катушкалардыS,сыйымдылыCы – С болатын конденсатордыS тізбегі ретінде Kарастырылады.
СоCан орай, тізіле KосылCан реостатпен, параметрлері – R, L болатын катушкадан тaратын тізбектіS толыK активті кедергісі R= R1 + RK , реактивтік кедергісі XL =
·L I
·=2
·F F – ток к™зі кернеуініS жиілігі, ал толыK кедергісі:
13 QUOTE 1415
Осы жаCдайда тізбектегі токтыS ‰серлі м‰нін былай аныKтауCа болады
I=13 QUOTE 1415
Бaл ток тізбектіS барлыK элементтері арKылы ™тетін ортаK ток. ТізбектіS кедергісіндегі кернеу оны Kaраушы элементтерге б™лінеді. РеостаттыS _стіндегі кернеу
U1 = IR1
Фазасы бойынша тізбектегі токпен баCыттас, ал катушкадаCы кернеу
U2 = I*ZK = I*13 QUOTE 1415
Токтан
·K = arctg13 QUOTE 1415
бaрышына озып отырады. СоSCы кернеуді екі KaраушыCа жіктеуге болады. Біріншісін U2a=I*KK токпен баCыттас активті Kaраушы, екіншісін U2р = I*13 QUOTE 1415 токтан
· = 13 QUOTE 1415 бaрышына озып отыратын реактивті Kaраушы деп атайды.
Айнымалы ток тізбегініS негізгі бір к™рсеткіші ретінді Kуат коэффициенті Kарастырылады. ОныS м‰нін кез-келген aшбaрыштардан аныKтауCа болады:
13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415=13 QUOTE 1415
Активті кернеу осы токпен баCыттас, ал конденсатордаCы кернеу таза реактивті ж‰не тоKтан 13 QUOTE 1415= 900 – Kа Kалып отырады.
Аталмыш KатынастардыS барлыCы тізбектіS векторлыK диаграммасынан аныK к™рінеді ж‰не оны дaрыс сызу _шін келесі шарттарCа с_йену керек.Алдымен барлыK элементтерге ортаK базистік вектор белгіленеді.Jарастырылып отырCан тізбек _шін мaндай вектор белгіленеді.Jарастырылып отырCан тізбек _шін мaндай вектор ретінде ток к_ші Kабылданады ж‰не оныS баCыты Kалауымыз бойынша еркін к™рсетіледі. Тізбектегі элементтердіS кернеулер векторларды координаттар басынан белгілі бір масштабпен, ток векторымен арадаCы фазалыK ыCысу бaрышын ескере ж‰не сол тізбек _шін КирхгофтыS 2-заSыныS комплекстік т_рде орындалуын KадаCалай отырып, олардыS ‰серлік м‰ндері бойынша салынады:
U2р = U1 + U2a + U2р = Ua + U2р
Осылай салынCан векторлыK диаграмма кернеулер _шбaрышын Kaрайды.ОныS барлыK KабырCаларын токтыS шамасына б™лу арKылы, бірінші _шбaрышKа aKсас, екінші бір масштабтаCы кедергілер _шбaрышын салуCа болады, ал кернеулер _шбaрышыныS KабырCаларын токKа к™бейту арKылы оCан aKсас Kуаттар бaрышына к™шуге болады.
Рисунок 3