Научный проект Гендерные особенности речи

«Жітіқара ауданы әкімдігінің білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «№1 негізгі мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесі  Вагайцева Анастасия 4 сыныпСөйлеу мәнерінің гендерлік ерекшелігі   Ғылыми жұмыс Ғылыми жетекші : Алтыбаева Роза Бахитжановна қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі     Жітіқара 2014-2015 ж АннотацияВагайцева Анастасияның ғылыми жұмысы «Сөйлеу мәнерінің гендерлік ерекшелігі» . Факультативтік курсын дайындау кезінде пайдалануға болады.Бұл оқушыларға көмекші құрал болып табылады. Мұғалімдерге және зерттеу жұмыстарымен айналысып жүрген оқушыларға арналады.Ғылыми жұмыстың тақырыбының өзектілігі, мақсат-міндеті, нысаны айқындалған. Кіріспеде ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып, жалпы ерекшеліктеріне байланысты тұжырымдар келтірілген.Зерттеу жұмысында гендерлік сөйлеудің ерекшелігі қарастырылған.Қазіргі кезде гендерлік сөйлеудің ерекшелігі аса актуалды және маңызды мәселеге айналған. Өзгешелікке байланысты аталмыш құбылыс үшін арнаулы гендерная лингвистика ажыратылған Ең бір жасанды құндылық – бұл адаммен адамның байланысы. Антуан де Сент-Экзюпери Жұмыстың мақсаты:Адам жыныс ерекшелігіне сөйлеу және сөйлеу мәнерінің әсері бар ма?Ер мен әйел сөйлеулерінің ерекшелігі бар ма?Ерлер мен әйелдердің сөйлеуінің әр түрлі болуы? Сөйлеу және оның әр түрлілігі Сөйлеу адамдардың іс-әрекетінің араласудағы үрдісінде - ойының көркі, сезімі және қалауы.В.А.Артемов сөйлеу ауызекі (ауызша) жазба Ауызекі сөйлеудің гендерлік ерекшелігі Әйел затының сөйлеу мәнерінің өсіп дамуы бала кезден басталады. Көптеген зерттеулерде қыздардың сөйлеу мәнері ерте және жақсы дамып қалыптасады. Қыздар 18 айында 50 сөз, ал ұлдар осынша сөзді тек 22 айда біледі. Өсу кезінде де қыздардың дамуы ерекше. Сөйлеудің ерекшелігі ересектерде де байқалады. Ер және әйелдің сөйлеу мәнері Әйел көбіне сұрақ қоюға биім.Әйелдердің мінезі жұмсақтау мәнермен келеді.Сөйлеу барысында әйелдер көп кешірім сұрайды.Лингвистер әйел сөйлеуі жоғары эмоциялды деп мінездейді.Әйелдер өз әңгімесін басты мәселеден емес қандайда бір ұсақ мәліметтен бере отырып тоқталады.Әйелдер тура айтады, жанама сұранысқа көп именбейді.Ер мәнері өте қысқа болады, әйелдерге қарағанда сөзге жоқ. Ер мен әйелдің сөйлеу мәнерінің ерекшелігі Фонетика-екпінділексикалықморфологиялықсинтаксистік Ер мен әйелдің сөйлеу мәнеріндегі фонетика-екпіндік ерекшелігі Әлемдік барлық тілде әр жынысты адамдар мәнері фонетикалық, алдымен екпіндік ерекшелікте екені анық. Әйелдер сөйлегенде 5 тонды дыбыс, қоса «ахи» және «охи», серіктестігінің сөзін қайталау. Ер мәнер тоны көбіне тар және олар тонды өзгертуде ақпаратты қиын кеңейтеді, сосын да олар бір қалыпта сөйлейді.Әйел мәнерінде жиі ұшырасатын сөздер үнді, ұяң дауыссыздан құралған. Лексикалық ерекшеліктері Әйел мәнері лексикалық бағада эмоциялық шоғыр табылса, ал ерлерде лексикалық баға көбіне стилистикалық бейтарап. Әйелдер «мейрімді» мәнердегі сипаттағы асырмалы түрде қолданымды ұнатады.Әйел сөйлеуі лексикалық бағада эмоциалық шоғырлы, ерлерде лексикалық баға көбіне стилистикалық бейтарап. Морфологиялық ерекшеліктері ХХ ғасырдың (1975) аяғында лингвист Т.Б. Крючкова ер мен әйелдің орыс тіліндегі сөз мәнерін қарауына әйел кісілер есімдік бөлшектерін көп қолданған.Лингвисттер Д.Гейдж мен Н.Бенфорд ерлер әйелдерге қарағанда зат есімді сөзді және етістіктерді молынан пайдаланады.Бірақ менің ойымша үстеулік сөзді шамамен бірдей, ал зат есімді сөздер мен етістікті және сын есімді сөздер ж.р. көп. Салыстырмалы сараптама жүргізілу ер мен әйел мәнерінің ерекшелігінен шешім шығардық, әйел сөзі мазмұнды, морфологиялық жоспар да әр қилы, ашық сонымен, ер мен әйел сөз мәнерінде тілдік айырмашылық көп табылады. Синтаксистік ерекшеліктері Стилистикалық тұрғыдан ер мәнері әдеби, әйел кісілердің мәнеріне қарағанда ой өрісі мазмұны және синтаксистік тұрғыдан қиындау.Ерлер құрмалас сабақтас сөйлемдердің бағыңқы мезгіл, мақсат мағынасында тұрған сөйлемдерді жиі қолданса, ал әйелдер негізінде құрмалас сөйлемдердің шартты бағыңқы түріндегі сөйлемдерді қолданады.Әйелдердің сөйлемдеріне қарағанда ерлердікі қысқарып және жақсы құралған олар алдымен кіріспелік бөлімнен сосын нақты мазмұндап қорытынды шығарады.Әйел өз сөзінде бірнеше жолмен мәнері көп жоспарлы құрылыста болады. Әйел мәнерінде лепті сөйлеммен сұраулы сөйлемдері кездеседі.Ерлер мысалы айтады: «Бар, таңғы асқа омлет дайында!», әйелдер: «Таңғы асқа дәмді омлет дайындасақ жақсы емес пе?» Ерлер мен әйелдер неге әр түрлі сөйлейді? Әйел сөйлеуіне бас құлақшаның сол жақ жаппай бөлігі мен оң жақ кішкене бөлігі жауапты. Екі жақтық сөйлеу мәнері әйел адамның жақсы сөйлеуіне мүмкіндік береді. Әйел миындағы сөйлеу орны әйелдің сөз игерімі мен тілді меңгеруінің асқақтығы. Қорытынды Әйел тілі мүлде сарқылмас тақырып.Бұнда бәрі де қызықты.